Behin eta berriz eztabaidatzen da ea zenbait pertsonaren espetxeratzeak izaera politikoa ote duen edo ez. 20 Maiatza 2013 Gara

1. Iritzia 2013 5 20 astelehena GARA12
Qué orgullo de país
L
legará el día en el que
en este país todos nos
miremos a la cara y nos
preguntemos dónde
estábamos en los mo-
mentos de la infamia de Donos-
tia u Ondarroa cuando una hor-
da llegada de Mordor (ya lo decía
La Polla Records, «era un hom-
bre, ahora es poli») arrancaba,
piedra a piedra, cuerpo a cuerpo,
la barrera formada por mujeres y
hombres resueltos a desobedecer
un mandato judicial ajeno y lace-
rante. Habrá que rendir cuentas.
Repetir en voz alta, sin bajar la
mirada, las frases pronunciadas
y las órdenes que se firmaron.
Hacerse cargo de las responsabi-
lidades de cada uno.
Los dos muros populares me
han pillado a muchos kilómetros
de Euskal Herria. El primero, en
Caracas. El segundo, en un tren
de camino a Valencia. En ambos
casos, pegado al Twitter y con un
nudo de angustia en la garganta.
Cada consigna de ánimo, tirón de
pelo, dedo en un ojo o rostro que-
brado de obstinada solidaridad
hacían que la bola se hiciese más
grande. «Gaur guk irabazi dugu».
Y uno ya no puede evitar las lá-
grimas y las ganas de gritar «pero
qué puto orgullo de país». Todas
las personas que estabais allí nos
recordasteis, como siempre, por
qué merece la pena esta pelea.
Gracias. Especialmente a quienes
os arrancaron para llevaros a una
celda. Como escuché en uno de
los vídeos de Ondarroa, «ellos
por dinero, nosotros por amor».
Hay momentos concretos que
trascienden. Este es uno de ellos.
Las réplicas de los 300 en las Ter-
mópilas –el Bule o el puente de
Ondarroa– sacudirán el futuro
inmediato de este país, condicio-
nado por los juicios políticos.
«¿Y si en lugar de tres horas,
tardan 24? ¿Y si conseguimos que
no se lleven a nadie?».
Los dos extremos del puente
están definidos. Que cada uno
elija. Yo me quedo con el puño en
alto de Urtza Alkorta, con la dig-
nidad de ese chaval que, ya por
los suelos, consigue aferrarse a la
barra de metal para retrasar
unos segundos la detención. Con
las familias que llevaban víveres
al campamento. En el otro lado,
ese energúmeno encapuchado
con serios problemas de dicción.
Los que se alarman por el precio
del dispositivo mientras ignoran
deliberadamente quién ejecutó
una sentencia injusta frente a la
voluntad de la mayoría vasca.
Una imagen grotesca que me re-
cuerda, salvando todas las dis-
tancias, al «Saturno devorando a
sus hijos». El subsuelo ético.
Hay que tomar partido. Como
advirtió Hugo Chávez a los yan-
kis: «¡váyanse al carajo, que aquí
hay un pueblo digno!». Nos vere-
mos donde haga falta. Hasta que
no se vuelvan a llevar a nadie.
Alberto Pradilla
Periodista
TXOKOTIK KOLABORAZIOA
B
ehin eta berriz ezta-
baidatzen da ea zen-
bait pertsonaren es-
petxeratzeak izaera
politikoa ote duen
edo ez. Hemen, gure inguruan
bertan, argudiatu da demokra-
zian ez dagoela lekurik preso po-
litiko kontzepturako, ez eta moti-
bazio politikoko indarkeriaren
biktima kontzepturako ere. Ho-
riek bezalako eztabaida kontzep-
tual eta suharrak garrantzitsuak
badira ere, giza eskubideak urra-
tzen ez diren –edo, behintzat, gu-
txiagotan urratzen diren– demo-
kraziarantz aurrera egitea oz-
topatzen digute. Halaber, suhar-
tasunak sentimenduak adieraz-
ten ditu, eta sentimenduak ez da-
toz beti bat arrazionaltasuna-
rekin. Hortaz, gure ustez, aurrera
egingo bada, eztabaidan osagai
arrazionala sartu beharra dago.
Demokrazian preso politikoak
eta indarkeria politikoaren bikti-
mak egon al daitezke? Bai, noski.
Ez dago gobernu sistema perfek-
turik, eta demokrazia bera ere ez
da. Horretaz ziharduen Winston
Churchillek esan zuenean demo-
krazia ez dela sistemarik onena,
bai, ordea, txarrenetan onena.
Beraz, zenbat eta demokrazia
hein handiagoan hobetu, orduan
eta akats gutxiago izango ditu
eta, horrenbestez, motibazio po-
litikoko indarkeriaren biktima
gutxiago, eta preso politiko gu-
txiago. Ustez hain izen ona duen
demokrazia britainiarrak, kasu,
motibazio politikoko biktimak
eta preso politikoak eragin ditu.
Gogoratu, bestela, Birmingham-
go seiak, Maguirego zazpiak eta
Guilfordeko laurak.
Beharbada, jainko jatorriko
monarkia absolutuen aurkako
iraultza burgesak dira zentzu
hertsian espetxe kategorien sail-
kapen semantiko soila behar lu-
keenaren jatorria, jende asko es-
petxeratu baitzuten garaiko
statu quo nagusiari aurre egitea-
gatik. Baziren monarkia absolutu
horiei luma eta papera erabilita
aurre egin zietenak, bai eta ar-
mak hautatu zituztenak ere. De-
na den, ez zuen inork zalantzan
jarri horrek eragiten zuen espe-
txealdiaren izaera politikoa. Zi-
gortu egiten zituzten aldaketa
bat nahi izateagatik. Monarkia
absolutuak utzi, eta diktadureta-
ra, monarkia parlamentarioetara
eta erregimen errepublikarretara
heldu. Erregimen horiek guztiek
demokrazia maila handiago edo
txikiagoak dituzte, motibazio po-
litikoko indarkeriaren biktima
kopuru handiagoa edo txikiagoa,
eta gauza bera preso politikoen
kopuruarekin.
Komeni da definizioak argi
egotea: kontzientziako presoa da
arraza, erlijioa, azaleko kolorea,
hizkuntza, sexu orientazioa edo
kredoa tarteko espetxeratzen
den edozein pertsona, baldin eta
indarkeria erabili edo horren al-
de egin ez badu. Definizioan, mo-
tibazioa indarkeria erabili edo
defendatu ez izana bezain ga-
rrantzitsua da. Preso politikoa da
kartzelan edo beste nolabait atxi-
kia edukitzen den edozein per-
tsona fisiko, esaterako, atxilotuta
dagoena, ezarritako sistema poli-
tikorako bere ideiak desafio edo
mehatxua direlako, sistema edo-
zein motatakoa dela ere. Badira
kontzientziako presoak, bai, bai-
na preso politiko ez direnak: adi-
bidez, garai bateko Sobietar Bata-
sunean, erregimen politikoaren
aurka ez zeuden pertsonak kar-
tzelatu zituzten, erlijio kredoa
medio. Badaude, halaber, kon-
tzientziako presoak ez diren pre-
so politikoak, erregimenari aurre
egitean indarkeria erabili edo ho-
rren alde egin zutelako. Nelson
Mandelak berak ez zuen indarke-
ria erabili, baina bizitzako une
zehatz batean horren alde egin
zuen programa politikoan eta,
ondorioz, kartzelan sartu zutene-
an, preso politiko bihurtu zen, ez,
ordea, kontzientziako preso. Pre-
so politiko eta politikari preso
kategoriak ere ez dira nahastu
behar. Radovan Karadzicen moti-
bazioak politikoak baziren ere,
gehiegikeria larriak zirela-eta es-
petxeratu zuten, abusuengatik
eta giza eskubideak urratzeagatik
statu quo politiko zehatz bat de-
fendatzeko (ez aurka egiteko),
statu quo horretan bertan eran-
tzukizun handiko posizioan
egonda. Horrek politikari preso
bihurtu zuen, ez preso politiko.
Zenbait kasutan, pertsona ba-
tzuk preso politiko eta kontzien-
tziako preso kategorietan sartu
dira aldi berean. Aleksandr Solz-
henitsyn, Aung San Suu Kyi eta
Aminattou Haidar statu quoari
politikoki aurre egiteagatik kar-
tzelatu zituzten, eta preso politi-
koak izan dira; era berean, oposi-
zioa indarkeriarik gabe edo
horren alde egin gabe gauzatu
zutenez, kontzientziako presoak
ere baziren.
«Preso politiko» terminoa gil-
tzapetuen kategoria soilari baino
ez dagokio. Besterik ez. Termino
soila da deskripzio mailan. Ez da-
kar erantzukizuna arintzea, ez
dakar arintze moralik balorazio
mailan. Horrenbestez, pertsona
horienganako edo euren jardue-
rarekiko litekeen begikotasunak,
enpatiak edo ezinikusiak ez du
loturarik kategorizazioarekin.
Nolanahi ere, arlo kontrajarriak
ardatz, bada egindakoa nolabait
justifikatu edo ulertzearen balio-
kide gisa erabiltzen duena, krimi-
nalitate arrunta bezain txarra ez
dela jota, motibazio politikoak
ekintza goratzen duelakoan. Ge-
orge Edward Moore filosofo inge-
lesaren esanetan, falazia natura-
lista litzateke, aldeko zenbait
balorazio egitate batzuetatik be-
reizi nahi direlako. Aurrez aurre,
bada terminoak demokrazian to-
kirik ez duela dioena, eta hori,
kasu onenean ere okerra izateaz
gain, miopiaren sintoma da. Bali-
teke batzuek ukatzea demokra-
zian preso politikoak daudela,
hain zuzen, giltzapetutako per-
tsonen kategoria bati eskubideak
ukatzeko modu gisa, nahiz eta,
nazioarteko zuzenbidearen ara-
bera, eskubide horiek espetxera-
tuta egotearekin batera sortzen
diren. Kasu horretan, baina, ez li-
tzateke miopia, ez ikusiarena
nahita egitea baizik.
Esatea termino hori erabiltzea
arrazoi nahikoa dela aukera poli-
tiko bat legez kanpo uzteko,
itsuskerian merituak egin nahi
izatea da, eta giza eskubideen
aurkakoa izan liteke, are gehiago
gure inguruan indarkeria egoera
hori ez dagoenean, espero baitu-
gu honezkero gainditzeko bidean
egotea behin betiko.
«Preso politiko»
terminoa giltzapetuen
kategoria soilari baino ez
dagokio. Besterik ez.
Termino soila da
deskripzio mailan. Ez
dakar erantzukizuna
arintzea, ez dakar arintze
moralik balorazio mailan
Kontzientzia presoak,
preso politikoak eta
politikari presoak
Andres Krakenberger eta Sabino Ormazabal
Argituz giza eskubideen aldeko elkarteko kideak