1. Makinak

2. AURKIBIDEA
• MAKINAK ETA ZERTARAKO
ERABILTZEN DIREN:
• ERAGILE MEKANIKOAK:
1.1 Zer dira eta zertarako balio dute 3.1 Hainbat eratako eragile
makinak? mekanikoak.
1.2 Makinak mekanikoak. 3.2 Engranajea.
1.3 Makinak termikoak. 3.3 Kremailera eta pinoi
1.4 Komunikatzeko eta informazioa mekanismoa.
erabiltzeko makinak. 3.4 Martxa aldagailuak.
• MAKINEN ZATIAK: • AURRERAPEN TEKNIKOAK ETA
GIZARTEA:
2.1 Egitura eta karkasa
2.2 Motorra eta zati higikorrak. 4.1 Lan egiteko moduen aldaketak
2.3 Zirkuitu elektrikoak eta 4.2 Garraiobideen aldaketak.
elektronikoak. 4.3 Osasungintzako aldaketak.
2.4 Sentsorea. 4.4 Komunikabideetako aldaketak.
2.5 Adierazgailuak eta pantailak. 4.5 Kulturako eta aisiako aldaketak.

3. Zertarako balio dute makinek?
Makina guztiek jarduerak errazago egiten laguntzen digute:
• Denbora gutxiago behar izaten dute zereginak egiteko.
Adibidez,kalkulagailuak eragiketak egiteko.
• Ahalegin gutxiago egiteko. Adibidez,torlojuak.
• Zereginak zehatz egiten laguntzen dute. Adibidez,robotak.
• Zeregin arriskutsuak egiten laguntzen digute. Adibidez,espazio-
zundak planetak esploratzeko.
• Makinen bidez energia eraldatu dezakegu. Adibidez,bonbila
energia elektrikoa argi energia bihurtzeko.

4. Makinak mekanikoak: Makina Termikoa:
Makinak mekanikoak Berotzeko eta hozteko
erabiltzen dira objetu astunak erabiltzen diren makinei
higitzeko eta altxatzeko. ,makina termikoa esaten zaie.
Higidura sortzeko ere. Makinak Beroa ematen duten makinak
sinple batzuek indar dira:
eraginkotasunez aplikatzen eta Gas-galdarek,berogailuak eta
indar handiagoa egiten bitrozeramikazko plakek.
laguntzen digute,ahalegin Hotza ematen duten makinak
gutxiago egin behar izateko. dira:
Makina mekaniko asko hozkailua, aire girotuko
eskukoak dira eta beste tresnak.
batzuk automatikoak dira.

5. Komunikatzeko eta
informazioa erabiltzeko makinak
Elektrizitatearen, elekronikaren eta informatikaren bidez, hainbat
makina sortu dira. Komunikatzeko testua, soinuen hegazkinak,
bideoak, mapak, jokoak, telefonoa urrutira komunikatzeko, mp3
musika entzuteko,argazki kamera irudi finkoak, GPS orientatzeko,
bideo-kontsolak jolasteko ordenagailua hainbat gauza egiteko...
Makinak mundua asko aldatu dute.

6. Egitura eta karkasa
Makina baten egitura gainerako elementuak hartzen dituen oinarria da.
Karkasa edo estalkiak makinak babesten ditu eta elementuak
makinara lotzeko balio du. Karkasan jartzen dira makinaren
funtzionamendua kontrolatzeko elementuak.
Adibidez bideo-kontsolako baten botoiak.

7. Motorra eta zati higikorrak
Higidura sortzen duten makinak automatikoek
motor bat behar dute.
Erregaiz dabiltzen Motor
motorrak elektrikoak
Ibilgailu gehienak beste Mota guztietako
makina batzuek erabiltzen makinetan daude.
dituzte. Adibidez: Motozerrek Adibidez: Etxeko tresna
eta zapalgailuek. elektriko txikiak...
Pieza higikorrak eta eragile
mekanikoak

8. Zirkuitu elektrikoak eta Sentsoreak:
elektronikoak:
Energia elektrikoaren bidez Sentsoren bidez makina jakin baten
makinaren barruko eta makinaz
funtzionatzen duten makinetan
kanpoko informazioa jaso dezake.
daude. Zirkuitu horiek
motorretara energia eramaten
dute. Baina ere energia -Tenperatura-sentsorea:
erabiltzen duten beste zati Kanpoan zer tenperatura hartuta
batzuetara. Zirkuitu elektrikoen erradiadore batek automatikoki pitz
osagaiak txikiak izaten dira. eta itzal daiteke.
Zirkuitu elektrikoak edo
elektronikoak dituzten makinek
-Argi-sentsoreak:
sare elektrikora konektatuta
Norbait igogailuan sartzen edo ateratzen
funtzionatzen dute.
ari bada ez die igogailuko ateei ixten
uzten.
-Infragorri-sentsorea:
Urrutik kontrolatu daiteke urrutitik
aginteak emanez.

9. Adierazgailuak eta pantailak
Makinen funtzionamenduari
buruzko informazioa ematen
duten elementuak dira,
besteak beste abiadura eta
tenperatura adierazgailuak,
igogailuan. Sakeleko
telefonoan eta beste tresna
batzuetan.

10. Hainbat eratako eragile
mekanikoak
Makina mekanikoetan higidura eta indarra trasmititzeko erabiltzen
diren pieza higikorrak dira.
7 eragile daude.
Gurpilak Kremailerak
Ardatzak Uhalak Malgukiak Biraderak
edo Palanka
kateak
Lehunak Gurpiletan eta
dira. motorretan Indar bat Eskuko Hortzak
Gurpil Energia
akoplatzen handitu edo zeinbat dituzten pieza
batetik metatze
dira eta haien murriztu makinatan luzangak dira
bestera n dute.
noransko egin erabiltzen
trasmititz
berean daiteke. dira.
en dute
biratzen dira. Trasmititu
higidura.
egiten dute.

11. Engranajeak
Engranajeak bi eragilez edo gehiagoz osatuta mekanismoak dira.
Hortz deritzen irtengune batzuen bidez aholkatzen dira eragileak
elkarren artean.
Engranaje sinple bat bi gurpil horzdunez osatuta egon daiteke:
• Bi gurpil zuzenean akoplatzen badira,kontrako noranzkoan biratzen
dira.
• Gurpilak uhal edo kate baten bidez lotzen badira,noranzko berean
biratzen dira.
• Gurpilak hortz kopuru bera badute,abiadura berean biratzen dira.
• Gurpilek hortz kopuru desberdina badute,gurpil txikia gurpil handia
baino azkarrago biratzen da.

12. Kremailera- eta pino-
mekanismoa: Martxa-aldagailuak:
Gurpilak erabiliz, higidura zirkular bat Martxa- aladagailuak,esaten
trasmititu eta biraketa-abiadura zaie,ardatz baten bidez biraketa-
alda dezakegu. Higidura zirkularra abiadura aldatzeko erabiltzen diren
higidura lineal bihurtzeko engranajeei, gehienetan autoetan
engranaje berezi bat erabili behar eta txirrinduleta erabiltzen dira.
dugu: pino- eta kremailera- Txirrindulek dituzten martxak hainbat
makanismoa deritzo. Mekanismo gurpil horzdun dituzte.
horretan,pinoi deritzon gurpil Atzekoak,txikienak pinoi esaten zaie
horzduna kremailera batean eta aurrekoak,handiak,plater
akoplatzen da.Pinoia alde batera deritze.Kate baten bidez
biratzen denean kremailera engranatzen dira. Pedalak platerak
bestera higitzen da eta alderantziz biratzen dituzte biraderak dira.
gertatzen bada derdina da.

13. Lan egiteko moduen aldaketak
• Makinek munduan asko aldatu dute lana.
• Makienei esker, langileek ez dituzte eskuz egin behar izaten lan
gogorrak eta nekagarriak.
• Bestalde, makina batzuek hainbat pertsonaren lana egin dezakete.
• Informatika eta elektronikak ere asko aldatu dute lan egiteko
modua zerbitzu-sektorean.

14. Garraiobideen aldaketak: Osasungintzako aldaketak:
Garraiobide berriei esker, hainbat Duela mede bat inguru ez zeuden
eratara higitzen gara gaur egun. ez botikarik ez anestesiarik ezta
Duela ehun urte asko aldatu da txertorik ere. Medikuek ez zekiten
garraiobidea. nola kutsatzen ziren gaixotasun
Pertsonak lantokietatik urrun bizi asko eta asko. Gaur egun,
gaitezke, eta trenez, autobusez, berdin hainbat motatako botika eta
autoz, edo beste garraioetan joan txerto daude,eta X izpietako
gaitezke. tresnak,gorpu-tzaren barrualdea
Oporretan, urrutiko herrialdetara ikusteko.
joan gaitezke hegazkinez, eta Osasungintzako aurrerapenei
beste toki edo kultura ikus esker luzaroan bizi gaitezke
ditzakegu. Hala ere aurrerapena hoiek ez dira
Salgaiak mundu osoan zehar mundu guztietako tokietara iritsi.
ibiltzen dira itsasontzietan eta
hegazkinetan.
Garraiobideak erregai fosilak
erabiltzen dituzte. Baina berotze
globala eragiten dute.

15. Komunikabideetako Kulturako eta aisiako
aldaketak: aldaketak:
Elektrizitatea asmatu aurretik Inprentaren sorrerak asko aldatu
zuen kulturatransmisioa duela
oinezko edo zaldizko mezularien
bosteun urte baino gehiago.
bidez bidaltzen ziren mezuak.
Inprentaren bidez,azkarrago
Gaur egun
eta merkeago kopia zitezkeen
telebista,telefonoa,irratia eta
liburuak,horrela,kultura eta
internet ditugu,horrela edozein
entretenimendua jende
tokitako pertsonekin komunika
gehiagorengana irsteko.
gaitezke. Posta elektronikoa posta
Ondoren,zinema, irratia,tele-
arrunta baino azkarragoa
bista eta Internet asmatu zen ,horrela
da,segundo gutxi barru bidal
kultura sortzeko eta banatzeko
ditzakegu testudun,irudidun eta
moduak aldatu ziren
soinudun mezuak munduko txoko
bai ondo pasatzeko ere.
batetik bestera. Horretarako
konexioa duen tresna bat behar
dugu.

16. Amaiera!!!
EGILEAK:
ARANTXA YERAY
OLAIA KAIET
JON ANDER