3. H Άνδρος της γεύσης
Φουρτάλιες και αμυγδαλωτά, αιθέριες νουγκατίνες και
σπιτικά λουκάνικα σε ένα γευστικό ανδριώτικο γλέντι…
Αν είχε γεύση, αυτή θα ήταν πικραμύγδαλο, μέλι
θυμαρίσιο και ανθόνερο. Αν είχε μυρωδιά, θα ήταν
λεμονανθοί, άγριο θυμάρι, ευωδιά αμυγδαλωτών που
ψήνονται. Εντυπώσεις που μπλέκονται με το φρέσκο
μελτέμι και σ' ακολουθούν παντού στο νησί, αλλά και
μετά, στο γυρισμό, κάθε φορά που το αναπολείς.
Η Άνδρος είναι αρχοντική, γνήσια, απλόχερη.
Κυκλαδίτισσα, με διαφορές που την κάνουν μοναδική.
Δεν ανήκει στα "εύκολα" νησιά. Ζητάει όρεξη για
εξερεύνηση…
4. Βρίσκεις εκεί ακόμα γεύσεις αυθεντικές και την
υπέρτατη πολυτέλεια να σου προσφέρουν στην
ταβέρνα το σπιτικό τους τυρί και λουκάνικο, λαχανικά
και φρούτα από το μποστάνι της οικογένειας, χόρτα
άγρια, κοκκόριαπου ζουν ελεύθερα στο κτήμα, το
πεντανόστιμο ντόπιο κατσικάκι. Στα σπίτια
εξακολουθούν να φτιάχνουν τα παραδοσιακά
καλούδια. Η Άνδρος ζει πρώτα για τον εαυτό της και
μετά για τους επισκέπτες
Νόστιμα υλικά και γεύσεις παράδοσης
5. Τα νερά και το εύφορο έδαφος, κάνουν τη διαφορά
από τα υπόλοιπα κυκλαδονήσια. Η ιστορία του νησιού
παίζει βέβαια, το ρόλο της. Άφθονα φρούτα, λεμόνια -
που κάποτε εξάγονταν-, αμύγδαλα και σύκα που
γίνονται παραδοσιακά γλυκίσματα, σκιερές καρυδιές
πλάι στα νερά. Πολλά ζώα -αν και οι αγελάδες έχουν
μειωθεί πολύ τελευταία- δίνουν νόστιμα τυροκομικά.
Οι οικόσιτοι χοίροι υπάρχουν ακόμα σε αρκετά σπίτια
χωριών και τα βυζαντινά χοιροσφάγια-γιορτή του
χειμώνα καλά κρατούν, για να προμηθεύσουν το
παστό κρέας και τα καπνιστά λουκάνικα για όλο το
χρόνο. Το σχεδόν ελεύθερο κατσικάκι τρώγεται με
πολλούς τρόπους, με πιο διάσημο τον γεμιστό
"λαμπριάτη" και το κοκκινιστό. Ο μεγάλος, ελεύθερος
κόκκορας κοκκινιστός με χοντρά μακαρόνια, ανήκει
στις τοπικές συνταγές. Πατάτες, λουκάνικα, γλίνα και
"σίσσυρα" από το παστό, αβγά και μυρωδικά είναι τα
υλικά της διάσημης ανδριώτικης φουρτάλιας, που
γίνεται με παραλλαγές. Τα λαχανικά από τους
μπαξέδες και μεγάλη ποικιλία άγριων χόρτων
συμμετέχουν στην τοπική μαγειρική. Χόρτα καρύδες,
σπάνιοι αλοιφοί μέσα στ' αγκάθια στην
ακροθαλασσιά, κρίταμα και κάπαρη, γίνονται με
πολλούς τρόπους. Βλίτα γιαχνιστά με
κολοκυθοανθούς, "πουλάκια" τηγανιτά, τα τοπικά
μεγάλα κολοκύθια "λυράκια" με τη γλυκειά σάρκα,
6. κολοκυθοκεφτέδεςαφράτοι. Συνταγές με ψάρια δεν
θα βρείτε ιδιαίτερες.
Τα γλυκά του κουταλιού είναι για την Άνδρο ιδιαίτερο
κεφάλαιο. Άφθονα τα φρούτα, εξαιρετικό το
θυμαρίσιο μέλι του νησιού, που συμμετέχει συχνά.
Παμπιλόνι, από ένα μεγάλο, αρωματικό
εσπεριδοειδές του νησιού που φυτρώνει στους
μπαξέδες, ο μοναδικός ανθός λεμονιάς, με το απαλό,
φινετσάτο άρωμα, το καρυδάκι, από τις άφθονες
καρυδιές των ορεινών χωριών, το τριαντάφυλλο
(ροδοζάχαρη) κι ένα σωρό άλλα. Αχλάδι, κιτρολέμονο,
ανθός, καρυδάκι, δαμάσκηνο, σταφύλι είναι μόνο
μερικά.
7. Τα ανδριώτικα τυριά
Τα βασικά ανδριώτικα τυριά είναι: Μαλαξιά ή
αρμεξιά: το φρέσκο, συνήθως αγελαδινό τυρί, που
έχει στραγγίξει για λίγο και έχει την υφή αφράτου
γιαουρτιού. Ζυμώνεται με λίγο αλάτι, είναι υπόξινο
και πολύ νόστιμο. Προσφέρεται με την ονομασία
"ντόπιο" ή "χλωρό" τυρί και μπαίνει στις σαλάτες,
στους κολοκυθοκεφτέδες,σε ομελέτες και πιτάκια ενώ
γίνεται και εξαιρετική τυροκαφτερή. Πετρωτή: από
την αγελαδινή αρμεξιά, το τυρί πιέζεται ανάμεσα σε
δυο πέτρες, συνήθως μάρμαρα, χάνει τα υγρά του και
γίνεται σκληρό. Κατάλευκη και με αλοιφωτή υφή, η
πετρωτή είναι εξαιρετικό επιτραπέζιο τυρί. Βολάκι:
8. από την ίδια αρμεξιά, το τυρί αλατίζεται και πλάθεται
σε μπαλάκια με σχήμα μαστού, που κρεμιέται για να
στεγνώσει. Στεγνό αλλά αλοιφώδες το "μαλακό", πιο
σκληρό και πικάντικο το σκληρό ή "κεφαλάκι",
τρώγεται σκέτο ή τρίβεται στα ζυμαρικά και σε άλλες
συνταγές.
Οι χοιρινοί μεζέδες
Τα χοιροσφάγια, αυτό το παμπάλαιο ελληνικό έθιμο,
στην Άνδρο έχει διατηρήσει το χαρακτήρα της γιορτ
Συγχρόνως, αρχίζουν αμέσως οι διαδικασίες για τα
λουκάνικα και το παστό ή λούζα, όπως το λένε στη
Χώρα. Οι νοικοκυρές γεμίζουν τα λουκάνικα με
ψιλοκομμένοκρέας, λίπος και μυρωδικά: γλυκάνισος,
9. μάραθος, θρούμπι και μαύρο πιπέρι, ενώ στα βόρεια
χωριά προσθέτουν και ξύσμα πορτοκαλόφλουδας.Τα
κρεμούν πάνω από χαμηλή φωτιά για να καπνιστούν,
κατόπιν τα ξεπλένουν με κρασί και τα βάζουν στα
δοχεία, σκεπασμένα με τη γλίνα τους. Είναι βασικό
συστατικό της φουρτάλιας, που ψήνεται με τη γλίνα
10. Συνταγή Ανδριώτικης φουρτάλιας
Υλικά:
1800 γρ. καθαρισμένες πατάτες
9 αβγά
ανδριώτικα λουκάνικα, ανάλογα με τα άτομα
(υπολογίζουμε 6-7 άτομα)
μαντζουράνα και δυόσμος αλάτι και πιπέρι ένα βαθύ
τηγάνι 26εκ. και ανάλογο καπάκι
Παρασκευή:
Κόβουμε τις πατάτες σε στρογγυλές, ομοιόμορφες
φέτες. Βάζουμε το τηγάνι στη φωτιά με τα λουκάνικα
και τα αφήνουμε να ψηθούν στο λίπος που θα
βγάλουν. Τα αφαιρούμε, αφήνοντας το λίπος στο
τηγάνι. Βάζουμε τις πατάτες με τη ματζουράνα,
ανακατεύουμε, σκεπάζουμε με το καπάκι και τις
αφήνουμε να ψηθούν αρκετή ώρα, μέχρι να
μαλακώσουν τελείως. Χτυπάμε τα αβγά σε ομελέτα
με αλάτι, πιπέρι και ψιλοκομμένοδυόσμο.Τα
ρίχνουμε στις πατάτες και αφήνουμε να ψηθούν από
κάτω. Με ένα καπάκι γυρίζουμε τη φουρτάλια από
την άλλη και ψήνουμε. Μόλις γίνει ροδοκόκκινη την
σερβίρουμε αμέσως, με τα ψημένα λουκάνικα
ολόκληρα από πάνω.