Content : - Historical Context of Peasant Movements - Causes of Emergence of Peasant Movements - Meaning of Peasant? - Categories of Peasant - Classification of Kisan Movements - Pre-Independent Kisan Movements - Post-Independent Kisan Movements - New Farmers' Movement - Difference between 19th & 20th Centuries Kisan Movements - Impacts of Kisan Movements

1. MARGIE'S
TRAVEL
1
M
AGRARIAN UNREST &
PEASANT MOVEMENTS
‫چینی‬‫بے‬‫متعلق‬‫سے‬‫زراعت‬
‫تحریکیں‬‫کسان‬‫اور‬

2. MARGIE'S
TRAVEL
2
M
OVERVIEW
•
‫یخی‬‫ر‬‫ا‬‫ت‬‫اک‬‫رحتوکین‬‫اسکن‬
‫سپ‬
‫رظنم‬
‫ر‬‫و‬‫ا‬
‫ابسب‬‫ا‬
•
Peasant
‫ےہ؟‬‫د‬‫رما‬‫ایک‬‫ےس‬
•
‫اسقم‬‫ا‬‫یک‬‫اسکونں‬
(
Categories of Peasants
)
•
‫اسک‬‫ف‬‫رعمو‬‫ںیم‬‫اتسں‬‫دنہو‬‫ےلہپ‬‫ےس‬‫ی‬‫د‬‫ا‬‫ز‬‫ا‬
‫کیرںی‬‫ں‬
•
‫اسک‬‫ف‬‫رعمو‬‫ںیم‬‫اتسں‬‫دنہو‬‫دعب‬‫ےک‬‫ی‬‫د‬‫ا‬‫ز‬‫ا‬
‫کیرںی‬‫ں‬
•
‫ت‬‫رثا‬‫ا‬‫ےک‬‫کیروکیں‬‫اسکں‬
(
Impacts
)
2
Syed
Aasim
Suhail

3. Rural Sociology–by SL Doshi, PC JainPg.223 | Ref: Article - AgrarianUnrest inIndia : by Dk.Sinha
3
Syed
Aasim
Suhail
SL Doshi
‫ںیہ؛‬‫ےتھکل‬
•
‫دنہ‬
‫ی‬‫ماا‬‫ب قلع‬ ‫م‬‫س‬ ‫ا‬‫ر‬‫ر‬‫ز ں‬‫ال تب‬‫ح‬ ‫وجہد‬ ‫م‬‫ نان‬‫و‬
(
Unrest
)
‫ت‬‫ےہ۔‬‫لہ‬‫م‬‫اعم‬‫یخی‬‫ر‬‫ا‬‫ت‬‫ک‬‫ت‬‫ا‬‫ہی‬‫ہکلب‬‫ےہ‬‫ںیہن‬‫ب‬‫ا‬‫ت‬‫یئن‬‫وکیئ‬
‫ےہ‬‫اشمدہح‬‫اک‬‫دنچر‬‫ن‬‫پ‬
‫رحتںیکی‬‫اسکن‬‫ہک‬
1920
‫ک‬‫ت‬‫رحت‬‫وقیم‬ ‫م‬
(
National Movements
)
‫ںیہ۔‬‫یہ‬‫ر‬‫ہصح‬‫اک‬
•
‫ی‬‫ر‬‫ا‬ ‫رسامہی‬‫یع‬‫ر‬‫ر‬
(
Agricultural capitalism
)
،‫رھبےن‬‫ا‬ ‫م‬
Green revolution
‫رت‬‫ز ں‬‫س‬ ‫ا‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫و‬‫ا‬‫الو‬‫ی‬‫ھ‬‫پ‬
‫م‬‫میلعت‬،‫غ‬‫و‬‫ر‬‫ف‬ ‫م‬
‫م‬‫یق‬
‫یئگ‬‫ھ‬‫ڑ‬‫ب‬‫د‬‫ت‬‫ر‬‫م‬‫ینیچ‬‫ےب‬‫ز ں‬‫اسکونن‬،‫ھت‬‫سا‬
،
‫ےھچیپ‬‫ل‬‫ت‬‫اقمل‬‫ا‬‫ت‬ ‫م‬‫رگی‬ ‫ز ں‬‫س‬ ‫ا‬‫ر‬‫ر‬‫ہد‬‫ابقیلئ‬ ‫م‬‫کلم‬
‫اجےت‬‫ےھجمس‬
‫ےھت‬
،
‫وھنن‬‫ا‬
‫اطم‬‫ےنپ‬‫ا‬‫یھب‬‫ےن‬
‫ابل‬
‫یک‬‫ب‬
‫ےہ۔‬‫ایل‬‫اھٹ‬‫ا‬‫رس‬‫ےیل‬ ‫م‬‫رکےن‬‫اجتحج‬‫ا‬‫الف‬‫ح‬ ‫م‬‫س‬‫م‬‫و‬‫ک‬‫ح‬‫ےیل‬ ‫م‬‫لیمکت‬
DK Sinha
‫اطمقب؛‬‫ےک‬
•
1930
‫دباحیل‬‫اعمیش‬‫یل‬‫ا‬‫و‬‫وہےن‬‫دیپا‬‫ےس‬‫ہج‬‫و‬‫یک‬‫میظع‬‫گ‬‫ن‬‫ج‬‫رسی‬‫و‬‫د‬‫کیرںی‬‫یل‬‫ا‬‫و‬‫رھبےن‬‫ا‬‫ںیم‬‫اہیئ‬‫د‬‫یک‬
‫ےک‬‫اسکونں‬‫ںیم‬‫اتسں‬‫دنہو‬‫ےن‬‫سج‬‫یھت‬‫ہجیتن‬‫اک‬
‫ےن‬‫ں‬‫و‬‫ز‬‫و‬‫د‬‫ز‬‫م‬‫ز‬‫و‬‫ا‬‫اسکونں‬‫اھت۔‬‫ا‬‫ی‬‫د‬‫رک‬‫ت‬‫رخا‬‫د‬‫ی‬‫ز‬‫م‬‫وک‬‫احالت‬
Civil Disobedience Movement
‫و‬‫یک‬‫رھبےن‬‫ا‬‫ےک‬‫و‬‫ز‬‫ا‬‫ی‬‫ںیئ‬‫ا‬‫ی‬‫ز‬‫و‬‫ا‬‫ں‬‫ا‬‫ز‬‫و‬‫د‬‫ےک‬
‫ےس‬‫ہج‬
‫اھبس‬‫اسکں‬‫ا‬‫ی‬‫د‬‫ی‬‫ا‬‫ل‬‫ا‬‫ی‬‫ہل‬‫پ‬
‫ایل۔‬‫ہصح‬‫رک‬‫ڑچھ‬‫ھ‬‫ڑ‬‫ب‬‫ںیم‬‫دہج‬‫و‬‫د‬‫ج‬‫یک‬‫ی‬‫د‬‫ا‬‫ز‬‫ا‬‫یھب‬
1936
‫یک‬‫اقمئ‬‫ںیم‬‫ت‬‫ایقد‬‫یک‬‫رسوسیت‬‫اہساجدنن‬‫یم‬‫وسا‬‫ںیم‬
‫یھت۔‬‫یئگ‬
•
1945
-
47
‫کیروکیں‬‫یع‬‫ز‬‫ز‬‫ںیم‬‫رعےص‬‫ایمین‬‫ز‬‫د‬‫ےک‬
(
agrarian movements
)
‫ز‬‫ا‬‫ہج‬‫و‬‫ی‬‫اینبد‬‫یک‬‫سج‬‫ایگ‬‫اھکی‬‫د‬‫اضہف‬‫ا‬‫ت‬‫س‬‫د‬‫ڑ‬‫ب‬‫ز‬‫ںیم‬
‫ےس‬‫ی‬‫د‬‫ا‬
‫ےھت۔‬‫ت‬‫وخا‬‫ےک‬‫دبتیلی‬‫ںیم‬‫اقلعتت‬‫یع‬‫ز‬‫ز‬‫ز‬‫و‬‫ا‬‫وتاعقت‬
‫یخی‬‫ر‬‫ا‬‫ت‬‫اک‬‫رحتوکین‬‫اسکن‬
‫رظنم؛‬‫سپ‬

4. 4
Syed
Aasim
Suhail
•
Colonial land revenue system
:
‫للخ‬‫ںیم‬‫اھےچن‬‫د‬‫امسیج‬‫یتی‬‫ا‬‫و‬‫ز‬‫ےن‬‫اظنم‬‫ےک‬‫ی‬‫ز‬‫ولحما‬‫ز‬‫و‬‫ا‬‫ی‬‫ز‬‫ویوتا‬‫ز‬،‫ی‬‫ز‬‫دنیما‬‫ز‬
‫دیپ‬
‫ایک‬‫ا‬
‫۔‬
‫ز‬‫و‬‫ا‬‫سکیٹ‬
‫ویں‬‫رکا‬
‫ںیم‬
‫ز‬‫ا‬‫ی‬‫ز‬‫ا‬‫ی‬
‫اضہف‬‫ا‬
‫ونیمں‬‫ز‬،
‫ےس‬
،‫یلخ‬‫د‬‫ےب‬
lack of security of tenure
‫ریغ‬‫و‬
‫۔ہ۔مل‬
‫و‬
‫اصنیف‬‫ا‬‫ا‬‫ی‬
‫ینبم‬‫رپ‬
‫ز‬‫ی‬‫س‬‫لی‬‫ا‬‫ی‬
‫۔‬
•
‫اصحتسل‬‫ا‬
(
Exploitation
)
:
‫ےتلچ‬‫ےک‬‫ت‬‫س‬‫ں‬‫ا‬
‫وثل‬‫ا‬‫ی‬
‫ں‬
،
‫و‬‫وہاکز‬‫سا‬،‫ولں‬‫ا‬‫و‬‫رکےن‬‫اھٹک‬‫ا‬‫ویوین‬‫ز‬
‫ں‬
‫ں‬‫رتیق‬‫یک‬‫ریغ۔ہ‬‫و‬
‫وہ‬
‫یگل‬‫ےن‬
‫ےن‬‫سج‬
‫اعمیش‬‫د‬‫ی‬‫دش‬‫اک‬‫اسکونں‬
‫ےہ۔‬‫ایک‬‫اصحتسل‬‫ا‬
•
‫دباحیل‬‫یک‬‫ں‬‫رگیو‬‫اکز‬
:
‫اتسین‬‫دنہو‬‫ت‬‫ع‬‫ا‬‫ی‬‫ےک‬‫غ‬‫و‬‫ز‬‫ف‬‫ےک‬‫ایش‬‫ا‬‫۔ہ‬‫رکد‬‫ایتز‬‫ونی‬‫طا‬‫ڑ‬‫ب‬
‫ڈنیہولم‬
‫یک‬‫ی‬‫اکتسز‬‫د‬‫ز‬‫و‬‫ا‬
‫یگل۔‬‫وہےن‬‫ہاب۔ہ‬‫ ںیتعن‬
•
Deindustrialization
:
‫رجہت‬‫رطف‬‫یک‬‫ت‬‫ع‬‫ا‬‫ز‬‫ز‬‫ےس‬‫وتعنصں‬‫یک‬‫ں‬‫و‬‫ز‬‫و‬‫د‬‫ز‬‫م‬‫ےس‬‫ہج‬‫و‬‫یک‬‫ہابیہ‬‫یک‬‫وتعنصں‬‫یتی‬‫ا‬‫و‬‫ز‬
‫وہےن‬‫رپ‬‫امیپےن‬‫ے‬‫ڑ‬‫ب‬
‫یگل۔ےب‬
‫اگز‬‫ز‬‫و‬‫ز‬
‫ےلچ‬‫ںیم‬‫اہیوتں‬‫د‬‫ولگ‬
‫ےئگ‬
‫بغ‬‫ا‬‫ز‬‫رطف‬‫یک‬‫ت‬‫ع‬‫ا‬‫ز‬‫ز‬‫ز‬‫و‬‫ا‬
‫وہےئ‬
‫ڑ‬‫ب‬‫و‬‫ا‬‫ی‬‫د‬‫رپ‬‫نیم‬‫ز‬‫ںیم‬‫ےجیتن‬‫ےک‬‫س‬‫ا‬‫۔‬
‫ےک‬‫رکےن‬‫ا‬‫د‬‫ا‬‫ہی‬‫رکا‬‫ز‬‫ی‬‫ک‬‫ا‬‫وک‬‫ں‬‫و‬‫اکاکتشز‬‫ایگ۔‬‫ھ‬
‫وجہ‬‫اقت‬‫و‬‫ا‬‫ضعب‬‫اھت۔‬‫ا‬‫اجی‬‫ا‬‫ی‬‫د‬‫رک‬‫لخ‬‫د‬‫ےب‬‫ےس‬‫نیم‬‫ز‬‫ںیہن‬‫ا‬‫رپ‬‫رکےن‬‫ہن‬‫ا‬‫د‬‫ا‬‫ہی‬‫رکا‬،‫اھت‬‫ا‬‫ڑپی‬‫انیل‬‫ض‬‫ز‬‫ق‬‫ےیل‬
‫احال‬‫ت‬‫س‬‫ا‬‫د‬‫ڑ‬‫ب‬‫ل‬‫ی‬‫اق‬‫ا‬‫ی‬‫اسکں‬‫رھبے‬‫ےس‬‫م‬
‫ے‬‫ن‬‫ل‬‫ک‬‫ن‬‫ےس‬‫ت‬
‫ےھت۔‬‫ےتیل‬‫رک‬‫ایتخز‬‫ا‬‫ہتس‬‫ا‬‫ز‬‫اک‬‫مئ‬‫رجا‬‫ےیل‬‫ےک‬
•
‫کشخ‬‫ز‬‫و‬‫ا‬‫طحق‬
‫یل‬‫سا‬
:
‫کشخ‬
‫اک‬‫ت‬‫ب‬‫رغ‬‫یل‬‫ا‬‫و‬‫وہےن‬‫دیپا‬‫ےس‬‫رطف‬‫یک‬‫ں‬‫و‬‫اکلہز‬‫ا‬‫یت‬‫ا‬‫ی‬‫د‬‫ا‬‫ی‬‫ونا‬‫ںیم‬‫اتسں‬‫دنہو‬‫یل‬‫سا‬
‫رپ‬‫طحق‬‫ےن‬‫ت‬‫م‬‫و‬‫ک‬‫ج‬‫۔ہ‬‫الو‬‫ع‬‫ےک‬‫س‬‫ا‬‫یھت۔‬‫ہجیتن‬‫ی‬‫وفز‬
‫الاحت‬‫ص‬‫ا‬‫ی‬‫ڑ‬‫ب‬‫وکیئ‬‫ےیل‬‫ےک‬‫اھےن‬‫ڑ‬‫ب‬‫ت‬‫ن‬‫ج‬‫ال‬‫ص‬‫ی‬‫ز‬‫ا‬‫و‬‫دیپا‬‫یک‬‫ک‬‫ا‬‫وخز‬‫ز‬‫و‬‫ا‬‫ی‬‫د‬‫ںیہن‬‫وتہج‬
‫ف‬‫اعتمز‬
‫یئ‬‫ا‬‫رکو‬‫ںیہن‬
‫یک‬‫ت‬‫ع‬‫ا‬‫ز‬‫ز‬‫ت‬‫م‬‫و‬‫ک‬‫ج‬‫ہکبج‬‫ںیئگ۔‬
‫نشی‬‫ڑ‬‫ب‬‫ال‬‫س‬‫رمک‬
‫اجبےئ‬‫یک‬‫ولصفں‬‫ین‬‫د‬‫وخز‬‫یسیج‬‫ریغ۔ہ‬‫و‬‫دنگم‬،‫ل‬‫اچو‬‫یھت۔‬‫ف‬‫رصمو‬‫ںیم‬
‫وگ‬‫د‬‫ی‬‫ا‬
‫یسیج‬‫ریغ۔ہ‬‫و‬‫اچےئ‬،‫ابمتوک‬،
‫یئگ۔‬‫یک‬‫رموکز‬‫وتہج‬‫رپ‬‫ولصفں‬‫یت‬‫راجز‬
‫رحتوکین‬‫اسکن‬
‫رتشم‬ ‫م‬‫رھبےن‬‫ا‬ ‫م‬
‫ابسب‬‫ا‬‫ہک‬
:

5. ‫اجں‬
‫اسم‬‫ےک‬‫ں‬‫و‬‫ز‬‫و‬‫د‬‫ز‬‫م‬‫یع‬‫ز‬‫ز‬‫ز‬‫و‬‫ا‬‫اسکونں‬‫ےن‬‫نم‬‫ڑ‬‫ب‬
‫رپ‬‫لئ‬
‫اھکل‬‫اکیف‬
‫؛‬‫ہک‬‫ںیہ‬‫ےتھکل‬‫۔ہ‬‫و‬‫ےہ‬
"
‫یظفل‬
‫نیم‬‫ز‬‫وج‬‫ےہ‬‫۔ہ‬‫و‬‫اسکں‬‫ک‬‫ی‬‫ا‬،‫رپ‬‫وطز‬
‫وجاتتےہ۔‬‫وک‬
‫ینتج‬‫ےہ‬‫ںیہن‬‫۔ہ‬‫د‬‫سا‬‫ینت‬‫ا‬‫رعتفی‬‫ہی‬‫نکیل‬
‫یتی‬‫د‬‫اھکیئ‬‫د‬‫ہک‬
‫لک‬‫ج‬‫ا‬‫نکیل‬‫اھت‬‫ت‬‫س‬‫ز‬‫د‬‫ہی‬‫ںیم‬‫امیض‬‫ےہ۔‬
‫رشفی‬‫ےسی‬‫ا‬
‫اسکں‬
(
gentleman peasants
)
‫ریغ‬‫وج‬‫ںیہ‬
‫ز‬‫دنیما‬‫ز‬‫احرض‬
(
absentee landlords
)
‫ںیہ۔‬
‫وج‬‫ںیہ‬‫یھب‬‫اسکں‬‫ےسی‬‫ا‬
sharecropping
‫رکےت‬
‫ںیہ‬
(
‫رپ‬‫وطز‬‫ےک‬‫ہی‬‫رکا‬‫ہصح‬‫ک‬‫ی‬‫ا‬‫اک‬‫لصف‬‫ںیم‬‫سج‬‫ینعی‬
‫ےہ‬‫ا‬‫اجی‬‫ایک‬‫ا‬‫د‬‫ا‬
)
"
‫۔‬
“A farmer who owns and rents a
small piece of land”
Jan Breman, Patronage and exploitation, Manohar, 1979
Peasant
‫ہے؟‬‫مراد‬‫کیا‬‫سے‬
5
Syed
Aasim
Suhail

6. Categories of Peasants
‫یک‬‫نیم‬‫ر‬‫ےن‬‫س‬‫م‬‫و‬‫ک‬‫ح‬
‫گ‬‫ت‬‫وہڈل‬
‫م‬
‫ب‬‫سا‬
‫ڑ‬
‫یک‬
(
Landholding
)
‫ےہ‬‫رکیت‬‫دنبی‬‫ہج‬‫ر‬ ‫رپ‬ ‫اینب‬
•
‫امیر‬
‫کسان‬
(
Rich Peasants
)
:
‫ح‬‫و‬
‫اسکن‬
‫نج‬
‫م‬
‫س‬‫ا‬‫ت‬
15
‫رکی‬‫ا‬
‫م‬
‫دئ‬‫ا‬‫ر‬
‫نیم‬‫ر‬
‫وہیت‬
‫ےہ‬
•
‫چھوٹے‬
‫کسان‬
(
Small Peasants
)
:
‫ح‬‫و‬
‫اسکن‬
‫نج‬
‫م‬
‫س‬‫ا‬‫ت‬
2.5
‫م‬
5
‫رکی‬‫ا‬
‫ک‬‫ت‬
‫یک‬
‫نیم‬‫ر‬
‫وہیت‬
‫ےہ‬
•
‫پچھڑے‬
‫کسان‬
(
Marginal Farmers
)
:
‫۔ہ‬‫و‬
‫اسکں‬
‫نج‬
‫ےک‬
‫س‬‫ا‬‫ی‬
2.5
‫رکی‬‫ا‬
‫ےس‬
‫مک‬
‫نیم‬‫ز‬
‫وہیت‬
‫ےہ‬
•
‫زمین‬
‫سے‬
‫محروم‬
‫کسان‬
(
Landless Peasants
)
:
‫ح‬‫و‬
‫اسکن‬
‫نج‬
‫یک‬
‫دنیگ‬‫ر‬
‫اک‬
‫اصحنر‬‫ا‬
Sharecropping
‫ا‬‫ت‬
Sub tenant
‫ا‬‫رپوہت‬
‫ےہ‬
‫نج‬
‫م‬
‫س‬‫ا‬‫ت‬
‫وکیئ‬
‫یت‬‫ا‬
‫نیم‬‫ر‬
‫ںیہن‬
‫وہیت۔‬
‫رپ‬ ‫اینب‬‫یک‬‫تیکلم‬‫یک‬‫نیم‬‫ر‬
(
landownership
)
‫رن‬‫وھتر‬‫ل‬‫ی‬‫پ‬‫ت‬
(
Daniel Thorner
)
‫یک‬‫میسقت‬‫ز ں‬‫ن‬‫رمو‬‫ر‬‫نیت‬‫ےن‬
‫ےہ۔‬
•
‫مالک‬
:
‫تیکلم‬‫یک‬‫نیم‬‫ر‬‫س‬‫ا‬‫ت‬ ‫م‬‫سج‬‫ح‬‫و‬
‫اک‬
‫وعی‬
‫وہ‬
•
‫کسان‬
:
‫اک‬‫ہدےنت‬‫وک‬‫نیم‬‫ر‬ً‫اتقیقح‬‫ہد‬
‫س‬‫ا‬،‫ےہ‬‫ا‬‫رکت‬‫اکم‬
‫مسق‬‫ک‬‫ت‬‫ا‬‫ز ں‬
Sharecroppers
‫ےہ‬‫وہیت‬‫یھب‬‫یک‬
•
‫مزدور‬
:
‫ز ں‬‫س‬‫ا‬
‫ئ‬‫ع‬‫ر‬‫ر‬
‫ںیہ‬‫وہےت‬‫لم‬‫ا‬‫س‬‫ر‬‫و‬ ‫ر‬‫م‬
‫رپ‬‫ہشیپ‬‫یس‬‫ا‬‫اصحنر‬‫ا‬‫اک‬‫دنیگ‬‫ر‬‫یک‬‫نج‬
‫ےہ‬‫ا‬‫وہت‬
6
Syed
Aasim
Suhail
1
2

7. Categories of Peasants
‫دنبی؛‬‫ہج‬‫ر‬ ‫رپ‬ ‫اینب‬‫یک‬‫لئ‬‫سا‬‫و‬‫ایتسب‬
.1
‫اکز‬‫ت‬‫س‬‫اک‬‫امکل‬
(
Owner-cultivator
)
.2
‫اکز‬‫ت‬‫س‬‫اک‬‫امکل‬‫ا‬‫ڑ‬‫ب‬
(
Largely Owner-cultivator
)
.3
‫اکز‬‫ت‬‫س‬‫اک‬‫ز‬‫ا‬‫د‬‫ہی‬‫رکا‬‫ا‬‫ڑ‬‫ب‬
(
Largely Tenant-cultivator
)
.4
‫اکاکتشز‬‫ز‬‫ا‬‫د‬‫ہی‬‫رکا‬
(
Tenant-cultivator
)
.5
‫اسکں‬‫رغبی‬‫ےس‬‫وطز‬‫لمکم‬
(
total poor peasant
)
‫وصخلص‬‫ا‬‫ت‬‫ےن‬‫نی‬‫ر‬‫ہ‬‫ام‬‫دنچ‬‫رطج‬‫یس‬‫ا‬
‫م‬
‫لی۔رشام‬‫۔ا‬
‫لئ‬‫سا‬‫و‬‫ایتسب‬ ‫ےن‬
(
Resource Ownership
)
‫ےہ؛‬‫یک‬‫دنبی‬‫ہج‬‫ر‬ ‫رپ‬ ‫اینب‬‫یک‬
‫ز ں‬‫لئ‬‫سا‬‫و‬
5
‫ںیہ؛‬‫لم‬‫ا‬‫س‬‫زیچںی‬
.1
Utilization of Loan
(
‫امعتسل‬‫ا‬‫اک‬‫ض‬‫ز‬‫ق‬
)
،
.2
Repayment Capacity
(
‫دعتس‬‫ا‬‫یک‬‫یگیئ‬‫ا‬‫د‬‫ا‬
‫د‬‫ا‬
)
.3
Tenancy
(
‫ی‬‫ز‬‫ا‬‫د‬‫ہی‬‫رکا‬
)
.4
Ownership of assets
(
‫تیکلم‬‫یک‬‫وثں‬‫ا‬‫ی‬‫ا‬
)
،
.5
Credit from bank
(
‫ت‬‫د‬‫ی‬‫رک‬‫ےس‬‫کنیب‬
)
7
Syed
Aasim
Suhail
3

8. Classification of Kisan Movements
7
Syed
Aasim
Suhail
According to Ghanshyam Shah,
1. Pre-British
2. British or Colonial
3. Post-Independence
*A.R Desai calls the movements
as “Peasant Struggles” in the
Colonial period
*And those of Post-Independence
era as “Agrarian Struggles”
Pushpendra Surana – mainly based on issues such as the movments against
1. Forced Cultivation of a particular type of crop,
2. Exploitation by moneylenders, 3. Price Rise,
4. Outside invaders and 5. Dynasties

9. ‫ب‬‫اغبو‬‫وگ‬‫د‬‫ت‬‫ا‬
Indigo Revolt
(
1859
-
1860
)
–
‫اگنبل‬
(
‫نپ‬‫ر‬ ‫لین‬
(Play
‫ولصفں‬‫یک‬‫ک‬‫ا‬‫وخز‬‫وک‬‫اسکونں‬‫ےن‬‫ں‬‫و‬‫اکز‬‫ت‬‫س‬‫اک‬‫یپ‬‫ویز‬
(
food crops
)
‫وگ‬‫د‬‫ی‬‫ا‬‫اجبےئ‬‫ےک‬
(
‫لین‬
‫یک‬
‫ت‬‫س‬‫اک‬
)
‫ایک۔‬‫۔ہ‬‫امد‬‫ا‬‫رپ‬‫اگلےن‬
(
‫تعنص‬‫یک‬‫ں‬‫ڑپکو‬‫ںیم‬‫ہین‬‫طا‬‫ڑ‬‫ب‬
-
‫گ‬‫ی‬‫ز‬
‫ت‬‫ز‬‫رضو‬‫یک‬‫لین‬‫ےئل‬‫ےک‬
)
1
:
‫ت‬‫ز‬‫رضو‬‫۔ہ‬‫د‬‫ا‬‫ی‬‫ز‬‫تہب‬‫یک‬‫ین‬‫ا‬‫ی‬‫ےئل‬‫ےک‬‫وگ‬‫د‬‫ی‬‫ا‬
–
irrigation system
‫یمک‬‫یک‬‫لصف‬
(
‫اصقنں‬
)
2
:
‫۔ہ‬‫د‬‫ا‬‫ی‬‫ز‬‫تہب‬‫وگ‬‫د‬‫ی‬‫ا‬
Nutrients
‫ت‬‫د‬‫ج‬
‫نیم‬‫ز‬،‫رکیتیل‬
‫رجنب‬
‫یھت‬‫یتگل‬‫وہےن‬
‫ا‬
‫ولں‬‫ا‬‫و‬‫اگلےن‬‫ے‬‫وپد‬‫ےئک۔‬‫مہ‬‫ا‬‫ز‬‫ف‬‫ےض‬‫ز‬‫ق‬‫رپ‬‫وسد‬‫۔ہ‬‫د‬‫ا‬‫ی‬‫ز‬‫تہب‬‫ےن‬‫ں‬‫و‬‫ہ‬‫پ‬
‫تمیق‬‫یئگ‬‫یک‬‫ا‬‫د‬‫ا‬‫ےس‬‫رطف‬‫یک‬
‫رصف‬‫اک‬‫تمیق‬‫یک‬‫ٹیک‬‫امز‬،‫یھت‬‫ومعمیل‬
2.5
‫دصیف۔‬
(
‫وتفز‬‫اک‬‫تین‬
)
،‫ےھت‬‫وفحمظ‬‫ریغ‬‫رپ‬‫وطز‬‫لمکم‬‫ےس‬‫ولں‬‫ا‬‫و‬‫اگلےن‬‫وگ‬‫د‬‫ی‬‫ا‬‫اکاکتشز‬
‫یک‬‫وہےن‬‫ہن‬‫ایتز‬‫وک‬‫امےنن‬‫ت‬‫ا‬‫ی‬‫یک‬‫ں‬‫ا‬‫وج‬
‫ےھت‬‫ےتی‬‫د‬‫رک‬‫ہاب۔ہ‬‫ا‬‫ی‬‫ےتی‬‫د‬‫ھک‬‫ز‬‫ی‬‫رگو‬‫وک‬‫د‬‫اجدیئا‬‫یک‬‫ں‬‫ا‬‫ںیم‬‫ت‬‫وصز‬
‫۔‬
‫اغب‬‫وگ‬‫د‬‫ی‬‫ا‬‫س‬‫ا‬‫ایل۔‬‫ا‬‫اہسز‬‫اک‬‫ت‬‫اغبو‬‫ےن‬‫اسکونں‬‫تحت‬‫ےک‬‫ربج‬‫د‬‫ی‬‫دش‬‫س‬‫ا‬
‫وک‬‫ک‬‫ی‬‫کیر‬‫ایسیس‬‫ک‬‫ی‬‫ا‬‫ےن‬‫ت‬‫و‬
‫ج‬‫وقیم‬‫الف‬‫ج‬‫ےک‬‫ونں‬‫رمکحا‬‫ونی‬‫طا‬‫ڑ‬‫ب‬‫ںیم‬‫م‬‫وعا‬‫اتسین‬‫دنہو‬‫ز‬‫و‬‫ا‬‫ا‬‫ی‬‫د‬‫منج‬
‫۔‬‫ا‬‫اھبز‬‫ا‬‫وک‬‫ت‬‫ا‬‫ی‬‫د‬
‫تحریکیں‬‫کسان‬‫معروف‬‫میں‬‫ہندوستان‬‫پہلے‬‫سے‬‫آزادی‬
‫ک‬‫ی‬‫کیر‬‫ا‬‫ن‬‫ی‬‫ی‬
Pabna Movement
(
1870
)
-
‫اگنبل‬
‫رک‬‫وصل‬‫و‬‫سکیٹ‬ ‫م‬‫نیم‬‫ر‬‫ر‬‫و‬‫ا‬‫ےئ‬‫رکا‬‫یتس‬ ‫ڑ‬‫ب‬‫ر‬‫امنیکل‬‫ھچک‬
‫اسکونن‬‫رغبی‬‫ر‬‫ث‬‫ک‬‫ا‬‫ہد‬،‫ےھت‬‫ےت‬
‫ےھت‬‫اھےت‬‫ڑ‬‫ب‬‫ہی‬‫رکا‬‫ےیل‬ ‫م‬
‫ہک‬‫ا‬‫ت‬
‫وک‬‫ن‬‫و‬‫ر‬‫ا‬ ‫ہی‬‫رکا‬
1859
‫ےضبق‬‫تحت‬ ‫م‬‫ٹکی‬‫ا‬ ‫م‬
‫قح‬‫اک‬
‫اک‬‫و‬‫ر‬‫یھب‬ ‫م‬‫رکےن‬‫اللص‬
‫اجےکس‬
‫۔‬
‫اطمقب‬ ‫م‬‫سکی‬‫ا‬‫ٹکی‬‫ا‬
12
‫تیکلم‬‫قح‬‫وک‬‫اسکن‬‫یع‬‫ر‬‫ر‬‫ےل‬‫ا‬‫و‬‫رکےن‬‫اکم‬‫ک‬‫ت‬‫ل‬‫سا‬
‫ٹکی‬‫ا‬‫اک‬
1870
‫ہدب‬‫ز ں‬‫اہیئ‬ ‫یک‬
(
‫نس‬‫ت‬‫ب‬
Jute
)
‫اسک‬، ‫م‬‫ہج‬‫و‬‫یک‬‫یمک‬‫ز ں‬‫ر‬‫ا‬‫و‬‫دیپا‬‫یک‬
‫م‬‫طحق‬‫ن‬
‫اضےف‬‫ا‬‫ز ں‬‫وسکیٹن‬ ‫م‬‫نیم‬‫ر‬‫ےن‬‫امنیکل‬‫ھچک‬‫ےھت۔‬‫اچر‬‫و‬
‫ب‬‫اغبو‬ ‫م‬‫س‬‫ا‬‫ر‬‫و‬‫ا‬‫ایک‬‫الن‬‫ع‬‫ا‬‫اک‬
‫وہیئ۔‬‫غ‬‫رشو‬
‫م‬‫وطر‬‫لمکم‬‫ب‬‫اغبو‬‫ہی‬
Landlords
‫وہیئ۔‬‫الف‬‫ح‬ ‫م‬
‫عمج‬‫سا‬‫پ‬‫ت‬
‫رکم سیک‬
‫ایگ‬‫ڑلا‬
–
Bengal Tenancy Act of 1885
‫ت‬‫ا‬‫اسفد‬‫ےک‬‫نک‬‫د‬
Deccan Riots
–
1875
-
‫رٹش‬‫ا‬‫اہمز‬
‫ھچک‬ ‫م‬‫الغ‬‫ض‬‫ا‬‫رگن‬‫دمح‬‫ا‬‫ر‬‫و‬‫ا‬‫ح‬‫ نار‬،‫وپےن‬‫ےن‬‫اسکونن‬ ‫م‬‫رٹش‬‫ا‬‫اہمر‬
‫یع‬‫ر‬‫ر‬‫وہیئ‬‫یتھ‬‫ڑ‬‫ب‬‫ز ں‬‫وصحن‬
‫م‬‫ن‬‫و‬‫وہاکر‬‫سا‬‫دصقم‬‫اخص‬‫اک‬‫وین‬ ‫اسف‬‫یک۔‬‫ب‬‫اغبو‬‫الف‬‫ح‬ ‫م‬‫تبیصم‬
‫ر‬‫د‬‫ت‬‫ا‬‫ت‬ ‫وجہد‬‫ز ں‬‫ےضبق‬
(
bonds
)
‫رک‬‫ابتح‬‫ںیہن‬‫ا‬‫ر‬‫و‬‫ا‬‫ا‬‫رکت‬‫اللص‬‫وک‬‫ب‬‫ا‬‫ڑ‬‫ب‬‫ ناو‬ ‫رگی‬ ‫ر‬‫و‬‫ا‬‫امونن‬‫ر‬‫ف‬،
‫اھ۔‬‫ا‬‫ت‬
(
‫وسلش‬
‫اکئب‬‫ا‬‫ت‬
)
8
Syed
Aasim
Suhail

10. ‫ر‬‫ا‬‫ام تت‬
‫ز ں‬
‫وجہلپ‬
‫ب‬‫اغبو‬‫یک‬
(1841-1920)Moplah rebellion in Malabar
‫ےن‬‫ن‬‫و‬‫اکلہر‬‫ا‬‫یتم‬‫و‬‫ک‬‫ح‬‫رک‬‫لم‬‫ھت‬‫سا‬ ‫م‬‫ن‬‫و‬‫ر‬‫دنیما‬‫ر‬‫دنہو‬
‫وجہلپ‬
‫ایک۔‬‫ملظ‬‫رپ‬‫اسکونن‬
‫وجہلپ‬
‫ر‬‫و‬‫ا‬‫ن‬‫و‬‫ر‬‫ا‬ ‫اجریگ‬‫دنہو‬‫ےن‬‫ن‬‫و‬‫ر‬‫ا‬ ‫ہی‬‫رکا‬
‫ایک۔‬‫اجتحج‬‫ا‬‫الف‬‫ح‬ ‫م‬‫س‬‫م‬‫و‬‫ک‬‫ح‬‫ونی‬‫طا‬‫ڑ‬‫ب‬
‫افحتظ‬‫یک‬ ‫اعیم‬‫ب‬‫ا‬‫اکشت‬‫رت‬‫ح‬ ‫ا‬‫ت‬‫ر‬‫یک‬‫ن‬‫ا‬
(
securityof tenure
)
‫ح‬ ‫ا‬‫ت‬‫ر‬،
‫ےئ‬‫رکا‬
(
high rents
)
،
renewal fees
‫ر‬‫و‬‫ا‬
‫ںیھت۔‬‫ب قلع‬ ‫م‬‫وصویلن‬‫و‬‫افصنمہن‬‫ریغ‬‫رگی‬ ‫یک‬‫ن‬‫و‬‫ر‬‫دنیما‬‫ر‬
‫ہد‬،‫رصنع‬‫رحمک‬‫ر‬‫و‬‫ا‬‫ک‬‫ت‬‫ا‬
‫وجہلپ‬
‫یجی‬‫ا‬
‫نشیٹ‬
‫یھت‬‫التف‬‫ح‬‫ک‬‫ت‬‫رحت‬،‫انب‬‫س‬‫سپ‬‫اک‬
‫۔‬
(
‫اگدن‬
‫یھ‬
‫د‬‫ا‬‫ز‬‫ا‬،
‫ز‬‫و‬‫ا‬
‫اکرگنسی‬
‫ں‬‫اعتو‬‫اک‬
)
‫دنیم‬‫ز‬‫دنہو‬
‫ں‬‫و‬‫ز‬‫ا‬
‫وک‬‫ت‬‫اکذغا‬‫ز‬‫و‬‫ا‬‫ےن‬‫ا‬‫ز‬‫د‬‫وک‬
‫الےن‬‫ج‬
‫ہلمح‬‫رپ‬‫ں‬‫رھگو‬‫ےکن‬‫ا‬‫ےئل‬‫ےک‬
–
‫ہق‬‫ز‬‫ف‬
‫و‬
‫ہن‬‫ا‬‫ز‬‫ا‬
‫گ‬‫ی‬‫ز‬
–
‫اکرگنسی‬
‫التف‬‫ج‬‫ز‬‫و‬‫ا‬
‫ایتخز‬‫ا‬‫دحیلعیگ‬‫ک‬‫ی‬‫کیر‬
‫رکےتیل‬
‫ںیہ‬
-
‫ت‬‫ا‬‫اسفد‬‫ملسم‬‫دنہو‬
-
‫ک‬‫ی‬‫کیر‬‫س‬‫ا‬‫دعب‬‫ےک‬‫سج‬
‫وک‬
‫ز‬‫و‬‫ڑ‬‫ب‬
‫وقت‬
‫ین‬‫سا‬‫ا‬‫ی‬
‫ےہ‬‫ا‬‫اجی‬‫ا‬‫ی‬‫د‬‫لچک‬
‫ں‬‫اپمچز‬
‫ہیتس‬
‫رگ۔ہ‬
Champaran Satyagraha
–
1917
-
‫اہبز‬
‫س‬‫ا‬
‫اک‬
‫ی‬ ‫اینب‬
‫دصقم‬
‫اسکونن‬
‫ز ں‬
‫یپ‬‫ویر‬
‫ابغونن‬‫ا‬‫ت‬
‫م‬
‫الف‬‫ح‬
‫ی‬‫ر‬‫دیبا‬
‫دیپا‬
‫ا‬‫رکت‬
‫اھ۔‬
‫ن‬‫ا‬
‫ابغونن‬‫ا‬‫ت‬
‫ےن‬
‫اسکونن‬
‫وک‬
‫ن‬‫ا‬
‫یک‬
‫تنحم‬
‫اک‬
‫س‬‫س‬‫انم‬
‫ہض‬‫اعمو‬
‫مہ‬‫ا‬‫ر‬‫ف‬
‫ےیک‬
‫ریغب‬
‫ن‬‫ا‬
‫اک‬
‫اصحتسل‬‫ا‬
‫ایک‬
‫اھ۔‬
‫یپ‬‫ویر‬
‫ابغونن‬‫ا‬‫ت‬
‫ےن‬
‫لین‬
‫یک‬
‫س‬‫س‬‫اک‬
(
indigo cultivation
)
‫م‬
‫ر‬‫ہ‬
‫رطج‬
‫م‬
‫ریغ‬
‫اقونین‬
‫ر‬‫و‬‫ا‬
‫ریغ‬
‫ین‬‫سا‬‫ن‬‫ا‬
‫رطوقین‬
‫اک‬
‫ا‬‫اہسر‬
‫ایل‬
‫اھ‬
‫۔‬
Tinkathiya System
(
20
‫اگیب‬
‫نیم‬‫ر‬
‫ز ں‬
‫م‬
3
‫وگیب‬
‫ز ں‬
‫وگ‬‫د‬‫ت‬‫ا‬
‫ا‬‫اگلت‬
)
‫۔‬
‫ئ‬‫ہل‬‫پ‬
‫گ‬‫ی‬‫ج‬
‫میظع‬
‫م‬
‫دعب‬
Artificial dye
‫نب‬
‫یکچ‬
‫یھت‬
‫سج‬
‫ز ں‬
‫وگ‬‫د‬‫ت‬‫ا‬
‫یک‬
‫د‬‫ت‬‫امی‬
‫مک‬
‫وہیئگ‬
‫ےئلس‬‫ا‬
‫اسکونن‬
‫م‬
‫ےتسس‬
‫وجن‬‫ا‬
‫ز ں‬
‫ا‬‫د‬‫ت‬‫رخ‬
‫اجےن‬
‫اگل۔‬
‫اسک‬
‫ونن‬
‫اک‬
‫ہن‬
‫رصف‬
‫یپ‬‫ویر‬
‫ابغن‬‫ا‬‫ت‬
‫ہکلب‬
‫اقمیم‬
‫ن‬‫و‬‫ر‬‫دنیما‬‫ر‬
‫ےن‬
‫یھب‬
‫اصحتسل‬‫ا‬
‫ایک۔‬
‫ےسی‬‫ا‬
‫ال تب‬
‫ز ں‬
‫ج‬‫ا‬‫ر‬
‫امکر‬
‫ال‬‫ک‬‫س‬
‫اگدنیھ‬
‫یج‬
‫وک‬
‫س‬‫ا‬
‫دصقم‬
‫م‬
‫ےت‬‫ہدر‬
‫ںیہ‬
‫۔‬
‫اگدنیھ‬
‫ے‬‫رسو‬
‫ےت‬‫ا‬‫رکو‬
‫ںیہ‬
-
‫نشیمک‬
‫ا‬‫ن‬‫ی‬‫ی‬
‫ےہ‬
–
‫س‬‫ا‬
‫ےک‬
‫ےعی‬‫ز‬‫د‬
Champaran Agragrain Act
1918
‫ا‬‫ن‬‫ی‬‫ی‬
‫ےہ۔‬
9
Syed
Aasim
Suhail

11. ‫اگنلتہن‬
‫ک‬‫ت‬‫رحت‬‫اسکن‬
(
TelenganaPeasant Movement
)
–
1942
–
‫دنرھا‬‫ا‬
‫شی‬ ‫رپ‬
‫اگنلتہن‬
‫ک‬‫ی‬‫کیر‬‫اسکں‬
1942
‫ںیم‬
‫دنرھا‬‫ا‬
‫رھبےن‬‫ا‬‫ےک‬‫ویمکوٹسنں‬‫ںیم‬‫شی‬‫رپد‬
‫وبضمیط‬‫ھت‬‫سا‬‫ےک‬
‫ےک‬‫گ‬‫ن‬‫ج‬‫ےن‬‫ت‬‫م‬‫و‬‫ک‬‫ج‬‫ونی‬‫طا‬‫ڑ‬‫ب‬‫ز‬‫دتقا‬‫رسا‬‫ڑ‬‫ب‬‫ت‬‫ج‬‫یھت‬‫کلسنم‬‫ےس‬
‫احیم‬
‫ومفق‬
‫ےس‬‫ہج‬‫و‬‫یک‬
‫یک‬‫ینم‬‫دبا‬‫یھت۔‬‫ی‬‫د‬‫اٹہ‬‫دنبی‬‫ا‬‫ی‬‫ےس‬‫رپ‬‫ا‬‫ی‬‫د‬‫ی‬‫ا‬‫ف‬‫ا‬‫یٹ‬‫ز‬‫ا‬‫ی‬‫ویمکٹسن‬
‫مل‬‫ہن‬‫ا‬‫ز‬‫ا‬‫اجریگد‬‫ہج‬‫و‬‫لص‬‫ا‬
‫ربج‬‫و‬
‫ز‬‫و‬‫ا‬‫ں‬‫و‬‫ز‬‫ا‬‫اجریگد‬‫وک‬‫اسکونں‬‫۔ہ‬‫ایمخز‬‫اک‬‫سج‬،‫اھت‬
‫ں‬‫و‬‫ھ‬‫ک‬‫م‬‫ش‬‫ن‬
‫د‬
‫اہوھت‬‫ےک‬
‫انتگھ‬‫ں‬
‫اہ‬‫ڑپز‬
‫اھت۔‬
‫وصیل‬‫و‬‫ج‬‫ا‬‫ی‬‫ا‬‫یتس‬‫د‬‫ڑ‬‫ب‬‫ز‬‫یک‬‫ں‬‫و‬‫ڑ‬‫ب‬‫رگن‬‫ا‬‫وک‬‫اسکونں‬‫ےن‬‫ویمکوٹسنں‬
‫ایک۔‬‫مظنم‬‫الف‬‫ج‬‫ےک‬‫یسیل‬‫ا‬‫ی‬‫یک‬
‫ہتسہ‬‫ا‬
‫ہتسہ‬‫ا‬
‫ے‬‫وپز‬‫ک‬‫ی‬‫کیر‬‫ہی‬
‫اگنلتہن‬
‫یگل۔‬‫ےنلیھپ‬‫ںیم‬
‫میسقت‬‫وک‬‫ن‬‫ا‬‫یھب‬‫الب‬‫گ‬‫ن‬‫ج‬‫ر‬‫و‬‫ا‬‫نیم‬‫ر‬‫س‬‫س‬‫اک‬‫ریغ‬‫ئ‬‫ت‬‫کپ‬‫مل‬‫یک‬‫س‬‫م‬‫و‬‫ک‬‫ح‬
‫ےیک‬
‫ےئگ‬
‫ںینیم‬‫ر‬‫س‬‫ا‬‫ت‬ ‫م‬‫نج‬
‫لتق‬ ‫م‬‫ویبی‬‫ر‬‫و‬‫ا‬،‫ایگ‬‫ایک‬‫اضہف‬‫ا‬‫ز ں‬‫رجب‬‫ا‬‫مک‬‫ر‬‫ا‬‫مک‬‫ںیھت۔‬‫ںیہن‬
‫الف‬‫ح‬ ‫م‬‫ویئن‬‫ا‬‫ڑ‬‫ب‬‫امسیج‬‫یسیج‬
‫ےیک‬‫امب‬‫دقا‬‫ا‬
‫ےئگ‬
‫ل‬‫ح‬‫دما‬‫حلسم‬‫یک‬‫س‬‫م‬‫و‬‫ک‬‫ح‬‫رہنو‬‫الف‬‫ح‬ ‫م‬‫اظنم‬‫۔‬
‫یھب‬‫دعب‬ ‫م‬‫اکایمیب‬‫یک‬‫س‬
‫اخمفل‬‫س‬‫م‬‫و‬‫ک‬‫ح‬‫انپ‬‫ا‬‫ےن‬‫ویمکوٹسنن‬
‫وجفق‬
‫ویمک‬‫ایک۔‬‫ںیہن‬‫رتک‬
‫و‬‫ا‬‫اسکونن‬‫ز ں‬‫ب‬ ‫ایق‬‫یک‬‫وٹسنن‬
‫ر‬
‫وہ‬‫وکحمم‬‫اسکن‬‫ز ں‬‫سج‬‫وہا‬‫م‬ ‫اصت‬‫خلت‬‫ک‬‫ت‬‫ا‬‫ایمن‬‫ر‬ ‫م‬‫س‬‫م‬‫و‬‫ک‬‫ح‬
‫ےئگ‬
‫۔‬
‫اھٹےئ‬‫ا‬ ‫م‬‫رطف‬‫یک‬‫ک‬‫ت‬‫رحت‬‫اسکن‬‫ےن‬‫س‬‫م‬‫و‬‫ک‬‫ح‬‫مہ‬‫ا‬‫ت‬
‫ےئگ‬
‫اسملئ‬
‫م‬‫ی‬‫ر‬‫ا‬ ‫اجریگ‬‫۔‬‫ا‬‫ت‬ ‫ب‬‫ہدا‬‫اک‬
‫وک‬‫اضےطب‬ ‫م‬‫اخےمت‬
1949
‫ر‬‫و‬‫ا‬‫ایگ‬‫ا‬‫ت‬ ‫رک‬‫رتک‬‫ز ں‬
Hyderabad Tenancy
‫ر‬‫و‬‫ا‬
Agricultural Lands Act
1950
‫یع‬‫ر‬‫ر‬‫وچاھیئ‬‫ک‬‫ت‬‫ا‬‫۔‬‫ایگ‬‫ایک‬‫وظنمر‬‫ز ں‬
‫اقضب‬‫رپ‬‫یض‬‫ا‬‫ر‬‫ا‬
6
‫وک‬‫ن‬‫و‬‫ر‬‫ا‬ ‫ہی‬‫رکا‬‫ح‬ ‫ا‬‫ت‬‫ر‬ ‫م‬‫ تھک‬
'
‫وفحمظ‬
'
‫ر‬‫ا‬ ‫ہی‬‫رکا‬
(
‘protected’ tenants
)
‫ایگ‬‫ا‬‫ت‬ ‫ر‬‫ا‬‫ر‬‫ق‬
‫۔‬‫وہا‬‫اللص‬‫قح‬‫اک‬‫ےن‬‫د‬‫ت‬‫رخ‬‫نیم‬‫ر‬ ‫م‬‫ین‬‫سا‬‫ا‬‫ںیہن‬‫ا‬‫ر‬‫و‬‫ا‬
‫آزادی‬
‫بعد‬‫کے‬
‫تحریکیں‬‫کسان‬‫معروف‬‫میں‬‫ہندوستان‬
10
Syed
Aasim
Suhail
‫ایٹپہل‬
‫۔ہ‬‫ز‬‫ا‬‫ز‬‫م‬
‫ک‬‫ی‬‫کیر‬
(
Patiala Muzara Movement
)
-
‫اجنپت‬
‫ا‬‫ز‬‫ا‬‫ز‬‫م‬
‫دتبا‬‫ا‬‫یک‬‫ک‬‫ی‬‫کیر‬
19
‫ت‬‫ج‬،‫وہیئ‬‫ںیم‬‫رخ‬‫ا‬‫ےک‬‫دصی‬‫ںی‬‫و‬
‫ایٹپہل‬
‫ت‬‫س‬‫ا‬‫ی‬‫ز‬‫یہ‬‫ا‬‫س‬‫یک‬
‫ایٹپ‬
‫ہل‬
‫ےک‬‫ہج‬‫ا‬‫اہمز‬‫ےک‬
‫وہیئ۔‬‫اکشز‬‫اک‬‫متس‬‫و‬‫مل‬
biswedars
(
‫ں‬‫و‬‫ز‬‫دنیما‬‫ز‬‫اقمیم‬
)
‫احلص‬‫وقحق‬‫ی‬‫ت‬‫کی‬‫مل‬‫رپ‬‫نیم‬‫ز‬‫وک‬
‫ہی‬‫رکا‬‫نکیل‬‫ےھت‬
‫ےہ‬‫ںیہن‬‫قح‬‫ڑ‬‫ب‬‫اج‬‫وکیئ‬‫رپ‬‫نیم‬‫ز‬‫اک‬‫ں‬‫و‬‫ز‬‫دنیما‬‫ز‬‫ں‬‫ا‬‫ہک‬‫ایک‬‫وسحمس‬‫ےن‬‫ں‬‫و‬‫ز‬‫ا‬‫د‬
‫ےن‬‫ت‬‫ب‬‫اکش‬‫یک‬‫ز‬‫ا‬‫د‬‫ہی‬‫رکا‬‫۔‬
1920
‫ں‬‫ا‬‫ز‬‫و‬‫د‬‫ےک‬‫اہیئ‬‫د‬‫یک‬
Akali
‫ز‬‫و‬‫ا‬
Praja Mandal
‫اک‬‫اسملئ‬‫ےنپ‬‫ا‬‫ںیم‬‫کیروکیں‬‫یسیج‬
‫وسحمس‬‫لح‬
‫ایک۔‬
1930
‫ک‬‫ی‬‫دح‬‫یسک‬،‫ں‬‫ا‬‫ز‬‫و‬‫د‬‫ےک‬‫اہیئ‬‫د‬‫یک‬
‫ہن‬‫ا‬‫د‬‫ا‬‫ز‬‫ا‬
‫ےن‬‫اموحل‬
‫اکرگنسی‬
‫ز‬‫ا‬‫ی‬
‫ینپ‬‫ا‬‫ںیم‬‫وصوبں‬‫یئک‬‫وک‬‫یٹ‬
‫ےک‬‫ں‬‫و‬‫ڑ‬‫ب‬‫رگن‬‫ا‬‫ویمکٹسن‬،‫ک‬‫ی‬‫ت‬‫ب‬‫۔‬‫ا‬‫انبی‬‫ل‬‫ی‬‫اق‬‫ےک‬‫رکےن‬‫احلص‬‫رگتف‬
ِ‫ری‬‫ز‬
‫ںیم‬‫ک‬‫ی‬‫کیر‬‫ےس‬‫اجنپت‬‫ز‬‫دتقا‬‫ا‬
‫۔ہ‬‫و‬‫یہ‬‫دلج‬‫ز‬‫و‬‫ا‬‫ےھت‬‫ےکچ‬‫وہ‬‫رسرگم‬
‫۔ہ‬‫ز‬‫ا‬‫ز‬‫م‬
‫نب‬‫ڑ‬‫ک‬‫رم‬‫اصعیب‬‫ا‬‫اک‬‫ک‬‫ی‬‫کیر‬
‫ےئگ‬
‫۔‬
1948
‫حلسم‬‫وھچےٹ‬‫ک‬‫ی‬‫رخ‬‫ا‬‫ےک‬
‫ک‬‫ی‬‫ا‬‫ز‬‫ہ‬‫ےس‬‫ںیم‬‫نج‬،‫۔ہ‬‫رگو‬
30
‫ےس‬
40
‫ےس‬‫ےلمح‬‫ےک‬‫ں‬‫و‬‫ز‬‫دنیما‬‫ز‬،‫اھت‬‫لمتشم‬‫رپ‬‫د‬‫ا‬‫ز‬‫ف‬‫ا‬
‫افحتظ‬‫یک‬‫ں‬‫و‬‫ز‬‫ا‬‫ز‬‫م‬
‫ےھت۔‬‫رکےت‬
1951
‫ںیم‬
‫اکرگنسی‬
‫یک‬‫احبیل‬‫ایسیس‬‫یہ‬‫ھت‬‫سا‬‫ےک‬‫ایقم‬‫ےک‬‫ت‬‫ز‬‫ا‬‫ز‬‫و‬‫یک‬
‫الاحت‬‫ص‬‫ا‬‫یع‬‫ز‬‫ز‬‫یئ۔‬‫ا‬‫رہل‬‫۔ہ‬‫ز‬‫ا‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫ا‬
‫یک‬
‫ی‬‫ڑ‬‫ب‬‫ا‬‫و‬‫ک‬‫ی‬‫ا‬
‫افس‬‫یک‬‫امت‬‫دقا‬‫ا‬‫ےیل‬‫ےک‬‫ےنٹمن‬‫ےس‬‫ےلئسم‬‫س‬‫ا‬‫یٹیمک‬
‫۔‬‫یئگ‬‫یک‬‫اقمئ‬‫ےیل‬‫ےک‬‫س‬‫ز‬
PEPSU
Tenancy Act(Temporary Provision)
1952
‫ز‬‫ا‬‫د‬‫ہی‬‫رکا‬‫ںیم‬‫سج‬‫ایگ‬‫ایک‬‫عض‬‫و‬‫ںیم‬
‫وک‬‫ں‬‫و‬
‫۔‬‫یئگ‬‫یک‬‫وکشش‬‫یک‬‫اچبےن‬‫ےس‬‫یلخ‬‫د‬‫ےب‬
Rarewala’s Congress ministry
‫دعب‬‫ےک‬‫اخےمت‬‫ےک‬
‫ج‬‫ا‬‫ز‬‫دصز‬
(
President’s Rule
)
‫ذف‬‫ا‬‫ی‬
‫۔‬‫ایگ‬‫ا‬‫ی‬‫د‬‫رک‬
‫ےن‬‫دصز‬
1953
‫ںیم‬
PEPSU Occupancy Tenants (Vesting of Proprietary
Rights)
‫انب‬‫ل‬‫ی‬‫اق‬‫ےک‬‫ےننب‬‫امکل‬‫وک‬‫اسکونں‬‫ےن‬‫ٹکی‬‫ا‬‫ایک۔‬‫ی‬‫اجز‬‫ٹکی‬‫ا‬
‫ا‬‫ی‬
‫رشبہکیط‬
‫ی‬‫اک‬‫دمین‬‫ا‬‫یک‬‫نیم‬‫ز‬‫۔ہ‬‫و‬
‫۔ہ‬‫ز‬‫ا‬
‫ویک‬‫یک‬‫ت‬‫م‬‫ذم‬‫یک‬‫ی‬‫ز‬‫سا‬‫اقونں‬‫س‬‫ا‬‫ےن‬‫ویمکوٹسنں‬‫رکںی۔‬‫ا‬‫د‬‫ا‬‫ہض‬‫اعمو‬‫ا‬‫ن‬‫گ‬
‫ہکن‬
‫ں‬‫و‬‫ز‬‫ا‬‫د‬‫ی‬‫وسب‬
‫ںینیم‬‫ز‬‫ی‬‫ت‬‫کی‬‫مل‬‫یک‬
‫ہتسہ‬‫ا‬‫ےن‬‫ویمکوٹسنں‬‫مہ‬‫ا‬‫ی‬‫ںیئگ۔‬‫یک‬‫ںیہن‬‫طبض‬‫ریغب‬‫ےک‬‫ےض‬‫اعمو‬
‫ہتسہ‬‫ا‬
‫وھک‬‫رگتف‬‫لمکم‬‫ینپ‬‫ا‬‫رپ‬‫اسکونں‬
‫ی۔‬‫د‬

12. ‫یک‬‫اگنبل‬‫رغمیب‬
‫ل‬‫س‬‫ک‬‫ت‬
‫ک‬‫ت‬‫رحت‬‫ی‬‫ر‬‫ا‬‫ت‬
(
Naxalbari Movement of West Bengal
)
1967
‫ریغ‬‫ی‬‫ہل‬‫پ‬
‫ںیم‬‫اگنبل‬‫رغمیب‬‫ںیم‬
‫اکرگنیسی‬
‫ت‬‫م‬‫و‬‫ک‬‫ج‬‫یک‬‫احمد‬‫دحتم۔ہ‬
(
non-Congress United Front
government
)
‫یھت‬‫ںیہن‬‫نیم‬‫ز‬‫س‬‫ا‬‫ی‬‫ےک‬‫اسکونں‬‫نج‬‫ےن‬‫ت‬‫م‬‫و‬‫ک‬‫ج‬،‫دعب‬‫ےک‬‫ایقم‬‫ےک‬
‫نیم‬‫ز‬‫افلض‬‫وک‬‫ں‬‫ا‬
(
surplus
land
)
‫ہکبج‬‫وہا‬‫دیپا‬‫س‬‫رخو‬‫و‬‫وجس‬‫ںیم‬‫رغوبیں‬‫ےس‬‫م‬‫دقا‬‫ا‬‫س‬‫ا‬‫ایک۔‬‫ہلصیف‬‫اک‬‫رکےن‬‫میسقت‬
‫وتمطس‬
‫اماکلں‬‫ی‬‫ت‬‫می‬‫ز‬‫وھچےٹ‬‫ز‬‫و‬‫ا‬
‫نیم‬‫ز‬‫یک‬‫ں‬‫ا‬‫ہک‬‫ےھت‬‫ںیہن‬‫وخس‬‫ےس‬‫ت‬‫ا‬‫ی‬‫س‬‫ا‬
sharecroppers
‫یک‬‫میسقت‬‫ںیم‬
‫اجےئ‬
‫ا‬‫یہ‬‫دلج‬‫نکیل‬‫یگ۔‬
‫وک‬‫الاحت‬‫ص‬‫ا‬‫ں‬
‫۔‬‫ڑپا‬‫ا‬‫رکی‬‫انم‬‫سا‬‫اک‬‫وٹں‬‫اکو‬‫ز‬‫اقونین‬‫ھچک‬
‫م‬‫اگنبل‬‫امشیل‬
‫گ‬‫ی‬‫ل‬‫ح‬‫ر‬‫ا‬
‫ویمکٹسن‬‫ےل‬‫ا‬‫و‬‫ےنھک‬‫ر‬‫قلعت‬ ‫م‬‫علض‬
1950
‫اچےئ‬‫ر‬‫و‬‫ا‬‫ن‬‫و‬‫ر‬‫ا‬ ‫ہصح‬ ‫م‬‫لئ‬‫ا‬‫و‬‫ا‬ ‫م‬‫اہیئ‬ ‫یک‬
‫یک‬
‫ےھت‬‫ےہ‬‫ر‬‫رک‬‫مظنم‬‫وک‬‫ن‬‫و‬‫ر‬‫و‬ ‫ر‬‫م‬ ‫م‬‫نیم‬‫ر‬
-
‫ز ں‬‫نج‬
‫رت‬‫ح‬ ‫ا‬‫ت‬‫ر‬
‫ل‬‫ھ‬‫ت‬‫سپ‬
،‫ڈنما‬
(
Santhals
)
،
‫ن‬‫و‬‫ا‬‫ر‬‫و‬‫ا‬
(
Oraons
)
‫ج‬‫ا‬‫ر‬‫ر‬‫و‬‫ا‬
‫ئ‬‫ش‬‫پ‬‫ت‬
(
Rajbanshi
)
‫ےھت۔‬‫ابقلئ‬
‫ےن‬‫ابقلئ‬‫ن‬‫ا‬
‫مپ‬‫ر‬ ‫م‬‫عئ‬‫ا‬‫ر‬ ‫اقونین‬‫ہک‬‫ایک‬‫غ‬‫رشو‬‫انہک‬
‫الالب‬‫ض‬‫ا‬‫ئ‬‫ت‬
(
land reforms
)
‫ح‬‫و‬‫ےیل‬‫س‬‫ا‬،‫ےہ‬‫ںیہن‬‫نکمم‬
‫رپدشت‬
‫ر‬‫نیقی‬‫ز ں‬‫رکےن‬‫ہضبق‬‫رپ‬‫نیم‬‫ر‬ ‫م‬‫رطوقین‬
‫ںیہ۔‬‫ےتھک‬
1967
‫ز ں‬
‫ل‬‫س‬‫ک‬‫ت‬
‫یک‬‫ن‬‫ا‬‫ن‬‫اگو‬‫امتم‬ ‫م‬‫ی‬‫ر‬‫ا‬‫ت‬
‫ا‬‫رتھچاھچت‬
‫ز ں‬
‫ےئگ‬‫ا‬
ً‫ابی‬‫رقت‬‫ر‬‫و‬‫ا‬
20
‫اسکن‬‫ر‬‫ا‬‫ر‬‫ہ‬
Charu Majumdar
‫یک‬
‫نب‬‫نک‬‫اکر‬‫یتق‬‫و‬‫لک‬‫ز ں‬‫ب‬ ‫ایق‬
‫ےئگ‬
‫رمکح‬‫قلعت‬‫اک‬‫ن‬‫امنہو‬‫ر‬‫رت‬‫ح‬ ‫ا‬‫ت‬‫ر‬ ‫م‬‫ک‬‫ت‬‫رحت‬‫۔‬
‫گل‬‫ا‬ ‫م‬‫ویمکوٹسنن‬‫ن‬‫ا‬
‫گل‬‫ا‬
‫رگ‬‫الیف‬‫ی‬‫ج‬‫ا‬
‫وپن‬‫و‬
‫ر‬‫و‬‫ا‬‫ویمکوٹسنن‬‫ن‬‫ا‬‫ر‬‫و‬ ‫یس‬‫ا‬‫اھ۔‬ ‫م‬
‫ن‬‫و‬‫ن‬‫ل‬‫س‬‫ک‬‫ت‬
(
Naxalites
)
‫اتھ‬‫ڑ‬‫ب‬ ‫م‬‫اتفر‬‫ر‬‫ک‬‫ا‬‫ت‬‫ر‬‫ط‬‫ج‬‫الافب‬‫ی‬‫ج‬‫ا‬‫ایمن‬‫ر‬ ‫م‬
‫ایگ۔‬
‫ی‬‫سل‬‫ک‬‫ی‬
‫ےن‬‫می۔‬‫ا‬‫یپ‬‫یس‬‫وہںیئ۔‬‫ڑھجںیپ‬‫ایمں‬‫ز‬‫د‬‫ےک‬‫وپسیل‬‫ز‬‫و‬‫ا‬‫انعرص‬
‫ں‬‫رمکحا‬
‫احت‬‫ا‬
‫ز‬‫و‬‫ا‬‫ا‬‫ی‬‫د‬‫وھچز‬‫وک‬‫د‬
‫ں‬‫و‬‫ن‬‫ل‬‫س‬‫ک‬‫ی‬
‫رکےت‬‫ت‬‫ب‬‫ما‬‫ح‬‫یک‬
‫وہےئ‬
‫ز‬‫و‬‫ا‬
UF government
‫۔ہ‬‫امد‬‫ا‬‫رپ‬‫رکےن‬‫لح‬‫ےس‬‫ولسیب‬‫ا‬‫وخس‬‫وک‬
‫رکےک‬
‫ا‬‫ز‬‫ا‬‫رکد‬‫اک‬‫ت‬‫ل‬‫ا‬‫ی‬
‫ےک‬‫وپسیل‬،‫مہ‬‫ا‬‫ی‬‫ایک۔‬‫ا‬‫د‬
‫ںیم‬‫ےجیتن‬‫ےک‬‫ربج‬‫لسلسم‬
‫ل‬‫س‬‫ک‬‫ی‬
‫ی‬‫وک‬‫ں‬‫و‬‫ڈیلز‬‫امتم‬‫۔‬‫وہا‬‫اخہمت‬‫اک‬‫ک‬‫ی‬‫کیر‬‫ی‬‫ز‬‫ا‬‫ی‬
‫وت‬‫ا‬
‫رٹن‬‫اکنو‬‫ا‬
(
encounters
)
‫رھپ‬‫ا‬‫ی‬‫ایگ‬‫ا‬‫ی‬‫د‬‫امز‬‫ںیم‬
‫ایگ۔‬‫ا‬‫ی‬‫د‬‫جیھب‬‫لیج‬
‫آزادی‬
‫بعد‬‫کے‬
‫تحریکیں‬‫کسان‬‫معروف‬‫میں‬‫ہندوستان‬
11
Syed
Aasim
Suhail
‫رساکیوکمل‬
‫ک‬‫ت‬‫رحت‬
(
Srikakulam Movement in Andhra Pradesh
)
‫رساکیوکمل‬
‫دنرھا‬‫ا‬
‫ےہ‬‫عق‬‫ا‬‫و‬‫ںیم‬‫ےصح‬‫امشیل‬‫ےک‬‫شی‬‫رپد‬
‫وج‬،
‫ہسی‬‫ز‬‫ا‬
‫ےہ۔‬‫لصتم‬‫ےس‬
‫ےن‬‫امسپدنیگ‬‫لقتسم‬‫یک‬‫الےق‬‫ع‬
Palkonda
،
Parvatipuram
،
Kottur
‫ز‬‫و‬‫ا‬
Patapatnam
‫ےلت‬‫ڈنھجے‬‫ےنپ‬‫ا‬‫وک‬‫ویمکوٹسنں‬‫اقمیم‬‫ےک‬
Jatapu
‫ز‬‫و‬‫ا‬
Savara
‫اقمیم‬‫ےسیج‬
‫ولیبقں‬
‫اسکی‬‫ا‬‫رپ‬‫رکےن‬‫مظنم‬‫وک‬
‫۔‬‫ا‬
Girijan Sangham
‫ز‬‫و‬‫ا‬
Mahila Sangham
‫ںیم‬‫ت‬‫ایقد‬‫یک‬
1957
-
58
‫ےس‬
1967
‫دئ‬‫وفا‬‫ھچک‬‫ےن‬‫ک‬‫ی‬‫کیر‬‫ک‬‫ی‬‫ا‬‫یل‬‫ا‬‫و‬‫ےنہ‬‫ز‬‫ی‬‫اجز‬‫ک‬‫ی‬
‫ںیم‬‫نج‬‫ےیک‬‫احلص‬
‫ہعی‬‫ز‬‫د‬‫ےک‬‫ں‬‫و‬‫وہاکز‬‫سا‬
‫ولیبقں‬
‫یل‬‫رپ‬‫وطز‬‫اقونین‬‫ریغ‬‫ےس‬
‫یھب‬‫احبیل‬‫یک‬‫ونیمں‬‫ز‬‫یئگ‬
‫ےہ۔‬‫لم‬‫ا‬‫س‬
‫رپدشتد‬
‫ونربم‬‫رمہلح‬‫رسا‬‫و‬‫د‬‫اک‬‫ک‬‫ی‬‫کیر‬
1967
‫ت‬‫س‬‫۔‬‫وہا‬‫غ‬‫رشو‬‫ںیم‬
‫ونربم‬‫رمہلح‬‫د‬‫ی‬‫دش‬‫ےس‬
1968
‫ی‬‫ز‬‫و‬‫ز‬‫ف‬‫ےس‬
1969
‫اھت۔‬‫ایمں‬‫ز‬‫د‬‫ےک‬
1969
‫یٹ‬‫ر‬‫ا‬‫ت‬‫ویمکٹسن‬‫ز ں‬
CP(ML)
‫وہیئ۔‬‫اقمئ‬
CP(ML)
‫ے‬‫ڑ‬‫ب‬‫ر‬‫و‬‫ر‬‫اک‬
‫لتق‬‫ی‬ ‫رفنا‬‫ا‬‫ر‬‫و‬‫ا‬‫رسرگویمن‬‫ال‬‫ت‬‫وگر‬ ‫م‬ ‫دشت‬‫رپ‬‫امیپےن‬
‫ایگ۔‬‫وہ‬‫ہ لقت‬‫رپ‬
،‫ر‬‫دنیما‬‫ر‬‫ز ں‬‫نج‬‫ایگ‬‫ایک‬‫لتق‬‫وک‬‫ولوگن‬‫یئک‬‫ن‬‫ا‬‫ر‬‫و‬ ‫س‬‫ا‬
‫لگنج‬‫ر‬‫و‬‫ا‬‫وپسیل‬،‫وہاکر‬‫سا‬
‫م‬
‫ن‬‫رسفا‬‫ا‬
‫ک‬‫ت‬‫رحت‬‫ہی‬‫ےھت۔‬‫لم‬‫ا‬‫س‬
1970
‫اج‬‫یک‬‫رپ‬‫امیپےن‬‫ے‬‫ڑ‬‫ب‬‫ز ں‬
‫یل‬‫ا‬‫و‬‫ےن‬
‫وپسیل‬
‫یئ‬‫ا‬‫و‬‫ر‬‫اکر‬
‫ن‬‫و‬‫ڈیلر‬‫ے‬‫ڑ‬‫ب‬‫و‬ ‫ر‬‫و‬‫ا‬
V. Satyanarayana
‫ر‬‫و‬‫ا‬
Adibhatta Kailasam
‫یھٹ۔‬‫ا‬‫ڑھبک‬‫دعب‬ ‫م‬‫وجب‬‫یک‬

13. ‫ک‬‫ت‬‫رحت‬‫یئن‬‫یک‬‫اسکونن‬
(
New Farmers’ Movement
)
1980
‫کس‬‫ا‬‫ی‬‫ںیم‬
(
‫رٹش‬‫ا‬‫اہمز‬
)
‫ںیم‬‫ت‬‫ایقد‬‫یک‬‫وجیش‬‫رشد‬‫ںیم‬
‫ی‬‫ز‬‫کا‬‫ن‬‫ی‬‫س‬
‫نھٹگنس‬
‫د‬‫و‬‫ز‬‫ںیم‬‫ت‬‫ایقد‬‫یک‬
-
‫وک‬‫و‬‫ز‬‫لی‬‫ز‬
(
road-rail roko
)
‫کیر‬‫۔ہ‬‫ز‬‫ا‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫ا‬‫یک‬‫اسکونں‬‫ھت‬‫سا‬‫ےک‬
‫ک‬‫ی‬
‫اطمہبل‬‫ی‬‫وفز‬‫اک‬‫اسکونں‬‫وہیئ۔‬‫غ‬‫رشو‬
‫اھت‬‫تمیق‬‫۔ہ‬‫د‬‫ا‬‫ی‬‫ز‬‫یک‬‫ایپز‬‫ز‬‫و‬‫ا‬‫ےنگ‬
‫۔‬
‫ڈیلز‬‫اجت‬‫ک‬‫ی‬‫ا‬‫دعب‬‫ےک‬‫س‬‫ا‬
Mahinder Singh Tikait
‫ےئ‬‫ا‬
‫الوھکں‬‫ےن‬‫وہنجں‬،
‫اہیویتں‬‫د‬
‫ری‬‫ز‬‫و‬‫ےک‬‫شی‬‫رپد‬‫رت‬‫ا‬‫ےک‬‫ت‬‫ق‬‫و‬‫س‬‫ا‬‫ز‬‫و‬‫ا‬‫ایک‬‫مظنم‬‫وک‬
‫ٰیلع‬‫ا‬
‫وک‬
‫وک‬‫وتمیقں‬‫یک‬‫یلجب‬
‫ہقب‬‫سا‬
‫ایک۔‬‫وبجمز‬‫رپ‬‫امےنن‬‫اطمہبل‬‫اک‬‫رکےن‬‫مک‬‫رپ‬‫حطس‬
‫وج‬‫کیرںی‬‫۔ہ‬‫و‬
‫اکایمت‬‫ںیم‬‫رکےن‬‫رحتمک‬‫وک‬‫اسکونں‬‫یہی‬‫د‬
‫لمت‬‫ںیھت‬‫۔ہ‬‫و‬‫ںیہ‬‫یہ‬‫ز‬
‫و‬‫د‬‫ا‬‫ی‬
‫ںیم‬
Vivasayigal Sangam
‫ںیم‬‫ک‬‫ی‬‫ا‬‫رکی‬،
Rajya Ryothu Sangha
‫ت‬‫رجگا‬،
‫ھگنس‬‫اسکں‬‫ںیم‬
(
Kisan Sangh
)
‫ز‬‫و‬‫ا‬
‫ت‬‫و‬‫د‬‫ن‬‫ھ‬‫ک‬
‫امسج‬
(
Khedut Samaj
)
‫ںیم‬‫اجنپت‬‫ز‬‫و‬‫ا‬‫شی‬‫رپد‬‫رت‬‫ا‬‫ز‬‫و‬‫ا‬،
‫ہیت‬‫اھبز‬
‫وینین۔‬‫اسکں‬
‫کیرںی‬‫اسکں‬‫رت‬‫۔ہ‬‫د‬‫ا‬‫ی‬‫ز‬‫ےس‬‫ںیم‬‫ں‬‫ا‬
‫ل‬‫رٹنکو‬‫وک‬‫وتمیقں‬‫یک‬‫امل‬‫اخم‬‫ز‬‫و‬‫ا‬‫ذغا‬
‫رک‬‫ا‬‫د‬‫ا‬‫ںیتمیق‬‫یع‬‫ز‬‫ز‬‫مک‬‫ےیل‬‫ےک‬‫رکےن‬
‫ںیئ۔‬‫ا‬‫رپ‬‫مام‬‫ رظن‬‫ےس‬‫ہج‬‫و‬‫یک‬‫یسیل‬‫ا‬‫ی‬‫ یت‬‫و‬‫ک‬‫ج‬‫یک‬‫ےن‬
‫ھچک‬‫ےن‬‫کیروکیں‬‫یئن‬‫یک‬‫اسکونں‬
‫رپ‬‫اسملئ‬‫حض‬‫ا‬‫و‬
‫ا‬‫ی‬‫د‬‫ن‬‫م‬
‫ہض‬‫اعمو‬‫یک‬‫امں‬‫سا‬‫یع‬‫ز‬‫ز‬‫ہک‬‫ےسیج‬‫ےہ‬‫یئ‬‫رکا‬‫ل‬‫ذبمو‬‫وتہج‬‫یک‬
‫ںیتمیق‬‫یک‬
(
remunerative prices for agricultural
goods
)
‫ابجت‬‫ا‬‫و‬‫ یت‬‫و‬‫ک‬‫ج‬،
(
government dues
)
‫ںیتمیق‬‫یک‬‫یلجب‬‫ہک‬‫ےسیج‬‫اخہمت‬‫اک‬‫ں‬‫ا‬‫ا‬‫ی‬‫یمک‬‫ںیم‬
(
electricity charges
)
‫ںیتمیق‬‫یک‬‫ین‬‫ا‬‫ی‬‫رہنی‬،
(
canal water
charges
)
‫رشج‬،
‫وسد‬
(
interest rate
)
‫ریغ۔ہ۔‬‫و‬
‫تقیقح‬‫ز‬‫د‬
Green Revolution
‫رک‬‫احلص‬‫ہسیپ‬‫ز‬‫و‬‫ا‬‫ت‬‫ق‬‫طا‬‫۔ہ‬‫د‬‫ا‬‫ی‬‫ز‬‫کیرںی‬‫یک‬‫اسکونں‬‫دعب‬‫ےک‬
‫ایسیس‬‫ےیل‬‫ےک‬‫ےن‬
‫ںیہ۔‬‫یئگ‬‫نب‬‫ایھتہز‬
‫وک‬‫کیروکیں‬‫یک‬‫اسکونں‬‫ں‬‫ا‬‫رگہچ‬‫ا‬
'
‫یئن‬
'
‫کیروکیں‬‫امسیج‬‫اقبطیت‬‫ریغ‬
‫یئن‬‫ہی‬،‫ںیم‬‫تقیقح‬‫نکیل‬،‫ےہ‬‫ایگ‬‫ا‬‫ی‬‫د‬‫م‬‫ا‬‫ی‬‫اک‬
‫ی‬،‫اموحایلیت‬،‫یمیل‬، ‫ےسیج‬‫اسملئ‬‫امسیج‬‫کیرںی‬‫اسکں‬
‫ا‬
gender
‫ےس‬
‫رت‬‫۔ہ‬‫د‬‫ا‬‫ی‬‫ز‬‫ےس‬‫ںیم‬‫ں‬‫ا‬‫ںیہ۔‬‫یتھک‬‫ز‬‫یپسچل‬‫د‬‫مک‬‫ےس‬‫مک‬‫ںیم‬‫اسملئ‬‫قلعتم‬
'
‫یئن‬
'
‫افدئ۔ہ‬‫ایسیس‬‫ںیم‬‫کیروکیں‬‫اسکں‬
‫ےیل‬‫ےک‬‫رکےن‬‫احلص‬
narrow caste-based
‫ےہ۔‬‫ک‬‫ی‬‫کیر‬
12
Syed
Aasim
Suhail

14. ‫کسان‬
‫آندولن‬
2020
-
2021
‫اتسین‬‫دنہو‬
‫اسکونں‬
‫اک‬
‫اجتحج‬‫ا‬
‫نیت‬
‫م‬‫افز‬
‫ٹکی‬‫ا‬
(
three farm acts
)
-
‫وج‬
‫اتسں‬‫دنہو‬
‫یک‬
‫ٹنمیل‬‫ز‬‫ا‬‫ی‬
‫ےن‬
‫ربمتس‬
2020
‫ںیم‬
‫وظنمز‬
‫ےیک‬
‫ےھت۔اسکں‬
‫ویونینں‬
‫اک‬
‫ایخل‬
‫ےہ‬
‫ہک‬
‫ہی‬
‫نین‬‫وقا‬
‫علطم‬
‫دش۔ہ‬
APMC
(
Agricultural Produce
Market Committee
)
‫ڈنمویں‬
‫ےک‬
‫ز‬‫ہ‬‫ا‬‫ی‬
‫یع‬‫ز‬‫ز‬
‫ونصممات‬
‫یک‬
‫ت‬‫ج‬‫و‬‫ز‬‫ف‬
‫ز‬‫و‬‫ا‬
‫گنٹیک‬‫امز‬
‫وک‬
‫وھکںیل‬
‫ےگ۔‬
‫د‬‫ی‬‫ز‬‫م‬
‫ہی‬
‫ہک‬
‫نین‬‫وقا‬
‫نیب‬
‫یتس‬‫ا‬‫ی‬‫ز‬
‫ت‬‫راجز‬
(
inter-state trade
)
‫یک‬
‫ت‬‫اجز‬‫ا‬
‫ںی‬‫د‬
‫ےگ‬
‫ز‬‫و‬‫ا‬
‫یع‬‫ز‬‫ز‬
‫ز‬‫ا‬‫و‬‫دیپا‬
‫یک‬
‫ک‬‫ی‬‫رٹکیلا‬‫ا‬
‫ت‬‫راجز‬
(
electronic trading
)
‫ںیم‬
‫اضےف‬‫ا‬
‫یک‬
‫وحہلص‬
‫یئ‬‫زفا‬‫ا‬
‫رکںی‬
‫ےگ۔‬
‫ےئن‬
‫نین‬‫وقا‬
‫یتس‬‫ا‬‫ی‬‫ز‬
‫وتمں‬‫و‬‫ک‬‫ج‬
‫وک‬
‫ے‬‫ا‬
‫یپ‬
‫می‬‫ا‬
‫یس‬
‫وٹیکں‬‫امز‬
‫ےس‬
‫ز‬‫ہ‬‫ا‬‫ی‬
‫ت‬‫راجز‬
‫ےک‬
‫ےیل‬
‫ٹیک‬‫امز‬
،‫سیف‬
cess
‫عمج‬
‫رکےن‬
‫ےس‬
‫ےتک‬‫و‬‫ز‬
‫ںیہ۔‬
‫س‬‫ا‬
‫یک‬
‫ہج‬‫و‬
‫ےس‬
‫اسکونں‬
‫وک‬
‫نیقی‬
‫وہ‬
‫ایگ‬
‫ےہ‬
‫ہک‬
‫ہی‬
‫وق‬
‫نین‬‫ا‬
"
‫ہتسہ‬‫ا‬
‫ہتسہ‬‫ا‬
‫اگبز‬
‫یک‬
‫رطف‬
‫ےل‬
‫اجںیئ‬
‫ےگ‬
‫ز‬‫و‬‫ا‬
‫رخ‬‫لا‬‫ا‬‫ی‬
‫ڈنمی‬
‫ےک‬
‫اظنم‬
‫وک‬
‫متخ‬
‫رک‬
‫ںی‬‫د‬
‫ےگ‬
"
‫س‬‫ا‬
‫رطج‬
"
‫اسکونں‬
‫وک‬
‫سٹی‬‫وپز‬‫اکز‬
‫ےک‬
‫مح‬‫ز‬
‫و‬
‫رکم‬
‫رپ‬
‫وھچز‬
‫ا‬‫ی‬‫د‬
‫اجےئ‬
‫اگ‬
"
‫۔‬
‫ہی‬
3
‫ےھت‬‫ذلی‬ ‫ب‬
‫سح‬‫وقانین‬
:
Farmers Produce Trade & Commerce Act 2020
Farmers Agreement on Price Assurance & Farm Services Act 2020
Essential Commodities Act 2020
‫ں‬‫ا‬
‫اسکون‬‫یہ‬‫ھت‬‫سا‬‫یئگ‬‫یک‬‫ل‬‫ا‬‫ی‬‫ز‬‫ہ‬‫۔‬‫وہا‬‫اجتحج‬‫ا‬‫ںیم‬‫دنہاتسں‬‫ے‬‫ز‬‫سا‬‫الف‬‫ج‬‫ےک‬‫نین‬‫وقا‬
‫ک‬‫ی‬‫یلہ‬‫د‬‫ےس‬‫وتسں‬‫ا‬‫ی‬‫ز‬‫فلتخم‬‫ےن‬‫ں‬
‫یک‬‫ےنک‬‫و‬‫ز‬‫وک‬‫ےہ۔اسکونں‬‫ز‬‫ےمج‬‫رپ‬‫رسدح‬‫یک‬‫یلہ‬‫د‬‫ک‬‫ی‬‫ل‬‫سا‬‫ک‬‫ی‬‫ا‬ً‫ابی‬‫ایک۔رقت‬‫ج‬‫امز‬
‫ت‬‫ب‬‫اج‬‫یک‬‫وپسل‬،‫یئگ‬‫یک‬‫وکشش‬‫نکمم‬‫ز‬‫ہ‬
‫اجتحج‬‫ا‬‫ںیم‬‫ا‬‫ی‬‫د‬‫ن‬‫م‬‫ی‬‫وگد‬،‫ایگ‬‫ایک‬‫امعتسل‬‫ا‬‫اک‬‫سیگ‬‫وسن‬‫ا‬،‫ایگ‬‫ایک‬‫ج‬‫اچز‬‫الیھٹ‬‫ےس‬
‫وکشش‬‫یک‬‫الےن‬‫ن‬‫ھ‬‫پ‬
‫ایمہفں‬‫طلغ‬‫قلعتم‬‫ےس‬
‫یک‬
‫رقتابی‬،‫ئ‬‫گ‬
800
‫رت‬‫ا‬‫اھگت‬‫یک‬‫ومت‬‫اسکں‬
‫ئ‬‫گ‬
‫نکیل‬
‫م‬‫و‬‫ک‬‫ج‬‫اکز‬‫رخ‬‫ےہ۔ا‬‫ز‬‫ےمج‬‫اسکں‬‫وجد‬‫و‬‫ا‬‫ی‬‫ےک‬‫ت‬‫س‬‫س‬‫ا‬
‫ےک‬‫اسکونں‬‫ےن‬‫ت‬
‫اسک‬‫نکیل‬‫وہںیئ‬‫ںیتسشن‬‫یئک‬،‫ایک‬‫اغز‬‫ا‬‫اک‬‫ایخل‬‫ہل‬‫ہابد‬‫رپ‬‫نین‬‫وقا‬‫ےس‬‫اقدئنی‬
‫رساکز‬‫ی‬‫ومد‬‫اکز‬‫رخ‬‫ا‬،‫ےہ‬‫ز‬‫ےمج‬‫رپ‬‫ومفق‬‫ےنپ‬‫ا‬‫ں‬
‫ےن‬
19
‫ونربم‬
2021
‫ہک‬‫ایل‬‫سپ‬‫ا‬‫و‬‫وہےئ‬‫ےتہک‬‫ہی‬‫وک‬‫نین‬‫وقا‬‫ں‬‫و‬‫ن‬‫ی‬‫ی‬‫ں‬‫ا‬‫وک‬
"
‫مہ‬
‫ےک‬‫اسکونں‬
‫ںیم‬‫رکےن‬‫یض‬‫ا‬‫ز‬‫وک‬‫ےصح‬‫ک‬‫ی‬‫ا‬
‫ےہ‬‫ز‬‫اکم‬‫ا‬‫ی‬
"
‫۔۔۔‬
(Privatization > Exploitation by Private Sector > Dist. Magistrate)
‫ز‬‫د‬‫ی‬‫امی‬‫د‬
1
:
‫اخہمت‬‫اک‬‫ل‬‫ی‬
2
:
Ensure Minimum Support Price
13
Syed
Aasim
Suhail

15. 19
‫ر‬‫و‬‫ا‬‫ںی‬‫و‬
20
‫ز ں‬‫رحتوکین‬‫یک‬‫دصی‬‫ںی‬‫و‬
‫ق‬‫ر‬‫ف‬
14
Syed
Aasim
Suhail
20
‫دصی‬‫ںی‬‫و‬ 19
‫دصی‬‫ںی‬‫و‬ ‫ںی‬ ‫اینب‬
‫ڑج‬‫لص‬‫ا‬‫یک‬‫اصحتسل‬‫ا‬‫و‬‫اسملئ‬
‫ینعی‬
Colonialism
(
‫ج‬‫رما‬‫سا‬‫ونی‬‫طا‬‫ڑ‬‫ب‬
)
‫م‬
‫اقمہلب‬
‫اقم‬‫اک‬‫اسملئ‬‫یتق‬‫و‬‫ر‬‫و‬‫ا‬‫اعمیش‬
‫ہلب‬
(
Revenue Collectors -
Zamindar
)
‫دصقم‬
Pan India Movements ‫دحمو‬‫ک‬‫ت‬‫الوقن‬‫ع‬‫اقمیم‬‫دنچ‬ ‫الہق‬‫ع‬‫ایفیئ‬‫رغجا‬
‫ومیظنت‬‫اسکن‬‫اتخمر‬ ‫وخ‬‫ر‬‫و‬‫ا‬‫لقتسم‬
‫ایق‬‫اک‬‫ن‬
‫م‬ ‫ےئل‬ ‫م‬‫اقمہلب‬ ‫م‬‫اسملئ‬
‫میظنت‬‫یتق‬‫و‬ ‫میظنت‬

16. •
‫رگہچ‬‫ا‬
‫ن‬‫ا‬
‫وتن‬‫اغبو‬
‫اک‬
‫دصقم‬
‫ نان‬‫دنہو‬
‫م‬
‫ونی‬‫طا‬‫ڑ‬‫ب‬
‫ج‬‫ا‬‫ر‬
‫وک‬
‫ڑج‬
‫م‬
‫اھکر‬‫ا‬
‫انکنیھپ‬
‫ںیہن‬
،‫اھ‬
‫نکیل‬
‫وھنن‬‫ا‬
‫ےن‬
‫س‬‫ا‬
‫ےل‬‫وحا‬
‫م‬
‫ ناوینن‬‫دنہو‬
‫ز ں‬
‫ی‬‫ر‬‫دیبا‬
‫دیپا‬
‫یک۔‬
•
‫اسکونن‬
‫ےن‬
‫ےنپ‬‫ا‬
‫اقونین‬
‫وقحق‬
‫م‬
‫ے‬‫ر‬‫ا‬‫ت‬
‫ز ں‬
‫ک‬‫ت‬‫ا‬
‫وبضمظ‬
‫ی‬‫ر‬‫دیبا‬
‫دیپا‬
‫یک‬
‫ا‬
‫ر‬‫و‬
‫وتلن‬‫دعا‬
‫م‬
‫دنر‬‫ا‬
‫ر‬‫و‬‫ا‬
‫ر‬‫ہ‬‫ا‬‫ت‬
‫ےنپ‬‫ا‬
‫وقحق‬
‫وک‬
‫ےن‬‫ونما‬
‫ز ں‬
‫تہب‬
‫دح‬
‫ک‬‫ت‬
‫اکایمیب‬
‫اللص‬
‫یک۔‬
•
‫اسکن‬
‫ےنپ‬‫ا‬
‫اطمابلب‬
‫م‬
‫ےیل‬
‫ح‬‫ا‬‫ڑ‬‫ب‬
‫س‬‫س‬‫ا‬‫ر‬
‫ڑلےت‬
‫وہےئ‬
‫یع‬‫ر‬‫ر‬
‫رحتوکین‬
‫ز ں‬
‫مہ‬‫ا‬
‫وقب‬
‫نب‬
‫رک‬
‫رھبے۔‬‫ا‬
•
‫دعم‬
‫ن‬‫اعتو‬
‫یک‬
‫ک‬‫ت‬‫رحت‬
(
Non-Cooperation Movement
)
‫م‬
‫ن‬‫ا‬‫ر‬‫و‬
‫اسکونن‬
‫م‬
‫اطمابلب‬
‫م‬
‫ےیل‬
‫مظنم‬
‫رکےن‬
‫ر‬‫و‬‫ا‬
‫ک‬‫ت‬‫رحت‬
‫الےن‬‫ح‬
‫م‬
‫ےیل‬
‫فلتخم‬
‫اسکن‬
‫اھبس‬
‫ںیئ‬
‫انبیئ‬
‫ںیئگ۔‬
•
‫ن‬‫ا‬
‫رحتوکین‬
‫ےن‬
‫ر‬‫دنیما‬‫ر‬
‫ےقبط‬
‫یک‬
‫ت‬‫ق‬‫طا‬
‫وک‬
‫متخ‬
‫رک‬
،‫ا‬‫ت‬
‫س‬‫ا‬
‫رطج‬
‫یع‬‫ر‬‫ر‬
‫اھےچن‬
(
agrarian structure
)
‫یک‬
‫دبتیلی‬
‫ز ں‬
‫اضہف‬‫ا‬
‫۔‬‫وہا‬
•
‫اسکونن‬
‫وک‬
‫مظنم‬
‫وہےن‬
‫ر‬‫و‬‫ا‬
‫اصحتسل‬‫ا‬
‫ر‬‫و‬‫ا‬
‫ربج‬
‫م‬
‫الف‬‫ح‬
‫ڑلےن‬
‫یک‬
‫ب‬‫ر‬‫رضو‬
‫وسحمس‬
‫وہیئ۔‬
•
‫ن‬‫ا‬
‫یغ‬‫ا‬‫ت‬
‫رحتوکین‬
(
rebellious movements
)
‫ےن‬
‫کلم‬
‫رھب‬
‫ز ں‬
‫فلتخم‬
‫رگی‬
‫وتن‬‫اغبو‬
‫م‬
‫ےیل‬
‫ن‬‫دیما‬
‫ایتر‬
‫ایک۔‬
‫کسان‬
‫تحریکوں‬
‫کے‬
‫اثرات‬
Impacts of Peasant Movements
14
Syed
Aasim
Suhail

17. THANKYOU
JazakAllahu’khair
Syed Aasim Suhail
9730407510
syasim786@gmail.com