1. Firma (ndërrmarrja)
-Firma është njësi bazë që organizon dhe koordinon faktorët e
prodhimit,punën,tokën,kapitalin në procesin e prodhimit.Apo më mirë të themi firma
është qeliz themelore në të cilen krijohet e ardhura dhe fitimi.
-Të gjitha firmat në fillim duhen të ken parasysh disa probleme siq janë:
çfarë malli të prodhojn dhe cfar sasije?
çfarë teknologjije të përdorin?
çfarë sasi faktorësh prodhimi të përdorin?
çfarë strukture organizative? etj.
-Gjithashtu firma duhet të ketë parasysh se do të hasë edhe ne disa probleme siq
jan kostot totale dhe të ardhurat totale.
Kostot totale quhen të gjitha të ardhurat që firma siguron nga shitja e mallrave dhe
shërbimeve që ajo prodhon.
Kostot totale janë shpenzimet totale që bëhen nga firma për të prodhuar dhe shitur
këto mallra dhe shërbime.
Fitimi I firmës është diferenca midis të ardhurave totale të firmës dhe kostos totale
përbën fitimin e firmës. Fitimi është pozitiv kur të ardhurat tejkalojnë koston, dhe
negative kur kostoja e tejkalon të ardhurat. firmat mundë të synojnë të krijojnë një
imazh të mirë në fushën e punësimit, të fitojnë më shumë prestigj në treg , të ruajnë
mjedisin nga mbetjet teknologjike. Firmat që synim kryesor nuk e kanë fitimin quhen
firma jofitimprurëse.
Firmat dhe tregjet
Tregu shërben si mekanizëm për të koordinuar planet e shitjes dhe blerjes së
individëve të ndryshëm.
Koordinimi i firmës –konsiston në faktin që pronari i makinës e qon atë në firmën që
riparon makina, pasi rregullohet makina, pronari i saj paguan paratë vetën njëherë
për të gjitha shërbimet e kryera prej sajë.
Koordinimi i tregut –konsiston në faktin se për të rregulluar makinën, pronari i saj
duhet fillimisht të pajtojë një mekanikë , i cili duhet të shikojë defektin dhe bëjë
listën e pjesëve të ndërrimit si dhe instrumenteve që duhen për ti vendosur ato,
nëpërmjet kësaj rruge pronari i makinës kryen shumë transaksione individuale.
Rrugën që do të zgjedh pronari i makinës e zgjedh Kostoja.
Kosto e transaksioneve –sa herë që shitet e blihet një mall ose shërbim i caktuar,
kemi të bëjme me një transaksion.
Ekonomizime të shkallës-ekzistojnë kur kostoja e prodhimit të një njësie të produktit
ulet, në qoftë se sasia e prodhimit rritet p.sh. firmat që prodhojnë automobila dhe
televizor.
Skuadra e prodhimit-është një organizim i tillë i prodhimit, në të cilin një grup
individësh specializohen në detyra të caktuara për prodhimin e një produkti ose
shërbimi.
Ekzistojn 3 lloje kryesore firmash:
-Firmat individuale
-Firmat me ortak(ortakrit)
-Korporatat(shoqerit aksionare)
Firmat individuale
Firm individuale quhet ajo firm qe udhëheqet nga një person i vetëm.
Ky person është njëherit menagjer dh drejtor i ndërmarjes. Firma individuale mund
të jen firmat e vogla p.sh.restorantet,dyqanet e ndryshme,firma ndëtimi etj.

2. Avantazh:
Pronari I firmës I merr vetë të gjitha vendimet lidhur me llojin dhe sasinë e
produktit, teknologjin që do të përdorë, veprimet e financimit, sa paisje kapitale do
të blejë sa punëtor do të punësoj etj.
Pronari e merr vetë të gjitha fitimin e firmës dhe e përdorë atë sit ë dëshirojë.
Disavantazh:
Eshtë pëgjegjsia e pakufizuar financiare(kjo është përgjegjsi ligjore për detyrimet e
firmës).
Disavantazh tjetër është se pronari i ka te kufizuar finanacat e investimeve që mund
ti nevojiten per zgjerimin e prodhimit.
Disavantazh konsiderohet edhe kufizimi fizikë I jetëgjatësisë së saj nga vetë
jetëgjatësia ose vullneti I pronarit të sajë.
Firmat me ortak
Këto firma themelohen me 2 e më tepër pronarë ,secili prej tyre bie dakord që të
kontribuojë me një pjesë të punës dhe të kapitalit të tij në firmë, të marrë një pjesë
të fitimit të saj dhe ketë përgjegjsinë e vet në humbje apo detyrimet e firmës.
Firmat me ortak zakonisht krijohen në profesione të tilla, si arkitekt, kontabilist dhe
jurist.
Struktura organizative mvaret nga koncepti dhe dakordimet që kan ortakët.Ata
merren vesh për madhësin e firmës, për veprimtarin që do të ushtrojn, strukturën
organizative etj.
Firma me ortakpërbën edhe faktiqë ajo ka mundësi të rrisë madhësin e kapitalit të
marr hua sepse pasuria personale e të gjithë ortakëve është e përshtatshme.
Avantazh:
Edhe firma me ortakë mundë të krijohet dhe të organizohet lehtësisht ashtu si dhe
firmat individuale.
Kjo formë organizimi e avantazh biznesit është e aftë të tërheq më shumë kapitale
se sa firmat individuale.
Një I rëndësishëm për firmën me ortakë përbën edhe fakti që ajo ka mundësi të rrisë
madhësinë e kapitalit të marrë hua, sepse pasuriaa personale e të gjithë ortakëvee
është e përshtatshme për të garantuar detyrimet e firmës.
Eshtë se kjo firmë ka një pozit më të mirë kreditore se sa firma individuale, kjo
d.m.th se firma ortake mund të merr kredi në bank sepse pasurija e gjith ortakëve
mnd ti mbuloj detyrimet e firmës.
firmat me ortakë kanë aftësi drejtuese dhe organizuese më të lartë përderisa
ekziston mundësia e specializimit të ortakëve në funksione të caktuara drejtuese.
Disavantazh:
Disavantazh kryesorë edhe për firmën me ortakë është përgjegjësia e pakufizuar
financiare.
Tjetër disavantazh ështe se firma për të marr nje vendim duhet të ket pëlqimin e
gjith ortakëve (në të kunërtën firma shpërbëhet).
Çdo ndryshim në përbërjen e ortakëve automatikisht çon në shpërbërjen e firmës,
rrjedhimisht firmat me ortakë kanë jetë të kufizuar në biznes.
Marrëveshjet për të krijuar një firmë me ortakë përmbajnë veprime ligjore të
ndërlikuara për të blerë apo shitur pjesën përkatëse në firmë.
Korporatat
Korporata është ndërmarrje por me struktue me të ndëlikuar.
Kapitali I një korporate formohet nëpërmjet shitjes së aksioneve, prandaj ato shpesh
quhen shoqëri aksionare.

3. Aksionari është pronari i aksioneve ose i vlerave qe i ka investuar ne firmë.
Aksionet janë letra me vlerë pronari mund ti shes ose mund ti bart te ndonjë person
tjetër me të cilin arrin marrveshje.
Aksioni është një titull pronësie ndaj një pjese të pasurisë së shoqërisë, një letër me
vlerë që vërteton se një individ ka investuar në shoqëri vlerën nominale të aksionit
dhe se ka të drejtën të marrë pjesë në fotimin e shoqëris, në përputhje me këtë
vlerë nominale.
Në shoqëritë aksionare pa ofertë publike aksionet mbahen privatisht dhe mundë të
shiten e të blihen vetëm më marrëveshje të të gjith aksionostëve.
Në shoqëritë aksionare me ofertë publike, aksionet blihen dhe shiten në tregun e
letrave me vlerë, në burse.
Struktura drejtuese e shoq. aksionare nuk është e njejtë. Disa kompani nuk janë më
të mëdha se sa një firmë individuale dhe kanë një pronarë kryesor, I cili merr të
gjitha vendimet.
Të ardhurat mbajtësit të aksioneve taksohen dy here, së pari ato taksohen duke
qenë si pjesë e fitimit totaltë shoqërisë dhe së dyti, si pjesë e të ardhurave personale
të aksionerëve.
Një korporat mundë ta shëndrroj këtë disavantazh në avantazh, në qoftëse vepron
ndryshe me fitimin e saj . Le të supozojmë se fitimi nuk u shpërndahet në formë
dividenti aksionostëve, por riinvestohet në biznes. Atëher të ardhurat e shoq.
aksionare takësohen vetëm njëher në masën 30% të fitimit të saj. Për një mbajtës
aksionesh, pagesa prej 30% e taksës mbi fitimin e mbajtur në korportaë është më e
vogël se sa ajo që ai do të paguante si taksë mbi të ardhuratë e shoqërisë dhe mbi
të ardhurat personale, të marra së bashku.
Avantazhet e korporatave
Përgjrgjësia së kufizuar që kanë aksionaret.
Kanë numër me të madhë të ekspertëve të cilët mund të menagjojn dhe të korrin
rezultate të mëdha.
Forma e e organizimit të biznesit me korporta ka edhe një avantazh tjetër,
vazhdimësinë e biznesit.
Aksionistët nuk mundë të tërheqin kapitalin e investuar në shoqëri por ata mundë të
shesin aksionet që kanë blerë në burse. Kjo shitje bëhet me çmimet e tregut dhe jo
në bazë të vlerës nominale të aksionit.
Disavantazh është atëher kur e mundëson shitjen e aksioneve sipas qmimit të
tregjeve ku mund të ndodh që aksione të shiten me çmim minimal.
Rrugët e rritjes së kapitalit nga firma
Firma individuale dhe ajo me ortak mund të shtojn kapitalin e tyre duke marr
hua,kurse korporata paraqet një avantazh në këtë drejtim sepse ajo mund ta shtoj
kapitalin nga burimete jashtme dhe ato të mbrendshme.
Burimet e jashtme jan:Shitja e oblogacioneve,emetimi i aksioneve,marrja e kredive
bankare etj.
Rrugët e rritjes së kapitalit nga firmat
Firmat individuale dhe firmat me ortakë mundë të shtojnë kapitalin e tyre duke
marrë hua nga miqtë ose nga banka. Korporata paraqet një avantazh të theksuar në
këtë drejtim, Burimet financiare kryesore që mundë të sigurojë korporata ndahen në
burime financiare të jashtme dhe burimeve financiare të brendshme.
Për të siguruar burime financiare të jashtme, korporata përdorë këto rrugë kryesore:
shitja e obligacioneve : emërtimi i aksioneve: marrja e kredive bankare.
Shitja e obligacioneve:- obligacioni është një letër me vlerë që i sjell mbajtësit të tij

4. të ardhura të përvitshme, në bazë të përqindjeve fikse të caktuara më pare.
Korporata kryen dy lloj pagesash ndaj mbajtësit të obligacionit: a) pagesën e
interesit, e cila bëhet periodikisht çdo vit, gjatë gjithë jetës së obligacionit.Në qoftë
se norma e ineresit është p.sh. 10% në vit atëher pagesa e interesit për një
obligacion me vlerë nominale 150€ do të ishte 15€ në vit. b)Pagesën e 15€, ose
vlerës nominale të obligacionit Krahas obligacioneve të zakonshme, ekzistojnë edhe
obligacione të konvertueshme, ato dallohen nga obligacionet e zakonshme sepse,
para një date të caktuar, mundë të këmbehen me aksione sipas një norme të
caktuar, p.sh. një obligscion me 10 aksionenë datën e maturimit të borxhit, pra kur
plotësohet afati I detyrimit.
Emërtimi i aksioneve : ekzistojnë tre lloje kryesore aksionesh; aksione të
zakonshme, aksione të preferuara dhe aksione të konvertueshme.
Aksioni I zakonshëm I jep të drejtë mbajtësit të tij të jetë bashkëpronar I
korporatës, të votojë në mbledhjen e përgkithshme dhe të marrë pjesë në zgjedhjen
e drejtorëve.
Aksionet e preferuara janë të ngjajshme më shumë më obligacionet se sa me
aksionet e zakonshme. Mbajtësit e tyre zakonisht kanë të drejtë të pëfitojnë një
normë interesi fikse dhe nuk mundë të kërkojnë rritjen e saj në qoftë se korporata
ecën mire.
Aksionet e konvertueshme janë të ngjajshme me obligacionet dhe aksionet e
preferuara përsa I përket mënyrës së pagesës së interesit, dhe për këtë llojë
aksionesh norma e interesit është fikse.
.Marrja e kredive bankare një rrugë tjetër për të rritur kapitalin e vet për korporatën
është marrja e huasë (kredisë) nga bankat. Ndryshe nga aksionet dhe obligacionet
Kontabiliteti i firmës.Bilanci dhe pasqyra e rezultatit financiar
Për shkaqe të pagimeve të taksave dhe për dijenin e qarkullimit të firmës firma
përdor kontabilitetin.
Dokumentet më të rëndësishme te firmës jan bilanci dhe pasqyra e rezultatit
financiar.
Bilanci i firmës paraqet gjendjen financiare të firmës,kurse
pasqyra e reziltatit financiar përmbledh fitimin dhe humbjen gjat një viti kalendarik
të firmës.