Amharic አማርኛ, Amarəñña የአላህ መልዕክተኛ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ./ http://www.islamic-invitation.com/book_details.php?bID=1622 #Amharic , #አማርኛ , #Amarəñña , #የአላህ , #መልዕክተኛ , #ሙሀመድ , #ሰ.ዐ.ወ. #islamic , #invitation , #islamicinvitation

3. (‫ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺳﻮﻝ ﷲ )ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ‬
የአላህ መልዕክተኛ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ./
አዘጋጅ
አብዱሮህማን አል-ሸይኻ
ትርጉም
ባህረዲን ሙሳ ኢልቦሮ
ኤዲት
አብ ዱረሂም ሀጄ
ካይሮ
2011

4. ‫ﺑﺴﻢ ﷲ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ‬
bx§H SM XJG bÈM „H„H bÈM x²ß bçnW
yxlÑ h#l# fȶ yçnW x§H MSU YgÆW½ bnBÃCN
ÑhmD ¼s.;.w¼ §Y î§T s§M YWrDÆcW½ bb@tsïÒcW½
XNÄ!h#M bÆLdrïÒcW bh#l#M §Y s§M YWrDÝÝ
1

5. mGb!ÃÝ
nB† ÑhmD ¼î.;.w.¼ yx§H mL:Kt¾ çnW wd sW
LíC bx-”§Y m§µcWN SNÂgR½ Sl
XRúcW
TLQnT
qdMT ¬¶K zmÂêE ¬¶K ÃwqWN ¼ymskrWN¼ mÂg‰CN
nWÝÝ YH xÆƧCN dGä ÃlMNM ¥Sr© ZM BlÖ kMNM
ymn= xYdlMÝÝ yXRúcWN ¬¶K Ãnbb½ x-”§Y iÆÃcWN
Ãwq½ khY¥ñ¬êE wgNt"nT nÉ yçn½ XNÄ!h#M y‰s#N LïÂ
y¥YktL
wgN
h#l#
NGG‰CN
TKKL
mçn#N
mSKሯል፡፡
yXSLMÂ tk¬Y ÃLçn# FThêE wgñCM bXRG-"nT YHNኑ
mSKrêLÝÝ
PéØsR hsN ›l! x§H YzN§cW bn#R xL(x!S§M m}ÿT
§Y XNdtÂg„T½ kb‰£¥ yçn xND ጓd¾cW Xn@ kxlM sãC
yb§YÂ
ytሟ§
yçn
yXS§M
mL:Kt¾N
xYÒlh#
x§cWÝÝ
ፕéØsR hsN ›l!M xNt zND yÑSl!M mL:Kt¾W kxlM
sãC yb§ይÂ ytሟ§ yçnW bMNDN nW) s!l# ጠyq$TÝÝ XNÄ!HM
s!L
mls§cWÝÝ
Xn@
bXS§Ñ
mLXKt¾
bRµ¬
iÆ×CN
xYÒlh#½ Bz# ÆH¶ yt§bs# çnW xGኝÒcêlh#½ XSµሁN ysW
LJ ktf-r jMé bxlM ¬¶K WSጥ xND bxND çyh#TN
bz!H mLXKt¾ §Y xYÒlh#ÝÝ bXRG_M xg„ h#l# ytg²lT
yflgWN g#ÄY XNdflg ¥DrG y¸CL Ng#S nbRÝÝ ÃM çñ GN
bÈM b‰s# y¸tÂnS yçn sW nWÝÝ MNM ngR yGl# xDR¯
y¥ÃY½ h#l#M ngR bx§H XJ mçn#N y¸ÃMN nWÝÝ S¬yW
TLQ hB¬M çñ Gmሏ xKB‰ bµZ ytÅnC ç wd
2

6. kt¥W yMTmÈlT½ ÃM çñ GN k©Y mSlÖ y¸¬Y nWÝÝ
lrJM qÂT bb@t$ WS_ lMGB ¥Bsà y¸çN XúT xYqÈLMÝÝ Bz#WN g!z@ brhB nbR y¸ÃúLfWÝÝ TN> q$_R çcW
dµ¥ yçn# w¬éCN y¸m‰ TLQ m¶ yçn½ b>ãC y¸ö-„
Ñl#
mú¶Ã
y¸ÃdRSÆcW½
y¬-q$
s§M
w¬déCN
f§g!½
bmêUT
XRQN
kÆD
y¸ÃSqDM½
>NfT
XNÄ!h#M
bÑl# LB btrUU S»T ymrUg!à QDm GÁ¬N bq$‰+
wrqT y¸fRM çñ XÂgßêlNÝÝ
kXns# WS_ jG½ BLH½ g#g#T ÃlW½ ÒY½ ¯ñc$ ytሟl#
yçn½ dÍR½ jG½ BÒWN b!çNM XNኳ b¹!ãC l¸ö-„
-§èc$ lq$_‰cW ï¬ úYs_ y¸i nWÝÝ ÃM çñ „H„H yçn
LB ÃlW½ x²ኝ½ mሀ¶Â -B¬ dMN k¥FsS ynÉ nWÝÝ S¬yW
bxrB ds@èC k¸ñ„ ?ZïC h#l# húB yb²bT YmS§LÝÝ YH
bXNÄ!H
XÃl
XNÄ!h#M
yDh
yb@tsb#ን g#ÄY½
ÑSl!ሞCንÂ
yÆlb@èc$ንÂ
y¸Sk!ñCN
yLíc$ን g#ÄY½
g#ÄY
kmk¬tL
xNÄCM xÃmL-WMÝÝ g@¬cWN k¥MlK yzng# sãCN g#ÄY
Tk#rT YsÈL½ xቋ¥cWN XNÄ!lW-# YgÍÍLÝÝ bx-”§Y
yxlM g#ÄY h#l# y¸mlktW yçn sW nWÝÝ Xs#M lx§H
bFi#M Qn# ¬¥ኝ yçn ለxl¥êE n#é ¼ÇNü የማይÙÙ ነው፡፡ ÇNÃ
WSጥ çñ úl bÇNÃ xY=ÂnQM½ MKNÃቱM Lb# wd x§HÂ
x§H ወደ¸wdW ነገር ብቻ XN©! ወደሌላ ነገር xYN-l-LMÝÝ
l‰s# _QM BlÖ xNDM sW bFi#M xYbqLM½ l-§t$ bb¯
ngR ilÖT ¼Ç›¼ ÃdRG nbRÝÝ l-§ቶc$ _„ ngR Ymኝ§cêልÝÝ
ngR GN lx§H -§èC bFi#M YQR¬ xÃdRGM½ xYMRMMÝÝ
ወደ x§H mNgD kmGÆT y¸klKl#TN k¥S-NqQ xYwgDMÝÝ
yTNúx@ qN ¼yqEÃ¥ qN¼ s!åL ¼ገሀነም/ XNd¸-B”cWM
ÃS-nQ”LÝÝ bz!ህC xlM §Y ¼ÇNü S¬yW ÆH¬êE ƶà nWÝÝ
l@l!t$N x§Hን ¼s#.w¼ በ¥S¬wS XNÄ!ÃDnW ilÖT ያdRULÝÝ bx”§Y
STmlktW
bsYF
y¸UdL
3
-Nµ‰
w¬dR
çñ

7. ¬gßêlHÝÝ S¬yW b_N”q& y¸fRD mL:Kt¾Â _b#Q yçn
nBY
nWÝÝ
bMTmlkTbT
s›T
hgRN
kÍC
¼nÉ
xWÀ¼
b?ZïC §Y DL xD‰g! ሆñ ¬ገßêlHÝÝ mኝ¬W ksl@Ä yts‰
SU© s!çN½ WS-# -Nµ‰ ¼y¸örq$R¼ yçn T‰S y¸Nt‰S çñ
¬gßêlHÝÝ
X¾ nB† ÑhmDN ¼s.;.w.¼ yxrïC ¹#M ወይም የአረብ hg‰ት
Ng#S BlN bxXMሯCN SÂSB b@tsïc$N bbr¬ DHnT §Y çnW
XÂg¾cêlNÝÝ mL:Kt¾W x§H ¼s#.w¼ ysÈcWN gNzB lwNDÂ
ls@T yõR ƶÃãC XÃkÍfl# úl½ yxB‰ካቸው# KÍይ yçnCW
Lጃቸው Í-!¥ ወደ እርሳቸው በመምጣት bxµሏ §Y MLKT
XSk¸ÃwÈ DrS በምትሸከመው SLÒ እና Xጇ XSk¸§§_ ድረስ
በምትፈጨው wፍጮ yMTs”yWNÂ yM¬yWN mk‰ ነገረቻቸው፡፡
L©cW Í-!¥ GN Ãን fȶêN x§HN XNDTlMN ከሚያስተምሯት
TMHRT bStqR kz!H gNzB MNM x§gßCMÝÝ
የነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ጓd¾ የሆነው x#mR አላህ ስራውን
ይውደድለትና xND qN wd nB† ÑhmD /ሰ.ዐ.ወ/ mÈÂ
Ãl#bTN KFL xTk#é tmlktÝ፡ XúcWM kzMÆÆ Q-L bts‰
sl@N ላይ ¯ÂcWN xúRfW xg¾cWÝÝ sl@n# kmöRö„ ytnú
ytß#bT ¯ÂcW MLKT xው_è tmlktÝÝ bb@T WS_ xND
q$Â gBS XN©! l@§ xLnbrMÝÝ bXRúcW xQ‰b!Ã bCµL §Y
ytN-l-l yWh X” xlÝÝ YH BÒ nbR bmLXKt¾W ¼s.;.w¼
b@T WS_ y¸gßWÝÝ x#mR ¼r.;¼ YHN btmlktbT g!z@ xYኖቹ
XNÆ k¥NÆታቸው B²T ‰s#N möÈ-R x”tWÝÝ mL:Kt¾WM
¼î.;.w.¼ xNt ;#mR çY MNDN nW y¸ÃSlQSH) xl#TÝÝ
;#mRM «lMN x§lQS qYsRÂ k!S‰ 1 bxÇNÃ §Y Yds¬l#½
yz!HN xlM iUM YqÄ©l#½ rs#l# ¼î.;.w¼ GN k¥yW ngR W+
l@§ y§cWM´ xlÝÝ nB† ÑhmDM ¼î.;.w.¼ «;#mR çY yk!S‰Â
1
¼¼qYsR k!S‰ h#lt$M Ng#îC nb„ÝÝ bnB† ¼î.;.w¼ wQT k!S‰ yÍRS Ng#S s!çN½ qYsR dGä
yšM ¼î¶Ã¼ Ng#| nbRÝݼ¼
4

8. yqYsR yxÇNÃ iU DRšችን çñ x,@‰CN ¼ym=ršW qN¼
ksW b¬C XNDçN TfLUlHN)´ xl#TÝÝ
nB†
ÑhmD
¼î.;.w.¼
bs‰êEèቻቸው
mµN
l!kFt$
bt”rb#bT wQT xb# s#FÃN knBÃችN x¯T xÆS UR çñ
wd
ÑSl!M Ñ©£ìñC ¼¬U×C¼ YmlkT nbRÝÝ bz!ÃN g!z@ xb#
s#FÃN x!S§MN bm”wM xÌÑ §Y XNd[ nbRÝÝ bRµ¬
sNdQ ›§¥ b¸ÃWlbLb# Ñ©£ìñC kðT kðT y¸m‰W
ynB† ÑhmD õR gCM çn kLµY b¥YmLsW mLk# wd
mµ k@§ãC mg#rF mjm„N½ ybRµ¬ ÑSl!äC msÆsBN½
XNÄ!h#M wd Xns# ytq§ql#TN yÑSl!M ¯úãC btmlkt g!z@
F‰Ò ts¥WÝÝ xb# s#FÃN lxÆS «xÆS çY ywNDMH LJ
TLQ Ng#S çኗL´ xlWÝÝ xÆSM lb#s#FÃN «xb#s#FÃN çY YH
bMNM xYnT NGS xYÆLM´ YH nBYnT tL:÷ ¼¶ú§H¼ nW
b¥lT g#Ć k¸ÃyW W+ mçn#N ngrWÝÝ
yhtEM xZ(²x!X xL(sYT LJ ynW w›Ä! X_Èx! –
ytÆlW sW bLGSÂÂ bcRnt$ Múl@ y¸s_bT sW nWÝÝ yÈYX
¯úM yb§Y m¶ nበRÝÝ bKRSTÂ ሀይማኖት ውስጥ XÃl xND qN
ynBÃCNN ¼î.;.w¼ mJl!S ¼TMHR¬êE SBsƼ tµFሏLÝÝ ynB†
ÑhmD ¼s.;.w¼ ¬§§Q ÆLdrïC ¼îhÆãC¼ bmú¶Ã Bz# g!z@
lmk§kL
s!¬gl#
xYቷcêLÝÝ
yTNb!t$
ngR
kSLÈN
UR
SltmúslbT ‰s#N Y-YQ jmRÝÝ YH yNg#îC Ng#S nWN?
wYS kx§H yt§k mL:Kt¾ nW) b¥lT ላይ XÃl xND Dh
s@T ƶà kkt¥ wd mL:Kt¾W ÑhmD ¼î.;.w¼ mÈCÝÝ
XNÄ!HM xlCÝ( «xNt yx§H mLXKt¾ çY MS-!R LነGRH
XfLUlh#´ XúcWM LB bY tmLkcE byT¾W ymÄ! mNgD
LçNL> TfLg!Ãl> xሏTÝÝ ቦታውን ከመረጠች በሗላ kXሷ UR
öÑ ምስጢሯን ሰምተው yflgCWN g#ÄY fiѧTÝÝ x!BN
htEM x_(Èx! rs#L ¼î.;.w¼ bÆLdrïc$ mhkL TLQ tMúl@T
çñ YHNN TLQ KBR Æy g!z@ የነበረበት yW¹T =l¥ tglilT½
XWn¬WM GL} çnlT½ YHM T:²Z kx§H mLXKt¾ mçn#N
5

9. xrUg-ÝÝ x_LöT ynbrWN mSqL xswgdWÂ bXS§M BRhN
ውስጥ gBè knB† ÑhmD ¼î.;.w.¼ ÆLdrïC ጋር tq§qlÝÝ
Sl
nB† ÑhmD ¼î.;.w.¼ yÑSt¹¶öCN xÆÆL bkðl#
l¥S¬wS XNäK‰lN ÝÝ
2
X¾ ÑSl!äC XNdmçÂCN m-N bnB† ÑhmD ¼î.;.w¼
nBYnTÂ
mLXKtኝnT
XÂMÂlNÝÝ
XNdz!H
xYnt$N
xÆÆL
¥MÈT lX¾ xÃSfLgNMÝÝ ngR GN YHNN ÃmÈnW lz!H ngR
y¸Ãnús# h#lT MKNÃèC S§l# nWÝÝ
xNd¾W MKNÃTÝ SlÑSt¹¶öC ygl}nWN xÆÆL bSም
x!S§M çnW Sl x!S§M MNnT y¥ÃWq$ xNÄND ÑSl!äC
XNÄ!Ãnb#T በማሰብ nWÝÝ ÑSl!M ÃLçn#T wgñC SlnBÃcWÂ
mL:Kt¾ቸው
ÑhmD
Xnz!H
wgñC
y¸l#TN
XNÄ!ÃWq$
l¥SÒLM nWÝÝ ለXnz!Ã XRs#N mktl#NÂ በXRs# mm‰TN
ለtWT MÂLÆTM lህYወ¬cW XWnt¾ J¥¶ M§> YçÂcW
zNDM nWÝÝ
h#lt¾W
MKNÃTÝ
yÑSt¹¶öCN
xÆÆL
yMNgL[W½
ÑSl!M ÃLçn# የሌላ ሀይማኖት tk¬×C XNÄ!Ãnb#T b‰úcW
¥?brsB
XÂ
b‰úcW
ቋNቋ
k¸Âg„
GlsïC
xNdbት
Sl¬¥ß# mL:Kt¾ ytÆlWN XWn¬ XNÄ!ÃWq$ XNÄ!gnzb#
l¥SÒL nWÝÝ Xnz!ÃM lXSLM መ¶ãC XNÄ!çn# tkJlÖ nWÝÝ
YHN TLQ /Y¥T XNÄ!ÃWq$ ymjm¶Ã _ÂT XNÄ!çÂcWM
l¥SÒL nWÝÝ Xn@ kXnz!H sãC yMfLgW kXns# xN¯L W+
2
¼¼ ÑSt¹¶öC Sl XSLM çcW ›§¥ YlÃÃL½ XNÄ!h#M TMHRt$ kXns#
WS_ XSLMÂN sl XWnt¾ hY¥T _ÂT l¥µÿD y¸¥„ xl#ÝÝ Xnz!Ã
bxB²¾W x§? ¼s#.;¼ y¸m‰cW y¸ÃúW”cW ÂcWÝÝ XNÄ!h#M kXns#
yXSLMÂN dµ¥ ¯N lmflG y¸¥„M xl#ÝÝ Xnz!H W¹¬äC Slçn# Xns#
XNd¸gMt$T g#Ć xYúµ§cWMÝݼ¼
6

10. bl@§ xN¯L XNÄ!ÃSb# nWÝÝ XWnTN ከውሸት በmlየT ‰úcWN
kwgNtኝnT nÉ y¸Ãdrg# kçn½ TKKl¾WN kS?tT bmlyT
¥wQ y¸Cሉ kçn lXns#ም xN¯L x§cWÝÝ lXnz!ህ ሰዎች Ç›
¼ilÖT¼ y¥dRgW x§H ¼s#.;¼ LÆcWN lXWnT XNÄ!kFTላቸውÂ
wd q_t¾W mNgD XNÄ!m‰cW nWÝÝ
ደራሲ፡
አብዱረህማን ቢን አብዱልከሪም አልሸይኻ
አልሪያድ
www.Islamland.org
Email: alsheha@yahoo.com
7

11. mL:Kt¾W ÑhmD ¼î.;.w.¼ ¥N ናቸW)
፩፡ የዘር ሀረጋቸው
Sማቸው
xb#
አL-”s!M፣
ÑhmD
b!N
xBd§H
b!N
xBÇLÑõl!B YƧLÝÝ yzR GNዳቸው y¸Ãb”W yx§H wÄJ
በçn#T
yx!B‰£M
LJ
በሆኑት
XS¥x@L
ልጅ
xDÂN
nWÝÝ
X¬cW x¸Â b!NT whB TƧlCÝÝ የእናታቸው yzR GNድ
y¸Ãበ”Wም ynB† x!B‰£M LJ bçnW x!S¥x!L LJ xDÂN
nWÝÝ
¬§q$ nBY ÑhmD ¼î.;.w¼ XNÄ!H Y§l#ÝÝ «x§H ¼s#.w¼
kx!S¥x!L L©! k!ÂÂN mr-½ kk!ÂÂ q$rY>N mr-½ kq$rY>
dGä bn! h>MN mr-½ Xn@N dGä kbn! h>M mr-ኝ´
¼hÄ!s#N
ÑSl!M zGbW¬L¼ÝÝ
¬Ä!à XúcW bz!H yzR GND mrT bMDR §Y µl ytšl
yzR GND çcW ÂcW ¥ለT YÒ§LÝÝ -§èÒcWM bz!H ngR
mSKrW§cêLÝÝ kmSµ¶ãc$M mµkL kmSl¥cW bðT y¬§q$
nBY -§èC m¶ ynb„T xb# s#FÃN Ygß#b¬LÝÝ xb# s#FÃN
YHNN MSKRn¬cWN ys-#T yéM Ng#S knb„T £rQL UR
tgÂ"tW Sl nB† ÑhmD ¼î.;.w¼ h#n@¬ በተወያዩበት wQT
nbRÝÝ
kxBd§H b!N xÆS ¼x§H S‰cWN YWdD§cW¼ tYø
XNdtw‰W½ «mL:Kt¾W ÑhmD ¼î.;.w¼ qYsR ytÆl#T
Ng#S XSLMÂN XNÄ!qbl# dBÄb@ Éû§cWÝÝ dBÄb@WNM dHyT
xL(kLb! ltÆl sW §k#TÝÝ dHyT xL(kLb! dBÄb@WN lbS‰W
¹#M XNÄ!s-WÂ ybS‰W ¹#M lqYsR XNÄ!s-W xzz#TÝÝ
qYsR በz!ÃN g!z@ yÍRSN w¬déC DL XNÄ!qÄJ x§H iUWN
S§¯ÂifW lÍȶW MSU l¥QrB khMS wd x!§: ÿì nbRÝÝ 3
¼¼/MS X x!§: bšM WS_ ynb„ yhgR SäC ÂcWÝݼ¼
3
8

12. qYsRም nB† ÑhmD ¼î.;.w¼ y§k#T dBÄb@ qRïlT Ænbb
g!z@፣ kÑhmD ¼î.;.w¼ b@tsB Sl ÑhmD ¼î.;.w¼ yM-YqW
sW fLg#Lኝ xlÝÝ g!z@W rs#L ¼î.;.w¼ XSLMÂN ካLtqbl#T
q$rYëC ጋር g!z@ÃêE SMMnT xDRgWbT ynbrbT g!z@ SlnbR
xb# s#FÃN kmµ km-# nUÁãC UR wd šM ¼î¶Ã¼ xBé
mMÈt$N yng‰cW mçn#N x!BN xÆS tÂg„ÝÝ xb# s#FNM Sl
nB† ÑhmD h#n@¬ lqYsR XNÄ!ÂgR tUbzÝÝ
xb#s#FÃNM እንድህ ይላል “yqYsRN mL:Kt¾ bî¶Ã xµÆb!
xgßnW፣ Xn@Â Ùd®c x!YtX ወደሚባለው ቦታ XSkMNdRS DrS
ከXs# UR xBrN tUZN½ kz!ÃM ቀይሰር wÄlbT ï¬ wsdNÝÝ
qYsRM b‰s# §Y zwD +ñ bT§LQ ¹#¥MNèC tkBï
bNGSÂ mqmÅW ላይ tqMÈ*LÝÝ ቀይሰርም ለተርጓሚው kXnz!H
sãC WS_ à Xn@ nBY nኝ y¸lW ynB† ÑhmD ¼î.;.w¼ QRB
zmD ¥N XNdçn ጠY”cW xlWÝÝ Xn@ QRB zmÇ nኝ
xLk#ኝ፡፡ Ng#s#MÝ bxNt bXRs# ዝምድና bk#L ÃlW QRbT MN
ÃHL nW) s!L ጠyqኝ½ Xn@M yx¯t& LJ nW b¥lT mlSk#ኝÝÝ
yz!ÃN qN kmNgd¾ዎቹ sãC WSጥ kxBÄ! mÂF LJ ¼ዝርያ/
kXn@ bStqR xNDM xLnbrM፡፡ qYsRM wd Xn@ xQRb#T xlÝÝ
Æልdrïc$NM kbStjRÆy በTkšy በኩል XNÄ!çn# xzzÝÝ kz!Ã
ltrጓ¸W YHN sW Xn@ nBY nኝ Sl¸lW sW ሁኔታ L-YqW
ስለሆነ lÆLdrïc$ y¸ÂgrW ngR W¹T kçn W¹T nW bl#
በላቸው አለው፡፡ w§£ yz!ÃN qN ÆLdrïc& ê¹H BlW t}:ñ
ÃደRጉB¾L Bü Æልፈራ ñé Ng#s# s!-Yqኝ Xê¹W nbRÝÝ ngR
GN
W¹T
XNÄYwSDBኝ
Bü
bመፍራት
እውነቱን
ተናገርሁÝÝ
ltRጓ¸WM ነብይ ነኝ የሚለው yz!H sW yzR GND XÂNt zND
XNÁT nW) ብሎ እንዲጠይቀኝ ሲነግረውÝ xs# kFt¾ yzR GND
ÃlW nW xLk#TÝÝ kXÂNt ዘር ውስጥ nB† ÑhmD ¼î.;.w¼
nBY nኝ k¥lt$ bðT Xn@ nBY nኝ Ãl sW xlን) xlኝÝÝ ylM
9

13. xLk#TÝÝ nBY nኝ k¥lt$ bðT bW¹ታምነት ትፈርጁት ነበርን
በማለት ጠየቀኝ? የለም አንፈርጀውም xLkኝ፡፡ y¸ktሉT sãC
ytkb„ ÂcW wYS dµäc$ በማለት ጠየቀኝ? y¸ktl#T ሰዎች
dµäc$ ÂcW xLk#ኝÝÝ ይ=M‰l# wYS YqNúl# በማለት ጠየቀኝ?
Y=M‰l# xLk#ኝÝÝ wd hY¥t$ kgÆ b`§ -Lè y¸ÃfgFG sW
xlን በማለት ጠየቀኝ? ylM xLg#ኝ½ ”l#N ÃfRúLን በማለት
ጠየቀኝ? ከአሁን በፊት xÃfRSM xh#N ግን kX¾ UR ጊዜያêE yçn
SMMnT xlN½ ÃፈRúL BlN XNf‰lN xLk#ኝÝÝ እs# ktÂgrW
”L xNDM ”L xg#Dy mÂgR xLÒLk#MÝÝ ktÂgRk#T ”L
xNDM
GDfT
l¥GßT
xLÒlMÝÝ
tUDላ*ች`LN)
wYM
tUD§Ch#¬LN በማለት ጠየቀኝ? xã xLk#ኝÝÝ yXs# XÂ yXÂNt
õRnT XNÁT nbR በማለት ጠየቀኝ? m¹ÂnF nbR½ xNÁ Xs#
ùNÍL xNÁ X¾ X¹NÍlN xLk#ßÝÝ MN MN òCh# nbR
በማለት ጠየቀኝ? x§HN xND xDRgN XNDNg²Â kx§H l@§ MNM
ngR xUR xDRgN XNÄÂmLK ÃzÂL½ xÆèÒCNM y¸gz#T
ybnrWN
XNÄNg²
YklKlÂLÝÝ
î§T
XNDNsGD½
M}êT
XNDNs_ yt-bQN XNDNçN½ ”L k!ÄNN XNDÂ¥*§½ xd‰N
-BqN XNDNs_ ÃzÂL xLk#ኝÝÝ
YHNN µLk# b`§ ltRU¸W XNÄ!H BlH blW xlWÝÝ Sl
zR GNÇ S-YQH Æl kFt¾ yzR GND nW b¥lT mlSK½ LK
XNdz!h# mL:Kt¾ s!§K b?Zïc$ yzR GND nW y¸§kWÝÝ Xn@
nBY nኝ k¥lt$ bðT kXÂNt ¯ú YNN Ãl l@§ sW xlwY) By
S-YQH½ ¥NM Ãl ylM b¥lT mlSK½
Xs# nBY nኝ
k¥lt$
bðT kXÂNT YHNN ”L Ãl l@§ sW b!ñR ñé kz!H qdM
btÆlW y¸m‰ sW nW XL nbRÝÝ YHNN ”L k¥lt$ bðT
bW¹T Tks#T nbRN) By S-YQH ylM xNksWM b¥lT
mlSK½
bsW
LíC
§Y
µLê¹
bx§H
§YM
XNd¥Yê>
xW”lh#ÝÝ kxÆèc$ Ng#S xlN) By S-YQH ylM xLKÝÝ kxÆèc$
Ng#S b!ñR ñé yxÆt$N NGSÂ Y-Y”L XL nbRÝÝ ytkb„Â
¬§§Q sãC ÂcW y¸ktl#T wYS dµäC By S-YQH dµäC
10

14. ÂcW b¥lT mlSKLኝ½ mL:Kt®CN y¸ktl#T dGä dµäC
ÂcWÝÝ
tk¬×c$
Y=M‰l#
Y=M‰l#
b¥lT
wYS
mlSKLኝ½
LK
YqNúl#)
XNdz!h#
By
S-YQH½
XMnT
¼x!¥N¼
XSk!ä§ DrS YqNúL Y=M‰LÝÝ wd hY¥ñt$ kgÆ b`§
hY¥t$N -Lè y¸ÃfgFG xlêN) By S-YQH xÃfgFGM
xLK½ LK XNdz!h# x!¥N bLïC dS¬ b¸q§QLbT g!z@ xNDM
sW
xÃSgDdWMÝÝ
”l#N
ÃfRúLN)
By
S-YQH
”l#N
xÃfRSM b¥lT mlSKLኝ½ LK XNdz!h# mL:Kt®C ”§cWN
xÃfRs#MÝÝ têG¬Ch# ¬Wq§Ch# wY By S-YQH xw xLkኝ
btêUCh# g!z@ xNÁ Xs# xNÁ XÂNT XNdM¬¹NûM ngRkኝ½
LK XNdz!h# mL:Kt®C Yftn# m=ršW Ã¥r YçN§cêLÝÝ
bMN
òCh#
nbR
By
S-YQH½
x§HN
xND
xDRUCh#
XNDTgz# kx§H l@§ xUR xDRUCh# XNÄTYz# XNd¸Ã²Ch#
ngRkኝ½ xÆèÒCh# k¸gz#T ¥lTM ÈåTÂ l@lÖCNM ngéC
XNÄTgz# òC`LÝÝ î§TN XNDTsGǽ XWnTNM XNDTÂg„½
yt-bqM
XNDTçn#½
”L
k!ÄÂCN
XND¬¥*l#½
xd‰NM
lÆlb@t$ XNDTmLs#½ òC`L½ YH dGä ynBY ÆH¶ nWÝÝ
nBY
XNd¸mÈ
xWQ
nbRÝÝ
ngR
GN
kXÂNt
nW
Bü
xLgMTM nbRÝÝ ytÂgRkW XWnT kçn NGSÂyN YY²LÝÝ
BdRSbT ñé tcGÊM b!çN xgßW nbRÝÝ Xs# zND BçN ñé
XG„N x_B nbRÝÝ
xb#s#FÃN bmq-L XNÄ!H Y§LÝ( kz!Ã b`§ ynB† ÑhmD
¼î.;.w¼ dBÄb@ qrb tnbb½ dBÄb@WM XNÄ!H Y§L «bx§H
SM XJG bÈM „H„H bÈM x²ኝ bçnW½ kÑhmD yx§H
ƶàmL:Kt¾ wd £rQL yéM yb§Y ¹#M q_t¾WN mNgD
b¸ktL §Y x§H s§MN ÃWrDÝÝ XSLMÂN TqbL zND _¶
xqRBLhlh#ÝÝ XSLMÂN ktqbLK s§M TçÂlHÝÝ x§H ¼s#.w¼
MNÄHN X_F xDR¯ YkFLhLÝÝ XNb! µLKM yxRî xdéCH
wNjL ¼h-!xT¼ xNt §Y YçÂLÝÝ x§HM bq$Rxn# ¼bxL(x!M‰N
M:‰F¼ XNÄ!H Y§LÝÝ
11

15. ٍ ٍ َ
ِ
‫﴿ ﻗُﻞ ﻳَﺎ أَﻫﻞ اﻟْﻜﺘَﺎب ﺗَـﻌﺎﻟَﻮا إِﻟَﻰ ﻛﻠِﻤﺔ ﺳﻮاء‬
ْ َ ِ
ََ َ
َْ ْ
ِ َِ ْ
‫وﻻ ﻧُﺸﺮك ﺑِﻪ ﺷ ْﻴﺌًﺎ وﻻ ﻳَـﺘﱠﺨﺬ ﺑَـﻌﻀﻨَﺎ ﺑَـﻌﻀﺎ‬
ً ْ ُ ْ َِ
َ َ
َ
﴾ .‫ﻓَـﻘﻮﻟُﻮا اﺷﻬﺪوا ﺑِﺄَﻧﱠﺎ ﻣﺴ ِﻤﻮن‬
ُ
َ ُ ‫ُ ْﻠ‬
ُ َْ
َْ
َ‫ﺑَـ ْﻴـﻨَـﻨَﺎ وﺑَـ ْﻴـﻨَﻜﻢ أَﻻ ﻧَـﻌﺒُﺪ إِﻻ اﻟﻠﱠﻪ‬
ُْ َ
ِ ِ ُ ِ
‫أَرﺑَﺎﺑًﺎ ﻣﻦ دون اﻟﻠﱠﻪ ﻓَِﺈن ﺗَـﻮﻟﱠﻮا‬
ْ
ْ
َْ ْ
TRg#ÑMÝ
«ym}hû sãC çY¿ bmµ§CN yU‰ wdçnCW TKKl¾
”L n#ÝÝ ¼XRúM¼ kx§H W+ l@§N xµL §ÂmLK½ bRs#
§Y xNDM ngR §ÂU‰½ kð§CN kðl#N kx§H W+
x¥L:KT xDR¯ §YYZ nW b§cWÝÝ XNb! ¼YHNN _¶
xNqbLM¼ µl# X¾ ÑSl!äC mçÂCNN mSK„ b§cW´
አቡ s#FÃNÝ Ng#s# y¸ÃnbWN }h#F k=rs b`§ Xnz!Ã
k„M ¹#¥MNC yçn#T bz#¶ÃW Ãl#T DMÉcW kF YL jmRÝÝ
¥g#rMr¥cWNM b¥B²T mNÅŬWN q-l#ÝÝ MN XNdML
x§WQM nbR Y§LÝÝ XNDNwÈ xzz#N½ kUd®c tlYc& BÒyN
çß Ælh#bT h#n@¬ ynB† ÑhmD ¼î.;.w¼ g#ÄY Xytlq mÈÝÝ
፪፡ TWLDÂ እDg¬cW
nB†
ÑhmD
y¸sÈ*cW
¼î.;.w¼
knb„T
xrïC
yq$ረይ>
¯úãC
ÃkB…cWÂ
b571
TLQ
›.ም
ï¬
mµ
WS_
twlÇÝÝ mµ yxrïC yhY¥ኖT ê kt¥ ç yMTገl} nbrCÝÝ
ynBÃቶC
xÆT
x!B‰£MÂ
L©cW
x!S¥x!L
¼;.s¼
ygnb#T
ytkbrW yx§H b@TM mµ nW y¸gßWÝÝ bz!ÃN g!z@ xrïC wd
mµ hJ b¥DrG btgnÆW b@T z#¶Ã Xyø„ ilÖT ÃደRጉ nbRÝÝ
ynB† ÑhmD xÆT ?Yw¬cW ÃlfW ነብዩ ሙሀመድ gÂ
ሳይወለዱ
እንደተረገዙ
nbRÝÝ
yX¬ቸW
?YwT
ÃlfW
GN
ktwlÇ bሓ*§ nWÝÝ ነብዩ ሙሀመድ w§J xLÆ çnW ñrêLÝÝ
ÃúdÙcW
xìቸW
xBÇLÑõl!B
ÂcWÝÝ
xìቸW
HYw¬cW s!ÃLF x¯¬cW xb! Èl!B xúdÙcWÝÝ bz!ÃN g!z@
yXúcW
¯úÂ
bxµÆቢW
የነበሩ
12
¯úãC
kðl#N
k²F½
kðl#N

16. kDNUY½ kðl#N dGä kwRQ bs„T ÈåT ÃmLk# nbRÝÝ Xnz!H
ÈåèÒcW
bµ:Æ
xµÆb!
¼z#¶Ã¼
y¸qm-#
nb„ÝÝ
bX©cW
ys…cW Xnz!à Èå¬èC Y-Q¥l#M Y¯Äl#M BlW ÃMn#ÆcW
nbRÝÝ bx-”§Y ynBÃCN ¼s.;.w¼ hÃT XWN XÑN nbRÝÝ
”§cWN xFRsW xÃWq$M½ ê>tWM xÃWq$M½ KHdTM
f{mW
xÃWq$M½
የሚታወቁት
¬¥ß#
x¬lWM
ÑhmD
xÃWq$M½
b¸L
m-¶Ã
bHZïÒcW
ነው½
zND
HZïÒcW
XRúcW zND xd‰N ÃSqM-# nbR½ kHZïÒcW WS_ kðlÖc$
wdl@§ xgR b¸úf„bT g!z@ NBr¬cWN Y-Bq$§cW nbRÝÝ
y¸Âገ„T h#l# bHZïÒcW zND xWnt¾ xSB§*cêልÝÝ iÆÃcW
Ã¥r½ NGG‰cW _„ yçn½ xNdbt Rt$:½ lsãC mLµምN
y¸mß#½ HZïC ywdÇT yçnN TLQ ï¬ y¸sÈ*cW½ y„q$M
yQRቡM y¸ÃkB‰cW½ xYN XúcWN k¥yT y¥TslÒcW
XY¬N y¸Sb#½ bx-”§Y xfÈ-‰cW iÆÃcW Ã¥r nWÝÝ
YHNN xSmLክè x§H bxL(qlM M:‰F XNÄÄ!H Y§LÝÝ
ٍ َِ
.﴾ ‫ﻋﻈﻴﻢ‬
ٍُ َ َ َ
‫﴿ وإِﻧﱠﻚ ﻟَﻌﻠﻰ ﺧﻠُﻖ‬
TRg#ÑMÝ «xNt y§q |nMGÆR Æb@T nH´
µRl!L (Carlyle) የተባለው እንግሊዛዊ iሀፊ jGñC b¸lW
m{hû §Y Sl nB† ÑhmD s!ÂgRÝ( kLJnT jMé xStêY
wÈT XNdnbR tgNZbÂL½ Ùd®c$ ¬¥ß# b¥lT sYmW¬L
B§*LÝÝ b¥SktLM XWnt¾ sW½ ”L k!ÄN xKƶ bNGG„Â
bS‰W :Wnt¾½ xStêY½ XNÄ!h#M½ ¥N¾êM kxû yMTwÈW
”L _bB ytä§ÆT BTçN XN©! XNd¥TwÈ tgNZbêLÝÝ Xn@
Sl nB† ÑhmD ¼î.;.w¼ XWqEÃlh# Bz#WN g!z@ i_ Ãl nbR½
mÂgR
b¥ÃSfLGbT
ngR
ZM
Y§ÝÝ
btÂgrM
g!z@
yMTfLgWN q$M ngR T=BÈlHÝÝ nB† ÑhmD ¼î.;.w¼
ö‰_½ k+NqT y‰q½ cR½ b¯ xD‰g!½ RH‰ÿ ÃlW½ x§HN
f¶½ T„ÍT ÃlW½ nÚ yçn½ Qn#½ bÈM q$Mngr¾ sW nWÝÝ
kz!H xLæM iƆ gR yçn½ dS¬N Ã-”ll½ fgG¬ y¥YlyW½
13

17. mSg#N Ùd¾½ _„ xÅêC½ qLd¾Â t=êC nbRÝÝ bx-”§Y
kXWnt¾ LB ymn= kfgG¬ B²T ðt$ Ãb‰ nbRÝÝ BLH
xXMé sð LB ÃlW nbRÝÝ bxfÈ-„ TLQ yçn½ TMHRT
b@T gBè ÃLt¥r mMHR |R›TN çSt¥rW çñ úl ngR
GN Ñl# |R›TN yt§bs nWÝÝ b?YwT zmn# BÒWN b_LQ
brh WS_ y¸-bQbTN tGB…LÝÝ
mL:Kt¾W
ÑhmD
¼î.;.w¼
wd
x§H
xNDnT
_¶
XNÄ!ÃdRg# km§µcW bðT l@l!t$N Ñl# /!‰: b¸ÆL êš
WS_ x§HN mg²¬cW bx§H zND twì§cêLÝÝ nB† ÑhmD
¼î.;.w¼ ?ZïÒcW bä"nT s!s„T knbrW ngR h#l# bÈM y‰q$
nb„ÝÝ
m-_
bF[#M
XNd¸ÃdRg#T
lÈå¬T
lÈå¬T
q$RÆN
xQRbW
-_tW
xÃWq$M½
xLsgÇM½
xÃWq$M½
?ZïÒcW
bÈå¬T
k!‰Y
xL¥l#M½
Xytkf§cW
y?ZïÒcWN FylÖC -BqêLÝÝ
rs#L ¼s.;.w¼ bhÄ!úcW XNÄ!H Y§l#Ý(
«x§H
¼s#.w¼
nBYN
xL§kM
FyL
y-bq
b!çN
XN©!ÝÝ
ÆLdrïÒcW xNtM -BqhLN) x§*cWÝÝ XRúcWM xã½ ymµ
?ZïC dmwZ Xykfl#" FylÖÒcWN wd t‰‰ bmNÄT XBQ§cW nbR xl#´ÝÝ ¼hÄ!s#N b#h¶ zGbW¬L¼
rs#L ¼î.;.w¼
xRÆ ›mT kä§cW b`§
mµ WS_ ks¥Y
wHY wrd§cWÝÝ w?† ywrd§cW wd /!‰: êš bmÿD x§HN
Xytgz# Æl#bT wQT nbRÝÝ
ynBÃCN ¼î.;.w¼ Ælb@T yçn#T
yÑX¸ñC XÂT xx!š ¼r.;¼ YHNN xSmLKtW XNÄ!H Y§l#Ý(
«mL:Kt¾W ÑhmD ¼î.;.w¼ lmjm¶Ã g!z@ wHY ywrd§cW
bXNQLF §Y XÃl# bHLM x¥µ"nT nbRÝÝ nB† ÑhmD
yxD¥S NUTN tmSlÖ b!mȧcW XN©! ‰:YN ¼HLMN¼ xÆM
nbRÝÝ XWn¬W XSk¸mȧcW DrS b£‰: êš WS_ BÒcWN
mçN mr-#ÝÝ b£‰: êš WS_ BÒcWN çnW Bz#WN g!z@
14

18. l@l!t$N bÑl# x§HN Ygz# nbR#ÝÝ SNQ l¥MÈT nbR wd
b@tsïÒcW
¼wd
,D©¼
y¸m§ls#TÝÝ
kXl¬T
xND
qN
m§Xk# mÈÂ xNBB x§cWÝÝ XRúcWM ¥NbB xLCLM
xl#TÝÝ XS¸dKÑ DrS bÈM =m”cWÂ kz!ÃM xNBB
x§cWÝÝ xh#NM dGmW ¥NbB xLCLM xl#TÝÝ lîSt¾ g!z@
bÈM =m”cWÂ xNBB x§cWÝÝ kz!ÃM yxL(xlQ MX‰FN
XNÄ!H b¥lT xnbbÝ(
﴾(٣) ‫﴿ اﻗْﺮأْ ﺑِﺎﺳﻢ رﺑﱢﻚ اﻟﱠﺬي ﺧﻠَﻖ )١(ﺧﻠَﻖ اﻹﻧْﺴﺎن ﻣﻦ ﻋﻠَﻖ )٢(اﻗْﺮأْ ورﺑﱡﻚ اﻷﻛﺮم‬
ٍَ َِ
‫ـ‬
َ َ
َ َ ِ َ ِْ ‫ـ‬
ُ ْ َ
ْ
ََ َ
َ
َ
َ
َ
TRጉÑMÝ
“bz!Ã h#l#NM ngR bf-rW g@¬H SM xNBB½ sWN krU
dM bf-rW g@¬H SM½ xNBB g@¬H bÈM cR ነው”
rs#LM ¼î.;.w¼ LÆcW XytNq-q- wd Ælb@¬cW ,D©
zND
tmLsW
XSk¸l”cW
gb#Â
DrS
xkÂNb#"½
xkÂnÆ*cWÝÝ
xkÂNb#"
kz!ÃM
xl#ÝÝ
F‰ÒcW
l,D©
h#n@¬WN
gli#§TÝÝ «bXRG_M lnFs@ f‰h#"´ x§*TÝÝ ,D©M ylM xNt
ZMDÂN yMTq_L½ ydkmN yM¬GZ½ DhN yMTrĽ XNGÄN
yM¬StÂGD SlçNK bFiM x§H xÃêRDHM x§*cWÝÝ kz!ÃM
y,D© x¯T wdçn#T wr” nWðL b!n#xsD b!N xBÇLxz!Z
zND wsÄ*cWÝÝ Bz# x¥L:KT b¸mlk#bT bz!Ã zmN YH sW
¼y,D©
x¯T¼
yKRSTÂ
hY¥ñT
tk¬Y
KRStEÃN
nb„ÝÝ
bx!B‰x!ST m{hF Y}û nbRÝÝ x§H yš§cWN ÃHL wNg@LN
bx!B‰x!ST¾ ÌNÌ Y}û nbRÝÝ YH sW x²WNTÂ xYn SWR
nb„ÝÝ
,D©M x¯t& çY YH sW ¼¼ÑhmD ¼î.;.w¼ ¼¼ y¸LHN S¥W
x§*cWÝÝ y,D© x¯TM rs#LN ¼î.;.w¼
rs#LM ¼î.;.w¼
MN XNĆ -ÌcWÝÝ
ÆTN h#l# tÂg„ÝÝ y,D© x¯TM YH x§H
bnB† Ñú §Y ÃwrdW ?G nWÝ x§*cWÝÝ MnW wÈT çß
yz!H HG tk¬Y bçN"½ MnW b?YwT ñÊ ?ZïCH kxgR
15

19. s!ÃSw-#H
Æyh#"
b¥lT
tÂg„ÝÝ
mL:Kt¾WM
ÑhmD
¼î.;.w¼ HZïc& ÃSw-#¾LN) s!l# -yq$ÝÝ xã xNt bmÈHbT
mNgD xNDM sW xLmÈM -§T tdR¯ ytfrj b!çN XN©!ÝÝ
XSkz!à DrS bHYwT µlh# kFt¾ XRĬN XrÄhlh# x§*cWÝÝ
kz!ÃM wr” Bz# úYö† HYw¬cW xlfCÝÝ kx§H YwRD§cW
ynbrW ‰:YM t”r-´ÝÝ ¼hÄ!s#N b#h¶Â ÑSl!M zGbW¬L¼
kz!ÃM b`§ x§H ¼s#.w¼ yÑds!R M:‰FN lÑhmD ¼s.;.w¼
XNDH s!L xwrdÝÝ
ِ
‫﴿ ﻳﺎأَﻳﱡـﻬﺎ اﻟْﻤﺪﺛﱢـﺮ )١(ﻗُﻢ ﻓَﺄَﻧْﺬر )٢(ورﺑﱠﻚ ﻓَﻜﺒﱢـﺮ )٣(وﺛِﻴَﺎﺑَﻚ ﻓَﻄَﻬﺮ‬
ْ‫َ َ ﱢ‬
ْ َ َ ََ ْ ْ
ُ ‫َ ُﱠ‬
﴾ (٤)
TRg#ÑMÝ
xNt
LBS
d‰‰b!W
çY½
tnS
ysW
zRN
xS-NQQ½
g@¬HNM xLQ½ LBSHNM x}ÄÝÝ
YHC
M:‰F
ynB†
ÑhmD
¼s.;.w¼
ymjm¶Ã
mLXK¬cW _¶ÃcW nbrCÝÝ bGL} mLXK¬cWN wYM
tL:µ*cWN
jm„ÝÝ
jm„ÝÝ
kXns#M
nB†
¼s.;.w¼
XNb!tßnTÂ
bmµ
T:b!tßnT
?ZïC
_¶ÃcWN
g-¥cWÝÝ
nb†
ÑhmD ¼s.;.w¼ YH h#l# t”Wä ydrsÆcW HZïÒcW kz!H
bðT y¥ÃWq$TN xÄ!S _¶ S§drg# nWÝÝ YH _r x-”§Y
yHYw¬cWN
g#ÄY
y¸mlkT
nbRÝÝ
hY¥ñ¬cWN½
±ltEµcWN½ x!÷ñ¸ÃcWN ¥Hb‰êE g#Ä×ÒcWN y¸ÃµTT
nbRÝÝ ynB† ÑhmD _¶ x§HN xND b¥DrG½ kXs# W+ l@§N
Ælmg²T½ XNÄ!h#M ?ZïC y¸gz#TN ngR b¥únS §Y BÒ
x§ömMÝÝ
ydS¬cW½
yhB¬cWÂ
ymæµk¶Ã
MNÅcW
ynbrWN wlDN½ ZÑTN½ q$¥RNÂ m-_N h‰M S§drgÆcW
xN¯§cWN xz#…cêLÝÝ XNÄ!h#M x§HN bmF‰T XN©! bl@§ ngR
¥NM k¥N xYbL_M b¥lT bsãC mµkL Xk#LnT XNÄ!ñR
_¶
xDRêLÝÝ
yxrB
¯úãC
h#l#
yb§Y
yçn#T
q$rYëC
ƶÃãCN kXns# UR Xk#L y¸ÃdRgWN YHNN _¶ lmqbL
túÂcWÝÝ ymµ ƧÆèC nB† §qrb#§cW _¶ bXNb!tßnT BÒ
16

20. x§öÑM½ bmúdBÂ bm”wM xmi#ÆÒWÝÝ bW¹T½ bXBdTÂ
bDGMt¾nT
wnj§*cWÝÝ
xê‰íCNÂ
U-wõCN
b¥údM
xµ§cWN xös§*cW½ wdq_t¾W mNgD _¶ k¥DrUcW
bðT l!ÃdRg#ÆcW y¥YCl#TN ngR xdrg#ÆcWÝÝ xBd§H b!N
mSx#D ¼r.;¼ YHNN xSmLKtW XNÄ!H Y§l#Ý(
«nB†
ÑhmD
¼î.;.w¼
µ:Æ
x-gB
ömW
XysgÇ
XÃl
bxµÆb!W tsBSbW knb„T yq$Ry> HZïC WS_ xNÇ wd
nBÃCN
b¥mLkT½
ÑhmD
y¸ÃdRgWN
xTmlkt$MN)
y¬rd GmL fRS dM xM_è s#°D b¸ÃRGbT wQT
bTkšW §Y y¸dÍ kmµk§CN ylMN) s!L -yqÝÝ kXns#
mµkL YbL_ xfNU+ yçnW tnúÂ ytÆlWN yGmL dMÂ
fRS s#°D s!ÃdRg# -Bö bTµšcW §Y dÍÆcWÝÝ nB†
ÑhmD
bs#°ÄcW
§Y
XNÄl#
s!in#
khÄ!ãc$
bÈM
úq$
túlq$MÝÝ bz!ÃN g!z@ ynB† TN> HÉN LJ ynbrCW Í-!¥ tR¬ mÈCÝÝ Í-!¥M khÄ!ãc$N bmúdB xÆaN éÈ q_
xdrgÒcWÝÝ
nB†
ÑhmD
L©cW
ytÅnÆcWN
XSkM¬nú§cW DrS s#°ÄcW §Y XNdin# nb„´ÝÝ ¼hÄ!s#N b#h¶
zGbW¬L¼
Ñn!b#L xZÄ! ytÆlW rs#L ¼î.;.w¼ b©£Là g!z@ XNÄ!H s!l#
sMÒcêlh# Y§LÝ(
«XÂNt
sãC
çY
§(x!§h(x!§(x§H
kðlÖÒcW
bð¬cW
§Y
xbnn#ÆcW½
kðlÖc$
dGä
tûÆcWÝÝ
sdÆ*cW½
bl#
TD§Ch#
l@lÖc$
h#n@¬W
dGä
Xk#l
s!l#
xÆ*‰
qN
XSk¸çN DrS q_lÖ WlÖ kz!à bˆ*§ búHN Wh m_è§cW
X©cWN ð¬cWN ¬-b##ÝÝ L©cWNM Lj çY bxÆTš §Y
DHnTNM çn yb¬CnTN xTF¶ x§*T´ ¼ÑXjM xL kb!R b¸ÆlW
yèb‰n! m}hF §Y tzGÆL¼
;#RwT b!N(xZ(z#bYR ytÆlW sW XNÄ!H Y§LÝ(
«ymµ Ñ>¶÷C bmL:Kt¾W ¼s.;.w¼ §Y µdrg#ÆcW xiÃð
ngéC WS_ XNÄ!nGr" xBd§H b!N(x#mR b!N(xSN -yQk#T½
17

21. XNÄ!H s!LM mlL"½ ;#QÆ b!N xb! Ñ:-! MÈ rs#L ¼î.;.w.¼
µ:Æ x-gB XysgÇ nbR½ bxNg¬cW §Y LBs#N bm-QlL
bhYL xn”cW½ xb#bKR ¼r.;¼ mÈÂ TkšWN bmÃZ knBÃCN
¼s.;.w¼ b¥SwgD tk§kl§cWÝÝ XNÄ!HM xl «x§H g@¬y nW
y¸lWNÂ b¥Sr© kg@¬W zND ymÈWN sW LTgDl#T nWN´
¼b#h¶ zGbW¬L¼
YH
h#l#
KStT
rs#LN
¼s.;.w¼
dxêcWN
¼_¶ÃcWN¼
k¥DrG FNKC x§drUcWMÝÝ wd mµ lh©! y¸m-# ¯úãC
§Y mSê:T ÃdRg# nbRÝÝ kyS¶B HZïC _qEèC xmn#ÆcWÝÝ
bz!ÃN g!z@ yS¶B yMTÆlW ï¬ yxh#n!t$ mÄ!ntL Ñnw‰ nCÝÝ
wd XnRs# km-# XNd¸k§kl#§cWÂ XNd¸kt§*cW yyS¶B
¯úãC lnB† ”L gb#§cWÝÝ nB† ÑhmDM ÑSxB b!N x#mR
ytÆlWN
ÆLdrÆcWN
XSLMÂN
XNÄ!ÃStMR
wd
yS¶B
§k#TÝÝ bnB†Â bXúcW Æmn#T dµäC §Y k?ZÆcW ¥údDÂ
XNb!t"nT kdrsÆcW b`§ ÑSl!äc$ wd mÄ!ntL Ñnw‰
XNÄ!sdÇ fqǧcWÝÝ ymÄ!ntL Ñnw‰ ?ZbM b_„ h#n@¬
tqb§cWÝÝ
yx!S§M
ymjm¶Ã
êÂ
kt¥
yçnCW
mÄ!Â
ymjm¶Ã ydxê _¶ ¥:k§cW nbrCÝÝ mÄ! bmçN q$RxNN
¥St¥R jm„ÝÝ _„ SnMGƉcW mLµM Æ?¶ÃcW bmÄ!Â
?ZïC
§Y
wdÄ*cWÝÝ
ti:ñ
S§údrÆcW
XNdWM
knFúcW
mÄ!ÂãC
b§Y
k‰úcW
XúcWN
b§Y
l¥gLgL
Y>qÄdÑ nbRÝÝ _„Â wD yçn Sõ¬ lXRúcW ÃqRÆl#ÝÝ
bz!HM h#n@¬ nB† ÑhmD XMn¬êE mNfúêE dS¬N kt§bs
HBrtsB UR mñR jm„ÝÝ bz!H ?BrtsB mµkL FQR
mtúsR wÄJnT½ XNÄ!h#M wND¥¥CnT ¯§ÝÝ hB¬ÑM½
DhWM½ TN¹#M½ TLq$M½ nŒM½ xrb#M½ xrB ÃLçnWM
nB† ÑhmD bt§k#bT hY¥T Xk#L çnÝÝ x§HN bmF‰T
b!çN XN©! bmµk§cW L†nTM çn mb§l_ qrÝÝ mL:Kt¾W
bmÄ! lxND ›mT ÃHL trUGtW ktqm-# b`§ bXnz!Ã
ynB† ÑhmD ¼s.;.w¼ d¨ê Xz!H dr© §Y mDrs# ÆSöÈcW
HZïCÂ bxmn#T HZïC mµkL G+T tjmrÝÝ bXSLMÂ
18

22. ymjm¶Ã yçnW ybDR õRnTM tkstÝÝ bbDR õRnT h#lt$
wgñC bmú¶ÃM çn bsW hYL ytmÈ-n# xLnb„MÝÝ bXz!ÃN
g!z@ yÑSl!äC q$_R îST mè x|‰ x‰T ¼314¼ s!çN½
çmn#T dGä ¼ÑSl!M ÃLn#T¼ q$_‰cW xND >H ¼100¼ nbRÝÝ
x§H ¼s#.w¼ mL:Kt¾WNÂ ÆLdrïÒcWN dgÍcWÝÝ Dl#M
xLtlÃcWM nbRÝÝ kz!ÃM õRnt$ bÑSl!äCÂ bÑ>¶K ?ZC
mµkL btk¬¬Y tµÿdÝÝ kSMNT ›m¬T b`§ rs#l# ¼s.;.w¼
bx|R >H y¸ö-„ w¬déCN ¥zUjT Òl#ÝÝ ð¬cWNM wd
mµ xQÈÅ b¥øR kÍC çnW gb#ÝÝ Xnz!ÃN Bz# xYnT g#ÄT½
ytlÃy QÈTÂ S”Y Ãdrs#ÆcWN½ XNÄ!h#M NBr¬cWN½
LíÒcWNÂ
hg‰cWN
XNÄ!lq$
yÄrÙcWN
¯úãÒcWNÂ
?ZïÒcWN x¹nûÝÝ bkFt¾ dr© DLN t¯Â[ûÝÝ YH ›mT
ymKfÒ ¼fTH¼ ›mT bmÆL tsYàLÝÝ x§H bxL( nSR M:‰F
YHNn# xSmLKè XNÄ!H Y§LÝÝ
ِ ِ ِ َ ُْ
‫﴿إِذَا ﺟﺎء ﻧَﺼﺮ اﻟﻠﱠﻪ واﻟْﻔﺘﺢ )١(ورأَﻳْﺖ اﻟﻨﱠﺎس ﻳَﺪﺧﻠُﻮن ﻓِﻲ دﻳﻦ اﻟﻠﱠﻪ أَﻓْـﻮاﺟﺎ‬
َ َ َ ُ َْ َ ِ ُ ْ َ َ
ً َ
َ
ِ
ِ
﴾(٣) ‫)٢(ﻓَﺴﱢﺢ ﺑِﺤﻤﺪ رﺑﱢﻚ واﺳَـﻐْﻔﺮُ ِﻧﱠ ُ ﻛﺎن ﺗَـﻮاﺑﺎ‬
ً ‫َ ﺒ ْ َ ْ َ َ َ ْ ﺘ ْﻩ إ ﻪ َ َ ﱠ‬
TRg#ÑMÝ
ÑhmD çY yx§H XRĬ DL bmÈ g!z@½ sãCNM
+FéC ¼bb#DN bb#DN¼ Xyçn# wd x§H hY¥ñT s!gb#
ÆyH g!z@½ lg@¬H WÄs@Â MSUÂ xDRS½ MHrTNM
lMnW½ Xs# NShN tqÆY nWÂÝÝ
nB† ÑhmD mµN bDL xD‰g!nT kkft$ b/*§ ymµ sãCN
bXÂNt §Y MN Ys‰L B§Ch# ¬SƧCh#) b¥lT -yÌcWÝÝ
kxNt _„ ngR nW yMÂSbW½ xNt wNDM ycR wNDM LJ
nH b¥lT mls#ÝÝ x§H î§T s§M ÃWRDÆcW nB†M «£Ç
XÂNt nÉ w_¬C`L x§*cWÝÝ ¼hÄ!s# bs#nN xL(bYhqEL k#B‰ §Y
tzGÆL¼
19

23. Bz#ãc$ wd XSLMÂ XNÄ!gb# YH ynB† ÑhmD yMHrT
”L xNÇ MKNÃT nbRÝÝ rs#LM y¸-bQÆcWN µdrg# b`§
kmµ wd mÄ! tmls#ÝÝ ktwsn g!z@ b`§ mL:Kt¾W y/J
SnSR›TN
lmf[M
kmè
xS‰
x‰T
>H
¼114000¼
ÆLdrïÒcW UR wd mµ xm„#ÝÝ YHCM h©! ymsÂbÒ /J
bmÆL T¬w”lCÝÝ MKNÃt$M ynB† ÑhmD ?YwT ¥lF
QRbTN SlMTgL} lÑSl!äC ymsÂbÒ h©! nbrCÝÝ
mL:Kt¾W ¼s.;.w¼ mÄ! WS_ s® qN krb!: xL(ún!
H#lt¾W qN bxS‰ xNd¾W ›mt £J‰ ?Yw¬cW xlfÝÝ
Xz!ÃW
mÄ!Â
tqb„ÝÝ
ynBÃCN
¼s.;.w¼
HYwT
b¥lû
ÑSäCN bÈM ts¥cWÝÝ l@§W qRè xNÄND ÆLdrïÒcW
wÊWN x§mn#MÝÝ kXns#M WS_ x#mR b!N ,ÈB ¼r.;¼ xNÇ
nb„ÝÝ x#mR bz!ÃN g!z@ «nB† ÑhmD ¼s.;.w¼ äaL s!L
yMs¥WN sW xNgt$N bsYF Xq§êlh#´ b¥lT tÂGrêLÝÝ
kz!Ã bˆ*§ h#n@¬WN l¥rUUT xb#bKR ytÆl#T ynB† ÆLdrÆ
öÑÂ yx§HN ”L XNÄ!H s!l# xnbb#ÝÝ
ِ
‫﴿ وﻣﺎ ﻣﺤﻤﺪ إِﻻ رﺳﻮل ﻗَﺪ ﺧﻠَﺖ ﻣﻦ ﻗَـ ْﺒﻠِﻪ اﻟﺮﺳﻞ أَﻓَِﺈن ﻣﺎت أَو ﻗُﺘِﻞ اﻧْـﻘﻠَْﺒﺘُﻢ ﻋﻠَﻰ‬
ٌ ‫ََ ُ َ ﱠ‬
َ ْ َ َ ْ َ َ ْ ُ ُ‫َُ ٌ ْ َ ْ ْ ِ ﱡ‬
ِْ َ َ َ
‫أَﻋﻘﺎﺑِﻜﻢ وﻣﻦ ﻳَـ ْﻨـﻘﻠِﺐ ﻋﻠَﻰ ﻋﻘﺒَـ ْﻴﻪ ﻓَـﻠَﻦ ﻳَﻀﺮ اﻟﻠﱠﻪَ ﺷ ْﻴﺌًﺎ وﺳﻴَﺠﺰي اﻟﻠﱠﻪُ اﻟﺸﺎﻛِﺮﻳﻦ‬
‫ْ َ ُ ْ َ َ ْ َ ْ َ َِ ِ ْ ُﱠ‬
َِ ‫ﱠ‬
﴾(١٤٤)
TRg#ÑMÝ
ÑhmD kbðt$ ¼bRµ¬¼ mL:Kt®C Ãlû yçn mL:Kt¾ XN©!
l@§
xYdlMÝÝ
b!äT
wYM
b!gdL
wd`§
Tmlú§Ch#N)
wd`§W y¸mlS x§HN QNÈT xY¯ÄMÝÝ x§H xmSU®c$N
YmnÄLÝÝ
x#mR kx§H kwrdW m}hF ¼q$RxN¼ ¥Sr© s!qRB§cW
y‰úcWN húB bmqyR yq$Rxn#N TX²Z bF_nT Yqbl# SlnbR
xb#bkR Ãnbb#TN xNq} bsÑ g!z@ trUg#ÝÝ
20

24. nB† ÑhmD ¼s.;.w¼ ?Yw¬cW S¬LF SLú îST ¼63¼
›m¬cW nbRÝÝ btwlÇÆT mµ bnBYnT km§µcW bðT xRÆ
›mT½ bnBYnT kt§k# b`§ x|‰ îST ›mT yñ„ s!çN½
q¶WN :D»ÃcWN ÃúlûT bmÄ! nWÝÝ bxS‰ îST ›mt$
ymµ öY¬cW sãCN wd x§H xNDnT s!-„ yö† s!çN½
yx§HN ?GUT yÃzW qÇS q$RxN bXRúcW §Y wRì ytÂqqW bx|R ›mt$ ySdT g!z@ nWÝÝ
ìKtR ©!. l@ïN ¼¼ 4
ytÆl#T Mh#R yxrB SLÈn@ b¸lW
m}hÍcW XNÄ!H Y§l#ÝÝ
«ysãC LK bx-”§Y btkbrW S‰cW b!lµ nB† ÑhmD
¼s.;.w¼
¦K
µw”cW
¬§§Q
sãC
nb„ÝÝ
M:‰ÆWÃN
úYNtESèC ynB† ÑhmDN ¼s.;.w¼ FThêEnT tqBlêLÝÝ ÃM
çñ yhY¥ñT wgNt"nT Bz# y¬¶K ihðãCN xYÂcWN SWR
b¥DrG yXRúcWN _„nT k¥mN XNÄ!ö-b# xDRÙcêL´ÝÝ
፫፡ g}¬cW (ሰ.ዐ.ወ)
መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ መካከለኛ፣ ትከሻዎቻቸው ሰፋ ያሉ /በትከሻቸው
መካከል ረቀት ያለ/ ነበሩ። የጸጉራቸው እርዝመት ወርዶ የጆሯቸው ጫፍ
ይደርሳል፡፡ ፊታቸው ያማረ ሰው ነበሩ። እንዲሁም ባህሪያቸው ያማረ ነበሩ።
በጣም ረጅም አይደሉም፣ በጣምም አጭር አይደሉም፣ በጣምም ነጭ
አይደሉም፣
በጣምም
ጠይም
አልነበሩም፣
ፀጉራቸውም
ከርዳዳና
የተቆጣጣረ አልነበረም፣ በጣምም ሉጫ አልነበረም። ፊታቸው በጣም የተዋበ
ቆንጆና ልክ ከብር የተሰራ ይመስሉ ነበር። መልካቸው አበባ ነበር፣ ላባቸው
እንደ ሉል ነበር። የፂማቸው ፀጉር በርካታ ነበር።
hk!M yfrNúY y¬K ihð ÂcWÝÝ Sl MS‰”êE SLÈn@ãC MSKRnT mS¬cWN x!¥ÇÄ!N ,l!L «Sl XSLM XNÄ!H xl#´ b¸lW m}hÍcW g}
135 §Y xSFrW¬L
4
21

25. ጃቢር ብኑ ሳምራሀ /ረ.ዐ/ ነብዩ ሙሀመድ እንደ ሰይፍ /ጎራደ/ ነበሩን?
ተብሎ ተጠይቆ ሲመልስ፣ “የነብዩ ሙሀመድ ፊት እንደ ፀሀይና ጨረቃ
የተዋበ፣ እንዲሁም ፊታቸው ክብ ነበር፣ አፋቸው ትልቅ፣ የአይናቸው ቀዳዳ
ረጅም፣ የቁርጭምጭሚታቸው ሥጋ ስስ ነበር፣ በጣም ወፍራም አልነበሩም፣
ቀጭንም አልነበሩም፣ ረጅምም አልነበሩም፣ አጭርም አልነበሩም፣ መጠነኛ
ነጭና ቆንጆ ነበሩ። አጃቸውና እግራቸው ወፍራም ነበሩ፣ የእጆቻቸው መዳፍ
ሰፊ ነበር፣ ከነብዩ ሙሀመድ እጅ መዳፍ የለሰለስ ሀር፣ እንዲሁም
ከጠረናቸው የበለጠ ጥፍጥና ያለው ሽቶ አላየሁም ብሏል።” //ሀዲሱን ቡሀሪና
ሙስሊም ዘግበውታል//
፬፡ከአንዳንድ በህሪያትና ፀባዮቻቸው /ሰ.ዐ.ወ/
1.
የተሟላ አእምሮ፣ ታላቁ ነብይ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ አንድም ሰው
ያልደረሰውን የተሟላና ንቁ የአስተሳሰብ ደረጃ ደርሰዋል። ይህንን
ሁኔታቸውን ቃዲ ኢያድ የተባለው ሰው እንዲህ ሲል ይተነትነዋል፡“መልዕክተኛው ብቁ አእምሮና ሌሎች ተመሳሳይ ባህሪያት ያላቸው
መሆኑን በእረግጠኝነት ለማወቅ የእርሳቸውን ሁኔታ የሚገልፀውን ተከታታይ
የሆነውን አስደናቂ ታሪካቸውን ማንበብ፣ ሁሉን የሚያጠቃልል የሆነውን
ጥበብ
የተሞላበትን
ንግግራቸውንና
ዕውቀታቸውን፣
እንዲሁም
ጥሩ
ባህሪያቸውን ማወቅ ያስፈልጋል። ይህ ደግሞ በተውራት፣ በኢንጅልና ሌሎች
ከአላህ በወረዱ መፅሀፍቶች የተገለጸ ነው። የጥበበኞች ጥበብ፣ በቀደምት
ህዝቦች ለነበሩ ታሪኮች ምሳሌ ተደርገው የተገለጹም ነበሩ። የህዝብ
ፖለቲካዎች፣ የሸሪአዎች ድንጋጌ፣ ሳይኮሎጅካል ስነምግባር፣ የጥበቦች
እውቀትም ከነብዩ ሙሀመድ የሚወሰዱ ጠቃሚ ነገሮች ናቸው። ነብዩ
ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ንግግራቸው ጥሩ ምሳሌ፣ ምክራቸው ማስረጃ የሚሆን
ነው። አምልኮን፣ ህክምናን፣ የሂሳብ ስሌትን፣ ዝምድና መቀጠልንና
ሌሎችንም ነገሮች ትምህርት ቤት ገብተው ሳይማሩና ከአሁን በፊት የተጻፉ
መፅሀፍቶችን ሳያገላብጡ፣ እንዲሁም ከአዋቂዎች /ከሙህራኖች/
ጋር
ሳይቀመጡ ለማወቅ የቻሉ ናቸው። አላህ /ሱ.ወ/ ልባቸውን እስከከፈተላቸው
ድረስ ከላይ ከጠቀስናቸው ነገሮች አንድም አያውቁም ነበር። አላህ /ሱ.ወ/
22

26. ነብዩ ሙሀመድን ያስተማራቸው በአእምሮአቸው ልክ ነበር።። አለህ
ያስተማራቸውም ዕውቀትን፣ አስደናቂ ሀይሉንና ታላቅ ንግስናውን ነበር።
/አል-ሽፋዕ ቢተዕሪፊ ሁቁቂል ሙስጦፋ 1ላይ ተዝግቧል//
2.
ትዕግስት በማድረግ ከአላህ ምንዳ መጠበቅ፡- መልዕክተኛው
/ሰ.ዐ.ወ/ ትዕግስት አድርገው ከአላህ ምንዳ ከሚጠብቁት ውስጥ የበላይና
ዋናው ነበሩ። ወደ አላህ መንገድ ጥሪ ሲያደርጉ ከፍተኛ ስቃይ ያጋጠማቸው
ሲሆን ከአላህ ካሳንና ምንዳን በመፈለግ ትዕግስት በማድረግ ችለውታል።
ቡሀሪና ሙስሊም በሀዲሳቸው እንደዘገቡት አብደላህ ኢብን መስዑድ
የተባለው ሰው፣ ወደ ነብዩ ሙሀመድ ስመለከት ህዝቦቹ ደብድበውት
የፈሰሰውን ደሙን እየጠረገ የሚናገር /ጥሪ የሚያደርግ/ ነብይ መስሎ
ይታየኛል። ታላቁ ነብይ በህዝቦቹ ከተደበደበ በኃላ /ጌታየ ሆይ ለሕዝቦቼ
ይቅርታ አድርግላቸው፣ ይህንን የሚያደርጉት ባለማወቅ ነው/ በማለት ፀሎት
የሚያደርግ ነብይ ነው በማለት ተናግሯል። ቡሀሪና ሙስሊም በዘገቡት ሌላ
ሀዲስ ላይ ጁንዱብ ቢን ሱፍያን የተባሉት ሶሀባ፣ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/
በአንድ ዘመቻ ላይ ጣታቸው ስትደማ በአላህ መንገድ ላይ ቢሆን እንጅ በሌላ
ነገር ላይ አልደማሽም በማለት ስቃያቸውን ሲችሉ አይቻለሁ በማት
ተናግረዋል።
3.
አል-ኢኽላስ /ግልፅነት፣ እውነተኛነት፣ ቀጥተኛነት/፡መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ በሁሉም ነገራቸው አላህ እንዳዘዛቸው ሙኸሊስ
ነበሩ። አላህ /ሱ.ወ/ በአል-አንአም ምዕራፍ ቁጥር 162-163 ላይ እንዲህ
ይላል፣
ِ
ِ
ِ
‫﴿ﻗُﻞ إِن ﺻﻼﺗِﻲ وﻧُﺴﻜﻲ وﻣﺤﻴَﺎي وﻣﻤﺎﺗِﻲ ﻟِﻠﱠﻪ رب اﻟْﻌﺎﻟَﻤﻴﻦ )٢٦١(ﻻ ﺷﺮﻳﻚ‬
َ َِ
َ ‫ْ ﱠ‬
َ ََ َ ْ ََ ُ َ
َ َ ‫َﱢ‬
ِ
ِ
﴾(١٦٣) ‫ﻟَ ُ وﺑِﺬﻟِﻚ أُﻣﺮت وَﻧَﺎ َول اﻟْﻤﺴ ِﻤﻴﻦ‬
َ ‫ﻪ َ َ َ ْ ُ َأ أ ﱠ ُ ُ ْ ﻠ‬
ትርጉሙም፡
ስግደቴም፣ የማቀርበው መስዋዕትም፣ ህይወቴም፣ ሞቴም የዓለማት ጌታ
ለሆነው አላህ ነው በል /162/ ለእርሱ ተጋሪ የለውም ይህን እንዲፈጸም
23

27. ታዝዣለሁ፣
እኔ
ከሙስሊሞችም
/ለአላህ
ትዕዛዝ
ካደሩ
ወገኖች/
የመጀመሪያው ነኝ በላቸው /163/
4.
ጥሩ ባህሪና ተጓዳኝነት፡- የነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ባለቤት አኢሻ
/ረ.ዐ/ ስለባህሪያቸው ተጠይቃ ባህሪያቸው ቁርአን ነበር በማለት መልስ
ሰጥታለች። ባህሪያቸው ቁርአን ነበር ሲባል መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/
የታዘዙትን ይፈጽሙ ነበር፣ ከተከለከሉት ነገር ይከለከሉ ነበር፣ በቁርአን
ውስጥ ያሉ በጎ ባህሪያቶች ይንፀባረቁባቸው ነበር፣ አላህ /ሰ.ወ/ ከከለከላቸው
መጥፎ ነገሮች ውስጣዊም ሀነ ውጫዊ የሆኑትን ከመስራት ወይም ከመፈፀም
ይቆጠቡ ነበር፣ ማለት ነው፡፡ ይህ የሚያስደንቅ አይደለም፣ ራሳቸው እንዲህ
በማለት የተናገሩት ነው። “አላህ በመልዕክተኝነት የላከኝ መልካም
ባህሪያትንና ጥሩ ሥነ-ምግባርን እንዳሟላ ነው” //ሀዲሱን ቡሀሪና አህመድ
ዘግበውታል//
አለህ /ሱ.ወ/ በአል-ቀለም ምዕራፍ ላይም እንዲህ ሲል ገልጿቸዋል።
﴾(٤) ‫﴿وِﻧﱠﻚ ﻟَﻌﻠﻰ ﺧ ُﻖ ﻋﻈﻴﻢ‬
ٍ ِ َ ٍ ‫ُﻠ‬
َ ‫إ‬
َ
َ
ትርጉሙም፡ አንተ የላቀ ስነምግባር ባለቤት ነህ ማለት ነው።
ነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/ ለአሥር ዓመታት ያህል ቀንም ሆነ ማታ
በሀገር ውስጥም ሆነ ጉዞ ላይ እያሉ ባገለገለበት ጊዜ ሁኔታቸውንና
ባህሪያቸውን የተመለከተው አነስ ኢብን ማሊክ /ረ.ዐ/ “መልዕክተኛው
ሥነምግባራቸው የላቀ ነበር” በማለት ገልጾታል፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም
ዘግበውታል//
በማስከተልም ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ተሳዳቢ፣ መጥፎ
ሰሪና ተራጋሚ አልነበሩም፣ በወቀሳ ጊዜ ለአንዳችን “ምን ሆነ ግንባሩ አፈር
ይሁንና” ይሉ ነበር። //ቡሀሪ ዘግበውታል//
5.
አዳብ /ሥነ-ምግባር/፡- ሰህል ቢኑ ሰአድ /ረ.ዐ/ ባወራው ሀዲስ ላይ
ለመልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ የሚጠጣ ነገር ተሰጥቷቸው ሲጠጡ በስተቀኛቸው
ወጣት ልጅ ነበር፣ በስተግራቸው በኩል ሌሎች ትላልቅ ሰዎች ነበሩ፣ ለወጣቱ
24

28. ልጅ ለትላልቆቹ ሰዎች አንዲስጣቸው ትፈቅድልኛለህን? አሉት። ወጣቱም
ልጅ መልዕክተኛው ሆይ ወላሂ አንድም ሰው ከድርሻየ አላስቀድምም
በማለቱ መልዕክተኛውም የሚጠጣውን ነገር እጁ ላይ ማስቀመጣቸው
ተዘግቧል። //ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//
6.
ማስታረቅን መውደድ፡- ከሰህል ቢኑ ሰአድ /ረ.ዐ/ በተወራው
ሀዲስ ላይ ነብዩ ሙሀመድ ማስታረቅን መውደዳቸው እንደሚከተለው
ተዘግቧል። የቁባዕ ሰዎች በድንጋይ እስከሚወራወሩ ድረስ ተደባደቡ፣
የተከሰተው ነገር ለነብዩ ሙሀመድ ተነገራቸው፣ እርሳቸውም ውሰዱንና
በመካከላቸው እርቅን እንፍጠር አሉ። //ሀዲሱን ቡሀሪ ዘግበውታል//
7.
በመልካም ነገር ማዘዝ ከመጥፎ ነገር መከልከል፡- ከአብዱላህ
ቢኑ አባስ /ረ.ዐ/ በተወራው ሀዲስ ላይ መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ በአንድ ሰውዬ
እጅ ላይ የወርቅ ቀለበትን አዩና አውልቀው ወረወሩትና እንዲህም አሉ፡
“አንድ ሰው እያወቀ ወደ ፍም እሳት ሄዶ በአጁ ላይ የሚያደርግ አለን” ነብዩ
ከሄዱ በኃላ ለሰውዬው እንካ ቀለበትህን ሽጠህ ገንዘቡን ተጠቀምበት ተባለ፣
እሱም ወላሂ በፍጹም መልዕክተኛው የወረወሩትን አልወስድም አለ። //ሀዲሱን
ሙስሊም ዘግበውታል//
8.
ንፅህናን መውደድ፡- ከሙሀጅር ብኑ ቀንፈዝ /ረ.ዐ/ በተወራው
ሀዲስ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ እየተፀዳዱ እያለ መጣና ሰላም አላቸው፡
መፀዳዳታቸውን እስከሚጨርሱ ድረስ መልስ አልመለሱለትም፡፡ ከጨረሱ
በኃላ ይቅርታን ጠየቁትና “እኔ የበላዩን አላህ ንፁህ ሆኜ እንጂ እንዳላወሳው
ጠልቼ ነው” አሉት፡፡
9.
ምላስን መጠበቅ፡- ከአብዱላህ ቢኑ አቢ አውፋ /ረ.ዐ/ በተወራው
ሀዲስ ላይ መልእክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ ውዳሴን ያበዙ እንደነበር፡፡ አልባሌ ነገርን
ይቀንሱ እንደነበር፡፡ ሰላትን /ጸሎትን/ ያረዝሙ እንደነበር፣ ኹጥባን ያሳጥሩ
እንደነበር፣ አግብቶ ፈቶችና ምስኪኖች ያለባቸውን ችግር ለመፍታት ጥረት
ያደርጉ እንደነበር ተዘግቧል” //ሀዲሱን አል-ነሳኢ ዘግበውታል//
25

29. 10.
አምልኮን ማብዛት፡- ነብዩ ሙሀመድ እግራቸው እስኪያብጥ ድረስ
ከሌሊቱ የተወሰነ ይቆሙ ነበር፡፡አኢሻ /ረ.ዐ/ መልዕክተኛው ሆይ ለምን
ይህን ያደርጋሉ፣ አላህ ያለፈውንና የሚመጣውን ወንጀል ምሮዎት የለምን
አለቻቸው፡፡
ነብዩም
አመስጋኝ
ባሪያ
መሆን
የለብኝምን?
በማለት
መለሱላት፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//
11.
ርህራሄና ልስላሴ፡- አቡ ሁረይራ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ ጡፈይል
ቢኑ አምሩ አድ-ደውይስ እና ባልደረቦቹ ወደ መልዕክተኛው መጡና
መልዕክተኛው ሆይ የደወስ ጎሳዎች አመፁ እንቢም አሉ፡ ቀናውን መንገድ
እንዲመራቸው አላህን ለምኑላቸው አሉ፡ነብዩ ሙሀመድም ጌታየ ሆይ
ደውስን ወደቀናው መንገድ ምራቸው፣ ወደ መዲናም አምጣቸው አሉ፡፡
//ሀዲሱን ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//
12.
ራስን መጠበቅ/ማሳመር፡- በራእ ቢኑ አዚብ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡
ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ መካከለለኛ፣ በሁለት ትካሻቸው መካከል ርቀት
ያለው፣ ፀጉራቸው በጆሮአቸው ጫፍ የሚደርስ ነው፡፡ ከእርሳቸው በፊት
ማንም ለብሶት የማያውቅ ልብስ ለብሰው አይቻቸዋለሁ ብሎአል።፡ //ቡሀሪና
ሙስሊም ዘግበውታል//
13.
ለአዱንያ /ለዚች አለም/ ግዴለሽነት፡- አብዱላህ ቢኑ መላዑድ
/ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ መልእክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ በሰሌን ላይ ተኝተው ተነሱ፣
ሰሌኑም በጎናቸው ላይ ምልክት አወጣ፣ መልዕክተኛው ሆይ ፍራሽ
እናድርግልህን
አሉዋቸው፡
እርሳቸውም
በእዚህ
አለም
ላይ
ምን
ያደርግልኛል፣ እኔ በዚች አለም ላይ ስኖር አንድ መንገደኛ በዛፍ ስር ተጠልሎ
አረፍ ካለ በኃላ ዛፊቱን ትaት እንደሚሄድ አይነት ነኝ በማለት መልስ ሰጡ፡፡
//ሀዲሱን ቱርሚዝ ዘግበውታል//፡፡
ከአምሩ ብኑ ሀሪስ በተወራው ሀዲስ ደግሞ፣ ነብዩ ሙሀመድ ሲሞቱ የወንድ
ባሪያን፣ የሴት ባሪያን፣ አልተውም፡፡ መሬታቸውንም ለምጽዋት /ሰደቃ/
26

30. ሰጥተዋል፡፡ ትተው የሄዱት ነጭ ግመላቸውንና የጦር መሳሪያቸውን ብቻ
ነው፡፡ //ቡሀሪ ዘግበውታል//
14.
ማስቀደም /ለሌሎች ቅድሚያ መስጠት/፡- ሰህል ቢኑ ሰዕድ
/ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ “አንድ ሴት ነብዩ ሙሀመድ ዘንድ ቡርዳ /ከጥለት
የተሰራ ካባ/ ይዛ መጣች፣ መልእክተኛው ሆይ ይህ ያመጣሁት ካባ በእጄ
የሰራሁት ነው፡፡ ያመጣሁትም እርሰዎ እንዲለብሱት ነው አለቻቸው፡፡
ነብዩም ካባውን ለብሰው ወደ ህዝቦቻቸው ብቅ አሉ፣ ከሕዝቦቻቸው መካከል
አንዱ መልእክተኛው ሆይ አልብሰኝ አላቸው፣ አሺ አሉት፣ ከስብሰባው
ከተመለሱ በኃላ አጣጠፉና ለሰውዬው ላኩለት፡፡ ህዝቦቹም ነብዩ ጠያቂን
እንደማይመልሱ እያወቅህ መጠየቅ አልነበረብህም አሉት፣ ሰውየውም ወላሂ
የሞትሁ ዕለት ከፈኔ እንዲሆን ፈልጌ እንጂ አልጠይቃቸውም ነበር አለ፡፡
ካባውም በሞተ ጊዜ ከፈኑ ሆኖአል ብለዋል፡፡” //ሀዲሱን ቡሀሪ ዘግበውታል//
15.
የእምነት ሀይልና በአላህ መመካት፡- አቡበክር ሲድቅ /ረ.ዐ/
ባወሩት ሀዲስ፡ “ከነብዩ ጋር ዋሻ ውስጥ ተደብቀን እያለን ከላይ
በጭንቅላታችን በኩል የከሀዲዎችን እግር ተመለከትኩና፡ አንተ የአላህ
መልዕክተኛ ሆይ ከእነርሱ መካከል አንድኛው ወደ እግሩ ቢመለከት ያየናል
አልኩኝ፣ መልእክተኛውም አቡበከር ሆይ ሶስተኛቸው አላህ በሆነ ሁለት
ሰዎች ላይ መጥፎ ነገር ሊደርስባቸው ይችላል ብለህ ታስባለህን በማለት
መመለሳቸውን ተናግረዋል፡፡” //ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//
16.
እዝነትና ርህራሄ፡- አቢ ቀታዳ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ “የአላህ
መልእክተኛ መጡ፣ የአቢልአስ ልጅ ኡማማ በትከሻቸው ላይ ነበረች፣
ትከሻቸው ላይ እያለች መስገድ ጀመሩ፣ ሩኩዕ ሲያደርጉ ያስቀምጡዋት ነበር፡
ከሩኩዕ ሲነሱ ያነሱዋት ነበር ብለዋል፡፡” //ሀዲሱን ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//
17.
ነገሮችን ማቅለል፡- አነስ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ መልዕክተኛው
/ሰ.ዐ.ወ/ በሶላት ውስጥ ሆኘ ህጻን ሲያለቅስ ስሰማ የእናትዮዋ ጭንቀት
27

31. ስለሚገባኝ ሶላትን አሳጥራለሁ ማለታቸውን ተናግረዋል። //ሀዲሱን ቡሀሪና
ሙስሊም ዘግበውታል//
18.
አላህን መፍራት፡- አቡ ሁረይራ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ ነብዩ
ሙሀመድ እኔ ወደቤተሰቦቼ ስመለስ በፍራሼ ላይ ተምር ወድቃ አገኝና
ለመብላት ከአነሳሗት በሓ*ላ ምጽዋት ናት ብየ እፈራና አተዋታለሁ
ማለታቸውን ተናግረዋል፡፡ //ሀዲሱን ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//
19.
ምፅዋት መስጠት፡- አነስ ቢኑ ማሊክ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ የአላህ
መልዕክተኛ አልተጠየቁም መልስ የሰጡ ቢሆን እንጂ፣ ከእለታት አንድ ቀን
አንድ ሰው ወደ ነብዩ መጣና ፍየሎች እንዲሰጡት ጠየቃቸው፣ ነብዩም
ከተራራ እስከ ተራራ የሚደርሱ በርካታ ፎየሎችን ሰጡት፣ ወደ ህዝቦቹ ከሄደ
በኃላ ህዝቦቼ ሆይ እስልምናን በመቀበል ሙሀመድን ተከተሉ፣ ሙሀመድ
ሲሰጥ ድህነትን የማይፈራ ሰው ነው አላቸው፣ በማለት ተናግረዋል፡፡
20.
መተባበርን
መውደድ፡-
አኢሻ
መልእክተኛው እቤታቸው ውስጥ ይሰሩ
/ረ.ዐ/
ነበርን?
ባወሩት
ሀዲስ፡
ተብለው ሲጠየቁ
ቤተሰባቸውን ያገለግሉ ነበር፣ የሰላት ወቅት ሲደርስ ወደ ሰላት ይወጡ ነበር
በማለት መልስ መስጠታቸውን ተናግረዋል፡፡ //ቡሀሪ ዘግበውታል//
አል-በሪእ ቢኑ አዚብ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ የኸንደቅ ዘመቻ ጊዜ ነብዩ
ሙሀመድ የደረታቸውን ፀጉር አፈር እስከሚሸፍነው ድረስ አፈር ሲገፉ
አይቻቸዋለሁ ብለዋል፡፡ የኸንደቅ ምሽግ እየተቆፈረ ባለበት ወቅት ነብዩ
ሙሀመድ /ጌታችን ሆይ ፍቃድህ ባይሆን ኖሮ ወደቀናው መንገድ
አንመራም፣ ሰላትም አንሰግድም፣ ምፅዋትም አንሰጥም ነበር፣ ጠላቶቻችን
ጦርነትን በሚፈልጉበት ጊዜ እንቢ አልን፣ እነሱ ግን በእኛ ላይ ድንበርን
አለፉብን፣ ጌታችን ሆይ በእኛ ላይ እርጋታን አውርድብን፣ ጠላቶቻችንን
ስንገጥም ፅኑ አድርገን፣ በማለት ጮክ ብለው መግጠማቸውን ተናግረዋል፡፡
//ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//
21.
እውነተኛነት፡- የነብዩ ሙሀመድ ባልተቤት አኢሻ /ረ.ዐ/ በነብዩ
ሙሀመድ ዘንድ እንደ ውሸት የሚጠላ ባህሪ የለም ብለዋል፡፡ አንድ ሰው
28

32. በነብዩ ፊት ውሸት የሚያወራ ከሆነ ንስሀ መግባቱን እስካላወቁ ድረስ
ውሸታምነቱ ከህሊናቸው አይወገድም ብለዋል፡፡ የነብዩ ሙሀመድ ጠላቶች
እውነተኛነታቸውን መስክረውላቸዋል። አቡ ጀህል የተባለው የነብዩ ቀንደኛ
ጠላት፡ ሙሀመድ ሆይ እኔ አንተን ትዋሻለህ የሚል አንደበት የለኝም
የማስተባብለው ይዘኸው የመጣኸውን ሀይማኖትና ወደሱ የምታደርገውን
ጥሪ ነው ብሏቸዋል፡፡ አላህም ይህንን አስመልክቶ በአል-አንአም ምእራፍ
33 ላይ እንዲህ ይላል፡-
ِ
‫﴿ﻗَﺪ ﻧَـﻌﻠَﻢ إِﻧﱠﻪُ ﻟَﻴَﺤﺰﻧُﻚ اﻟﱠﺬي ﻳَـﻘﻮﻟُﻮن ﻓَِﺈﻧﱠـﻬﻢ ﻻ ﻳُﻜﺬﺑُﻮﻧَﻚ وﻟَﻜﻦ اﻟﻈﱠﺎﻟِﻤﻴﻦ‬
‫ُْ َ ِ ُ َ ُ ْ َﱢ َ َ ِ ﱠ‬
َ
ُ ْ ْ
﴾(٣٣) ‫ﺑِﺂﻳﺎت اﻟ ﱠﻪ ﻳﺠﺤﺪون‬
َ ُ َ ْ َ ِ‫َ ِ ﻠ‬
ትርጉሙም፡-እነርሱ የሚሉት እንደሚያሳዝንህ ጠንቅቀን እናውቃለን፡፡
ፈፅሞ አያስተባብሉህም፣ ግና በዳዮች የሚክዱት የአላህን አንቀጽ ነው፡፡
22.
አላህ ያከበረውን ማላቅ፡- አኢሻ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ ነብዩ
ሙሀመድ ሁለት ነገሮች ለምርጫ ቢቀርቡላቸው አላህን እስካልወነጀለ ድረስ
ቀላሉን ነገር ነው የሚመርጡት፡ ወንጀል ከሆነ ግን ከጉዳዩ የራቁ ነበሩ፣ ወላሂ
ለራሳቸው ብለው በምንም ነግር ላይ ተበቅለው አያውቁም፣ አላህ ያከበረው
ነገር ሲነካ ብቻ ለአላህ ሲሉ ይበቀሉ ነበር ብለዋል፡፡
23.
የፊት ፈገግታ፡- አብደላህ ቢን ሀሪስ ባወሩት ሀዲስ፡ ከረሱል
/ሰ.ዐ.ወ/ የበለጠ አንድም ፈገግተኛ አላየሁም ብለዋል፡፡ //ሀዲሱን ቱርሚዝይ
ዘግበውታል//
24.
አደራንና ቃል ኪዳንን መጠበቅ፡- የነብዩ ሙሀመድ አደራ
አጠባበቅ በአይነቱ የተለየ ነበር፡፡ መልእክተኛው በይፋ ደአዋ /ወደ እስልምና
ጥሪ/
በጀመሩበት
ተከታዮቻቸውን
ወቅት
የከፋ
ጥላትነትን
ጭቆና
ያወጁባቸው፣
የጨቆኗቸው
እነዚያ
እርሳቸውንና
የመካ
ሰዎች
በመካከላቸው የዚህ አይነት ጠላትነት እያለ ከእርሳቸው ዘንድ አደራ
ያስቀምጡ ነበር፡፡ ከሀዲዎቹ ነብዩን ከመካ ወደ መዲና እንዲሰደዱ
ባስገደዱበት ወቅት ነብዩ ሙሀመድ የአጎታቸውን ልጁ አልይ ቢን አቢጣሊብን
29

33. አደራውን ለጠላቶቻቸው እንዲመልሱ በማዘዝ እቤት ጥለዋቸው ነው
የተሰደዱት፡፡ //ኢብን ሂሻም በፃፉት የነብዩ ታሪክ ላይ ይገኛል// ቃል ኪዳንን
ማክበር ከነብዩ ሙሀመድ ፀባይ መሆኑን የሁደይብያው ስምምነት በቂ
ማስረጃ ይሆናል፡፡ በነብዩ ሙሀመድ እና በመካ ከሀዲዎች መካከል
የተደረሰው የሁደይብያው ስምምነት ቅድመ ግዴታ ወደ ሙስሊሞች ያደላ
አልነበረም፡፡ ከሀዲዎቹን ወክለው ስምምነቱን ያደረጉት ሱሀይል ቢኑ አምሩ
የተባሉ ሰው ነበሩ፡፡ ሱሀይል የተባሉት ሰው ለስምምነቱ ቅድመ መስፈርት
ያደረጉት ሙስሊሞች ነብዩን ከድተው ከመዲና ወደ መካ ከሄዱ ላይመለሱ፣
የመካ ካህዳውያን ሰልመው ወደ ሙሀመድ ከሄዱ ሊመለሱ የሚል ነበር፡፡
ቅድመ መስፈርቱ ሙስሊሞችን አስቆጣቸው፣ በጉዳዩም ላይ ተነጋገሩበት፡፡
ሱሀይል የሚባለው የመካ ከሀዲዎች ተወካይ ቅድመ መስፈርቱ ይህ ካልሆነ
እንደማይስማማ ተናገረ፡፡ ሙሀመድም /ሰ.ዐ.ወ/ እርሱ ባቀረበው ቅድመ
ግዴታ ተስማምተው ስምምነቱን ተፈራረሙ፡፡ ስምምነቱን ከተፈራረሙ
ጥቂት ቆይታ በኃላ አቡጀንደል ቢኑ ሱሀይል ቢኑ አምሩ የተባለ አንድ
ሙስሊም በሰንሰለት ታስሮ እያነከሰ ከታችኛው የመካ ክፍል ብቅ በማለት
ከድካም ብዛት ራሱን ሙስሊሞቹ ውስጥ ወረወረ፡፡ አቡጀንደል ስምምነቱን
ከረሱል ጋር የፈረሙት ሱሀይል ቢኑ አምሩ ልጅ ነበር፡፡ አባትዮውም
በስምምነቱ መሰረት ወደ እኔ የምትመልሰው ሰው ይህ ነው በማለት
አቡጀንደልን አሳልፈው እንዲሰጡት ጠየቃቸው፡፡ አቡጀንደልም ከሀዲዎች
ሲያሰቃዩኝ አምልጨ ብመጣ እንዴት ትመልሱኛላችሁ በማለት አምርሮ
ተናገር፡፡
መልዕክተኛውም
አቡጀንደልን
እንዲተውላቸው
ሱሀይልን
ጠየቁት፡፡ ሱሀይል ጥያቄውን እንደማይቀበል ስለገለጸ ስምምነት /ቃል ኪዳን/
ነውና ነብዩም አንተ አቡጀንደል ሆይ ትዕግስት አድርግ፣ ከአላህም ምንዳን
ፈልግ፣ አላህ ለአንተና ከአንተ ጋር ላሉት ደካሞች መፍትሄና ከጭንቅ
መውጫ ያደርጋል፣ እኛ እነዚህን ህዝቦች ታርቀናቸዋል፣ ቃል ኪዳንን
ተገባብተናል፣ እኛ ቃል ኪዳንን አናፈርስም በማለት ከነ ቁስሉ አሳልፈው
ሰጡት፡፡ ከዚያም ነብዩ ወደ መዲና ከተመለሱ በኃላ አቡ በሲር የተባለ
የቁረይሽ ጎሳ ሰልሞ ወደ መዲና መጣ፡ የቁረይሽ ጎሳዎች እርሱን ለመፈለግ
ሁለት ሰዎችን ወደ መዲና ላኩ፡ ቃል ኪዳን ስለገባህ ይህንን ሰው መልስልን
30

34. የሚል ጥያቄ ለነብዩ ቀረበላቸው፡ ቃል ኪዳንን የማያፈርሱት ነብዩ ሙሀመድ
አቡ በሲርን መልሰው ሰጧቸው፡፡ //ሀዲሱን ቡሀሪና ኢማም አህመድ ዘግበውታል//
25.
ጀግንነትና ያለማፈግፈግ፡- የበድር ጦርነት ቀን እኛ ከነብዩ
ሙሀመድ ልክ እንደጋሻ እንከላከል ነበር፣ እርሳቸው በእዚያን ቀን ጠላትን
በሀይለኛው ቀርበው እየተዋጉ ነበር ሲሊ አልይ /ረ.ዐ/ ተናግረዋል፡፡ ነብዩ
ሙሀመድ ከጦርነት ውጭ የነበራቸውን ጀግንነት አነስ ቢኑ ማሊክ /ረ.ዐ/
ሲገልፁ፣ “አንድ ቀን ሌሊት ያልታሰበ ድምጽ ተሰማና የመድና ሰዎች
ደንግጠው ወሬውን ለማረጋገጥ ድምጹ ወዳለበት አቅጣ ወጥተው ቆሙ፡
ነብዩ ሙሀመድ ድምጹ ወደተሰማበት ቦታ ብቻቸውን ሲመጡ ከሰዎቹ ጋር
ተገናኙ ሰዎቹን በማበረታታት የአቢ ጠለሀን ፈረስ በመጋለብ ድምጹ
ወዳለበት ቦታ ሰይፋቸውን ይዘው ተጠጉ” ብለዋል፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም
ዘግበውታል//
በእሁድ ጦርነት ጊዜ ነብዩ ሙሀመድ በጦርነቱ ዙሪያ
ባልደረቦቻቸውን ሲያማክሩ ባልደረቦቻቸው እንዋጋ የሚል ሀሳብ አቀረቡ፡፡
የነብዩ ሀሳብ ግን ከዚህ የተለየ ነበር፡፡ አንሷር በመባል የሚጠሩት የነብዩ
ባልደረቦች የነብዩን ሀሳብ መቀበል ነበረብን የሚል ፀፀት አደረባቸውና ነብዩ
ሆይ እርሰዎ እንደፈለጉት ይሁን የሚል ሀሳብ አቀረቡ፡፡ ነብዩ የጦር
መሳሪያቸውን ታጥቀው ስለነበር አንድ ነብይ የጦር መሳሪያውን ከታጠቀ
በኃላ ይጋደላል እንጅ ትጥቁን አያወጣም በማለት ወደጦርነቱ ገብተዋል፡፡ //
ሀዲሱን ኢማም አህመድ ዘግበውታል//
26.
ቸርነት፡- ኢብን አባስ /ረ.ዐ/፣ ነብዩ ሙሀመድ በጣም ለጋስ ሰው
ነበሩ፣ ልግስናቸው በረመዳን ወር በጣም የጠነከረ ነበር፣ በረመዳን ሌሊቶች
ከጅብሪል ጋር ቁርአንን ያነቡ ነበር፣ መልእክተኛው በረመዳን ወር መልካም
ስራ ለመስራት ከነፋስ የበለጠ ይፈጥኑ ነበር ብለዋል፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም
ዘግበውታል// አባዘር /ረ.ዐ/ ስለነብዩ ቸርነት ሲናገሩ፣ ከእለታት አንድ ቀን
የእሁድ ተራራን ፊት ለፊታችን አድርገን ሂርራ በሚባል የመዲና አካባቢ
ስንÙዝ አባዘር ሆይ አሉኝ፣ አቤት አልኩዋቸው፣ የእሁድን ተራራ የሚያክል
ወርቅ ቢኖረኝ ለብድር ባወጣው እንጂ አንድም ሌሊት እኔ ጋር እንዲቆይ
አልፈልግም፣ በስተቀኛቸው፣ በስተግራቸውና በስተኃላቸው እያመላከቱ
31

35. ለአላህ ባሪያዎች ይህን፣ ይህን አደርግበት ነበር ማለታቸውን ገልፀዋል፡፡
//ቡሀሪ ዘግበውታል//
27.
ሀፍረት /አይን አፋርነት/፡ አቡ ሰኢድ አል-ሁድርይ /ረ.ዐ/፣ ነብዩ
ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ግርዶሽ ውስጥ ካለች ድንግል ልጃገረድ የበለጠ ሀፍረት
አላቸው ብለዋል፡፡//ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//
28.
መተናነስ፡- ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ከሰዎች የበለጠ ይተናነሱ
ነበር፡፡ ወደ መስጅድ ሲገቡ ከባልደረቦቻቸው ለይቶ የሚያውቃቸው
አልነበረም፡፡ አነስ ቢን ማሊክ ባወሩት ሀዲስ፡ “ከእለታት አንድ ቀን ከነብዩ
ጋር መስጅድ ውስጥ ተቀምጠን ነብዩ በመካከላችን ደገፍ ብለው ተቀምጠው
ሳለ አንድ ግመል የጋለበ ሰው መጣ፣ ግመሉን ካሰረ በኃላ ሙሀመድ የትኛው
ነው? በማለት ጠየቀ፣ ይህ የተደገፈው ነጩ ሰው ነው አልነው ብለዋል፡፡
//ሀዲሱን ቡሀሪ ዘግበውታል//
ነብዩ ሙሀመድ ከሚስኪን፣ ከደካማና ከባለጉዳይ ጋር አብሮ መሄድ
አይጠየፉም፡፡
ጉዳያቸውን
እስከሚፈፅሙላቸው
ድረስ
ኩራት
አይሰማቸውም፡፡ አነስ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ መዲና ውስጥ የምትኖር አንዲት
ሴት ለነብዩ ሙሀመድ ማለት የምትፈልገው ነገር በአእምሮዋ ውስጥ ነበር፣
ወደ ነብዩም በመምጣት የአላህ መልእክተኛ ሆይ ከእርሰዎ የምፈልገው አንድ
ጉዳይ አለኝ አለቻቸው፣ እርሳቸውም የምትፈልገውን ነገር ፈፀሙላት
ብለዋል፡፡ //ሀዲሱን ሙስሊም ዘግበውታል//
29.
እዝነትና ርህራሄ፡- አቡ መስኡድ አል-አንሷሪ /ረ.ዐ/ ባወሩት
ሀዲስ፡ አንድ ሰውየ ወደ ነብዩ ዘንድ መጣና አንቱ የአላህ መልዕክተኛ ሆይ
ከሱብሂ ሶላት እዘገያለሁ፣ ይህንንም የማደርገው እገሌ የተባለው ሰው ሶላት
ስለሚያስረዝም ነው አላቸው፡ ነብዩ ሙሀመድም እናንተ ሰዎች ሆይ
ከመካከላችሁ ትልቅ ሰው፣ ደካማና ባለጉዳይ ስለሚኖር ሰላት ስታሰግዱ
አሳጥሩ በማለት ቁጣ የተሞላበት ምክር መስጠታቸውን ተናግረዋል፡፡ //ቡሀሪና
ሙስሊም ዘግበውታል//
ኡሳማ ቢኑ ዘይድ ባወሩት ሀዲስ፡ አንድ እለት ከነብዩ ጋር እያለን አንዷ
ልጃቸው ልጇ ሞቶባት ነብዩ እንዲመጡላት መልዕክተኛ ላከችባቸው፣
32

36. ነብዩም ተመለስና የወሰደው አላህ ነው የሚሰጠውም አሱ ነው፣ ሁሉም ነገር
አላህ ዘንድ በቀጠሮ ነው ብለህ ንገራት፣ ትእግስት እንድታደርግ እዘዛት
ምንዳውን ከአላህ ታገኛለች አሉት፡፡ ነብዩ የግድ መምጣት እንዳለባቸው
እንዲነግር መላክተኛውን መልሳ ላከችው፡፡ ሰዕድ ቢኑ ኢባዳህ እና ሙአዝ
ቢኑ ጀበል ከነብዩ ጋር አብረዋቸው ሄዱ፡ ህፃኑም ለነብዩ ተሰጣቸው በስልቻ
ውስጥ እንዳለ ነገር ነፍሱ ትንኳኳለች፡ በዚህን ጊዜ አይናቸው አነባ፣ ሳዕድም
የአላህ መልዕክተኛ ሆይ ለምንድነው እምባ የምታነቡት? አላቸው፣ ይሄ እኮ
አላህ በባሪያዎቹ ልቦች ያደረገው ራህመት /እዝነት/ ነው፣ አላህ
የሚያዝነውም ለአዛኝ ባሪያወቹ ነው ማለታቸውን ተናግረዋል፡፡ //ቡሀሪና
ሙስሊም አግበውታል//
30.
ትዕግስትና ይቅርታ፡- አነስ ኢብን ማሊክ /ረ.ዐ/፡ ከነብዩ ሙሀመድ
ጋር እየሄድኩ ሳለ ጫፉ ወፍራም የሆነ ጥቁር ካባ ለብሰው ነበር፣ አንድ
የገጠር ሰው አገኛቸውና ልብሳቸውን በጣም ጠፍሮ ያዛቸው፡ ወደ ነብዩ ጉረሮ
በኩል ስመለከት የካባው ጫፍ በጣም ከመሳቡ የተነሳ በጉረሯቸው ላይ
ምልክት አወጣ፣ አንተ ሙሀመድ ሆይ አንተ ጋር ካለው የአላህ ገንዝብ
እዘዝልኝ አላቸው፣ ነብዩ ሙሀመድም ወደ ሰውየው ዘወር ብለው ሳቅ አሉና
እንዲሰጠው አዘዙለት ብለዋል፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//
ለነብዩ ሙሀመድ ታጋሽነት ተጨማሪ ምሳሌ የሚሆነው የአንድ አይሁድ
ታሪክ ነው፡፡ ለነብዩ ሙሀመድ ብድር አበድሯቸው የነበረ ዘይድ ቢን ሰንዓህ
የተባለ እይሁድ ነብዩ ሙሀመድ ብድሩን እንዲከፍሉት የተናነቃቸው መሆኑን
እንዲህ ሲል ገልጷል፣ “ለነብዩ ሙሀመድ ብድር አበድሬያቸው የብድሩ ቀን
ሳይደርስ ከሁለት ወይም ከሶስት ቀናት በፊት የአንሷር ጎሳ በሆነ አንድ ሰው
ቀብር
ላይ
ተገናኘን፣
ኡመር
ኡስማንና
ሌሎችም
ባልደረቦቻቸው
አብረዋቸው ነበሩ፣ በስርዓተ ቀብሩ ላይ ከሰገዱ በኃላ ወደ ቀብሩ ግድግዳ ቀረብ
ብለው ተቀመጡ፣ አኔም ወደርሳቸው ተጠጋሁና ካባቸውን ጠፍሬ ያዝኩና
በጭካኔ ፊት አየኃቸው፣ ከዚያም አንተ ሙሀመድ ሆይ ያበደርኩህን
አትከፍልምን? አልኳቸው፣ ወላሂ ከአብዱል ሙጦሊብ ቤተሰብ ብድርን
ለመክፈል እንደምታዘገዩ አላወቅሁም አልኳቸው፣ ወደ ኡመር ቢን ኸጧብ
ስመለከት አይኖቹ ከቁጣ የተነሳ አብጠዋል፡፡ ትኩር ብሎ አየኝና አንተ
33

37. የአላህ ጠላት ከአላህ መልዕክተኛ ጋር ትነጋገራለህን? መልዕክተኛውን
በእውነት በላከው አምላክ እምላለሁ መንግስተ ሰማይን አጣለሁ ብየ ባልፈራ
ኖሮ በያዝኩት ጎራደ አንገትህን እቀላህ ነበር አለ፣ የአላህ መልዕክተኛ
ዝምተኝነትና ፀጥ ባለ ሁኔታ ወደ ኡመር እየተመለከቱ እንዲህ አሉ፣ ኡመር
ሆይ እኛ ከአንተ የምንጠብቀው ከዚህ ውጭ ነበር፣ ልባዊ ምክር ልትሰጠንና
እርሱም መብቱን እንዲጠይቅ ልታዘው ይገባል፣ ኡመር ሆይ ሂድና ብድሩን
ክፈለው፣ እርሱን ባስፈራራህበት ምትክ ሀያ ሳእም /ሳዕም የክብዴት መለኪያ
ነው/ ተጨማሪ ስጠው አሉት፣ ከዚያም ከኡመር ጋር ሂደን ብድሩን
እንደተባለው ከፈለኝ፣ ጭማሬም ሰጠኝ፣ ጭማሬ የሰጠኸኝ ለምንድነው
አልኩት፣ ስላስፈራራሁህ የአላህ መልእክትኛ ተጨማሪ እንዲሰጥህ አዘውኝ
ነው አለኝ፣ ኡመር ሆይ ታውቀኛለህን? ብየ ጠየቅሁት፣ አላውቅህም አለኝ፣
ዘይድ ቢኑ ሰእናህ ነኝ አልኩት፣ ኡመርም የየሁዳ ቄስ? በማለት መለሰ፣ አዎ
የየሁዳ ቄስ ነኝ አልኩት፣ ታዲያ በነብዩ ላይ ይህንን ድርጊት እንድታደርግ
ያነሳሳህ ምንድነው? አለኝ፣ ኡመር ሆይ ሁለት ነገሮች ብቻ ሲቀሩ ሁሉንም
የነብይነት ምልክቶች በሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ላይ አይቻለሁ፣ አንደኛው
ከቁጣው ትዕግስቱ የሚቀድም፣ ሁለተኛው ደግሞ እርሱ ዘንድ ቁጡ ሆነህ
ስትቀርብ በጣም ትዕግስተኛ ሆኖ መቅረቡ ነው፣ ሙሀመድን በእነዚህ ሁለት
ነገሮች ፈትኛቸዋለሁ፡፡ ኡመር ሆይ በአላህ ጌትነት፣ በእስልምና ሀይማኖትና
በሙሀመድ ነብይነት መደሰቴን እመሰክራሁ፣ መዲና ውስጥ ከሚገኙት
ሀብታሞች ውስጥ ስለሆንኩ ለነብዩ ተከታዮች ምፅዋት ለመስጠት ቃል ኪዳን
እገባለሁ አልኩት፣ ከዚያም ተያይዘን ወደ አላህ መልዕክተኛ ሄድን፣
እስልምናንም ተቀበልኩኝ”፡፡ ከዚያ በኃላ ዘይድ በተቡክ ዘመቻ ላይ ከጠላት
ጋር ሲዋጋ ህይወቱ አልፏል፡፡ //ኢብን ሂባን ዘግበውታል//
ለነብያችን ይቅር ባይነት የሚጠቀስ ሌላ ትልቅ ምሳሌ አለ፣ ነብዩ ሙሀመድ
ከመዲና ወደ መካ ሲገቡ ቀደም ሲል ሲያሰቃዩዋቸው የነበሩት የቁረይሽ
ህዝቦች መስጅድ ውስጥ በአንድ ላይ ተሰባስበው በጭንቀት ላይ አግኝተዋቸው
ሳለ በእናንተ ላይ ምን እርምጃ ይወስዳል ብላችሁ ታስባለችሁ? አሏቸው፣
አንተ ቸር ወንድም የቸር ወንድም ልጅ ነህ በማለት መለሱላቸው፣ የአላህ
34

38. መልዕክተኛም እናንተ ነጻ ናችሁ ሂዱ በማለት በነፃ አሰናብተዋቸዋል፡፡ //አል
በይሀቂ ዘግበውታል//
31.
ትዕግስት፡- የአላህ መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ ለትዕግስት ምሳሌ ነበሩ፡፡
በነብይነት ከመታዘዛቸው በፊት ህዝቦቹ ይሰሩትና ይገዙት በነበረው ጣኦት ላይ
አይካፈሉም ነበር፡፡ ወደ እስልምና በግልፅ ጥሪ እንዲያደርጉ በታዘዙበት ጊዜ
ከካሀዲያን የደረሰባቸውን ስቃይ በትዕግስት አሳልፈዋል፣ መዲና ውስጥ እያሉ
ሙናፊቆች ሲከዷቸው ታግሰዋል፣ ፋጡማ የምትባለው ልጃቸው ስትቀር
ሁሉም ቤተሰቦቻቸው በህይወት እያሉ ሲሞቱባቸው በትዕግስት አሳልፈዋል፣
አሳዳጊ አጎታቸው አቡጧሊብና ከጎናቸው በመቆም ሲከላከሉላቸው የነበሩት
አጎታቸው ሀምዛ ሲሞቱባቸው በትዕግስት አሳልፈዋል፡፡
አነስ ኢብን ማሊክ /ረ.ዐ/፡ ከነብዩ ጋር ብረት ሰሪ የሆነው አቢ ሰይፍ ቤት
ገባን፣ የአቡ ሰይፍ ባለቤት የነብዩን ልጅ ኢብራሂምን እያስታመመች ነበር፣
ነብዩም ኢብራሂምን አነሱና ሳሙት፣ ልጁ ጣረ ሞት ላይ ስነበር የአላህ
መልዕክተኛ
ማልቀስ
ጀመሩ፣
የአላህ
መልዕክተኛ
ሆይ
እርሰዎም
ያለቅሳሉን? አልኩአቸው፣ ኢብን አውፍ ሆይ ይህ እዝነት ነው፣ እምባም
እያፈሰሱ አይኖች እንባ ያፈሳሉ ልብ ደግሞ ያዝናል አሉ፣ ጌታችንን
የሚያስደስት ነገር እንጂ መናገር የለብንም አሉ ብለዋል፡፡ //ቡሀሪ ዘግበውታል//
32.
ግልጽና ፍትሀዊ /ቅን የሚፈርድና መድሎ የሌለው/፡- የአላህ
መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ የአላህን ህግ በመተግበር በሁሉም የህይወታቸው ጉዳይ
ላይ ፍቱህ ነበሩ፡፡ የአላህ መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ እርሳቸው በሌሎች ወገኖች
ላይ ጉዳት ቢያደርሱ እንዲበቀሉ ይፈቅዱ ነበር፡፡ አንድ ከአንሷር ጎሳ የሆነ
ሰው ከሰዎች ጋር ሲያወራ ቀልድ እየቀለደ ያስቃቸው ነበር፣ የአላህ
መልዕክተኛ በእርሱ ዘንድ አለፉና በያዙት በትር ጎኑን ቀስ ብለው ጎሰሙት፣
ሰውየውም ከድንጋጤ የተነሳ ጮኸ፣ አንተ የአላህ መልዕክተኛ ሆይ ብድሬን
እንዲመልስ /እንደጎሰምከኝ እንዲጎስምህ/ ፍቀድልኝ አላቸው፣ እርሳቸውም
ሰውነታቸውን እየሰጡት ተበቀል አሉት፣ የአላህ መልዕክተኛ ሆይ እርሰዎ
የጎሰሙኝ ልብስ ያልሸፈነው ገላየ ላይ ነው አላቸው፣ እርሳቸውም
ልብሳቸውን ከፍ አደረጉና ሆደቸውን ገልጠው እንዲበቀል አዘዙት፣ ከዚያ
በኃላ ሰውየው አቀፋቸውና የተገለጠውን ሆዳቸውን ሳማቸው፣ ከዛም አንተ
35

39. የአላህ መልዕክተኛ ሆይ እኔ የምፈልገው እርሰዎን መትቸ ለመበቀል ሳይሆን
የእርሰዎን ገላ ለመሳም ነው አላቸው ሲሉ ኡሰይድ ቢኑ ሁደይር /ረ.ዐ/
የተባሉት ሰሀባ ተናግረዋል፡፡
33.
//አቡዳውድ ዘግበውታል//
አላህን መፍራት፡- የአላህ መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ አላህን በጣም
ከሚፈሩ ሰዎች ነበሩ፡፡ አብደላህ ቢኑ መስዑድ እንዲህ ይላል፡- ነብዩ
ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ቁርአን አንብብልኝ አሉኝ፣ የአላህ መልዕክተኛ ሆይ
በእርሰዎ ላይ ቁርአን ወርዶ እኔ ለእርሰዎ አነባለሁን? አልኳቸው፣ ነብዩ
ሙሀመድም /ሰ.ዐ.ወ/ አዎ ማንበብ ትችላለህ አሉኝ፣ እኔም እስከሚቀጥለው
አንቀፅ እሰስከምደርስ የአል-ኒሳ ምእራፍን ማንበብ ጀመርኩ፣
﴾(٤١) ‫﴿ﻓَﻜﻴﻒ ِ َا ﺟﺌـَﺎ ﻣﻦ ﻛﻞ أُﻣﺔ ﺑِﺸﻬﻴﺪ وﺟﺌـَﺎ ﺑِﻚ ﻋ َﻰ ﻫﺆﻻء ﺷﻬﻴﺪا‬
ً ِ َ ِ ُ َ ‫َ َ إذ ِ ْ ﻨ ِ ُ ﱢ ﱠ ٍ َ ِ ٍ ِ ْ ﻨ َ َﻠ‬
ْ
َ
ْ
ትርጉሙ፡- ከእያንዳንዱ ህዘብ መስካሪን ባመጣን፣ አንተንም በእነርሱ ላይ
መስካሪ ባደረግንህ ጊዜ ከሀዲያን ምን ይውጣቸዋል?
ይህንን አንቀፅ በማሰማት ላይ እያለሁ የአላህ መልዕክተኛ ይበቃሀል አሉኝ፣
ከዚያም ወደእርሳቸው ዘወር ስል አይኖቻቸው እንባን ያነባሉ፡፡ //ቡሀሪና
ሙስሊም ዘግበውታል//
ነብዩ ሙሀመድ ደመና በሰማይ ላይ ባዩ ጊዜ እንደጨነቀው ሰው ወደፊት
ወደኃላ፣ ወደውስጥ፣ ወደውጭ ይሉ ነበር፡፡ እንዲሁም ከፍራቻ ብዛት
ፊታቸው ይቀየር ነበር፣ ሰማዩ ዝናብ ሲያወርድ ደስተኛ ይሆናሉ፡፡ ጉዳዩ
ለምን እንደሆነ ጠየቅኳቸው፣ እርሳቸውም አላውቅም ምናልባት አንዳንድ
ሰዎች እንዳሉት እንዳይሆን ብየ ነው በማለት የሚከተለውን የቁርአን አንቀፅ
ማንበባቸውን አኢሻ /ረ.ዐ/ ተናግረዋል፡፡
‫﴿ﻓﻠﻤــﺎ رأوﻩ ﻋﺎرﺿــﺎ ﻣﺴــﺘﻘﺒﻞ أودﻳــﺘﻬﻢ ﻗــﺎﻟﻮا ﻫــﺬا ﻋــﺎرض ﻣﻤﻄﺮﻧــﺎ * ﺑــﻞ ﻫــﻮ ﻣــﺎ‬
﴾ ‫اﺳﺘﻌﺠﻠﺘﻢ ﺑﻪ رﻳﺢ ﻓﻴﻬﺎ ﻋﺬاب أﻟﻴﻢ‬
ትርጉሙ፡- ለቅጣት የተላከባቸውን ደመና ወደ ሸለቆዎቻቸው አቅጣጫ
ሲኋዝ ባዩ ጊዜ ይህ ዝናብ የሚያወርድልን ደመና ነው አሉ፡ ይልቁንም
በፍጥነት ይከሰት ዘንድ የጠየቃችሁት /ቅጣት/ ነው፡ አሳማሚ ቅጣትን ያዘለ
ንፋስ ነው፡፡
36

40. 34. ባለው
ነገር
መብቃቃት፡-
ኡመር
ቢኑ
ኸጣብ
/ረ.ዐ/፡
በመልእክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ ቤት ገባሁና በሰሌን ላይ ተቀምጠው
አገኘኋቸው፣ ውስጡ ከተምር ዛፍ የተሰራ የቆዳ ትራስ ተንተርሰዋል፣
በእግሮቻቸው በኩል በስልቻ ውሀ አለ፣ እንዲሁም ጥቂት ልብሶች
በግድግዳ ላይ ተንጠልጥለዋል፣ የተኙበት ሰሌን ከመጎርበጡ የተነሳ
ሰውነታቸው ላይ ምልክት አውጥቷል፣ ይህንን ባየሁ ጊዜ አለቀስኩኝ፣
የአላህ መልእክተኛም ለምን ታለቅሳለህ? ብለው ጠየቁኝ፣ እኔም አንቱ
የአላህ መልዕክተኛ ሆይ ኪስራና ቀይሰር የተባሉት ንጉሶች በዚች አለም
ላይ የደስታና የተሻለ ኑሮ እየኖሩ እርሰዎ የአላህ መልዕክተኛ ሆነው
በድህነት ይሰቃያሉን? አልኳቸው፣ እርሳቸውም እነርሱ በአዱንያ /በዚች
አለም/
እንዲደሰቱ
እኛ
ደግሞ
በመጭዋ
አለም
እንዲንደሰት
አትፈልግምን? አሉኝ በማለት ተናግሮአል፡፡//ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//
35.
ለጠላቶቻቸው ቢሆንም እንኳ መልካምን መመኘት፡-
አኢሻ /ረ.ዐ/
ገጥሞዎት
እንዲህ ይላሉ፡ “ከእሁድ ጦርነት የበለጠ በጣም ከባድ ቀን
ያውቃልን?
በማለት
የአላህን
መልዕክተኛ
ጠየቅኃቸው፣
እርሳቸውም በአንቺ ጎሳዎች በጣም ተሰቃይቻለሁ፣ ከእነርሱ ክፉ ስቃይ
የደረሰብኝ አቀባ ቀን ነበር፡ ለማደርገው ደአዋ ድጋፍ እንዲሰጡኝ አሊ ኢብን
አብድ ያሌል ኢብን አብድ ኪላላን አነጋግሬ ነበር፣ ነግር ግን እኔ
እንደፈለግሁት አልተቀበሉኝም ነበር፣ እኔም አካባቢውን እየተጨነቅሁ
ለቀቅሁት፡ ቀርን አሳእሌብ ተብሎ የሚጠራው አካባቢ ስደርስ ራሴን
ወደሰማይ አዙሬ ስመለከት ደመና እንደጠለለኝ አወቅሁ፣ ከዚያም መላዕኩ
ጂብሪል የአላህ መልዕክተኛ ሆይ ህዝቦችህ ምን እንዳሉህ አላህ ሰምቶአል፣
ከፈለግህ ሁለቱን ተራሮች አገናኝቼ ሁሉንም አደቅቃቸዋለሁ አላቸው፣
የአላህ መልዕክተኛም ምናልባት ከእነሱ ዘር አላህን የሚገዛ ሊፈጠር
ስለሚችል ተዋቸው አሉት”፡፡ // ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//
ኢብኑ ኡመር እንደሚከተው ብሏል፡- “አብዱላህ ኢብን ሰሉል ሲሞት ልጁ
አብዱላህ ቢኑ አብዱላህ ወደ መልዕክተኛው መጣና አባቱን የሚከፍንበት
ልብስ እንዲሰጡት ጠየቃቸው፣ ነብዩ ሙሀመድም ሰጡት፣ ከዚያም
37

41. እንዲሰግዱበት ጠየቃቸው፣ መልዕክተኛውም ሊሰግዱበት ቆሙ፣ ኡመር
ኢብኑል ኸጣብ የመልዕክተኛውን ልብስ ያዘና አንተ የአላህ መልዕክተኛ ሆይ
አላህ እንዳይሰግዱበት ከልክሎዎት ሊሰግዱበት ነውን? አላቸው፣ አላህ
እንዲህ በማለት አስመርጦኛል በማለት የሚከተለውን የቁርአን አንቀጽ
አነበቡ፣”
ِ
ِ
ِ
ِ
ِ
ُ‫﴿اﺳﺘَـﻐْﻔﺮ ﻟَﻬﻢ أَو ﻻ ﺗَﺴﺘَـﻐْﻔﺮ ﻟَﻬﻢ إِن ﺗَﺴﺘَـﻐْﻔﺮ ﻟَﻬﻢ ﺳ ْﺒﻌﻴﻦ ﻣﺮة ﻓَـﻠَﻦ ﻳَـﻐْﻔﺮ اﻟﻠﱠﻪ‬
ْ ُْ ْ ْ
َ ْ ً‫ْ ْ ُ ْ ْ ْ ْ ُ ْ َ َ َﱠ‬
ِِ
ِ ْ ‫ِ ﻠﻪ‬
ِ
﴾(٨٠) ‫ﻟَﻬﻢ ذﻟِﻚ ﺑِﺄَﻧﱠـﻬﻢ ﻛﻔﺮوا ﺑِﺎﻟ ﱠﻪ ورﺳﻮﻟِﻪ واﻟ ﱠ ُ ﻻ ﻳـﻬﺪي اﻟْﻘﻮم اﻟْﻔﺎﺳﻘﻴﻦ‬
َ
َ ُ ََ ‫ُ ْ َ َ ُ ْ ََُ ﻠ‬
َ َ َ َْ
ትርጉሙ፡-
“ምህረትን
ብትጠይቅላቸውም
ባትጠይቅላቸውም
ለውጥ
የለውም፣ ሰባ ጊዜ ምህረትን ብትለምንላቸውም አላህ አይምራቸውም፣
እነርሱ በአላህና በመልዕክተኛው ክደዋል፣ አላህ ፋሲቆችን እይመራም”
በመቀጠልም
ሰውየው
ሙናፊቅ
ስለሆነ
ከሰባ
በላይ
ምህረትን
እጠይቅለታለሁ ብለው ሰላት ቆሙ፣ የሚከተለው የቁርአን አንቀጽም ወረደ፡
ٍِ
﴾ ‫﴿وﻻ ﺗُﺼﻞ ﻋ َﻰ َﺣﺪ ﻣﻨـﻬﻢ ﻣﺎت َﺑﺪا وﻻ ﺗَـﻘﻢ ﻋ َﻰ ﻗَـﺒﺮﻩ‬
ِ ‫ُ َﻠ‬
ً‫َأ‬
ُ ْ ‫ﱢ َﻠ أ‬
ْ
ْ
َ َ
َْ
َ
َ
َ
ትርጉሙ፡- ከእነርሱ መካከል ከሚሞቱ ሰዎች በአንዳቸውም ላይ /የጀናዛ
ሰላት/ አትስገድ፣ ከስርኣተ ቀብራቸውም ላይ አትገኝ //ቡሀሪና ሙስሊም
ዘግበውታል//
፭፡ ከአንዳንድ ስነ-ሥርዓቶቻቸው
1- ከጓደኞቻቸው ጋር ያላቸው ቅርበትና አብሮ መኖር፡- ነብዩ
ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ከጓደኞቻቸው ጋር በጣም ቅርበት ነበራቸው፡፡ ይህም
በደንብ ሊታወቅ የሚችለው አንድ ሰው ስለ እርሳቸው የነብይነት ታሪክ
ሪፖርት በዝርዝር ያነበበ እንደሆነ ነው፡፡ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ በሁሉም
ነገራችን የበለጠ ለመስራት እንዲንነሳሳ ጥሩ ምሳሌ ሊሆኑ የሚገቡ ናቸው፡፡
ጀሪር ቢኑ አብዱላህ፡ እስልምናን ከተቀበልኩ ጀምሮ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/
ስር ስቀመጥ አንድም ቀን ከልክለውኝ አያውቁም፣ እኔን በሚመለከቱበት
ወቅት ሁል ጊዜ ፈገግ ይሉ ነበር፡፡ አንድ ጊዜ ፈረስ መጋለብ አይችልም በሚል
መልዕክተኛው ጋር ተከስሼ ስቀርብ ደረቴን በጡጫ መቱኝና ጌታየ ሆይ ፅኑና
38

42. ሌሎች ሰዎችን የሚመራና የመመሪያ ምንጭ አድርገው ብለው ጸሎት
አደረጉልኝ በማለት ተናግሮአል፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//
የአላህ መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ ከባልደረቦቻቸው ጋር ይጫወቱና ይቀልዱ
ነበር፡፡ አንድ አዛውንት ሴት ወደ ነብዩ /ሰ.ዐ.ወ/ መጣችና አንተ የአላህ
መልዕክተኛ ሆይ፡ አላህ ጀነት እንዲያስገባኝ ዱአ አድርግልኘ አለች፣
እርሳቸውም እየቀለዱ አዛውንት ሴት ጀነት አትገባም አሉ፣ አዛውንቲቱም
እያለቀሰች ሄደች፣ ነብዩ ሙሀመድም ጀነት የምትገቢው ወደ ወጣትነት
ዕድሜሽ ተመልሰሽ እንጅ አሮጊት ሆነሽ አይደለም ብላችሁ አብስሯት ብለው
አዘዙ ማለታቸውን አል ሀሰን የተባሉት ተናግረዋል፡፡ ይህንን አስመልክቶ
አላህ /ሱ.ወ/ በአል-ዋቂአ ምዕራፍ እንዲህ ይላል፡
﴾(٣٧) ‫﴿ِﻧﱠﺎ أَﻧْﺸﺄْﻧَﺎﻫﻦ ِﻧْﺸﺎء )٥٣(ﻓَﺠﻌﻠَﺎﻫﻦ َﺑﻜﺎرا )٦٣( ُﺮﺑﺎ َﺗْـﺮاﺑﺎ‬
‫ﻋ أ‬
َ ‫ْﻨ ُ ﱠ أ‬
َ ‫إ َ ُﱠإ‬
ً َ ًُ
ً ْ
ََ
ً
ትርጉሙም፡ የገነት እንስቶችን እኛ ፈጠርናቸው፡፡ ደናግልም አደረግናቸው፡፡
ባሎቻቸውን በእጅጉ አፍቃሪዎች በእነርሱም ተፈቃሪዎች ተመሳሳይ ዕድሜ
ያላቸውም አደረግናቸው’’
የነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ቀልድ በቃል ብቻ የተገደበ አልነበረም፡ ነገር ግን
ከባልደረቦቻቸው ጋር ስፖርትን በደንብ ይጫወቱ ነበር፡፡ ዛሂር ቢኑ ሀራም
ተብሎ የሚጠራ ሰው ነበር፣ ነብዩ ሙሀመድን አንዳንድ ነገሮችን
ያቀራርብላቸው ነበር፣ ወደ መጸዳጃ ቦታም ሲሄዱ አስፈላጊ ነገሮችን
ያዘጋጅላቸው ነበር፣ መልእክተኛውም ዛሂር የእኛ ገጠር ነው፣ እኛ የእርሱ
ከተማ ነን ይሉም ነበር፣ ከእለታት አንድ ቀን ሸቀጥ ሲሸጥ ነብዩ ሙሀመድ
/ሰ.ዐ.ወ/ ከበስተኃላው ሳያያቸው አቀፉትና ፊታቸውን ከለከሉት፣ አርሱም
ማን ነው እያለ ሲታገል እርሳቸው መሆናቸውን ሲያውቅ ወደእቅፋቸው
ተጠጋ፣ እርሳቸውም እየቀለዱ ይህንን ባሪያ የሚገዛኝ ማን ነው አሉ፣
እርሱም የአላህ መልዕክተኛ ሆይ እኔ ዋጋ የማላወጣ ሰው ነኝ አላቸው፣ ነብዩ
ሙሀመድም አንተ አላህ ዘንድ ዋጋ ቢስ አይደለህም አላህ ዘንድ ዋጋ ያለህ
ውድ ነህ ማለታቸውን በአነስ ኢብኑ ማሊክ የተወራው ሀዲስ ይገልፃል፡፡
//ኢብኑ ሂባን ዘግበውታል//
39

43. 2- ለጓደኞቻቸው ማማከር፡- የአላህ መልእክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ ጓደኞቻቸውን
ያማክሩና ሀሳባቸውን ይወስዱ ነበር፡፡ ከነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ የበለጠ
ጓደኞቹን የሚያማከር አንድም ሰው የሌለ መሆኑ ቱረሚዝ በዘገቡት
አቡሁረይራ ባወሩት ሀዲስ ላይ ተገልጿል፡፡
3- የታመመን መጠየቅ/መጎብኘት፡- ነብዩ ሙሀመድ ባልደረቦቻቸውን
ይጠይቁ ነበር፣ ደህንነታቸውንም ያረጋግጡ ነበር፡፡ ስለባልደረቦቻቸው
መታመም ከተነገራቸው ከሌሎች ባልደረቦቻቸው ጋር ሆነው ለመጠየቅ
ይጥሩ ነበር፡፡ የመልዕክተኛው ጉብኝት በሙስሊሞች ብቻ የተገደበ
አልነበረም፡፡ ሙስሊም ያልሆኑ ወገኖችንም ጭምር ሲታመሙ ይጠይቁ
ነበር፡፡ ነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/ ሲያገለግል የነበረ አንድ የአይሁዳ
ሀይማኖት ተከታይ ልጅ ታሞ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ሄደን እንጠይቅ ብለው
ሊጥይቁት ይሄዳሉ፣ ከቤቱ እንደደረሱ አባቱን ከራስጌው ተቀምጦ አገኙት፣
ነብዩም እስልምናን ተቀበል አሉት፡ ልጁ እስልምናን ለመቀበል ፍላጎት
ቢኖረውም አባቱን ስለፈራ ወደ አባቱ ዘወር አለ፣ አባቱም አበልቃሲም
/ሙሀመድ/ የሚልህን ታዘዝ አለው፣ ከዚያ በኃላ ልጁ እስልምናን ተቀበለ፣
ነብዩ ሙሀመድም /ሰ.ዐ.ወ/ አላህ እርሱን ከጀሀነም እሳት ስላዳነው ለአላህ
የላቀ ምስጋናየን አቀርባለሁ እያሉ መውጣታቸውን ቡሀሪ የዘገቡት አነስ
ኢብኑ ማሊክ ያወሩት ሀዲስ ያስረዳል፡፡
4- ማመስገንና ውለታን መመለስ፡- ለውለታ የሚከፈለውን ምስጋናና
ሽልማት የአላህ መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ እንዲህ ሲሉ ይገልፁልናል፡፡ “ማንም
ሰው የአላህን ተገን ከፈለገ ለሌላ ሰው /ጠላቱ ቢሆንም እንኳ/ ተገን ይሁን፣
አሳልፎ አይስጥ፣ ማንም ሰው በአላህ ብሎ ከጠየቃችሁ ስጡት፣ ማንም ሰው
ግብዣ ከጠራችሁ ጥሪውን አክብሩ፣ ማንም ሰው ውለታን ወይም ጥሩ ነገርን
ከሠራላችሁ በተመሳሳይ ሁኔታ ክፈሉት፣ የምትሰጡት ነገር ካላገኛችሁ
በተከታታይ ፀሎት አድርጉለት”፡፡ //አቢ ዳውድ ዘግበውታል//
40

44. የነብዩ ባለቤት አኢሻ /ረ.አ/ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ስጦታን ይቀበሉና
ሽልማትን ይለግሱ ነበር ብለዋል፡፡ //ቡሀሪ ዘግበውታል//
5- ቆንጆና ጥሩ የሆኑ ነገሮችን መውደድ፡- አነስ /ረ.ዐ/፡ ከነብዩ
ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ እጅ የሚለሰልስ ሀር እንኳ አልነካሁም፣ ከነብዩ ሙሀመድ
/ሰ.ዐ.ወ/ ሽታ የበለጠ ሽቶም አሽትቼ አላውቅም ብለዋል፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም
ዘግበውታል//
6- መልካም ስራ ባለባቸው አካባቢዎች ሁሉ በሽምግልና
/በአማላጅነት/ መቆምን መውደድ፡- ስሙ ሙጊስ የሚባል በሪራ
የምትባል ሴት ባል የሆነ ባሪያ ነበር፡፡ በመዲና መንገድ እንባው በጺሙ ላይ
እየፈሰሰ ከእርሷ ኃላ ኃላ ሲከተል ነብዩ ሙሀመድም /ሰ.ዐ.ወ/ አዩት፣ ነብዩም
አባስ ሆይ ሙጊስ በሪራን ምን ያህል እንደሚወዳትና እርሧ እንደማትወደው
አይገርምህም አሉ፣ የአላህ መልእክተኛ በሪራን ለምን አትመለሽለትም
አሏት፣ እንዲመለስ አዘዙኝ /አስገደዱኝ/ አለች፣ አይደለም እኔ አማላጅ
ለመሆን ነው አሏት፣ እርሧም እኔ አልፈልገውም አለች በማለት ኢብን አባስ
ተናግረዋል፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//
7- ራስን ማገልገል፡- አኢሻ /ረ.ዐ/ መልዕክተኛው በቤታቸው ውስጥ
ራሳቸውን እንዴት ይመሩ እንደነበር ተጠይቀው ሲናገሩ፣ መልዕክተኛው
እንደማንኛውም ሰው ልብሳቸውን ያጥቡ ነበር፣ ፍየሎቻቸውን ያልቡ ነበር፣
እንዲሁም ራሳቸውን ያገለግሉ ነበር ብለዋል፡፡ //ኢብን ሂባን ዘግበውታል//
ቡሀሪ በዘገቡት ሀዲስ ላይ ደግሞ መልእክተኛው ሁል ጊዜ ቤተሰቦቻቸውን
ያገለግሉ እንደነበርና አዛን ከሰሙ ሁሉንም ነገር እርግፍ አድርገው ወደ
መስጅድ ይወጡ እንደነበር አኢሻ /ረ.ዐ/ ተናግረዋል፡፡
41

45. አድሎ የሌለው ፍትሀዊ ምስክርነት
1-
ጀርመናዊው ገጣሚ ገውተህ፡- “በታሪክ ውስጥ ስለስው ልጅ ሞዴልነት
ጥናትን አካሂጀ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ምሳሌ እንደሀኑ አግኝቻለሁ”
ብሏል፡፡
2-
ፕሮፌሰር ኪይስሙር የሰው ልጅ እድገት በሚለው መፅሀፉ፡ “በነብዩ
ሙሀመድ ላይ የወረዱት የቁርአን ንግግሮች የግድ ከአላህ መሆኑ ለእኔ ግልፅ
ነው፣ ምክንያቱም እነዚህ የቁርአን ንግግሮች እስከ ሰባተኛው መቶ ክፍለ
ዘመን በእውቀት የተመሰረተ ፈጠራ ሊሆኑ የማይችሉ ናቸው፡፡ ስለሆነም
እነዚህ ቃላቶች በእርግጥም ከአለህ ወደ ነብዩ ሙሀመድ የወረዱ መሆናቸው
ለእኔ ማስረጃ ነው፣ ቁርአን የአላህ ቃል መሆኑን ለመቀበል የሚከለክለኝ
ነገር የለም” ብሏል፡፡
3-
ወል ዱዩራንት የኛው ክፍለ ዘመን ስልጣኔ ታሪክ በሚለው መፅሀፉ
ላይ፡ “እኛ የሰው ልጆች በሰዎች ዘንድ ያለውን ትልቅነት ከመዘንን
የሙስሊሞች መልዕክተኛ እስካሁን በታሪክ ውስጥ ከነበሩ ታላላቆች ታላቅ
ናቸው፣ በእርግጥም ከእውነት የራቀ እምነትና ወገንተኝነትን፣ እንዲሁም
ጥንቆላን ገትተዋል፣ ከየሁዳ ከክርስቲያንና ከቀደምት የሀገራቸው ሀይማኖት
በላይ ቀላልና ግልፅ እንዲሁም ጠንካራና እስካሁን ድረስ ሊቆይ የቻለ
ህይማኖትን መስርተዋል” ብሏል፡፡
4-
ጆርጅ ዲ ቶልዝ፡ ሕይወት በሚለው መፅሀፉ ላይ፡ “የሙሀመድን
መልዕክተኝነት የተጠራጠረ ሰው በአላህ ጌትነት የተጠራጠረ ሰው ነው”
ብሏል፡፡
5-
ዊልዝ የሚባለው ሳይንቲስት፡ እውነተኛው ነብይ በሚለው መጽሀፉ
ላይ፡ “ለመልዕክተኛው እውነተኝነት ማስረጃየን እገልፃለሁ፣ ምክንያቱም
ቤተሰቦቻቸውና ለእርሳቸው ቅርበት ያላቸው ሰዎች መጀመሪያ በእርሳቸው
42

46. ያመኑ ናቸው፡፡ በእርግጥም ምስጢሮቻቸውን ሁሉ አንብበው የተረዱ ነበሩ፡፡
በእውነተኛነታቸው ቢጠራጠሩ ኖሮ በእርሳቸው አያምኑም ነበር” ብሏል፡፡
6-
ስለ ምስራቁ አለም ጥናት ያካሄደው ሄል፡ የአረብ ስልጣኔ በሚለው
መጽሀፉ፡ “የሰው ልጅ ከተፈጠረ ጀምሮ እንደ እስልምና በፍጥነት ወደ ህዝብ
የተሰራጨና አለምን የለወጠ ሀይማኖት አናውቅም፣ በእርግጥም ሙሀመድ
በምድር ላይ አላህን እንዲገዙ ለአለም ህዝቦች አመቻችቷል፣ የማህበራዊ፣
የፍትህና የእኩልነት መመሪያን አስቀምጧል፣ እንዲሁም ከረብሻ ውጭ
ከእነርሱ ሌላ ነገር ከማናውቀው ህዝቦች ውስጥ ሥርዓትን፣ ቅንጅትን፣
ታዛዥነትንና የበላይነትን አመጣ” ብሏል፡፡
7-
ስለ ምስራቅ አገሮች ጥናት ያካሄደው ስፔናዊው ጃን ሊክ አረብ
በሚለው መጽሀፉ ላይ፡ “ስለሙሀመድ ታሪክ አላህ ከገለፀው የበለጠ መግለፅ
አይቻልም፣
ِ ْ ‫ﺔ‬
﴾(١٠٧) ‫﴿وﻣﺎ َرﺳﻠَﺎك ِﻻ رﺣﻤ ً ﻟِﻠﻌﺎﻟَﻤﻴﻦ‬
‫أ ْﻨ َ إ‬
َ
َ
َ َْ
َ ْ ََ
ትርጉሙ፡- “ለአለማት እዝነት ቢሆን እንጅ አልላክንህም”
ጃን ሊክ በመቀጠልም ሙሀመድ እውነት እዝነት ነበር፣ እኔ በእርሱ ላይ
ሶላትና ሰላምታን በፀፀትና በናፍቆት አወርዳለሁ” ብሏል፡፡
8-
በርናርድ ሾ፡ ኢስላም በሚለው መጽሀፉ፡ “ከመቶ ዓመት በኃላ አለም
በሙሉ እስልምናን ትቀበላለች፣ በእውነተኛ ስሙ ባትቀበለው እንኳ በምትክ
ስሙ ትቀበለዋለች፡፡ የምዕራብ ህዝቦች አንድ ቀን የእስልምናን ሀይማኖት
የሚቀበሉበት ጊዜ ይመጣል፣ የምዕራብ ህዝብ ስለ እስልምና በውሸት
የተሞላውን መጽሀፍ ሲያነብ ዘመናት አለፈበት፣ በእርግጥም ስለሙሀመድ
መጽሀፉን ደረሼ /ጽፌ/ ነበር፣ ነግር ግን በእንግሊዝኛ ቋንቋ ታትሞ ስለወጣ
ተወስዶብኛል” ይላል፡፡
43

47. የነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ሚስቶች
የነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ የመጀመሪያ ሚስታቸው ኸድጃ /ረ.ዐ/
ህይወትዋ ካለፈ በኃላ ከአሥር በላይ ሚስት አግብተዋል፡፡ አኢሻ /ረ.ዐ/ ብቻ
ስትቀር ሁሉም ሴተቸ ያገቡና ዕድሜያቸው ትልቅ ነበር፡፡ አኢሻን ያገቧት ግን
ድንግል /ልጃገረድ/ ሆና ነበር፡፡ ቀሪዎቹን ሚስቶቻቸውን ደግሞ ያገቡት
ከተለያዩ የአረብ ጎሳዎች ነው፡፡ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ እነዚህን በርካታ
ቁጥር ያላቸውን ሴቶች ሊያገቡ የቻሉበት ምክንያት አላቸው፡-
1.
ሀይማኖታዊና ሕጋዊ ምክንያቶች፡- እስልምና ከመምጣቱ
በፊት በድንቁርናው ዘመን አረቦች በጉድፈቻ የያዙት ልጅ ያገባትን ሴት
አያገቡም ነበር፡፡ ይህ የሚሆነው ደግሞ በጉድፈቻ የያዙትን ልጅ ልክ
እንደወለዱት ልጅ ስለሚቆጥሩ ነበር፡፡ ዘይነብ ቢንት ጃህሽ የተባለችውን
የነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ሚስት ሳያገቡዋት በፊት በጉድ ፈቻ የያዙት ዘይድ
ኢብን ሀሪሳ የተባለውን ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ በጉድፈቻ ያሳደጉትን ሰው
አግብታ ስትኖር ነበር፡፡ ከዘይድ ጋር ከተፋታች በኃላ አረባውያንን በጉድ ፈቻ
ዙሪያ ያላቸውን የተሳሳተ አመለካከት ለማስተካከል ሲሉ ነብዩ ሙሀመድ
/ሰ.ዐ.ወ/ አግብተዋታል፡፡ አረባውያን ሲከተሉት የነበረውን አመለካከት
ለማፍረስ
አላህ
/ሱ.ወ/
በቅዱስ
ቁርአን
በአል-አህዛብ
ምዕራፍ
እንደሚከተለው ተናግሯል፡፡
ِ ُ ُ ْ
ِ َ َ َ َْ َ َ ْ ِ ْ ِ َ َ ْ َ َ ِ َ
‫﴿وإِذ ﺗَـﻘــﻮل ﻟِﻠﱠــﺬي أَﻧْـﻌــﻢ اﻟﻠﱠــﻪُ ﻋﻠَْﻴــﻪ وأَﻧْـﻌﻤــﺖ ﻋﻠَْﻴــﻪ أَﻣﺴــﻚ ﻋﻠَْﻴــﻚ زوﺟــﻚ واﺗﱠــﻖ‬
َ
ََ
ِ
ِْ
َْ ْ ‫َﱡ‬
َْ َُِِ
ُ‫اﻟﻠﱠﻪَ وﺗُﺨﻔﻲ ﻓِـﻲ ﻧَـﻔﺴـﻚ ﻣـﺎ اﻟﻠﱠـﻪُ ﻣ ْﺒﺪﻳـﻪ وﺗَﺨﺸـﻰ اﻟﻨﱠـﺎس واﻟﻠﱠـﻪُ أَﺣـﻖ أَن ﺗَﺨﺸـﺎﻩ‬
َ َ ْ
َ َ
َ
ِ
ِ
‫ﻓَـﻠَﻤﺎ ﻗَﻀﻰ زﻳْﺪ ﻣ ْﻨـﻬﺎ وﻃَﺮا زوﺟﻨَﺎﻛﻬـﺎ ﻟِﻜـﻲ ﻻ ﻳَﻜـﻮن ﻋﻠَـﻰ اﻟْﻤـﺆﻣﻨِﻴﻦ ﺣـﺮج ﻓِـﻲ‬
َ َ ُ ْ َ َ َ ْ ‫ﱠ َ َ ٌ َ َ ً َﱠ‬
ٌ ََ َ ُْ
ِ
ِ
ِ
﴾(٣٧) ‫َزواج َدﻋﻴﺎﺋِﻬﻢ ِذا ﻗَﻀﻮا ﻣﻨـﻬﻦ وﻃَﺮا ﻛﺎن َﻣﺮ اﻟ ﱠﻪ ﻣﻔﻌﻮﻻ‬
ُ ْ َ ‫أ ْ َ ِ أ ْ َ ِ ْ إ َ َ ْ ْ ُ ﱠ َ ً وَ َ أ ْ ُ ﻠ‬
َ
ትርጉሙም፡ እናም ዘይድ ከእርሷ ጋር ያለውን ጉዳይ በፈፀመ /ጋብቻውን
ባፈረስ/ ጊዜ አጋባንህ። አማኞች የማደጎ ልጆቻቸውን ሚስቶች እነርሱ
44