Përgatitje për provim pranues në Fakultetin Ekonomik

. Bëhuni pjesë e studimeve akademike0
0
I
Përgatitje për provim pranues në
Fakultetin Ekonomik
L I

1
PJESA E PARË E LIGJËRATËS NGA EKONOMIA
Ekonomia
Mikroekonomia
Makroekonomia
Tipet e sistemeve ekonomike
Kërkesa dhe oferta
Ekuilibri i tregut
Tregu dhe llojet e tregut
Kostoja
Firmat dhe llojet e tyre
Llojet e ndermarrjeve
Puna
Paraja
Inflacioni
Deflacioni
Buxheti
Taksat
Prodhimi dhe prodhueshmeria
Çmimi
GDP
Monopoli
Aksioni
Obligacioni
Fillimi i nje biznesi
Detyrat Ekonomike
Prokura Individuale
Prokura e Pwrgjithshme
Karteli
Koncerni
Monopoli
Oligopoli
Marketingu
Promocioni
Distribucioni
Kerkimi i Tregut
Reklama

2
EKONOMIA
Ekonomia mund të përkufizohet si shkencë shoqërore që përshkruan dhe analizon se si
njerëzit në një shoqëri bëjnë zgjedhje të tilla për të përdorur burimet e pamjaftushme që të
kënaqin sa më shumë nevojat dhe dëshirat e tyre.
TIPET E SISTEMEVE EKONOMIKE
Sistemet e ndryshme ekonomike dallohen nga njëri tjetri nga mënyra se si ju përgjigjen
pyetjeve ''çfarë ,si, kush''. Zakonishte sistemet ekonomike bëjnë pjesë në një nga këto
kategori: Ekonomin tradicionale, ekonomin e komanduar, ekonomin e tregut.
KATEGORITË EKONOMIKE
Kategoritë
ekonomike
VLERA KAPITALI
MBIVLERA
PAGA
RENTA
PRONA
MALLI
PARAJA
Figura 1 (Kategorit ekonomike).
Zgjedhja racionale dhe vendimet e konsumatorëve janë objekt studimi i Mikroekonomisë.
Ekonomia ndahet në dy pjesë në:
MIKROEKONOMIA
MAKROEKONOMIA
MIKROEKONOMIA
 Mikroekonoimia merret me studimin e sjelljes se agjentëve ekonomik si:
konsumatorrëve, firmave të biznesit si dhe agjensive qeveritare në masën që
veprimtaria e tyre lidhet me alokimin e burimeve dhe funksionimin e sektorëve te
veqant te ekonomis.

3
Agjentëve
Ekonomikë
Konsumatorëve
Agjensive qeveritare
Firmave të biznesit
Figura 2 (Agjentët ekonomik).
MAKROEKONOMIA
 Makroekonomia merret me studimin e sjelljes e ekonomis kombetare ne tersi me
studimin e Agregatve ekonomik si : Produkti i pwrgjithshem ,punëzenja totale dhe
papunsia ,niveli i pergjithshem i qmimeve dhe inflacioni,bilanci i mbrendshem dhe i
jashtem makroekonomik etj.
Agregatët
Ekonomikë
Produkti i përgjithshëm
Bilanci i brendshëm dhe i
jashtëm makroekonomik
Niveli i pergjithshëm i
çmimeve dhe inflacioni
Punezëina totale dhe
Papunësia
Figura 3 (Agregatët ekonomikë).
TREGU
 Përkufizon vendin ku takohen dhe bëjnë transaksione shitësi dhe blerësi ku ofrohen
produkte për shitje dhe ku ndërrohet pronari i tyre.
Llojet e tregut janë:
 Tregu i konsumit final dhe
 Tregu i konsumit afarsit.

4
TREGU I KONSUMIT FINAL DHE AFARIST
 Tregu i konsumit final përbehet nga blerësit ose individët nëpër shtëpitë e tyre të
cilët i konsumojnë produktet e blera vetë ose së bashku me anëtarët tjerë të familjes.
 Tregu i konsumit afarsit përbëhet nga individë ose nga bashkësia e njerëzve që
blejnë produkte të caktuara për destinime të ndryshme .
OFERTA DHE KERKESA
 Oferta
 Përfaqëson sasinë e një produkti që shitësit janë njëkohësisht të gatshëm dhe në
gjendje të ofrojnë për shitje me çmime të ndryshme gjatë një periudhe të caktuar
kohore.
 Kërkesa
 Përfaqëson sasinë e një produkti, që blerësit janë njëkohësisht të gatshëm dhe në
gjendje të blejnë me çmime të ndryshme të mundshme gjatë një periudhe kohore të
dhënë.
Figura 4 (Ekuilibri i tregut).
EKUILIBRI I TREGUT
 Ekuilibri i tregut paraqet një gjendje të tillë ,në të cilën si blersit ashtu edhe shitësit
nuk kanë arsye të ndryshojnë sjelljet e tyre. Meqense veprojnë shumë blerës dhe
shumë shitës të pavarur, asnjë blerës apo shitës individual nuk ka mundësi të ndikoj të

5
qmimi i tregut. Në një situatë të tillë ekuilibri nuk ka as kërkesë të tepërt as ofert te
tepërt.
Sasia e kërkuar është e barabart me sasin e ofruar
Situatës së tillë i përgjigjet një çmim tregu që quhet ekujliber.
KOSTOJA
 Marrja e vendimit nga ana e një firme për të përcaktuar sasinë e prodhimit apo
shërbimit të destinuar për treg, varet nga kostot dhe çmimi i produktit apo shërbimit që
ajo prodhon dhe shet.
Kostoja klasifikohet në :
 Kosto fikse;
 Kosto variabile.
KOSTOT FIKSE DHE VARIABILE
 Kosto fikse- janë ato shpenzime monetare që bënë firma për imputet fikse të
prodhimit, të cilat nuk ndryshojnë kur ndryshonë prodhimi i firmës.
 Kostoja variabile- janë shpenzimet monetare që bënë firma për imputet e
ndryshueshme të prodhimit, të cilat ndryshojnë në qoftëse ndryshonë sasia e
prodhimit.
 Kombinimi i këtyre dy kostove për të prodhuar një produkt të caktuar si dhe çmimet e
këtyre produkteve përbëjn koston totale të produktit të prodhuar.
KOSTOJA OPORTUNE
 Kostoja oportune matët me diçka, nga e cila ju heqni dorë nga diçka për të marrë diçka
tjetër për të cilën keni më shumë nevojë.
Individët, Firmat e biznesit dhe Qeveritë janë të lidhura me koston oportune.
Shembull: Në qoftëse qeveria vendos të rrisë shpenzimet nga buxheti i shtetit për rregullimin
e rrugëve , duke pakësuar shpenzimet e administratës shtetërore, kostoja oportune e rrjetit
rrugorë të përmirësuar do të jetë një administratë më pak e kushtueshme.

6
Figura 5 (Kostoja opurtune)
NDËRMARRJA
 Ndërmarrja ka qenë dhe mbetet bartëse kryesore dhe e pazëvendesushme në
ekonominë e tregut.
NDËRMARRJA
Prodhuese
Shërbyese
Tregtare
Figura 6 (Ndërmarrja)
Ndërmarrja prodhuese – si rezultat te prodhimit të vetë ka produktin material.
Dallojmë:
 Ndërmarrjen industirale
 Ndërmarrjen bujqësore
 Ndërmarrjen ndërtimre
 Ndërmarrjet e komunikacionit
 Ndërmarrjet prodhuese zejtare
 Ndërmarrjet pyjore etj.
 Ndermarrjet tregetare-merren me kembim ,duke blerë per te shitur mallra ose duke
kryer sherbime në qarkullimin e mallrave.
Ndërmarrjet tregetare mund te jenë:

7
 Nrermarrjet tregtare me shumic,
 Ndermarrjet me pakic si dhe
 Ndermarrjet me shumic dhe pakis
Ndermarrjet Shherbyese-merret me sherbime te ndryshme te cilat jane:
 Hoteliere ,turistike,komunale,propaganduese,reklamuese.
 Grupi i veqant i ndermarrjeve sherbyese jane;
 Bankat dhe shoqerit e sigurimit si dhe ndermarrjet per shfaqjen e filmave,kryerjen e
sherbimeve zyrtare bajnot publike ndermarrjet per rregulllimine qytetit , mirmbajtjene
pastertis etj.
FIRMAT
Firma është një njësi bazë që organizon dhe koordinon faktorët e prodhimit si:
a) Punën, Tokën, Kapitalin dhe aftësitë sipërmarrëse, në procesin e prodhimit.
b) Firma i kombinon të gjitha këto burime për të prodhuar mallra ose shërbime të
ndryshme.
LLOJET E FIRMAVE JANË:
a) Firmat individuale
b) Firmat me Ortak
c) Korporatat
Figura 6 (Llojet e firmave).
FIRMA INDIVIDUALE
Përparsit e firmave individuale:
 Lehtësia e fillimit dhe zhvillimit të biznesit
 Pronari është pronar i vetëvetës
 Pronari gëzon të drejtën në fitim
 Tatimi i lehtë dhe pa tatime të veçanta.
Dobësit e firmave individuale:

8
 Përgjegjësia e pakufizuar
 Kufizimi i resurseve financiare
 Vështërsitë në menaxhment
 Kufizimi i rritjës dhe i jetëgjatësisë.
FIRMAT ORTAKRI
Perparsit e firmas ortakri:
 Resurse më të mëdha financiare
 Aftësi më të lartë menaxhuese dhe financiare
 Jetë më të gjatë
 Tatime më të ulëta nga korporatat.
Dobësit e firmave ortakri:
 Përgjegjësia e pakufizuar
 Jetëgjatësia e kufizuar
 Probleme rreth transferimit të pasurisë
 Vështërsitë për të ardhur të kapitali më i madh.
FIRMAT KORPORATA
Përparsit e Korporatave:
 Menaxhimi më efikas
 Pergjegjësia e kufizuar
 Madhësia e korporatave
 Lehtësi për transferimin e pasurisë.
Dobesit e Korporatave:
 Tatimi i dyfisht
 Kostoja fillëstare mund të kërkoj shuma të mëdha parash
 Jo fleksibiliteti
 Konflikti i mundshëm.

9
PYETJET NGA TESTI PRANUES
1. Aktivitetet ekonomike janë:
a) Prodhimi, Konsumi, Shërbimi,Qarkullimi
b) Prodhimi, Shpërndarja, Këmbimi, Konsumi(e saktë)
c) Prodhimi, Faktorët, Qarkullimi,Tregu
2. Resurset ekonomike janë:
a) Të mirat e prodhuara;
b) Të mirat nga natyra; (e saktë)
c) Të mirat e disponueshme.
3. Zgjedhja racionale dhe vendimiet e konsumatorit janë objekt studimi i:
a) Makroekonomisë
b) Mikroekonomisë (e saktë)
4. Cilat janë kategoritë ekonomike?
Kategoritë ekonomike janë:
a) Vlera;
b) Mbivlera;
c) Kapitali;
d) Paga;
e) Malli;
f) Paraja;
g) Prona;
h) Renta.
5. Çka është tregu?
 Përkufizon vendin ku takohen dhe bëjnë transaksione shitësi dhe blerësi ku ofrohen
produkte për shitje.
6. Oferta është:
a) Sasia e mallrave dhe e shërbimeve në treg; (e sakt)
b) Sasia e mallrave të prodhuara;
c) Sasia e të mirave të prodhuara.
7. Korporatat kanë përgjegjësi:
a) Të kufizuar;
b) Të pa kufizuar. (e sakt)
8. Toka dhe kapitali a hynë në grupin e faktorëve të prodhimit?
a) Po (e sakt)
b) Jo
9. Firmat mund të kualifikohen si:
a) Shtetërore, Shoqërore, Ortake
b) Private, Shoqërore,Monopoliste

1
c) Private, Ortake, Korporata (e sakt)
10.Cilat janë llojet e ndërmarrjeve:
a) Prodhuese;
b) Tregtare;
Konsumuese;
c) Shërbyese.
DETYRA EKONOMIKE
1. Në qoftëse shuma e dy numrave është 6 ndërsa ndryshimi i tyre është 4, atëherë ata
numra janë:
a) 5.1(e sakt)
b) 3.3
c) 4.2
2. Nëse çmimi pas zbritjes 30% është 35 euro. Sa ishte çmimi para zbritjes?
a) 35€
b) 50€ 35:70x100=50
c) 15€
3. Cilën përqindje të shumës së tyre e përbëjnë numrat:
54600, 36400
a) 60%-40% (e sakt)
b) 54%-46%
c) 55%-45%
54600+36400=91000
54600:91000x100=60%
36400:91000x100=40
4. Distanca ndërmjet pikave A(3,4) dhe B(7,4)
a) 2
b) 3
c) 4 (e sakt)
3+4=7
7+4=11
11-7=4
5. 15% rabat e 5400 euro është:
a) 54
b) 810 (e sakt) 5400x15:100=810
c) 5400

1
Pjesa e dytë E LIGJERATES NGA EKONOMIA
Puna
Paraja
Inflacioni
Deflacioni
Buxheti
Taksat
Prodhimi dhe prodhueshmeria
Çmimi
GDP
Monopoli
Aksioni
Obligacioni
Fillimi i nje biznesi
Detyrat Ekonomike

2
PUNA
MJETET E PUNËS
 Mjete të punës janë të gjitha ato vegla, pajisje, instrumente, etj., me anë të të cilave
njeriu shërbehet në procesin e prodhimit dhe duke vepruar në objektin e punës.
PARAJA
 Paraja është mjet pagese ose mjet këmbimi. Me fjalë të tjera,paraja është çfarëdo lloj
gjëje që pranohet përgjithësisht në këmbim.
Qëndrueshmërinë
Njohshmërinë
Ndarshmërinë dhe
Njëllojshmërinë
Jetëgjatësinë
Lehtësinë në përdorim
Figura 7 (Paraja funksionale).
FUNKSIONET
E PARASE
Paraja si mjet
kursim
Paraja si mjet
shkëmbimi
Paraja si masë
vlere
Paraja si mjet
pagese

3
Ç’është çmimi?
 Çmimi paraqet sasinë e parasë që jepet për blerjen e një produkti, çmimi i mallrave
përcaktohet sipas vlerës përdoruese të mallit.
INFLACIONI
 Norma e inflacionit shprehë ritmin e rritjes, në përqindje të nivelit të çmimeve gjatë
një periudhe të dhënë.
HIPERINFLACIONI
 Hiperinflacioni është rritja e vazhdueshme e çmimeve që arrinë normën e rritjes
enorme deri 1000% në vit.
DEFLACINI
 Deflacioni është dukuri e kundërt me inflacionit që paraqet zvogëlimin e sasisë së
kartmonedhave dhe të zëvendësuesve të tjerë të parasë në treg.

4
Bllokimi i fondeve monetare
Rritja e tatimit
Rritja e normës së kamatës
Rritja e fondit të mallrave
Zvogëlimi i kredisë
Zvogëlimi i kartmonedhave
Figura 9 (Shkaqet e deflacionit).
Çka është buxheti?
 Buxheti është një plan financiar, që përmbledh të ardhurat dhe shpenzimet për një
periudhë kohore.
Çka është buxhet i balancuar?
 Buxheti i balancuar është kur një buxhet ka shpenzime të barabarta më të ardhurat.
DEFICITI DHE SUFICITI
Kur buxheti ka deficit?
 Kur shpenzimet janë më të mëdha se sa të ardhurat buxheti ka deficit
Kur buxheti ka suficit?
 Buxheti ka suficit kur të ardhurat i tejkalojnë shpenzimet, kjo në ekonomi quhet
suficit.
Çka janë taksat?
 Taksat janë të hyrat (të ardhurat) monetare në dobi të veprimtarisë së shtetit.
Pse qeveritë mbledhin taksat?
 Qëllimi kryesor i taksave është të paguhen shpenzimet që i bënë qeveria për të luajtur
rolin e saj dhe për të përmbushur përgjegjësitë kombëtare, si për sigurimin dhe
mbrojtjen kombëtare, për ndërtimin e rrugëve të automjeteve, për t’u dhënë ndihmë të
varfërve.
Taksat
 Taksat kanë edhe funksione të tjera, ndonjëherë taksat vendosen për të mbrojtur degë
të caktuara të ekonomisë, gjithashtu mund të pengojnë veprimtaritë që qeveria i quan
të domosdoshme,

5
P.sh.: Taksat mbi cigaret dhe pijet alkoolike të quajtura “ taksa të mëkateve “ janë të
vendosura jo vetëm për të mbledhur para por edhe për t’i nxitur njerëzit të mos pinë
duhan apo pije alkoolike .
MONOPOLI
 Përfaqëson një firëm të vetme e cila prodhon dhe shet gjithë produktin e një dege.
Karakteristikat thelbësore të
monopolit janë:
Mungesa e zëvendësuesve të afërt
Aftësia për të ndikuar mbi çmimin
Ekzistenca e pengesave të hyrjes në degë
Figura 10 (Monopoli).
GDP (Produkti i brendshëm bruto)?
 Përfaqëson vlerën e gjithë të mirave e shërbimeve përfundimtare të prodhuara në
ekonomi në një periudhë të dhënë kohore.
GDP ndahet në?
 GDP nominal dhe GDP real-
 GDP nominal- Matë vlerën e produktit total të ekonomisë me çmimet mbizotëruese të
periudhës në të cilën prodhohet produkti.
 GDP real-matë produktin total të prodhuar në çdo periudhë me çmimet e një viti bazë.
FILLIMI I NJË BIZNESI
 Njerëzit që deshirojnë të fillojnë një biznes, paraprakisht mund t’u drejtohen organeve
të specializuara të cilat ofrojn literaturë dhe shërbime konsultimesh.
 E rëndesishme është që para se të fillohet biznesi duhet të kemi të gjitha
informacionet e domosdoshme.
ARSYET E NJERËZVE PER TË FILLUAR BIZNESIN
Ka arsye të ndryshme që njerëzit duan të kenë një biznes të tyrin, siq janë :
 Panvarsija vetijake
 Mundësija e pa kufizuar e fitimit dhe
 Rasti për të punuar me qka ata duan.

6
FINANCIMIMI I NJË BIZNESI
 Shumë njerëz futen në biznes për të bërë para, për të nxjerrë fitime. por ka edhe një të
vertetë në thënjet e vjetra DUHEN PARA PER TE NXJERRE PARA. Disa biznese
mundë të nisen me pakë para, por në shumicën e rasteve ,sipermarrsi ka nevoj për
shumë para.
.
FONDET
E
FINANCIMIT
Fondet e
brendshem
Fondet e
jashtme
Figura 11 (Financimi i një biznesi).
FONDET E BRENDSHME
Në shpenzimet që i bën firma për të prodhuar një të mirë ose shërbim përfshihen.
 Shpenzimet për lëndet e para dhe materjalet ndihmëse, pagat e punonjësve, vlera e
amortizimit të makinave, paisjeve dhe ndertesave shpenzimet e transportit të
marketingut etj.
 Me shitjen e mallit ato para të shpenzuara rikthehen në firm prandaj ato janë fonde të
mbrëndshme.
FONDET E JASHTME
 Edhe bizneset e suksesëshme kanë nevoj për perdorimin e fondeve të jashtme kur janë
në fillim ose në ekspansion.
 Ka raste kur firmes i duhen ma shumë para sepse nga njëherë shitja ndryshon nga
stina, muaji ose java tjetër.
AKSIONI
 Është një letër me vlerë, një titull pronsije, që verteton se një person ka investuar në
firmë.
Çka quajm Divident?

7
 Të ardhurat që sigurohen nga aksionet quhen Divindend.
OBLIGACIONI
 Obligacionet emetohen me një shumë të caktuar, me një afat të caktuar pagese dhe me
një % interesi të caktuar.
PRODHIMI DHE PRODHUSHMERIA
 Standardi i jetesës së një vendi matet me sasin e të mirave dhe shërbimeve që ka dhe
mund të prodhojë vendi për qytetaret e vetë.
 Për të llogaritur një standard jetese pjestohet produkti I përgjithshem kombetar me
numrin e popullsisë.
PRODHUESHMËRIA
 Për të llogaritur prodhushmërin ekonomistët llogariti(autputin)prodhimin(sasinë e të
mirave dhe shërbimeve të prodhuara)për qdo njësi të imputit të përdorur për
prodhimin e këtij produkti(autputi).
PRODHUESHMËRIA
Prodhueshmërija e një vendi varet nga:
 Cilsija e forcave të punës
 Sasia dhe cilësia e makinerive dhe paisjeve të tjera kapitale
 Efektiviteti i perdorimit të burimeve
 Kushtet e biznesit
Shkaqet e rënjes së
prodhueshmëris jane
Kostoja e lartë
e energjisë
Ndryshimet në
forcen e punës
Pakësimi i
investimit
në kapitalin
publik
Rritja në
industrit e
shërbimitPakësimi i
kërkimeve
për zhvillim
Figura 12 (Shkaqet e rënjes së prodhueshmëris).

8
PYETJET NGA TESTI PRANUES
1.Cilat janë funksionet e parasë?
a) Paraja si mas e vlerës
b) Paraja si mjet shkembimi
c) Paraja si mjet kursimi
d) Paraja si mjet pagese
2. Ç’është qmimi?
 Çmimi paraqet sasinë e parasë që jepet për blerjen e një produkti.
3. Çmimi i mallrave përcaktohet sipas vlerës përdoruese të mallit?
a) PO (e sakt)
b) JO
4. Rritja e vazhdueshme e qmimeve në ekonomi quhet?
 Inflacion
5. Kur shpenzimet janë më të mëdha se sa të ardhurat buxheti ateherë ka?
 Deficit
6. Cilat janë llojet e taksave të mëkateve:
a) Taksat mbi cigaren
b) Taksat mbi pijet alkolike
7. Monopoli përfaqëson:
 Dy e më shum firma në një vend
 Një firëm (e sakt)
 Tri e më shum firma
8. Të ardhurat që sigurohen nga aksionet quhen?
 Divindend.
DETYRA EKONOMIKE
1.Sa interes sjellin 3500 euro me 4% interes vjetor për 5 vite?
a) 850
b) 830
c) 700 (e sakt) i=KxP:100x n
2. Për sa kohë kapitali prej 35800 euro me interes të thjesht vjetor prej 5% do të sjellë 5370
euro?

9
a) 5 vite
b) 2 vite
c) 3 vite (e sakt) n=100 x i: KxP
3. 20% i 5500 është?
a) 9500
b) 1050
c) 1100 (e sakt)
4. Në qoftëse kapitali prej 1200euro deponohet në bankë e cila llogarit interes të përbër vjetor
prej 6%, Sa do të jetë vlera e kapitalit pas 7 vitesh?
1650.4
1804.8 (e sakt) Kn=K (1+P:100)n
1710.2
5. Tre puntorë një punë e kryjenjë për 15 dite, Për sa dit do te kryejnë 5 puntore atë punë?
8 ditë
9 ditë (e sakt)
6 ditë
1. Nevojat njerzore janë :
 Të kufizuara
 Të pakufizuara (e sakt)
2. Sherbimet publike është mirë të udhheqen nga qeveria?
 Po (e sakt)
 Jo
3. Kur shpenzimet janë më të medha se të ardhurat kemi
 Deficit (e sakt)
 Suficit
4. Sasia e mallrave që konsumatorët janë te gatshem dhe të aft ti blejnë paraqet
 Kerkesen (e sakt)
 Oferte
5. Korporatat kanë përgjegjesi:
 Të kufizuar (e sakt)
 Te pakufizuar
6. Raportit në mes qmimit dhe sasisë te oferta është
 I drjet (e sakt)
 I zhdrejt
 Nuk kan raport

10
7. Çka quajm ekonomi e komanduar?
 Ekonomia në të cilën fabrikat , ndermarrjet, janë në pronsi të shtetit quhet
Ekonomi e Komanduar
8. Cilat jan faktorët e prodhimit material janë
 Puna
 Mjetet e punës
 Objekti i punës
9. Çka quajmë punë dhe si ndahet ajo?
 Punë quajmë atë veprim të njeriut që ka si rezultat një të mirë materiale që
kryen një funksion të dobishëm shoqëror.
Puna ndahet në:
 Punë prodhuese
 Jo prodhuese
10. Çka quajmë mjetet e punes?
 Mjetet quajm të gjitha ato vegla, paisje, insstromente etj. Me an të të cilave njeriu
shërbehet në procesin e prodhimit duke vepruar mbi objektin e punës.
11. Çka quajm objekt punës?
 Objekt punes quaajm atë material të natyres mbi të cilen vepron njeriu me mjetet e
punes me qëllim që t’ia përshatat nevojave të veta.
12. Çka quajmë forc prodhuese?
 Njerëzit më përvojat shumëvjeqare me vetit e tyre punuese dhe se bashku
memjetet e punes i quajm forc prodhuese.
13. Forma dominuese e tregut në kapitalizmin liberal është:
a) Monopoli i pastër
b) Firma dominuese
c) Konkurenca e plotë (e sakt)
14. Banka qendrore ka të drejtë e emitimit të paras:
a) Po (e sakt)
b) Jo
15. Mungesa e informimit a muns të konsiderohet si shkak i konfliktetve shoqërore:
a) po (e sakt)
b) jo

11
16. Ekzistenca e njeriut detërminohet nga:
a) konsumi
b) prodhimi (e sakt)
c) shpërndarja
17. Ndërmarësia a hynë në gru[in e faktorëve të prodhimin?
a) Po (e sakt)
b) Jo
18. Çmimi i mallrave përcaktohet sipas:
a) vleres prodhuese të vet mallit
b) vlerës së tregut (e sakt)
c) vlerës së këmbimit
19. Intërvenimi i shtetit në ekonomi fillon:
 në fazen e kapitalizmit liberal
 pas krizës së madhe ekonomike të viteve 1929-1933 (e sakt)
 në kapitalizmin bashkohor
20. Me nocionin inflacion a nënkuptojmë rritjen e vazhdueshem te cmimit?
a) jo
b) po (e sakt)
21. Kategoria kryesore analitike e pagës në kapitalizmin bashkohor është:
 paga nominale
 paga reale (e sakt)
 paga relative
22. Riprodhimi shoqëror i zgjërurar mbeshtetët në:
a) fondet e konsumit përsonal
b) fondet e akumulimit (e sakt)
c) fondet konsumit të përbashkët
23. Vetit kryesore të mallit janë:
a) vlera pordoruese dhe vlera e mallit (e sakt)
b) vlera qarkulluese dhe cmimi i mallit
c) vlera e mallit dhe cmimi i mallit
24. Format kryesore të firmes në kapitalizëm bashkohor janë:
a) korporatat multinacionale
b) firma individuale

12
c) firma me ortak
25. Vlera e mallit krijohet në:
a) sferen e qarkullimit
b) sferen e prodhimi (e sakt)
c) sferen e këmbimit
26. Foprma më e paorganizuar e tregut ttë fuqis puntore është:
a) tregu i nënshtruar primar i fuqis puntore
b) tregu i pavarur i fuqis puntore (e sakt)
c) tregu sekondar i fuqisë puntore
27.Çka është kapitali aksionar?
 Bashkimi I një numri të madh kapitalesh të vogla në një numër të vogël kapitalesh
të mëdha e quajm shoqëri aksionare.
27. Si ndahen aksionet?
Aksionet ndahën në:
 Aksionet e rendomta
 Aksionet prioritare
28. Ç’është dividenta?
 Dividenta si fitim nga prona mbi kapitalin aksionar është pjesë e fitimit që
krijohet në ndërmarje ku edhe është edhe avansuar ai capital.
29. Ç’është Renta?
 Fitimi apo mbivlera që e përvetëson (e merr) pronari i tokës vetëm se ka monopol
mbi pronen e tokës. (Pra vetëm pse toka është e tij- më thjeeshtë d.m.th. qeraja e
tokës.)
30. Cilat janë llojet e rentës?
Llojet e rentës janë:
 Renta në punë
 Renta natyrore
 Renta në para
31. Cilat janë format e bashkimit monopolist?
Format e bashkimit monopolist janë:
a) Kartelet
b) Sindikata kapitaliste
c) Trustet

13
d) Koncernet
e) Korportat
32. Cilat janë llojet e riprodhimit shoqëror?
Llojet e riprodhimit shoqëror janë:
a) Riprodhimi shoqëror i thjeshtë
b) Riprodhimi shoqëror i zgjërurar
c) Riprodhimi shoqëror i zvogëluar
33. Ç’ëahtë produkti i domosdoshëm?
 Masa e të mirave materiale që nevoitet për plotësimin e nevojave normale
të një prodhuesi të drejtpërdrejtë e quajm product të domosdoshëm.
34. Ç’ëahtë puna e domosdoshme?
 Sasia e punës së harghuar për prodhimin e produktit të domosdoshëm
quhet punë e domosdoshëm.
35. Ç’është koha e punës së domosdoshme?
 Me qenëse sasia e punës së domosdoshme e hargjuar për prodhimin e
produktit të domosdoshëm matet me gjatësin e kohës së kësaj pune atëherë
këtë e quajmë kohë e domosdoshme.
36. Ç’ëahtë mbiprodukti?
 Prodhimi i tepricës së të mirave materiale e quahjmë mbiprodukt.
37. Ç’është mbipuna?
 Puna e hargjuar gjatë mbikohës së punës për prodhimin e mbiproduktit e
quajmë mbipunë.
38. Ç’është mbikoha e punës?
 Koha e punës gjatë së cilës prodhohet mbiprodukti quhet mbikohë e punës.
39. Cilat janë kategoritë e pagës?
Kategoritë e pagës janë:
a) Paga nominale
b) Paga reale
c) Paga relative
40. Cilat janë participimet e punëtorit?
Participimet e punëtorit janë:

14
a) Participimi financiar I punëtorit në ndërmarrje,
b) Participimi I punëtorëve në udhëheqje me ndermarrjen
41. Çka quajmë rrethëgjirim I kapitalit?
 Levizja e vazhdueshme e kapitalit nëpër sferen e prodhimit dhe të
qarkullimit, sidhe favat tjera përbërëse ku edhe fiton forma të veta gjegjëse
e quajmë proces ciklik apo rrethgjirim të kapitalit.
42. Ç’është kapitali themelorë?
 Pjesa e kapitalit prodhues që është avansuar në mjetet e punës dhe në
ndertesa që hyjnë tërësisht në procesin e prodhimit quhet capital
themelorë.
43. Ç’është kapitali qarkullues?
 Pjesa e kapitalit prodhues që është avansuar në blerjen e lëndëve të para
mjeteve djegëse , karburante etj quhet capital qarkullues.
44. Ç’është amortizimi?
 Konsumimi, vjetërsimi, hargjimi i elementeve të kapitalit themelorë e
quajmë amortizim.
45. Cilat janë metodat e prodhimit të mbivlerës?
Metodat e prodhimit të mbivlerës janë:
 Prodhimi i mbivlerës absolute,
 Prodhimi i mbivlerës relative,
 Prodhimi i supermbivlerës.
46. Çka quajmë mbivlerë absolute?
 Mbivlera që fitohet me rritjen e shkallës së konsumit të fuqisë punëtore
përtej kohës së domosdoshme të punës e quajmë mbivlerë absolute.
47. Çka quajmë mbivlerë relative?
 Mbivlerë relative e quajmë atë mbivlerë që prodhihet jo me zgjatjen e ditës
së punës e as me rritjen e intenzitetit të punës së punëtorit por me
shkurtimine kohës së domosdoshme të punës për riprodhimin e
kundërvlerës së fuqisë punëtore.
48. Ç’ëahtë supermbivlera?
 Realizimi I një mbivlere ekstra e quajmë supermbivlerë.

15
49. Ç’është akumulimi?
 Me fjalën akumulim të kapitalit kuptjomë ndarjen e një pjese të mbivlerës
në fondin e akumulimit dhe avanzimin e saj të vazhdueshëm në procesin e
vetërritjës së tijë.
50. Çka është riprodhimi i thjeshtë i kapitalit individual?
 Procesi i prodhimit të panderprerë në ndërmarrje kapitaliste ku prej një
cikli në tjëtrin masa e produkteve te prodhuara përtrihen në nive të njëjtë,
përkatësisht të pa ndryshueshëm.

16
Lëndet për provim pranues të
Fakultetit Ekonomik
MATEMATIKË
 Ekuacionet lineare,me vlerë apsolute, kuadriatike,iracionale,
 Ekuacionet e drjetzës,rrethit, Elipses
 Sistemet e ekuacioneve lineare me 2 të panjohura
 Veprime me formula trigonometrike
 Logaritmet
 Limitet
 Gjeometri
 Funksionet
EKUACIONET LINEARE
 Zgjidhja e ekuacionit linear
a) 1
b) 2
c) 3(e sakt)
Zgjidhja
EKUACIONET ME VLERE APSOLUTE
 Të zgjidhet ekuacioni me vlerë absolute
a) -1/2 (e sakt)
b) 0
C) -1
Zgjidhja
2
63
2
xx

3252  xx

17
EKUACIONET KUADRIATIKE
Zgjidhja e ekuacionit kuadriatik
a) 0
b) 2(e sakt)
c) 1 Zgjidhja
EKUACIONET IRACIONALE
 Zgjidhja e ekuacionit iracional
a) -5
b) 0
C) 5 (e sakt)
Zgjidhja
EKUACIONET E DREJTEZES
 Ekuacioni i drejtzës I cili kalon nepër pikat A(5,-1) dhe B(3,0) është :
a) X+2y= 3(e sakt)
b) 3x+2y= 1
c) X+2y= 1
Zgjidhja
0442
 xx
xx  91 2

18
KUACIONET E RRETHIT
 Ekuacioni i rrethit me qendër në O(00) dhe rreze r=5 është:
a)
b) (e sakt)
c)
Zgjidhja
EKUACIONET E ELIPSIT
 Elipsa kalon nëpër pikat:
a) (2,2),(0,3)
b) (0,1),(0,5)
c) (0,1),(4,0) (e sakt)
Zgjidhja
SISTEMET E EKUACIONEVE LINEARE ME 2 TE PANJOHURA
 Zgjidhja e sistemit X-2y=-1
2x+y=3 është:
a) (1,1) (e sakt)
b) (2,3)
c) (2,-1) Zgjidhja
    053
25
02
22
22
22



yX
yX
yxX
1
16
2
2
 y
X

19
VEPRIME ME FORMULA TRIGONOMETRIKE
 Nësë cosά=3/5 , sa është sinά:
a) ½
b) 3/2
c) 4/5 (e sakt)
Zgjidhja
LOGARITMET
 Zgjidhja e ekuacionit logaritmik
log2 (x-1)+log2(x-5)= log2 5 është:
a) 2,-1
b) 1,3
c) 0,6( e sakt)
Zgjidhja
LIMITET
Zgjedhja e limitit
a) 3/2(e sakt)
b) ½
c) 0 Zgjidhja
72
43lim


 n
n
n

20
GJEOMETRI
Nësë në një trekëndësh baza është
a=1.5cm dhe lartësia h=4cm, sa është syprina:
a)
b) (e sakt)
c)
Zgjidhja
FUNKSIONET
Nësë f(x)= -5x+6, sa është f*(0)
Zgjidhja
Ligjëruesit:
Asim Xhoxhaj- (JURIST I DIPLOMUAR)
Sadat Bajrami- (EKONOMIST I DIPLOMUAR)
Lulzim Beqiri- (EKONOMIST I DIPLOMUAR)
Bekim Bajrami - (ing. i elektronikës)
2
2
2
10
3
25
cm
cm
cm
2
3x

Përgatitje për provim pranues në Fakultetin Ekonomik

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (20)

Ähnlich wie Përgatitje për provim pranues në Fakultetin Ekonomik

Ähnlich wie Përgatitje për provim pranues në Fakultetin Ekonomik (20)

Mehr von fatonbajrami1

Mehr von fatonbajrami1 (20)

Përgatitje për provim pranues në Fakultetin Ekonomik