Vecorite fundamentale te shpenzimeve dhe te hyrave
1. L_08
Veçoritë fundamentale të
shpenzimeve dhe të hyrave si
kategori qëndrore në ekonominë
e ndërmarrjes
MSc. LULJETA ELEZAJ
Tetor, 2010
ëëë.company.com
2. Shpenzimet dhe të hyrat
Shpenzimet :
Vlera e resurseve të shfrytëzuara gjatë një periudhe të caktuar.
Shprehja në vlerë (para) e harxhimit fizik të resurseve, të cilat I
bartë ndërmarrja për krijimin e produkteve apo shërbimeve
përkatëse.
Te hyrat: Vlera e produkteve të shitura ose shërbimeve të
kryera gjatë një periudhe të caktuar
ëëë.company.com
3. Ndarja fundamentale e shpenzimeve dhe
llojeve të tyre
• Grupi i parë i shpenzimeve:
1) Shpenzimet Variabile dhe
2) Shpenzimet Fikse,
Grupi i dytë i shpenzimeve:
1) Shpenzimet e drejtëpërdrejta
2) Shpenzimet e ndërmjetuara
Grupi i tretë i shpenzimeve:
1) Shpenzimet e veçanta dhe
2) Shpenzimet e përbashkëta
ëëë.company.com
4. Shpenzimet variabile dhe shpenzimet fikse
• Lartësia e shpenzimeve të ndërmarrjes janë të
varuara nga vëllimi i veprimtarisë së
ndërmarrjes.
• Varësisht nga ajo se si në shpenzime ndikon
ndyshimi i vëllimit të veprimtarisë, shpenzimet
ndahen në shpenzime variabile she shpenzime
fikse.
• Ahpenzimet fikse dhe variabile paraqesin
shpenzimet totale të ndërmarrjes
ëëë.company.com
5. Shpenzimet totale = Shpenzimet variabile + Shpenzimet Fikse
ShT = ShV + ShF
• Shpenzimet Variabile (ShV) janë shpenzimet,
që ndryshojnë varësisht nga ndryshimi i vëllimit
të veprimtarisë .
• Shpenzimet Fikse (ShF) janë shpenzimet që nuk
ndryshojnë me rastin e ndryshimit të vëllimit të
veprimtarisë.
ëëë.company.com
8. Llojet e shpenzimeve variabile
• Nga varësia e ndryshimit të vëllimit të
veprimtarisë:
• Shpenzime proporcionale variabile
• Shpenzimet progresive variabile
• Shpenzimet degresive variabile
ëëë.company.com
9. Shpenzimet proporcionale variabile
• Shpenzimet që rriten me të njejtin ritëm si vëllimi
I veprimtarisë.
• Shpenzimet proporcionale variabile për njësi
janë të pavarura nga vëllimi i veprimtarisë
ëëë.company.com
10. Shpenzimet e tërësishme variabile
Vlera e materialit të hargjuar është e bazuar në
sasinë e tavilinave të prodhuara
Material I Hargjuar
Tavolinat
ëëë.company.com
11. Shpenzimet variabile për njësi
Shpenzimi i prodhimit të një tavoline është i
njejtë
Shpenzimi për tavolinë
Tavolina
ëëë.company.com
12. Shpenzimet progresive variabile
• Shpenzimet që rriten me ritëm më të shpejtuar
se vëllimi i veprimtarisë.
• Shpenzimet progresive njësore variabile rriten
me rritjen e vëllimit të veprimtarisë.
• Psh. Shpenzimet e pagave në situata të caktuara mund
të jenë progresive – punët jashtë orarit, shpenzimet e
mirëmbajtjes së paisjeve kur kapaciteti i prodhimit tejkalon
limitin e kapacitetit prodhues.
ëëë.company.com
13. Shpenzimet degresive variabile
• Shpenzimet të cilat rriten me ritëm më të
ngadalësuar sesa vëllimi i veprimtarisë.
• Shpenzimet degresive njësore variabile
zvogëlohen me rritjen e vëllimit të veprimtarisë.
• Psh. Blerja me shimicë e mallit, mund të bëhet
me çmim më të ulët.
ëëë.company.com
14. Llojet e shpenzimeve fikse
• Shpenzimet plotësisht fikse
• Shpenzimet e kushtëzuara fikse dhe
• Shpenzimet e palëvizshme fikse
• Shpenzimet gjysmëfikse
• Shpenzimet reverzibile dhe
• Shpenzimet ireverzibile
• Shpenzimet e vendimmarrjes periodike
ëëë.company.com
15. Shpenzimet plotësisht fikse
• Shpenzimet plotësisht fikse janë shpenzimet që i ka
ndërmarrja nëse e ushtron apo jo veprimtarinë e saj.
• Psh. Shpenzimet e amortizimit
• Shpenzimet plotësisht fikse për njësi zvogëlohen me rritjen
e njësive.
– Shpenzimet e kushtëzuara fiks, paraqiten vetëm nëse veprimtaria
e ndërmarrjes zhvillohet. Psh. Shpenzimet për ngrohje, ndricim,
pastrimit të lokalit etj.
– Shenzimet e palëvizshme fikse , paraqiten pavarësisht zhvillimit të
veprimtarisë. Psh. Shpenzimet e mbikqyrjes, ruajtjes, sigurimit apo
mirëmbajtjes minimale të paisjeve, inventarit apo objektev
•
ëëë.company.com
16. Shpenzimet gjysmëfikse
• Shpenzimet të cilat ndryshojnë shkallë shkallë
me ndryshimin e vëllimit të veprimtarisë. Këto
shpenzime janë fikse në suaza të intervalit të
caktuar të vëllimit të veprimtarisë.
• Psh: me rritjen më të madhe të prodhimit
paraqitet nevoja e makinerisë shtesë, cka
nënkupton shpenzime më të madha të
amortizimit, kamatës etj.
ëëë.company.com
17. Shpenzimet gjysmëfikse reverzibile dhe ireverzibile
• Shpenzimet gjysmëfikse reverzibile/ të rikthyeshme,
rriten shkallë shkallë, kur prodhimi rritet dhe në të njejtën
mënyrë edhe zvogëlohet kur pordhimi zvogëlohet. Psh:
marrja e një depo me qira kur rritet prodhimi.
• Shpenzimet gjysmëfikse ireverzibile/ shpenzimet e
rikthyeshme ngadalë,shpenzimet që rriten me rritjen e
prodhimit por nuk zvogëlohen prapë në të njejten shkallë
kur prodhimi zvogëlohet. Psh: Blerja e një makine të re
kur prodhimi rritet do te ngelë e pashfrytëzuar plotësisht
kur shpenzimi zvogëlohet.
ëëë.company.com
18. Shpenzimet e vendimarrjes periodike
• Niveli i këtyre shpenzimeve nuk varet nga vëllimi i
veprimtarisë por varet nga vendimmarrja për disa nivele të
shpenzimeve.
• Psh: shpenzimet e marketingut, hulumtime dhe zhvillim , të
arsimit dhe shërbimeve konsultative (mirëpo jo gjithmonë
këto shpenzime trajtohen si shpenzime të vendimmarrjes
periodike).
• SH.V.P, janë të domosdoshme për prodhimin e planifikuar
gjatë një periudhe të caktuar kohore.
• Përcaktohen duke marrë parasyshë rrethanat e zhvillimeve
në treg dhe resurset e disponueshme të ndërmarrjes.
ëëë.company.com
19. Shpenzimet e përziera variabile dhe fikse
• Shpenzimet e përziera variabile janë dhe nuk janë të
lidhura me ndryshimin e vëllimit të prodhimit.
• Shpenzim i përzier (variabil dhe fiks) është ai shpenzim ,
shuma total e të cilit gjer në një pjesë të caktuar ndryshon
(pjesa variabile), ndërsa mbetja e pjesës tjetër është e
pandyshueshme kur vëllimi iprodhimtarisë ndryshon (pjesa
fikse). Psh. Shpenzimi për automjetin e marrë me qira,
shpenzimet e tel. celular, agjentët tregtar- pjesën etj.
ëëë.company.com
20. Shpenzimet e drejtëpërdrejta dhe shpenzimet e
ndërmjetuara
• Varësisht nga ajo sesi shpenzimet shpërndahen në
produkte në kuptimin e llojeve të shpenzimeve, vendit të
shpenzimeve dhe të bartësve të shpenzimeve –
shpenzimet e drejtëpërdrejta dhe shpenzimet e
ndërmjetuara.
• Shpenzimet e dejtëpërdrejta – ato shpenzime që mund
të klasifikohen drejtëpërdrejt në një produkt të caktuar të
veprimtarisë së ndërmarrjes
• Mund të jenë shpenzime variabile dhe fikse , poe më
shpesh janë shpenzime variabile të cilat përllogariten më
lehtë.
ëëë.company.com
21. Shpenzimet e ndërmjetuara
• Shpenzimet që nuk mund të klasifikohen
drejtëpërsëdrejti në një produkt të caktuar.
• Këto shpenzime së pari përcaktohen sipas
vendit ku krijohen ( departament, sektor etj,) dhe
pastaj shperndahen nëpër produkte .
ëëë.company.com
22. Shpenzimet e veçanta dhe shpenzimet e
përbashkëta
• Kjo ndarje e shpenzimeve bëhet varësisht nga
situatat e vendimmarrjes
• Shpenzimet e veçanta janë shpenzimet e
krijuara nën ndikimin e vendimit të caktuar-
mund të jenë shpenzime variabile dhe fikse-
ndërprejrja e prodhimit të ndonjë produkti të
caktuar.
• Shpenzimet e përbashkëta janë shpenzimet që
nuk janë nën ndikimin e vendimit të veçantë –
qiraja, kamata, amortizimi etj.
• ëëë.company.com
23. Shpenzimet totale dhe të hyrat totale
• ShT = Q x ShV/njësi + ShF
• Shpenzimet
• Shpenzimet Totale
• Shpenzimet variabile
• Shpenzimet Fikse
• Sasia e prodhuar
ëëë.company.com
24. • Llogaritja e shpenzimeve totale për njësi:
• ShT/njësi= (QxShV/njësi+ShF)/Q=ShV/njësi+ShF/Q
ëëë.company.com
25. Të hyrat totale
• Të hyrat totale të ndërmarrjes janë të varura nga
vëllimi i shitjes dhë çmimi i shitjes.
• HT= Q x Çmimi /njësi
• HT/njësi= HT/Q=Ç/njësi
ëëë.company.com
