Het VRP-Wooncongres is een wake-up call, want ondanks de stedelijke revival gaat in Vlaanderen per dag nog altijd zes hectare open ruimte op de schop voor lintbebouwing en verkavelingen, terwijl bestaande huizen en villa’s nauwelijks verkocht raken en files almaar dieper in de ‘groene’ rand kerven. Weinigen lijken te beseffen dat ons ruimtelijk woonmodel van versnipperd bouwen, suburbaan wonen en verkavelen onhoudbaar is en een zware hypotheek legt op welvaart en levenskwaliteit. Daar bovenop zien we dat er nauwelijks ruimte is voor kansarme groepen. De woningmarkt dreigt op een structurele crisis af te stevenen. Het VRP-wooncongres (8 juni 2015, Gent) ging met plenaire sessies en themaworkshops dieper op verschillende woonvraagstukken waar Vlaanderen de komende decennia mee geconfronteerd zal worden.

1. 1
INTERGEMEENTELIJK RUIMTELIJK WOONBELEID
Valkuilen en succesfactoren voor intergemeentelijke samenwerking
Brecht Vandekerckhove
SumResearch

2. Wat is intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid?

3. 3
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
1. versterking van de individuele organisaties
- Gedeelde diensten: woonloket
- Capacity en competence building
- Intercommunales die GRS of RUPS opmaken voor een gemeente
- Gemeenschappelijke GSA
2. Samenwerking in functie van (gemeente-)grens overschrijdende
ontwikkelingen
- Gemeenschappelijk gebied
- Gemeenschappelijke uitdaging
3. Samenwerking in functie van interbestuurlijke thema’s
- Intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid
- Spreiding sociale huisvesting (G&P  onvrijwillig)
- Gemeenschappelijke aanpak van woonbehoefte en taakstelling
Wat is intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid?/samenwerking?
Bron: de peuter ea 2012

4. Wat is er vandaag?

5. Intergemeentelijk ruimtelijk beleid/
Intergemeentelijk woonbeleid/ of
samenwerking
- Intergemeentelijke samenwerking voor
wonen
- Intercommunales of streekplatforms die
werken aan wonen
- Strategische projecten (RSV)

6. 6
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
Intergemeentelijke samenwerking voor wonen

7. 7
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
De Vlaamse overheid biedt een subsidiekader voor de personeelskosten voor
activiteiten die Vlaanderen aan de gemeenten oplegt:
- ontwikkelen van een woonbeleidsvisie
- lokaal woonoverleg
- aanbieden van basisinformatie aan de burger
- de woonkwaliteit bewaken
- taken grond- en pandenbeleid uitvoeren én
- minstens één zelfgekozen facultatieve activiteit.
Intergemeentelijke samenwerking voor wonen

8. 8
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
Vooral voor kleine gemeenten biedt intergemeentelijke samenwerking veel
voordelen, zowel op financieel, logistiek en praktisch vlak als voor de
kwaliteit van de dienstverlening.
- intergemeentelijke projecten lokaal woonbeleid,
- intergemeentelijke en regionale sociale verhuurkantoren,
- intergemeentelijke woonwinkels,
- intergemeentelijk woonoverleg, …
Intergemeentelijke samenwerking voor wonen

9. 9
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
- Doelgroepen
- Betaalbaarheid
- Dienstverlening: woonloket
- Sociaal beleid
- Afstemming woonactoren
- ≠ ruimtelijk woonbeleid
Intergemeentelijke samenwerking voor wonen

10. 10
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
.
Intercommunales of streekplatforms die werken aan wonen

11. 11
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
.
Intercommunales of streekplatforms die werken aan wonen
Leiedal streeft er naar een voldoende groot, gevarieerd en kwalitatief aanbod
aan duurzame en betaalbare woongelegenheden in de regio te creëren.
Dit realiseren we op twee niveaus door:
1. het ontwikkelen van concrete woonprojecten
2. het begeleiden van de gemeenten aan de hand van woonplannen en
algemene beleidsondersteuning.

12. 12
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
.
Intercommunales of streekplatforms die werken aan wonen
- Je bent op zoek naar een betaalbare bouwgrond?
IOK verkoopt bouwgronden met een stevige korting op de normale marktprijs!
- Energiezuinig (ver)bouwen
Hier kan je meer info vinden rond het energiezuinig bouwen en verbouwen: …
- Kempens woonplatform
Advies: duurzaam wonen, zorgwonen en aanpasbaar wonen
Premies en tegemoetkomingen
Sociale en betaalbare huisvesting
Een sociale woning huren
Een sociale woning of kavel kopen
Een betaalbare kavel kopen
Betaalbaar wonen via goedkopere leningen
Je woning verhuren via een sociaal verhuurkantoor
Woonkwaliteit

13. 13
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
.
Intercommunales of streekplatforms die werken aan wonen
Team gebiedsontwikkeling
Ontwikkeling, inrichting en beheer van gebieden en landschappen. De
projecten variëren van de opmaak van ruimtelijke- en inrichtingsplannen, het
uitvoeren van inventarisatie- en planningsopdrachten, de duurzame
ontwikkeling van woonprojecten en bedrijventerreinen, de uitvoering van
renovatie- en herontwikkelingsprojecten tot proces- en projectmanagement
inzake ruimtelijke, infrastructurele en landschappelijke projecten.
Team lokaal woonbeleid
Uitvoering van opdrachten op het vlak van woon- en huisvestingsbeleid. De
opmaak van lokale woonvisies en beleidsplannen, de organisatie van het lokaal
woonoverleg, de realisatie van woonwinkels, het bewaken en stimuleren van
woonkwaliteit en het inventariseren en beheren van het leegstand behoren tot
het takenpakket.

14. 14
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
1. versterking van de individuele organisaties
2. (gemeente-)grens overschrijdende ontwikkelingen (thematisch of
gebiedsgericht)
3. Samenwerking in functie van interbestuurlijke thema’s
- Spreiding sociale huisvesting (G&P  onvrijwillig)
- Gemeenschappelijke aanpak van woonbehoefte en taakstelling
Intergemeentelijke samenwerking + intercommunales voor wonen

15. 15
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
- 15 jaar geleden was er amper sprake van gemeentelijk ruimtelijk beleid
Visievorming op gemeentelijk niveau is er gekomen met de structuurplanning
RSV 1997 -> gemeenten …
- 10 jaar geleden was er amper sprake van gemeentelijk woonbeleid
Vlaamse wooncode 1997 -> -> gemeenten …
- MAAR: ~ ooit moeten we hierover nadenken
~ hangt ook sterk samen met de gemeentelijke autonomie
Intergemeentelijke samenwerking + intercommunales voor wonen

16. 16
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
+/- 140 gemeenten zitten reeds in één of ander samenwerkingsverband
- Zelden is wonen een gemeentegrens overschrijdend thema
3 projecten:
- Bebouwd Perifeer Landschap Antwerpen
- Stadsregio Turnhout
- Stadsregio Antwerpen
Strategische projecten Ruimte Vlaanderen (RSV)

17. 17
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
Bebouwd Perifeer Landschap Antwerpen
- Periode 01.11.2012 - 01.11.2015
- Gemeente Brasschaat, Brecht, Kapellen, Schilde, Schoten, Zoersel
- Aanvrager Provincie Antwerpen
- Prioritaire thema’s: woonparken, kasteeldomeinen, open ruimte, hernieuwbare
energie, bedrijvigheid.
- Per thema een toolkit die toelaat een visie + doelstellingen via een
instrumentarium in de realiteit te vertalen.
- Eind 2013 is gestart met de uitwerking van de toolkit rond de woonparken en
kasteeldomeinen.
Strategische projecten Ruimte Vlaanderen (RSV)

18. 18
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
Stadsregio Turnhout
- Periode 01.08.2013 - 01.08.2015
- Gemeente Turnhout, Beerse, Oud-Turnhout, Vosselaar
- Aanvrager Stad Turnhout
- Aanleiding afbakening als regionaal stedelijk gebied
- Werken aan een geactualiseerde agenda voor ruimtelijke thema’s
mobiliteit, wonen, bedrijventerreinen, recreatie, open ruimte
-Visievorming
-Monitoringsysteem voor wonen en sociale huisvesting
-Gemeenschappelijke analyse van de woonbehoeften voor de stadsregio
-Gedeelde agenda (ifv aansnijden woongebieden)
Strategische projecten Ruimte Vlaanderen (RSV)

19. 19
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
Stadsregio Antwerpen
- Periode 01.01.2015 - 01.01.2017
- Gemeente Antwerpen, Boechout, Borsbeek, Edegem, Hemiksem,
Hove, Kontich, Lint, Mortsel, Niel, Schelle, Wommelgem en Wijnegem
- Aanvrager Stad Antwerpen
- De ruimtelijke uitdagingen die gepaard gaan met bevolkingsgroei, in
stadsregionaal verband aan te pakken.
-Behoefte aan bijkomende woningen, werkplekken, voorzieningen
-Nieuwe impulsen voor bestaande verouderde wijken
- Gestructureerde werking in een gezamenlijk overlegplatform
Strategische projecten Ruimte Vlaanderen (RSV)

20. Aandachtspunten voor de toekomst

21. 21
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
Waarom?
1. Versterking van de individuele
organisaties
2. Samenwerking in functie van
(gemeente-)grens overschrijdende
ontwikkelingen
3. Samenwerking in functie van
interbestuurlijke thema’s
 3 x winst
 Hoe realistisch is ons
verwachtingspatroon?.

22. 22
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
Waar?
- De woningmarkt is (gemeente-)
grensoverschrijdend
- Maar soms ook niet zo groot, de
kerktoren is sterk!

23. 23
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

24. Aandachtspunten
- Winst -> vrijwillig engagement
(gemeentelijke autonomie)
- geografische relatie
-

25. 25
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
Welke doelgroepen?
- Allemaal?
- Maar naarmate men vordert in de
levensfase, wordt men ook meer
gebonden.
Wordt de kerktoren nog sterker
- No-cherry picking!
G&P decreet
SHM > 1000 woningen

26. 26
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
Groot vs Klein?
- Met wie je een beleid voert is
afhankelijk van het onderwerp
capaciteit en competentie
klein + klein
klein + groot
Projectgebied
gebiedsgericht bepaald
beleid
regionale woningmarkt
groot + klein

27. 27
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
Groot vs Klein?
- Verdeling van lusten en lasten
Voorzieningen
Zwembad, bib, school, …
Woningen (~ inkomsten)
Doelgroepen (~ inkomsten)
WVI + Interleuven
vereveningsmechanisme ifv
intergemeentelijk
bedrijventerrein

28. 28
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
Instrumentarium
- Statuut?
- Juridische omkadering
- Financieringsmechanismen
- Faciliteren/stimuleren of verplichten
Samenwerkingsakkoord kan vele
ladingen bevatten
Verplichten ~ G&P decreet ≠ beleid
~ Gemeentelijke autonomie
~ Schaalvergroting

29. 29
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
Succesfactoren
- Vrijwilligheid ~ engagement
Behoefte invullen
- Winst: Know-how
Projectgebied
Beleid
- Bevoegdheden?
Gemeentelijke autonomie
- tijd ~ tempo ~ projectregie
~ quick-wins en
LT-doelstellingen
- Work in progress
leertrajecten
- Facilitator voor ondersteuning in
regionaal beleid

30. 30
intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be
Vandaag: Capaciteit, Knowhow & Projecten!
Beleid?
strategisch project dat hier zou kunnen in uitmonden
vereveningsmechanisme dat zou kunnen werken voor KMO-zones
Struikelstenen: Gemeentelijke autonomie
Financiële mechanismen (woningen en doelgroepen)
Mogelijkheden zijn er wel:
- winst (lusten en lasten)
- vrijwilligheid
- tijd ~ tempo
- leertraject
- ondersteuning
- …
Samenvattend intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid?