1. Îðãàíèê õèìèéí ÷àíàðûí áîäëîãî
Áîäîëò 3: Â õèéí ìîëèéí ìàññûã îëáîë 4 ã/ìîëü * 6.5 = 26 ã/ ìîëü áàéõ
áºãººä AgO-ûí àììèàêèéí óóñìàëòàé õàðèëöàí ¿éë÷èëæ òóíàäàñ ºãäºã Ñ
àãóóëñàí õèé áîëîõ àöåòèëåí òîõèðíî.
ÑÍ + 2[Ag(NH3)2]OH AgCCAg + 4NH3 +2H2O
ÍÑ 
Á õèé íü ÑÎ2 áàéæ áîëíî.
å-
RCO - R - CO2R +
+CO2
2
¿¿íòýé òºñòýéãýýð 2 ñóóðüò êàðáîí õ¿÷ëèéí ýëåêòðîëèçîîð 1 ìîëü
í¿¿ðñóñòºðºã÷èéí ÿçãóóð ¿¿ñýõýä 2 ìîëü ÑÎ 2 ÿëãàðíà. Ýíý íü áîäëîãûí
íºõöºëòýé òîõèð÷ áàéíà. / 4.48 ë ÑÎ 2 áà 2.24 ë àöåòèëåí ¿¿ññýí/ Ýäãýýð
õèéí¿¿ä äîîðõ õ¿÷ëèéí ýëåêòðîëèçîîð ¿¿ñäýã.
2å-
Î2Ñ - ÑÍ = ÑÍ - ÑÎ2 Î2Ñ -ÑÍ = CH -CO22CO2 +HCCH
HOOC -CH -CH -COOH õ¿÷èë íü ãåîìåòðèéí 2 èçîìåðòýé áºãººä ýäãýýðýýñ
öèñ èçîìåð íü õàëààõàä öàãèðàã àíãèäðèä ¿¿ñãýíý.
H
H Í 2000 C H
Ñ Ñ H2O
C C
HOOC COOH
C C O
O C
O
ìàëåéíû õ¿÷èë
Õàðèóëòûã òîîöîîãîîð áàòàëæ áîëíî.
4. Óóðûí óñòºðºã÷òýé õàðöóóëñàí íÿãò íü 44 òýé òýíö¿¿ 0,5 ãðàìì
îðãàíèê À áîäèñûã øàòààõàä 1,25 í¿¿ðñõ¿÷ëèéí õèé, 0,614 ãðàìì óñ ¿¿ñ÷ýý.
À áîäèñ íü ìåòàëë íàòðèòàé õàðèëöàí ¿éë÷èëäýã, áºãººä áîëãîîìæòîé
èñýëä¿¿ëýõýä ìºíãºíèé èñëèéí àììèàêèéí óóñìàëòàé õàðèëöàí
¿éë÷èëäýãã¿é Á íýãäýëä øèëæäýã. À áîäèñûã êîíöåíòðàöèòàé õ¿õðèéí
õ¿÷èëòýé õàëààõàä Â í¿¿ðñ óñòºðºã÷ ¿¿ñäýã. Â-ã øèð¿¿í íºõöºëä
èñýëä¿¿ëýõýä à êåòîí áà Ä õ¿÷èë ¿¿ñäýã áîë À - Ä áîäèñóóäûí
áàéãóóëàëòûã òîãòîî.
Áîäîëò: À áîäèñûí õÿëáàð òîìü¸îã îëü¸:
1.25 * 12 0.614 * 2
m (C)= = 0.341 ã m (H)= = 0.068 ã
44 18
m (O)= 0.5 - 0.341 - 0.068 = 0.091ã
ÑõÍóÎz ãýæ òîìü¸îëáîë :

2. 0.341 0.068 0.091
= : : = 5 : 12: 1
12 1 16
õ : ó : z =
Õÿëáàð òîìü¸î : Ñ 5 Í 12 Î áàéâ.
À íýãäëèéí ìîëåêóëûí ìàññûã îëáîë: 44 * 2= 88 ã/ ì
Èéìä À íýãäýë Ñ5Í12Î òîìü¸îòîé àæýý. À íü íýã àòîìò õàíàñàí ñïèðò ýñâýë
ýíãèéí ýôèð áàéõ áîëîìæòîé. Ǻâõºí èñýëäýæ êåòîí ¿¿ñãýäýã, ìåòàëë
íàòðèòàé óðâàëä îðäîã òóë À íü õî¸ðäîã÷ ñïèðò áàéíà. Á íü ìºíãºí òîëèíû
óðâàëä îðäîãã¿é òóë êåòîí áàéíà.
Í2SO4 [O]
Ñ5Í11ÎÍ         C5H10 êåòîí à + õ¿÷èë Ä
[O]
CH3 - CH = CH -CH3 CH3 - C - CH3 + CH3COOH
CH3 (Â) O (Ã) (Ä)
Ïåíòåíèé èçîìåð¿¿äýýñ êåòîí, îðãàíèê õ¿÷èë ¿¿ñãýæ èñýëäýõ èçîìåð áîë
çºâõºí 2 - ìåòèë áóòåí -2 þì. Èéìä À áîäèñ íü 3 - ìåòèëáóòàíîë - 2 þì.
Õàðèí 2- ìåòèë áóòàíîë -2 ¿ë òîõèðíî. Õàðèó : À - 3 ìåòèë áóòàíîë -2 , Á
- 3 ìåòèë áóòàíîí -2,  - 2 ìåòèëáóòåí - 2, à - àöåòîí, Ä - öóóíû õ¿÷èë
[O]
CH3 -CH -CH CH3 CH3 -CH -C -CH3
H3C OH (A) H3 C O (Á)
H2O H2SO4
[O]
CH3 - CH = CH -CH3 CH3 - C - CH3 + CH3COOH
CH3 (Â) O (Ã) (Ä)
5. 5 õóðóó øèëýíä ãëèöåðèí, öóóãèéí àëüäåãèä, øîðãîîëæíû õ¿÷èë,
ïðîïèîíû õ¿÷èë, ãëþêîçûí óñàí óóñìàëóóä áàéâ. Ýäãýýð áîäèñóóäûã 10%-
èéí Na2CO3 NaOH, CuSO4 - ûí óóñìàëóóäûã àøèãëàí õýðõýí ÿëãàí òàíèõ
âý?
Áîäîëò:
Na2CO3 - ûí óóñìàëûí òóñëàìæòàéãààð øîðãîîëæíû áîëîí ïðîïèîíû
õ¿÷ëèéã òîäîðõîéëæ áîëíî.
ÍÑÎÎÍ + Na2CO3 = 2HCOONa + H2O +CO2
2CH3CH2COOH + Na2CO3 = 2CH3CH2COONa +H2O +CO2
Äàðàà íü äýýðõ 2 õ¿÷ëèéã ÿëãàæ òàíèõûí òóëä øèíýõýí áýëòãýñýí Cu(II)-
èéí ãèäðîêñèä íýìíý. Èíãýõýä øîðãîîëæíû õ¿÷ëýýñ óëààí òóíàäàñ ¿¿ñ÷, õèé
ÿëãàðíà.
CuSO4 +2NaOH = Cu(OH)2 + Na2SO4
HCOOH + 2Cu(OH)2 = CO2 + Cu2O 3H2O

3. ¿ëäñýí 3 áîäèñ ðóó ìºí Cu(OH)2 íýìýõýä ãëèöåðèí, ãëþêîçîîñ öýíõýð
ºíãèéí óóñìàë ¿¿ñíý. Öààøèä õàëààõàä öóóãèéí àëüäåãèä, ãëþêîçîîñ óëààí
òóíàäàñ áóóíà.
CH3CHO + 2Cu(OH)2 =CH3COOH +Cu2O +H2O
HOCH2(CHOH)4CHO +2Cu(OH)2=HOCH2(CHOH)4COOH +Cu2O +2H2O
6. 34-400Ñ-ûí òåìïåðàòóðò íýðýãääýã íýãýí øèíãýí óñàíä áàãà óóñäàã
Ñu(OH)2-òîé óðâàëä îðäîãã¿é, ø¿ëòòýé õ¿éòýí íºõöºëä àëãóóð óðâàëä îðäîã.
1.0000 ã ýíý øèíãýíèéã øàòààõàä 0.9722 ã óñ, 0.1718 ã äàâñíû õ¿÷èë,
2.0030ã í¿¿ðñõ¿÷ëèéí õèé ¿¿ñ÷ýý. Óã øèíãýíèéã áóöààõ õºðãºã÷ á¿õèé
êîëáîíä õèéæ , íàòðèéí ãèäðîêñèäèéí õàëóóí óóñìàëààð áîëîâñðóóëàõàä
øèíãýíèé çàðèì õýñýã íü óóñ÷ õóðö ¿íýðòýé õèé ÿëãàðóóëæýý. Øèíãýíèé
íàéðëàãûã îë.
Áîäîëò:
Ýëåìåíòèéí àíàëèçûí ä¿íã ¿íäýñëýí àòîìóóäûí õàðüöààã îëîõ çîðèëãî
òàâüÿ. 1ã øèíãýíä:
2.003 *12.011
= 0.5467ã Ñ
44.01
0.9722 * 2.016 + 0.1718 * 1.008
= 0.1135 ã Í
18.014 36.45
0.1718 * 35.453 = 0.1671 ã Cu
36.45
1 - 0.1135 - 0.5467 - 0.1671 = 0.1727 ã Î2 àãóóëàãäàíà
Ñõ Íó CIn Op ãýñýí òîìü¸îòîé ãýâýë:
0.5467 0.1135 0.1671 01727
: : : =
15.999
õ:ó:n:ð= 12.011 1.008 35.543 = 9.685 : 23.96 : 1: 2 : 298
Àòîìóóäûí òîîíû õàðüöàà á¿õýë òîîãîîð èëýðõèéëýãäýõ ¸ñòîé. Ãýâ÷ äýýðõ
õàðüöàà íü á¿õýë òîîãîîð èëýðõèéëýãäýýã¿é áàéíà. Èéìä àíõíû øèíãýí íü
õîëèìîã áàéæýý ãýñýí ä¿ãíýëòýíä õ¿ðãýæ áàéíà. Õýðâýý 2 áîäèñûã õîëèìîã
þì ãýæ ¿çâýë 2 õóâèëáàð áàéæ áîëíî.
1-ðò: Õëîð áà õ¿÷èëòºðºã÷ íýãäëèéí íàéðëàãàíä îðîëöñîí ãýâýë:
à. õëîðò ñïèðò, õ¿÷ë¿¿ä íü ìîëåêóë õîîðîíäûí óñòºðºã÷èéí õîëáîî
¿¿ñãýí àññîöèàöëàãäàõ òóë ºíäºð òåìïåðàòóðò áóöàëæ óñàíä óóñíà.
á. Õëîðò àëüäåãèäóóä íü Cu(OH)2-òàé óðâàëä îðíî.
â. áàéðëàë äýýðýý õëîðîîð õàëàãäñàí õ¿éòýíä NaOH -òàé ãèäðîëèçä
îðäîã.
ã. b - õëîðò ýôèð¿¿ä ºíäºð òåìïåðàòóðò áóöàëäàã.
Èéìä 1-ð õóâèëáàð áîäëîãûí íºõöºëä òîõèðîõã¿é áàéíà.
2-ðò õëîð áà õ¿÷èëòºðºã÷ íü ººð ººð íýãäë¿¿äèéí íàéðëàãàíä
îðîëöñîí ãýâýë:
à. Õ¿÷èëòºðºã÷ àãóóëñàí íýãäýë íü ñïèðò, àëüäåãèä, õ¿÷èë áèø áàéíà.

4. á. Õ¿÷èëòºðºã÷ àãóóëñàí îðãàíèê áîäèñóóäûí õóâüä çºâõºí äèýòèëèéí
äèýòèëèéí ýôèðýýñ ë èîäîòýòàí ¿¿ñýõ áîëîìæòîé.
â. Íèéëìýë ýôèð¿¿ä ºíäºð òåìïåðàòóðò áóöàëäàã. Cu(OH) 2-òîé óðâàëä
îðäîã. Èéìä àíõíû õîëèìîãò äèýòèëèéí ýôèð îðîëöñîí ãýæ ¿çüå. Òýãâýë
õ:ó:ð = 4:10:1 áóþó õ:ó:ð = 9.192 : 22.98 : 2.298
2 äàõü áîäèñûí òîìü¸î íü:
õ:ó:n = 0.493 : 0.98 : 1 = 1:2:2 áóþó (CH 2CI2) áîëíî. m =1 ¿åä áîäëîãûí
íºõöºëä òîõèðíî. m íü 1-ýýñ èõ òîõèîëäîëä õàðãàëçàõ áîäèñóóä íü 40 0Ñ-
ààñ ºíäºð òåìïåðàòóðò áóöàëäàã. Èéìä àíõíû øèíãýí ÑÍ 2CI2 áà (ÑÍ3ÑÍ2)Î-
èéí õîëèìîã áàéæýý.
7.
Ýôèðèéí ãèäðîëèçä 3.22 +6.72 - 7.42 = 2.52 ã ûóþó 0.14 ìîëü óñ óðâàëä
îðæýý. Õýðâýý ýôèð íü RCOOR òîìü¸îòîé áîë 0.14 ìëîü RCOOR óðâàëä
îðñîí áàéõ ¸ñòîé. Ýíäýýñ ìîëèéí ìàññûã îëáîë: Ì(RCOOR I)= 7.42ã / 0.14
ìîëü = 53 ã/ ìîëü , Ì(R) + M(R I)= 53 -44 = 9 ã/ìîëü. Èéì ýôèð áàéæ
áîëîõã¿é RC(ORI)õ ýôèð ãèäðîëèçä îðñîí ãýâýë õ =3 ¿åä ñïèðò áà õ¿÷èë
¿¿ñíý.
RC(ORI)3 +2H2O = RCOOH + 3ROH
u /ýôèð/ = 0.14 : 2= 0.07 ìîëü
Ì/ýôèð/ =7.42 ã/ 0.07 ìîëü= 106 ã/ìîëü
u (RCOOH)= 0.07 ìîëü, Ì(RCOOH)=3.22 / 0.07 = 46ã/ìîëü (HCOOH), u
(RIOH) = 0.21 ìîëü
Ì(RIOH) =6.72/0.21=32ã/ìîëü, (CÍ3OH) . Èéìä RI -CH3, R-H áàéæ àíõíû
ýôèð (CH3O)3CH áàéæýý.
8. Í¿¿ðñóñòºðºã÷人ñ í¿¿ðñòºðºã÷èéí àãóóëãà õàìãèéí áàãàòàé íü ÑÍ 4
áºãººä ò¿¿íä 75% Ñ àãóóëàãäàíà. Èéìä ÑõÍó òîìü¸îòîé ÿìàð÷ áîäèñò 60%
Ñ àãóóëàíäàõ íü óòãàã¿é þì. Õàðèí Õ-èéí õ¿íä èçîòîï áàéõ äåéòðè
àãóóë¸àí í¿¿ðñóñòºðºã÷èéí õóâüä Ñ-èéí àãóóëãà 75%-èàñ áàãàñíà. õàìãèéí
áàãà Ñ àãóóëñàí í¿¿ðñóñòºðºã÷ áîë ýíý
Áîäîëò:
Í¿¿ðñóñòºðºã÷人ñ í¿¿ðñòºðºã÷èéí àãóóëãà õàìãèéí áàãàòàé íü ÑÍ 4 áºãººä
ò¿¿íä 75% Ñ àãóóëàãäàíà. Èéìä ÑõÍó òîìü¸îòîé ÿìàð÷ áîäèñò 60% Ñ
àãóóëàãäàõ íü óòãàã¿é þì. Õàðèí Õ-èéí õ¿íä èçîòîï áàéõ äåéòðè àãóóëñàí
í¿¿ðñóñòºðºã÷èéí õóâüä Ñ-èéí àãóóëãà 75%-èàñ áàãàñíà. Õàìãèéí áàãà Ñ
àãóóëñàí í¿¿ðñóñòºðºã÷ áîë ýíý îõèîëäîëä ÑÄ 4 áºãººä ¿¿íä Ñ -èéí ýçëýõ
õóâü 60% áàéíà.Ýíý íýãäëèéã AI-íû êàðáèäûã óñààð ¿éë÷èëæ ãàðãàí àâ÷
áîëíî.
AI4C3+12Ä2Î = 4AI(OÄ)3 +3ÑÄ Ä /Í/
7. 41.38% Ñ, 3.45% Í, ìºí õ¿÷èëòºðºã÷ àãóóëñàí À áîäèñûã õ¿÷ëèéí
îðîëöîîòîé ýòèëèéí ñïèðòòýé õàìò õàëààõàä 55.81% Ñ, 6.97% Í, ìºí
õ¿÷èëòºðºã÷ àãóóëñàí  áîäèñò øèëæäýã. À áîäèñ íü áðîìò óñòºðºã÷èéã

5. íýãä¿¿ëæ Ñ áîäèñûã ¿¿ñãýäýã. Ñ áîäèñûã óñòàé áóöàëãàõàä 35.82% Ñ,
4.48% Í, ìºí õ¿÷èëòºðºã÷ àãóóëñàí Ä áîëèñûã ¿¿ñãýäýã. Õýðâýý 2.68 ã Ä
áîäèñ íü 20 ìë 2Í ÊÎÍ-èéí óóñìàëòàé õàíø õýìæýýãýýð óðâàëä îðäîã
áºãººä À áîäèñ íü õàëààõàä óñ ÿëãàðóóëäàã áîë äóðäñàí áîäèñóóäûí
áàéãóóëàëòûã òîãòîîæ óðâàëûí òýãøèòãýëèéã áè÷.
à. Ýõëýýä À, Â, Ä áîäèñóóäûí õÿëáàð òîìü¸îã îëü¸:
À =CxHóOz ãýâýë:
41.38 3.45 55.17
: : =3.4483 :3.45 : 3.4483= 1: 1:1
12 1 16
õ:ó:z =
À áîäèñûí òîìü¸î (CHO)n áàéâ.
Â=CxHóOz ãýâýë
55.81 : 6.91 : 37.22 =4.651: 6.97 :2.326 = 2:3:1
õ:ó:z = 12 16
 áîäèñûí òîìü¸î (C2H3O)m áàéâ.
D = CxHóOz ãýâýë :
35.85 : 4.48 : 59.7 =2.985:4.48 :3.731 =4:6:5
12 1
16
õ:ó:z =
D áîäèñûí òîìü¸î: (Ñ4Í6Î5)p áàéâ.1Ñ -èéí àòîì äýýð 2 ãèäðîêñèë á¿ëýã
áàéæ áîëîõã¿é ó÷èð D áîäèñûí òîìü¸îí äàõü Ð íü çºâõºí íýãòýé
òýíö¿¿ áàéíà.
Ì(D) = 134 ã/ ìîëü
â. D áîäèñòîé óðâàëä îðñîí ÊÎÍ -èéí õýìæýýã îëü¸:
Ý(ÊÎÍ) = M(KOH)
20 ì ë * 2 ã â = 0.04 ã â = 0.04 ì î ëü
/ýê /ýê
= 1000 ì ë
υ KOH
ã. D áîäèñ íü ÊÎÍ -òàé óðâàëä îðñîí òóë êàðáîí õ¿÷èë áàéæ áîëíî. D
áîäèñûí ýêâèâàëåíòèéã òîîöîæ îëü¸.
m (D)
Ý (D)
=
Ý (KOH) m (KOH)
m(D) * Ý (KOH) 2.68 * 56
Ý (D) = = 67
m (KOH) 2.24
,
D áîäèñûí ýêâèâàëåíò ìàññ íü ìîëèéí ìàññààñ 134 : 67 = 2 äàõèí áàãà
áàéãàà òóë D áîäèñ íü 2 ñóóðüò õ¿÷èë áàéíà.
D áîäèñûí òîìü¸î íü: ÍÎÎÑ - ÑÍ2 - ÑÍ - ÑÎÎÍ
|
àëèìíû õ¿÷èë
ÎÍ

6. ä. À Ñ D õóâèðëààð áîäèñóóäûí ìîëåêóë äàõü Ñ- èéí àòîìûí òîî
ººð÷ëºã人ã¿é áàéíà. Èéìä À áîäèñûí òîìü¸î äàõ n íü 4-òýé òýíö¿¿ áàéíà.
À áîäèñ íü áõîìò óñòºðºã÷èéã íýãä¿¿ëäýã, ìºí óñ ÿëãàðóóëäàã çýðãèéã
òîîöîí áàéãóóëàëòûí òîìü¸îã áè÷âýë :
H H
C C
HOOC COOH
ìàëåéíû õ¿÷èë
Ìàëåéíû õ¿÷ëèéí òðàíñ, èçîìåð ôóìàðûí õ¿÷èë óñ ÿëãàðóóëàõã¿é. Òýãâýë Â
áîäèñ íü
ÑÍ3 -ÑÍ2 -ÎÎÑ -ÑÍ = ÑÍ - ÑÎÎ - ÑÍ2 -ÑÍ
Ñ áîäèñ íü ÍÎÎÑ - ÑÍ2 - ÑÍ - ÑÎÎÍ
|
Br òîìü¸îòîé áîëíî.
Óðâàëûí òýãøèòãýëèéã áè÷âýë :
H H Í 2SO4
C C +2 Ñ2Í 5Î Í
HOOC COOH CH3 - CH2 -OOC -CH CH - COO -CH2 - CH3
H H
C C +Í Br HOOC - CH2 - CH - COOH
HOOC COOH
Br
HOOC-CH -CH-COOH+H O→HOOC-CH -CH-COOH + HBr
2 2 2
|
OH
H H
C=C
H H t0
C C O=C C =O
HOOC COOH -H2O
O
8. 69,8% í¿¿ðñòºðºã÷, 11,6% óñòºðºã÷, ìºí õ¿÷èëòºðºã÷ àãóóëñàí À
áîäèñûí õàðüöàíãóé ìîëåêóë ìàññ íü 86-òàé òýíö¿¿. À áîäèñ ìåòèë
ìàãíè èîäèäòîé õàðèëöàí ¿éë÷èëæ  áîäèñûã,  áîäèñ íü ãèäðîëèçîä îðæ
Ñ áîäèñûã ¿¿ñãýäýã. Ñ áîäèñûí ìîëåêóë äîòîîä äàõü óñã¿éæèõ óðâàëààð Ä
áîäèñ ¿¿ñäýã. Ä áîäèñ íü èñýëäýæ ýêâèìîëü ïðîïèîíû õ¿÷èë áà àöåòîíû
õîëèìãèéã ¿¿ñãýäýã áîë À-ààñ Ä áîäèñóóäûí áàéãóóëàëòûã òîãòîî.
Áîäîëò:
À áîäèñûí ìîëåêóë òîìú¸îã îëú¸.
À áîäèñûí õÿëáàð òîìú¸î íü C5H10O; ìîëåêóë òîìú¸î íü (C5H10O)n
áîëíî.

7. Èéìä À íü C5H10O òîìú¸îòîé áàéæ áîëíî.
À áîäèñûí òîìú¸îã øèíæèëæ ¿çâýë êàðáîíèëü á¿ëýã àãóóëñàí
í¿¿ðñóñòºðºã÷ ýñâýë 2÷èéí õîëáîî àãóóëñàí ñïèðò, ýíãèéí ýôèð, öàãèðàã
ñïèðò áàéõ áîëîìæòîé. CH3MgJ-òîé õàðèëöàí ¿éë÷èëæ ¿¿ñãýñýí íýãäýë íü
ãèäðîëèçä îðæ ìîëåêóë äîòîîäûí äåãèäðàòàöèä îðäîã íýãäýë ¿¿ñãýäýã òóë
À íü êàðáîíèë íýãäýë áàéõ áîëîìæòîé. Òýãâýë Ñ íýãäýë íü ñïèðò Ä íü
àëêåí áîëíî. Ä-èéí èñýëäýëòýýð ïðîïèîíû õ¿÷èë áà àöåòîí ýêâèìîëü
õýìæýýãýýð ¿¿ñäýã òóë Ä íü 2-ìåòèëïåíòåí-2 áàéíà. Èéìä Ñ íü äàðààõ
õî¸ð á¿òýöòýé áàéæ áîëíî.
À íü CH3MgJ-òîé õàðèëöàí ¿éë÷èëæ ¿¿ñãýñýí íýãäýë íü ãèäðîëèçä
îðîõäîî íýã Ñ -èéí àòîì äýýð ÑÍ3, ÎÍ á¿ëýãòýé íýãäýë ¿¿ñãýõ òóë Ñ íü (1)
áàéíà. Èéìä À íü ïåíòàíîí-2 áàéíà.
115. Èçîìåð 2 í¿¿ðñóñòºðºã÷èéí òîìú¸îã CxHy ãýå.
MrCxHy=29∙3.36=106òóë
12õ+y=106 (1)
0<y<2x+2 òóë (1) òýãøèòãýë íü çºâõºí õ=8, y=10 áàéõ ãàíöõàí
øèéäòýé. Èñýëäýæ áåíçîéíû õ¿÷èë Î-ôòàëûí õ¿÷èë ¿¿ñãýñýí òóë àíõíû
í¿¿ðñóñòºðºã÷èä íü ýòèëáåíçîë Î-êñèëîë áàéæýý.
(1), (2) óðâàëûí òýãøèòãýëèéí ¿íäñýí äýýð õîëèìîã äàõü Ñ6Í5ÑÎÎÍ
(Mr=122ã/ìîëü) áà Ñ6Í4(ÑÎÎÍ)2 (Mr=166ã/ìîëü) ìîëèéí õàðüöàà íü àíõíû
íýãäëèéí ìîëèéí õàðüöààòàé òýíö¿¿ áàéõûã àæèãëàâàë
υ(Ñ6Í5Ñ2Í5):υ (Ñ6Í4(ÑÍ3)2) =υÑ6Í5ÑÎÎÍ:υÑ6Í4(ÑÎÎÍ)2
Óðâàëä èçîìåð¿¿ä îðñîí òóë
116. R-COONa òîìú¸îòîé äàâñíû óóñìàëä ýëåêòðîëèç ÿâóóëàõàä:
2RCOONa+2H2O→H2+2NaOH+R-R+2CO2

8. Èéìä àíîä äýýð ÑÎ2 ÿëãàðíà. υ(CO2)= 2υ(R-R)
Ãýâ÷ àíîä äýýð ÿëãàðñàí õèéí ìîëèéí ìàññ ÑÎ2–ûí ìàññòàé òîõèðîõã¿é òóë
R-R íü õèé áàéäàëòàé í¿¿ðñóñòºðºã÷ áàéæýý. R-ûí òîìú¸îã CxHy ãýå.
Ýíäýýñ 12õ+y=15 (1)
õ, ó íü á¿õýë òîî òóë (1) õ=1, y=3 ãýñýí ãàíöõàí øèéäòýé. Èéìä R íü
ìåòèëèéí ÿçãóóð áàéæýý. Ýëåêòðîëèçîä àöåòàò íàòðè îðñîí áàéíà.
2CH3COONa+2H2O→H2+2NaOH+C6H6+2CO2
117.
118. Í¿¿ðñóñòºðºã÷èéí òîìú¸îã ÑõÍó ãýâýë:
CxHy+((x+1)/4y)O2=xCO2+1/2yH2O
Õýðâýý àíõíû õèéí õîëèìîãò 1 ìîëü í¿¿ðñóñòºðºã÷ áàéñàí áîë íèéò
õîëèìîãò 1+x+1/4y ìîëü õèé, óðâàëûí äàðàà 1950Ñ t0-ò x+1/2y ìîëü õèé,
õàðèí 00Ñ t0-ò õ¿ðòýë õºðãºõºä õ ìîëü ÑÎ2 ¿ëäýíý.
Á¿õ õýìæèëò¿¿ä èæèë äàðàëòàíä ÿâàãäñàí òóë õèéí õîëèìãèéí
ýçýëõ¿¿í íü ìîëèéí òîîòîé øóóä õàìààðàëòàé áàéíà. Ìåíäåëååâå-
Êëàïåéðîíû òýãøèòãýëýýð Ð òîãòìîë òóë:
PV1=υ1RT1 (1)
PV2=υ2RT2 (2)
PV3=υ3RT3 (3)
(1), (3) èëýðõèéëëýýñ
(1), (2) èëýðõèéëëýýñ áóþó
468(x+1/2y)=2∙273(1+x+1/4y); x=1+1/4y òóë
468(1+1/4y x+y/2)=546(1+1+y/4); áîëîõ áºãººä ¿¿íèéã áîäâîë y=8, x=3
ãàðíà.
Èéìä àíõ ïðîïàíûã øàòààæýý.
C3H8+5O2→3CO2+4H2O
119. Àíõíû áîäèñûí òîìú¸îã îëîõ çîðèëãî òàâü.