In 1913 vond in Gent de Wereldtentoonstelling plaats.Honderd jaar later (12 november 2013) organiseert de Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning (VRP) de Werelddag van de Stedenbouw in Gent (in de prachtige Bijloke). Wat waren de ruimtelijke issues in 1913 en zijn ze nog relevant nu? Met als thema 'Waar ligt de grens?' bogen experts uit binnen- en buitenland zich over prangende vraagstukken: verdichting, duurzaamheid, betaalbaar en energiezuinig wonen, mobiliteit, ruimtelijk-economische vernieuwing...

1. Labo XX
Kristiaan Borret
Werelddag Stedenbouw, 12 november 2013

2. DE STAD GROEIT

3. DE BINNENSTAD IS VOL

4. STADSVERNIEUWING
VAN DE
XXSTE-EEUWSE
GORDEL

5. Evolutie bevolkingsaantal
Antwerpen en regio

7. 1.000.000
Evolutie aantal inwoners
900.000
800.000
700.000
600.000
500.000
400.000
300.000
200.000
100.000
0
Arrondissement zonder groot Antwerpen
Groot Antwerpen zonder district A
District Antwerpen

8. Evolutie aantal inwoners
500.000
450.000
400.000
350.000
300.000
250.000
200.000
150.000
100.000
50.000
0
District Antwerpen
Groot Antwerpen zonder district A
Arrondissement zonder groot Antwerpen

9. Prognose aantal inwoners Antwerpen
Scenario 1: extreem scenario - trends van 2011 blijven constant
Scenario 2a: gematigde groei - gemiddeld migratiesaldo 2002-2009 met toegenomen TVC
Scenario 3a: minimumscenario - migratiesaldo gaat naar 0 met afgenomen TVC
Scenario 1
Scenario 2a
Scenario 3a
800.000
750.000
714.434
700.000
Aantal
650.000
621.253
600.000
550.000
564.073
500.000
450.000
400.000
350.000
300.000
Jaar

10. 2030
2029
2028
2027
2026
2025
2024
2023
2022
2021
2020
2019
2018
2017
2016
2015
2014
2013
Stad Antwerpen
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
Prognose aantal inwoners
Arrondissement Antwerpen zonder stad
600.000
550.000
500.000
450.000
400.000
350.000
300.000

12. Prognose centrumsteden VL
70.000
Absolute groei 2010-2030
60.000
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0
12%
-10.000
Vlaamse prognoses
6%
-2%
0%
5%
1%
10%
2%
10%
4%
5%
3%

13. Evolutie bevolkingssamenstelling
Stijging van de bevolking gaat samen met
• Vergroening in de stad / ontgroening in de rest
van het arrondissement
• Inwoners op actieve leeftijd nemen toe in de
stad / nemen op termijn af in de rand
• Vergrijzing: zeer sterk in de rest van het
arrondissement
• Verkleuring in de stad

14. Prognose aantal jongeren (-20 jaar)
Stad Antwerpen
Arrondissement Antwerpen zonder stad
160.000
140.000
120.000
100.000
80.000
60.000
40.000
20.000
2030
2029
2028
2027
2026
2025
2024
2023
2022
2021
2020
2019
2018
2017
2016
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
0

15. Prognose aantal inwoners actieve leeftijd (20-64 jaar)
Stad Antwerpen
Arrondissement Antwerpen zonder stad
320.000
300.000
280.000
260.000
240.000
220.000
2030
2029
2028
2027
2026
2025
2024
2023
2022
2021
2020
2019
2018
2017
2016
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
200.000

16. 2030
2029
2028
2027
2026
2025
2024
2023
2022
2021
2020
2019
2018
2017
2016
2015
2014
2013
2012
Stad Antwerpen
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
Prognose aantal 65-plussers
Arrondissement Antwerpen zonder stad
140.000
120.000
100.000
80.000
60.000
40.000
20.000
0

17. Aandeel allochtonen naar leeftijd
70%
64%
60%
Percentage
50%
57%
52%
55%
44%
42%
40%
28%
30%
17%
20%
11%
10%
5%
4%
80
tem
89j
90+j
0%
Totaal 0 tem 10
9j
tem
19j
20
tem
29j
30
tem
39j
40
50
tem tem
49j
59j
Leeftijd
60
tem
69j
70
tem
79j

18. Prognose aandeel allochtonen
Prognose aandeel allochtonen 2011-2030, Bron: SSO, stad Antwerpen
Verdichtings- en stadsvernieuwingsonderzoek
stadsontwikkeling

19. “Het Antwerpse model”
XXSTE-EEUWSE GORDEL

23. geologie

24. bodemgesteldheid

25. 4 nederzettingspatronen

26. bebouwingsdichtheid

27. infrastructuur

28. 4 gebiedstypes

29. VERDICHTINGSEN
STADSVERNIEUWINGSONDERZOEK
Verdichtings- en stadsvernieuwingsonderzoek
stadsontwikkeling

30. ONDERDEEL sRSA
Verdichtings- en stadsvernieuwingsonderzoek
Verdichtings- en stadsvernieuwingsonderzoek
Groenplan
Mobiliteitsplan
…
EVALUATIE EN ACTUALISATIE sRSA
Stadsregionale analyse
LaboXX
Haalbaarheidsstudie
Parallelle cases in de XX ste eeuwse gordel
Data-analyse
Onderzoek woningprogrammatie
Meervoudig ruimtegebruik
Woonbehoeften en woontrajecten
Juridisch onderzoek
stadsontwikkeling

31. UITGANGSPUNTEN ONDERZOEK
1. Nieuwe bewoners betekenen nieuwe potenties voor de stad. Door maximaal in te
zetten op kwaliteit, zijn verdichtingsprojecten voornamelijk in de 20ste-eeuwse
gordel echte hefboomprojecten voor een nieuwe fase van stadsvernieuwing.
We gebruiken de verdichtingsopgave om nieuwe kwalitatieve vormen van
stedelijkheid te verkrijgen.
2. De bebouwde en onbebouwde voorzieningengraad blijft minstens even hoog
als vandaag. Dit betekent dat we niet alleen inzetten op bijkomende woningen,
maar tegelijkertijd op bijkomende voorzieningen en werkplekken.
3. Om de bevolkingstoename op te vangen, gaan we voluit voor reconversie van
het bestaande stedelijke weefsel, dit leidt tot de meeste innovatieve
oplossingen.
We zetten in eerste instantie in op hergebruik van bestaande (leegstaande)
gebouwen, onbebouwde percelen en ‘brownfields’. Bovendien zetten we
maximaal in op stapelen en meervoudig ruimtegebruik om de bestaande
bebouwing op weloverwogen plaatsen te verdichten. In eerste instantie worden
daarom geen bijkomende gebieden aangesneden. De open ruimte is immers de
vertrekbasis voor de organisatie van de ruimte, het is de natuurlijke drager van de
omgevingskwaliteit.
Verdichtings- en stadsvernieuwingsonderzoek
stadsontwikkeling

32. NOOD AAN WONINGEN
Bron: Ruimte, stad Antwerpen
nood aan 45.000 woningen (gem. 2,2 leden/gezin) = ongeveer 3000 woningen/jaar tegen 2030
Verdichtings- en stadsvernieuwingsonderzoek
stadsontwikkeling

33. NOOD AAN VOORZIENINGEN
Aantal tekorten 2018 en 2030 bij aanhouden huidige voorzieningengraad
(sted. gemidd van 2012), Bron: Ruimte, stad Antwerpen
Doelstelling stad: minstens hetzelfde voorzieningenniveau aanhouden
Verdichtings- en stadsvernieuwingsonderzoek
stadsontwikkeling

34. NOOD AAN WERKPLEKKEN
2010: 0,9 werkplek per 18-tot-64-jarige
2008: 1 werkplek per 18-tot-64-jarige
Bron: 2010, RSZ
Verdichtings- en stadsvernieuwingsonderzoek
stadsontwikkeling

35. SOCIO-ECONOMISCH PROFIEL
Grafiek: Aandeel geboorten in kansarme gezinnen in 2009
30,0%
Percentage
25,0%
22,6%
19,4%
20,0%
15,0%
15,0%
13,4%
12,8%
10,5%
10,0%
5,0%
7,3%
8,1%
4,2%
0,0%
Stad
Hoe kunnen we de bijkomende woningen afstemmen op de sociaal
economische situatie van de nieuwe bewoners?
Verdichtings- en stadsvernieuwingsonderzoek
stadsontwikkeling

36. LABO XX
Verdichtings- en stadsvernieuwingsonderzoek
stadsontwikkeling

37. LaboXX is een ontwerpend onderzoek dat twee
doelstellingen bijeenbrengt:
1. een verdichtingsstrategie uitwerken met het oog op de
bevolkingsgroei in Antwerpen
2. een ruimtelijke visie ontwikkelen voor de
stadsvernieuwing van de 20ste-eeuwse gordel
Vier teams doen parallel ontwerpend onderzoek met een
eigen invalshoek.
Het ontwerpend onderzoek wordt in workshops afgestemd
en gestuurd door een begeleidingsgroep.

39. Voorstel studiegebied

40. Hypothese van ontwikkellocaties

41. Verdichting in de rand van Wilrijk ?

42. Nieuwe centraliteit en toegankelijkheid
in het landschap...
Zandweteringpark - Deventer

46. 51N4E
Connect & Transform
Studievoorstel LaboXX (GAC/2013/1890)
Iedereen maakt stad

56. Kristiaan Borret | Stadsbouwmeester
Stad Antwerpen
www.antwerpen.be/stadsbouwmeester
stadsbouwmeester@stad.antwerpen.be