Po co ACTA, skoro własność intelektualna jest regulowana przez szereg umów międzynarodowych? Jaki jest interes krajów rozwijających się, a szczególnie USA w stosowaniu coraz bardziej restrykcyjnych regulacji dotyczących własności intelektualnej?

1. dr Anetta Janowska
Szkoła Główna Handlowa
Instytut Studiów Międzynarodowych
28.03.2012 r.

2. WIPO
Własność intelektualna (IP) = prawa do
dziełliterackich, artystycznych i naukowych,
wykonań artystów odtwórców oraz wykonań artystów wykonawców,
fonogramów, programów radiowych i telewizyjnych,
wynalazków należących do rozmaitych dziedzin działalności
ludzkiej,
odkryć naukowych,
wzorów przemysłowych, znaków towarowych i
usługowych,
nazw i oznaczeń handlowych,
ochrony przed nieuczciwą konkurencją,
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
2

3.  prawo autorskie - Konwencja berneńska o ochronie dzieł
literackich i artystycznych
• 1886 r.
• 10 krajów  165 krajów
 prawo własności przemysłowej - Konwencja paryska o
ochronie własności przemysłowej
• 1883 r.
• 11 krajów  174 kraje
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
3

4.  prawo autorskie - Konwencja berneńska o ochronie dzieł
literackich i artystycznych
 jednakowa ochrona autorów krajowych i zagranicznych,
 50 lat ochrony
 prawo własności przemysłowej - Konwencja paryska o
ochronie własności przemysłowej
 uznanie daty pierwszeństwa zgłoszenia patentu (wynalazku,
znaku itd.)
 jednakowe traktowanie we wszystkich krajach
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
4

5. GATT  WTO
 Runda Urugwajska  TRIPS - Porozumienie w
sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności
Intelektualnej – 1994r. (The Agreement on Trade-related Aspects of
Intellectual Property Rights)
UE - Dyrektywa 2004/48/WE PE Rady z 29 kwietnia
2004r. w sprawie egzekwowania praw własności
intelektualnej na terenie UE
Dyrektywa PE i Rady nr 2001/29/WE z dnia 22 maja 2001
r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów prawa
autorskiego i praw pokrewnych w społeczeństwie
informacyjnym
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
5

6.  Powszechna Konwencja o Prawie Autorskim
(Genewa 1952)
 Traktat WIPO o prawie autorskim (Genewa
1996)
 Traktat WIPO o artystycznych wykonaniach i
fonogramach (Genewa 1996 r.)
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
6

7.  UNESCO – Convention on the Protection
and Promotion of the Diversity of Cultural
Expressions (2005)
 WIPO – Developing Agenda for WIPO
(2007)
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
7

8. dlaczego
ACTA?
Anti-Counterfeiting Trade Agreement
porozumienie dotyczące walki z podrabianiem towarów i
piractwem
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
8

9.  WTO/ TRIPS – silna pozycja krajów
rozwijających się!
 WIPO – działania na rzecz krajów
rozwijających się!
 ACTA – „boczne drzwi” do zaostrzenia
regulacji IP
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
9

10. UNCTAD
Miejsce Wartość w mln USD Udział w
rynku %
2008 2002 Kraj 2008 2002 2008
1 1 Chiny 84 807 32 348 20,8
2 3 USA 35 000 18 557 8,6
3 6 Niemcy 34 408 15 213 8,5
4 2 Chiny, Hong 33 254 23 667 8,2
Kong SAR
5 4 Włochy 27 792 16 517 6,8
6 7 UK 19 898 13 657 4,9
7 9 Francja 17 271 8 999 4,2
8 15 Niderlandy 10 527 3 686 2,6
9 11 Szwajcaria 9 916 5 141 2,4
10 - Indie 9 450 - 2,3
11 10 Belgia 9 220 5 387 2,3
12 8 Kanada 9 215 9 327 2,3
13 13 Japonia 6 988 3 976 1,7
14 16 Austria 6 313 3 603 1,6
15 12 dr AA Janowska Szkoła Główna 6 287
Hiszpania Handlowa 4 507 1,5 10

11. UNCTAD
100%
90%
80%
70%
Kraje w okresie
60%
przejściowym
50%
40% Kraje rozwijające się
30%
20% Kraje rozwinięte
10%
0%
Przemysły Przemysł Nowe media Design
AV wydawniczy 100%
2002 90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Przemysły Przemysł Nowe media Design
AV wydawniczy
2008
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
11

12. AV - 90% eksportu = kraje rozwinięte
muzyka! (sektor AV)
 9,6mld USD (2002)  26 mld USD (2008) (17,8%)
 korporacje = kraje Północy
(Sony, Universal, EMI, Warner)
• muzyka z krajów Południa – nagrywana i
eksportowana przez kraje Północy
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
12

13. film (sektor AV)
 przychody = prawa do
muzyki, tv, transmisji sat, dystrybucja
video, dystrybucja w Internecie,
 80% filmów pokazywanych na świecie – Hollywood
 rola IPR !
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
13

14. tv (sektor AV)
 handel formatami (gry, reality show, talent
show)
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
14

15. UNCTAD
design
duży potencjał handlowy
Wartość w mln USD Zmiana %
2002 2008 2002 – 2008
Świat ogólnie 114 692 241 972 111
Kraje rozwinięte 60 967 117 816 93
Europa 49 221 98 164 99
Włochy 23 618 9,76
USA 6 280 12 150 93
Japonia 1 521 3 783 149
Kanada 3 104 2 773 -11
Kraje rozwijające się 53 362 122 439 129
Azja Wschodnia i 47 534 98 851 108
Południowo-Wschodnia
Chiny 23 529 58 848 150
…
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
15

16. UNCTAD
nowe media
(gry, oprogramowanie)
Wartość w mln USD Zmiana %
2002 2008 2002 – 2008
Świat ogólnie 17 365 27 754 60
Kraje rozwinięte 11 422 13 248 16
Europa 6 856 8 727 27
Niemcy 3 640 13,15
USA 3 028 3 786 25
Japonia 1 206 345 -71
Kanada 184 212 15
Kraje rozwijające się
Azja Wschodnia i 5 060 12 817 153
Południowo-Wschodnia
Chiny 2 378 8 377 252
…
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
16

17. UNCTAD
* brak dokładnych danych
wartość w mld USD
2002 2005 2008
Eksport 83 131,5 182,1
Import 90,5 137,3 185,2
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
17

18. UNCTAD
wg WIPO
Kraj rok razem % „core” %
USA 2004 11,09 6,48
Australia 2007 10,30 7,30
Węgry 2002 6,66 3,96
Rosja 2004 6,06 2,39
Singapur 2001 5,67 2,85
Rumunia 2005 5,55 3,55
Łotwa 2000 5,05 2,9
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
18

19. UNCTAD
2004
miejsce firma kraj
1 Walt Disney USA
2 Viacom USA
3 Time Warner USA
4 Sony Japonia
5 Vivendi Universal Francja
6 News Corporation Australia
7 NBC Universal USA
8 The DirecTV Group Inc USA
9 Bertelsmann Niemcy
10 Liberty Media Corp USA
11 BBC group UK
12 ARD Niemcy
13 NHK Japonia
14 Blockbuster Inc USA
15 Nintendo Japonia
16 Mediaset Włochy
17 RAI Włochy
18 ITV PLC UK
19 TFI Francja
20 France Televisions Francja
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
19

20. 2006 - inicjatywa amerykańska (Wikileaks) + Japonia
2007 – początek negocjacji -
• USA, UE (problematyczne!), Japonia i Szwajcaria
+
• Australia, Kanada, Korea Południowa, Nowa Zelandia,
Meksyk
 październik 2011 - podpisanie
• USA, Australia, Kanada, Japonia, Korea, Maroko, Nowa
Zelandia i Singapur
 styczeń 2012 - podpisanie
• Polska (22 z 27 państw członkowskich)
ratyfikacja!
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
20

21.  utrudnieniewprowadzania na rynek
fałszywych towarów
 ograniczenie piractwa w środowisku
cyfrowym
wzrost gospodarczy ?
wzrost innowacyjności ?
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
21

22. Prawo autorskie w USA
1790 = 14 lat + 14 (decyzją autora)
1831 = 42 lata
1909 = 56 lat
od 1962 – przedłużenie 11 razy! – do
95 lat
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
22

23. TRIPS
Kraj Opis projektu Koszt
Brazylia Przeszkolenie personelu zarządzającego prawami 4 mln
1997 - 2002 własności intelektualnej – część Science and USD
Technology Reform Project
Indonezja Polepszenie ram prawnych dotyczących regulacji 14,7 mln
1997 – 2003 kwestii związanych z własnością intelektualną – USD
część Information Infrastructure Development
Project
Meksyk Powołanie agend, których rolą jest wprowadzenie 32,1 mln
1992 - 1996 w życie praw własności przemysłowej – część USD
Science and Technology Infrastructure Project
J.M. Finger, P. Schuler
Bank Światowy
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
23

24. TRIPS
≠ zachęta do innowacji, bądź też ochrona lokalnej
technologii w krajach rozwijających się
= uzyskanie opłat za wykorzystywanie własności
intelektualnej należącej do firm z krajów
rozwiniętych, za którą to własność kraje
rozwijające się nie musiały dotychczas płacić
J.M. Finger, P. Schuler
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
24

25. Koszty:
 dostawcy Internetu = odpowiedzialni za walkę z naruszeniami
• monitorowanie treści = naruszanie prywatności
• blokowanie usług = ograniczenie komunikacji
 definicja „naruszenia”
• komercyjne działania dla bezpośredniej lub pośredniej
korzyści ekonomicznej lub komercyjnej (blogerzy?
dziennikarze?)
 ryzyko finansowe nowych przedsięwzięć technologicznych
• hamulec innowacyjności
 dostęp do leków ratujących życie
 brak gwarancji dla praw obywateli
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
25

26. Polityka zdrowotna!
ponad 30% światowej populacji wymaga leczenia
ratującego życie
leki generyczne! = tańsze odpowiedniki oryginalnych
lekarstw
 zajęcie przewożonych produktów, które tylko w kraju tranzytu (a nie
produkcji czy konsumpcji) narusza przepisy własności intelektualnej
 poszerzenia zakresu odpowiedzialności cywilnej oraz karnej podmiotów
dostarczających produkty czy usługi dla producentów leków generycznych
 definicja pojęcia „podrabiania” poszerza się o działania naruszające
własność intelektualną, które według dotychczasowej klasyfikacji nie były
powiązane z procesem podrabiania
 wprowadzone zostają narzędzia egzekwowania praw, które mogą w istotny
sposób zahamować przepływ, produkcję oraz sprzedaż leków generycznych
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
26

27. Proces tworzenia:
 tajne negocjacje (2 lata)
 główni wtajemniczeni – przemysł USA!
 dwukrotny sprzeciw PE w trakcie negocjacji
 krytyka Europejskiego Inspektora Ochrony Danych
 lobbing organizacji przyjaznych ACTA o niekierowanie do
Trybunału Sprawiedliwości
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
27

28. Krytyka ekspertów akademickich
(Washington College of Law, Uniwersytet Leibnitza w Hanowerze)
• kolizja z podstawowymi prawami obywateli
• niezgodność z TRIPS
• niezgodność z prawem UE (dyrektywa 2004/48, nt.
egzekwowania praw własności intelektualnej)*
• wzmożenie przeszukań na granicach
• wpływ na transport legalnych leków
• wprowadzanie kontrowersyjnych rozwiązań (odcinanie
od sieci)
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
28

29.  Art. 13 tej dyrektywy mówi o ustalaniu
odszkodowań za naruszenia własności
intelektualnej
Tekst ACTA mówi, że odszkodowania powinny
być naliczane na podstawie "wartości dóbr lub
usług będących podstawą naruszenia,
mierzonej ceną rynkową lub sugerowaną ceną
detaliczną„
 szeroka definicja naruszeń przyjęta w ACTA
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
29

30.  zmiana relacji na transakcje (finansjalizacja)
 zmiana relacji twórcy i odbiorcy w transakcję dostawcy z
nabywcą
 twórczość ≠ inspiracja transkacja!
Żakowski
 „zabetonowanie” system IP, nimożność reformy!
Lipszyc
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
30

31. Ratyfikacja + zastrzeżenia? (Michał Boni)
• wg Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów
interpretacje porozumienia muszą być przeprowadzane
na podstawie dokumentów powstałych w czasie
negocjacji
dokumenty są tajne
???
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
31

32.  dobra informacyjne:
• ryczałt kulturalny (abonament dla użytkowników sieci)
ALE! redystrybucja? watermarking?
• nowe modele biznesowe
 leki???
 podróbki towarów???
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
32

33. dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
33

34. anetta.janowska@gmail.com
dr AA Janowska Szkoła Główna Handlowa
34