สไลด์ประกอบการบรรยาย เรื่อง "จากหอคอยงาช้างสู่ข้าวแกงข้างถนน", ค่ายนักเขียน ธปท. 16 พฤศจิกายน 2555 ณ ธนาคารแห่งประเทศไทย

1. ้ ่
จากหอคอยงาชางสูข ้าวแกงข ้างถนน
สฤณี อาชวานันทกุล
http://www.fringer.org/
์ ็
เวิรคชอป ‘ค่ายนักเขียน ธปท.’
ี
ธนาคารแห่งประเทศไทย สานักงานภาคเหนือ เชยงใหม่
16 พฤศจิกายน 2555
งานนี้เผยแพร่ภายใต้สญญาอนุญาต Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa)
ั
โดยผูสร้างอนุญาตให้ทาซา แจกจ่าย แสดง และสร้างงานดัดแปลงจากส่วนใดส่วนหนึ่งของงานนี้ได้โดยเสรี แต่เฉพาะใน
้ ้
กรณีทให้เครดิตผูสร้าง ไม่นาไปใช้ในทางการค้า และเผยแพร่งานดัดแปลงภายใต้สญญาอนุญาตแบบเดียวกันนี้เท่านัน
่ี ้ ั ้

2. หัวข ้อ
• “วิธคด” vs “วิธเขียน”
ี ิ ี
• ความ “ยาก” ของเศรษฐศาสตร์ และ
ข ้อเขียนแต่ละประเภท
• เขียนอย่างไรให ้ “รัดกุม” และ “รู ้เรือง”
่
• เครืองมือใหม่ๆ และข ้อควรระวัง
่
ี
• องค์กรกับโซเชยลมีเดีย
2

3. “วิธคด” vs “วิธเขียน”
ี ิ ี

4. นกบิน พอเหนือยมันก็รอนลงดิน
่ ่
คนคิด พอเหนือยเขาก็พดว่า “ฉั นเข ้าใจ”
่ ู
- สุภาษิตญีปน -
่ ุ่
4

5. ข ้อควรพิจารณาเกียวกับการคิด
่
ั ้
• ความซบซอนสองประเภท
ั ้ ิ
 ความซบซอนเชงรายละเอียด (detail complexity):
ั ้
ซบซอนจากจานวนตัวแปร
ั ้ ิ
 ความซบซอนเชงพลวัต (dynamic complexity):
ั ้ ั
ซบซอนจากธรรมชาติของปฏิสมพันธ์ระหว่างตัวแปร
ต่างๆ
ี่ ั ้ ิ
• การคิดในสถานการณ์ทซบซอนเชงรายละเอียด: นา
รายละเอียดต่างๆ มารวมกัน “อย่างไร” ให ้เป็ นระเบียบ
ี่ ั ้ ิ
• การคิดในสถานการณ์ทซบซอนเชงพลวัต: “ช” ตัวแปร ี้
ั ั
ให ้ชด และ “เข ้าใจ” ปฏิสมพันธ์ระหว่างกัน
5

6. ่
วิธคด “ธรรมชาติ” ของคนสวนใหญ่ (1)
ี ิ
้
 คิดจากซายไปขวา
 เริมทีจดตังต ้น คิดต่อไปเรือยๆ ให ้ถึงจุดหมาย
่ ่ ุ ้ ่
 “ผลลัพธ์” หรือจุดหมายคืออะไรก็ตามทีเราไปถึง
่
้ ิ
(บางทีเสนตายคือตัวตัดสน!)
ี่ ิ ่ ิ่ ่ ั
 “ง่าย” ในแง่ทคดต่อจุดไปเรือยๆ จากสงทีตวเองรู ้อยู่
แล ้ว
6

7. ่
วิธคด “ธรรมชาติ” ของคนสวนใหญ่ (2)
ี ิ
 คิดจากล่างขึนบน
้
 เป้ าประสงค์หลักคือพยายามคิดวิธรวบรวมและ
ี
ประมวลข ้อมูล
 ปกติคนจะตังต ้นคิดจากระดับความละเอียดทีตวเอง
้ ่ ั
คุ ้นเคย แต่อาจไม่สอดคล ้องหรือเกียวข ้องกับปั ญหา
่
หรือประเด็นทีจะนาเสนอ
่
ึ้
 จากัดการพัฒนาความรู ้ความเข ้าใจอย่างลึกซง
(insight)
 ปกติผลลัพธ์คอ “ตาน้ าพริกละลายแม่น้ า”
ื
7

8. ่
วิธคด “ธรรมชาติ” ของคนสวนน ้อย (1)
ี ิ
้
 คิดจากขวาไปซาย
 เริมทีจดหมาย (ผลลัพธ์) และคิดกลับมาหาจุดตังต ้น
่ ่ ุ ้
ค ้นหาวิธวาจะไปถึงจุดหมายได ้อย่างไร อย่างเป็ น
ี ่
เหตุเป็ นผล
 “ยาก” ในแง่ทต ้อง “คิด” ตลอดเวลาว่าเรากาลัง
ี่
่ ุ
เดินทางไหน และมันนาไปสูจดหมายหรือเปล่า
 วางแผนผลลัพธ์ไว ้ก่อนแล ้วล่วงหน ้า
8

9. ่
วิธคด “ธรรมชาติ” ของคนสวนน ้อย (2)
ี ิ
 คิดจากบนลงล่าง
 เป้ าประสงค์หลักคือพัฒนาความรู ้ความเข ้าใจอย่าง
ึ้ ั
ลึกซงในปฏิสมพันธ์ระหว่างตัวแปรต่างๆ
 ตังต ้นจากตัวปั ญหาหรือประเด็น แล ้วค่อยคิดต่อลง
้
มาเรือยๆ
่
9

10. ั ั
คิดแบบไหนดีกว่ากัน? ถ ้าคิดชดก็เขียนชด?
10

11. “การเขียนเหมือนกับการขับรถฝ่ าหมอกกลางดึก คุณ
่
มองเห็นทางแต่เฉพาะทีไฟหน ้าสองไปถึง แต่ก็
่
สามารถเดินทางทังทริปแบบนันได ้”
้ ้
- อี.แอล. ด็อกทอโรว์ - 11

12. ความ “ยาก” ของเศรษฐศาสตร์ และ
ข ้อเขียนแต่ละประเภท

13. เศรษฐศาสตร์ “ยาก” ตรงไหน
 นามธรรม
 อนาคต  ความไม่แน่นอน
ั
 ศพท์แสงทางเทคนิค
 สมการ ตัวเลข
 ตัวแปร เงือนไข บริบท
่
 คนคิดว่า “ไกลตัว”
 ไม่ใช ่ “เกิด A เพราะ B” แต่ “B, C, D น่าจะมีสวน
่
ก่อให ้เกิด A”
13

14. ข ้อเขียนทางเศรษฐศาสตร์
ในนามองค์กร ่
ในนามสวนตัว
 งานวิจัย ่
 บล็อก/เว็บไซต์สวนตัว
 บทความวิชาการ ่
 Facebook สวนตัว
ั
 ข่าวประชาสมพันธ์ ่
 Twitter สวนตัว
ื
 บทความลงหนังสอพิมพ์
 บล็อกองค์กร
 Facebook องค์กร
 Twitter องค์กร
14

15. ข ้อเขียนแต่ละประเภทต่างกันอย่างไร?
15

16. เขียนอย่างไรให ้ “รัดกุม”
และ “รู ้เรือง”
่

17. ระดมสมอง: ตัวอย่างงานเขียน
1. อาจินต์ ปัญจพรรค์: “เศรษฐศาสตร์กลางทะเลลึก” จาก
http://www.fringer.org/wp-content/writings/econ-deepsea.pdf
์
2. นิธ ิ เอียวศรีวงศ: “ต ้นกาเนิดประชานิยม” จาก
http://www.nidambe11.net/ekonomiz/2008q1/2008march07p8.h
tm และ “ค่าเงินบาทจากแง่มมเศรษฐสวดอนุบาล” จาก
ุ
http://www.nidambe11.net/ekonomiz/2007q3/2007september03
p4.htm
3. วรากรณ์ สามโกเศศ: “รวย จน และน้ าตา” จาก
http://www.nidambe11.net/ekonomiz/2006q3/2006september28
p1.htm และ “ของเมืองนอกแพงหูฉี่ไม่เท่ากัน” จาก
http://www.nidambe11.net/ekonomiz/2008q2/2008april03p5.htm
17

18. ข ้อเขียนทางเศรษฐศาสตร์ท ี่ “ดี”
 มีโครงสร ้าง (เป็ นเหตุเป็ นผล)
 อ่านง่าย
 ั
ชดเจน
 ้
ใชข ้อเท็จจริงและข ้อมูล?
 ให ้แง่คด?
ิ
 น่าอ่าน น่าสนใจ (เพราะอะไร?)
 อารมณ์ขน? ั
18

19. ิ่ ่
สงทีไม่ควรทา
้ ั ่
 ใชศพท์หรือแนวคิดทีคนทีไม่ใชนักเศรษฐศาสตร์ไม่รู ้จัก
่ ่
โดยไม่อธิบายความหมาย
้ ั
 ใชศพท์ภาษาอังกฤษพราเพรือ
่ ่
 เขียนภาษาไทยคาอังกฤษคา
 ไม่แยกแยะระหว่าง “ข ้อเท็จจริง” กับ “ข ้อคิดเห็น”
 ยกข ้อมูลหรือสถิตโดยไม่อธิบายความสาคัญ
ิ
 ยกข ้อมูลหรือสถิตทไม่เกียวกับประเด็น
ิ ี่ ่
ั
 เขียนถึง “ความน่าจะเป็ น” ราวกับมันเป็ น “สจธรรม”
19

20. ความรัดกุมในการเขียน
• อ ้างอิงแหล่งทีมาของข ้อมูล
่
• แจกแจงข ้อจากัดของแหล่งทีมา (ถ ้ามี)
่
• ตระหนักในพลังและอานาจของตัวเลข
• ้ ิ ี่ ื่
ระวังการใชสถิตทสอไม่ตรงประเด็น เชน ่
– รายได ้เฉลียไม่บอกอะไรเกียวกับความเหลือมล้าทางรายได ้
่ ่ ่
– อัตราเงินเฟ้ อไม่บอกอะไรเกียวกับความอยูดมสขทางเศรษฐกิจ
่ ่ ี ี ุ
้ ่ ื่ ั ่
• ระวังการใชคาทีสอสดสวน โดยเฉพาะกรณีทไม่ม ีี่
่ ่ ่
ข ้อมูลสนับสนุน เชน “สวนใหญ่” “สวนน ้อย”
• หลีกเลียงการเหมารวม
่ 20

21. ิ
ศลปะแห่งการอุปมาอุปไมย
“...พอธนาคารล ้มเหลวก็เหมือนหัวใจวาย ระบบเศรษฐกิจยาแย่ [ใน
่
วิกฤติต ้มยากุ ้ง ปี 1997] อเมริกาเลยสอนเราว่า คราวหน ้าต ้องไปทา
ระบบตลาดทุนและระบบประกันให ้ดี จะได ้เหมือนรถทียงวิงได ้อยู่ ถึง
่ ั ่
ี ิ่ ่ ุ
จะเสยล ้อไปอันหนึง เป็ นสงทีคณกรีนสแปนสอนว่าให ้เผือยางสารอง
่ ่
เอาไว ้ ถ ้ายางล ้อหนึงระเบิดไป ก็จะได ้มีอย่างอืนทีจะมาทดแทนให ้
่ ่ ่
เงินไหลเวียนอยูในระบบได ้ ปรากฏว่าครังนีเป็ นวิกฤตครังร ้ายแรง
่ ้ ้ ้
้ ้
มาก เพราะว่าอเมริกามียางอยู่ 4 เสน ระเบิดพร ้อมกันทุกเสน และที่
เคยสอนเราไว ้ต ้องไปเปิ ดตาราใหม่ ว่าจะทาอย่างไรเมือยางระเบิด
่
หมดแล ้ว”
ั
- ดร. กอบศกดิ์ ภูตระกูล, U.S. Crisis
21

22. ิ ื่
ศลปะแห่งการเชอมโยง (1)
ทีมา: http://flowingdata.com/2009/03/13/27-visualizations-and-infographics-to-
่ 22
understand-the-financial-crisis/

23. ิ ื่
ศลปะแห่งการเชอมโยง (2)
$15 ล ้านล ้าน : จีดพและหนีสหรัฐ
ี ี ้
ปี 2011
ทีมา: http://usdebt.kleptocracy.us/
่ 23

24. ื
จะเป็ นนักสบ หรือจะเป็ นนักท่องเทียว?
่

25. คาถามทีสาคัญทีสด
่ ่ ุ
25

26. เครืองมือใหม่ๆ และข ้อควรระวัง
่

27. ตัวอย่าง “มูลค่าเพิม” : tip of the week
่

28. ตัวอย่าง Infographic ที่ “เวิรค”
์

29. ตัวอย่าง Infographic ที่ “ไม่เวิรค”
์

30. ่ ี ่
Infographic ทีดชวยเพิมมูลค่า...
่
ทีมา: ไทยรัฐออนไลน์
่

31. ...แต่ต ้องหาง่าย+โดดเด่น

32. ทำเนื้อหำให้เป็ น“น้ำตก”

33. ี
องค์กรกับโซเชยลมีเดีย

34. นิวมีเดีย = digital + interactive

35. ความสาคัญของ Long Tail

36. โลกของ Web 2.0

37. ี
ประเภทของโซเชยลมีเดีย
พูด/เขียน
เล่นเกม แบ่งปั น
สร ้าง
เครือข่าย สนทนา
สถานที่ ื้ ิ
ซอสนค ้า/บริการ
37

38. ี
โซเชยลมีเดียทีได ้รับความนิยมสูงสุด
่

39. ้ ี
วิธกว ้างๆ ทีคนใชโซเชยลมีเดีย
ี ่
39

40. ี ั ื่
โซเชยลมีเดีย คือ “ความสมพันธ์ผานสอ”
่
ี ื่
• โซเชยลมีเดีย ไม่ได ้เป็ นแค่สอ เทคโนโลยี หรือเครืองมือ
่
ี ั ั
• โซเชยลมีเดีย คือ “ความสมพันธ์ทางสงคม” (Social) ที่
ขับดันด ้วยการสนทนา
• การสนทนา เกิดขึนระหว่างคนจริงๆ
้
• ดังนัน ใครก็ตามทีอยากได ้ประโยชน์ เต็มที่ จากโซเชยล
้ ่ ี
่ ่ ้ ี
มีเดีย ก็ต ้องมีสวนร่วมในบทสนทนา ไม่ใชแค่ใชโซเชยล
มีเดียเป็ น “เครืองมือ” พีอาร์หรือการตลาด
่
่
• จะมีสวนร่วมได ้ ก็ต ้อง 1) รู ้จักตัวเอง และ 2) รู ้จัก
กลุมเป้ าหมาย
่ 40

41. ี
ลักษณะของโซเชยลมีเดีย
• โตเร็วมาก – 500,000 new users ต่อวัน เมืองไทยผู ้ใช ้
Facebook เพิมจาก 1.6 ล ้าน เป็ น 7 ล ้านในหนึงปี
่ ่
• เข ้าถึงคนจานวนมากอย่างรวดเร็ว
• เข ้าจากทีไหนก็ได ้ จากเครืองมืออะไรก็ได ้ทีเข ้าเน็ ตได ้
่ ่ ่
่ ่
• ทุกคนสามารถมีสวนร่วม (ถ ้าไม่ตงค่าความเป็ นสวนตัว)
ั้
ั
• สร ้าง “ชุมชน” และ “ความสมพันธ์”
• โฆษณาและสแปมค่อนข ้างมาก
• เนือหามหาศาลและซ้าซากจาเจ ทาให ้คนเบือง่าย
้ ่
41

42. ี ื่
โซเชยลมีเดีย vs. สอสารมวลชน
ื่ ่
สอสารมวลชนชวยสร ้างการ
ตระหนักรู ้ (awareness)
่
นาไปสูการพิจารณา
(consideration) และขัน้
ต่อๆ ไป
ี ่
โซเชยลมีเดียชวยสร ้างบท
สนทนา (conversation)
ความภักดีตอ “แบรนด์”
่
(loyalty) และการรณรงค์
ึ่
(advocacy) ซงสร ้างการ
ตระหนักรู ้ 42

43. New Media vs. Old Media
• การเข ้าถึง (access)
• ความคุ ้มค่า (cost effectiveness)
• อายุ (lifespan)
• ความรู ้ (knowledge)
• มีผู ้ผลิตเนือหาไม่หยุดนิง (active
้ ่
content producers)
• การโต ้ตอบกัน (interactive)

44. ื่
“ระบบนิเวศใหม่” ของสอ
- ชุมชนออนไลน์พดคุย
ู
่ ื่
และ “ขยาย” เรืองราวทีสอ
่
กระแสหลักสร ้าง
- ชุมชนเหล่านียงผลิตสอ
้ ั ื่
่
แบบมีสวนร่วม รายงานข่าว
จากฐานราก แลกเปลียน ่
ความเห็น และตรวจสอบ
ข ้อเท็จจริง
- สอกระแสหลักสามารถใช ้
ื่
เนือหาของชุมชนเหล่านี้
้
เป็ นประโยชน์ ในฐานะ
แหล่งข่าว ไอเดียทาข่าว
และ cross-check ข ้อมูล