1. Statistika për ekonomiks dhe biznes
Ligjërata 5:
Paraqitja e të dhënave

2. PERMBAJTJA
 Hyrje
 Puna me numra
 Përdorimi i tabelave
 Përdorimi i grafikoneve
 Prezantimi i të dhënave

3. HYRJE (1)
Në Universitetin AAB-Riinvest studiojnë një numër Në Universitetin Riinvest
prej 1472 studentëve të cilët vijnë nga qendra të studiojnë 1472 studentë të cilët
ndryshme të Kosovës duke filluar nga Prishina e vijnë nga qendra të ndryshme të
cila ka 419 studentë, Ferizaji me numër të Kosovës duke filluar nga
studentëve prej 172, Peja me një numër prej 384, Prishina me 419 studentë, Peja
Prizreni me numrin total të studentëve 86, një numër 384, Gjilani 275, Ferizaji 172,
prej 275 vjen nga Gjilani dhe nga Gjakova studiojë Gjakova 136 dhe Prizreni me 86
136 studentë. studentë.
Numri i studentëve, sipas komunave,
X
Numri i studentëve, sipas komunave, të
√
të cilët studiojnë në AAB-Riinvest cilët studiojnë në AAB-Riinvest
Komuna Nr. i studentëve Komuna Nr. i studentëve
Prishtina 419 Prishtina 419
Ferizaji 172 Peja 384
Peja 384 Gjilani 275
Prizreni 86 Ferizaji 172
Gjilani 275 Gjakova 136
Gjakova 136 Prizreni 86
Total 1472 Total 1,472

4. HYRJE (2)
Numri i studentëve, sipas komunave, të cilët studiojnë
X
Prishtina me numër më të madh të studentëve të cilët
√
në AAB-Riinvest studiojnë në AAB-Riinvest
450
Burimi: Administrata e Universitetit Riinvest
419
400 384 Prizreni
350 Gjakova
300 275
Nr. i studentëve Ferizaji
250
200 Gjilani
172
150 136
Peja
100 86
Prishtina
50
0 0 100 200 300 400 500
Prishtina Ferizaji Peja Prizreni Gjilani Gjakova
Nr. i studetëve
Numri i studentëve, sipas komunave, X Numri i studentëve, sipas komunave, të √
të cilët studiojnë në AAB-Riinvest cilët studiojnë në AAB-Riinvest
Komuna Nr. i studentëve Komuna Nr. i studentëve
Prishtina 419 Prishtina 419
Ferizaji 172 Peja 384
Peja 384 Gjilani 275
Prizreni 86 Ferizaji 172
Gjilani 275 Gjakova 136
Gjakova 136 Prizreni 86
Total 1472 Total 1,472

5. PUNA ME NUMRA (1)
 Gjashtë rregullat kryesore gjatë manipulimit me
numra janë:
 Vendosja e numrave në rradhë sipas madhësisë
 Përqëndrimi më shumë në numra
 Numrat që krahasohen të mbahen afër njëri tjetrit
 Rrumbullakësimi i numrave që të jenë më të qartë
 Ofrimi i një përmbledhje në fund: interpretim, tregimi
që e tregojnë numrat

6. PUNA ME NUMRA (2)
Vendosja e numrave në rradhë
 Duhet të radhiten prej të madhit kah i vogli (ndihmohet
krahasimi i vlerave)
X
Përqindja e paisjeve më të Përqindja e paisjeve më të
shitura elektronike në shitore shitura elektronike në shitore
% %
Kompjuterë 39 DVD Player 98
TV 31 Mobil 98
DVD Player 98 Aparat fotografik 84
HiFi 34 Satelit receiver 45
Satelit receiver 45 Kompjuterë 39
Mobil 98 Video kamerë 35
Aparat fotografik 84 HiFi 34
Video kamerë 35 Telefon 33
Telefon 33 TV 31

7. PUNA ME NUMRA (3)
Vendosja e numrave në rradhë
 Duhet të radhiten prej të madhit kah i vogli (ndihmohet
krahasimi i vlerave)
Shitjet sipas anëve gjatë vitit 2007 X Shitjet sipas anëve gjatë vitit 2007
Lindje Veri Jug Perëndim Perëndim Veri Jug Lindje
Speca 360 410 38 420 Patate 840 830 820 800
Domate 300 330 340 470 Speca 420 410 380 360
Patate 800 830 820 840 Lakra 390 390 380 360
Qepë 210 230 200 240 Domate 470 330 340 300
Lakra 360 390 380 39 Qepë 240 230 200 210

8. PUNA ME NUMRA (4)
Përqëndrimi më shumë në numra
Shitjet sipas anëve gjatë vitit 2007
Perëndim Veri Jug Lindje Mesatarja
Patate 840 830 820 800 823
Speca 420 410 380 360 393
Lakra 390 390 380 360 380
Hapesire
Domate 470 330 340 300 360
Qepë 240 230 200 210 220
Shitjet sipas anëve gjatë vitit 2007
Perëndim Veri Jug Lindje Totali
Patate 840 830 820 800 3,290
Speca 420 410 380 360 1,570
Hapesire
Lakra 390 390 380 360 1,520
Domate 470 330 340 300 1,440
Qepë 240 230 200 210 880
Totali 2,360 2,190 2,120 2,030

9. PUNA ME NUMRA (5)
Numrat që krahasohen të mbahen afër njëri-tjetrit
X
Tonelata të pemëve të eksportuara gjatë viteve 2001-2007
2003 2004 2005 2006 2007
Molla 54,000 53,000 58,000 62,000 65,000
Dardha 4,300 4,440 4,600 4,800 5,200
Tonelata të pemëve të eksportuara
gjatë viteve 2001-2007
Molla Dardha
2003 54,000 4,300
2004 53,000 4,440
2005 58,000 4,600
2006 62,000 4,800
2007 65,000 5,200

10. PUNA ME NUMRA (6)
Rumbullakësimi i numrave dhe përmbledhja
Numri i popiullatës
Origjinali I përpunuar
X
Prishtina 546,436 546,000
Prizreni 245,078 245,000
Ferizaji 211,964 212,000
Mitrovica 203,402 203,000
Peja 183,865 184,000
Totali 1,390,745 1,390,000
Qyteti më i populluar në Kosovë është Prishtina me mbi gjysmë
milioni banorë, gjë që është pritur, derisa Mitrovica, e cila ka
qenë qyteti i dytë për nga numri i banorëve të e saj, tani është e
katërta

11. PERDORIMI I TABELAVE (1)
 Qëllimi i tabelave është që t’i ofrojë lexuesit një dukje të
thjeshtë të të dhënave potencialisht komplekse
 Tabelat përdoren për të:
 Paraqitur një numër të madh të të dhënave
 Renditur në mënyrë precize numrat
 Nxjerrë me lehtësi të dhënat prej saj
 Identifikuar numrat që përsëriten
 Ekzistojnë dy lloje të tabelave
 Tabelat e demonstrimit (paraqitjes/prezantimit), dhe
 Tabelat e referencës

12. PERDORIMI I TABELAVE (2)
 Preferohet që tabelat të kenë sa më pak vija ndarëse
 Edhe pse vijat nuk duken, nuk d.m.th. se ndarjet nuk
ekzistojnë
X
Numri i studentëve, sipas komunave, të cilët studiojnë në Riinvest
Gjinia
Komuna Nr. total i studentëve
Meshkuj Femra
Prishtina 199 220 419
Peja 75 200 384
Gjilani 73 63 275
Ferizaji 186 198 172
Gjakova 51 35 136
Prizreni 113 59 86
Total 697 775 1472

13. PERDORIMI I TABELAVE (3)
 Duke pasur më pake vija, tabela është më pak e
ngarkuar me gjëra të panevojshme
 Vrojtuesi është në gjendje që më lehtë ti beje krahasimet
nga tabela
Numri i studentëve, sipas komunave, të cilët studiojnë në
Riinvest
Gjinia
Komuna Nr. total i studentëve
Meshkuj Femra
Prishtina 199 220 419
Peja 186 198 384
Gjilani 75 200 275
Ferizaji 113 59 172
Gjakova 73 63 136
Prizreni 51 35 86
Total 697 775 1,472
Burimi: Administrata e Universitetit Riinvest

14. PERDORIMI I TABELAVE (4)
 Tabela e referencës është një tabelë nga e cila nuk mund
të bëhen krahasimi i të dhënave
 Nga tabela e referencës nxirren dhe përpunohen të
dhënat
Tonelata të pemëve të importuara dhe eksportuara gjatë viteve 1993-2007
Molla Dardha Qershia Dredhëza Pjeshka Banane Rrush Pjepër Portokall
1993 54,000 4,300 54,000 54,000 54,000 4,300 54,000 54,000 4,300
1994 53,000 4,440 53,000 4,440 4,440 4,440 4,440 4,440 4,440
1995 58,000 4,600 62,000 58,000 58,000 4,600 58,000 58,000 4,600
1996 62,000 4,800 62,000 4,800 62,000 4,800 4,800 62,000 4,800
1997 65,000 5,200 65,000 5,200 65,000 65,000 5,200 65,000 65,000
1998 67,700 5,316 68,500 -3,884 72,556 53,156 -3,884 72,556 53,156
1999 70,800 5,532 71,600 -13,608 80,512 65,332 -13,608 80,512 65,332
2000 73,900 5,748 74,700 -23,332 88,468 77,508 -23,332 88,468 77,508
2001 77,000 5,964 77,800 -33,056 96,424 89,684 -33,056 96,424 89,684
2002 80,100 6,180 80,900 -42,780 104,380 101,860 -42,780 104,380 101,860
2003 83,200 6,396 84,000 -52,504 112,336 114,036 -52,504 112,336 114,036
2004 86,300 6,612 87,100 -62,228 120,292 126,212 -62,228 120,292 126,212
2005 89,400 6,828 90,200 -71,952 128,248 138,388 -71,952 128,248 138,388
2006 92,500 7,044 93,300 -81,676 136,204 150,564 -81,676 136,204 150,564
2007 95,600 7,260 96,400 -91,400 144,160 162,740 -91,400 144,160 162,740

15. PERDORIMI I GRAFIKONEVE (1)
 Grafikoni është një diagram i cili paraqet trendët numerike dhe
raportet në mes tyre
 Një grafikon i mirë e bënë informatën të dukshme,
memorueshme dhe kuptueshme
 Grafikoni më i mirë e komunikon mesazhin e tij qartë
 Arsyet për përdorimin e grafikoneve janë kurë:
 Dëshiron të hulumton diçka (grafikonet ndihmojnë në zgjidhjen e enigmës,
dhe
 Tregon një tregim
 Me përdorimin e grafikoneve fitohet:
 Një mesazh i qartë
 Një dizajn i thjeshtë
 Thjeshtësia e fjalëve – që përdoren në grafikone dhe përmbledhja e
grafikonit
 Integriteti i qëllimit dhe veprimit – ku duhet të ceket burim i dhe qëllimi i të
dhënave

16. PERDORIMI I GRAFIKONEVE (2)
Një mesazh i qartë në titull
X
Prishtina me numër më të madh të studentëve të cilët Numri i studentëve, sipas komunave, të cilët studiojnë
studiojnë në AAB-Riinvest në AAB-Riinvest
Burimi: dministrata e Universitetit AAB-Riinvest
A Burimi: Administrata e Universitetit Riinvest
Fushë Kosova Fushë Kosova
Gjakova Gjakova
Ferizaji Ferizaji
Gjilani Gjilani
Peja Peja
Prishtina Prishtina
0 100 200 300 400 500 0 100 200 300 400 500
Nr. i studenteve Nr. i studenteve
 Grafikoni në të majtë e komunikon mesazhin e tij shumë mirë
derisa ai në të djathtë tregon vetëm gjendjen pa ndonjë tregim

17. PERDORIMI I GRAFIKONEVE (3)
Thjeshtësia e dizajnit
X X
Prishtina me numër më të madh të studentëve të Prishtina me numër më të madh të studentëve të cilët
cilët studiojnë në Riinvest studiojnë në Riinvest
Burimi: Administrata e Universitetit Riinvest
450
Prizreni 400 419
384
350
Gjakova
300
Ferizaji
275
250
200
Gjilani 172
150
n
d
u
e
v
r s
. t
N i
136
Peja 100
86
50
Prishtina
0
0 200 400 600 Prishtina Peja Gjilani Ferizaji Gjakova Prizreni
 Preferohet që prapavija e grafikoneve të jetë solide (një-
ngjyrëshe), të mos ketë vija e as numra (vlera) të të dhënave
 Grafikoni përdoret vetëm si orientim që tregon një tregim

18. PERDORIMI I GRAFIKONEVE (4)
Llojet e grafikoneve
 Ekzistojnë disa lloje të ndryshme të grafikoneve
 Do të ndalemi në tre lloje të tyre:
 Shtylla ose rreshti
 Vija
 Rrethore
 Tabela e ardhshme tregon lidhjen në mes të llojeve
grafikoneve dhe aplikimin e tyre
Mire + Shumë të mire ++
Për paraqitjen grafike Grafikonet e preferuara
Shtylla Vija Rrethore
Pjesën e një tërësie ++ +
Ndryshimet gjatë kohës + ++
Krahasimet + +

19. PERDORIMI I GRAFIKONEVE (5)
Shtyllat dhe rreshtat
 Grafikoni duhet të tregoj një
tregim e jo vetëm një gjendje
 Te gjitha të dhënat duhet të
paraqiten horizontalisht
 Në grafikon nuk duhet të
figurojnë vlerat e madhësive
 Madhësitë, sikurse në tabela,
duhet të radhiten sipas
madhësive
 E njëjta e dhënë mund të
paraqitet si në rreshta ashtu
edhe në shtylla

20. PERDORIMI I GRAFIKONEVE (6)
Krahasimi i grafikoneve
 Atëherë kur duhet të krahasohen të dhënat, në bazë të
llojit të mesazhit që transmetohet bëhet edhe grupizimi i
paraqitjes së të dhënave
 Preferohet që afër njëra tjetrës të jenë ato të dhëna që
duhet krahasuar
Numri i studentëve nga Prishtina të cilët Numri i studentëve nga Prishtina të cilët
X
studiojnë në AAB-Riinvest ka pësuar rënie studiojnë në AAB-Riinvest ka pësuar rënie
Burimi: Administrata e Universitetit AAB-Riinvest Burimi: Administrata e Universitetit Riinvest Prishtina
Peja
450 450 Gjilani
400 2007 400 Ferizaji
350 2008 350 Gjakova
300 Nr. i 300
Nr. i Sudenteve
250 250
Sudenteve
200 200
150 150
100 100
50 50
0 0
Prishtina Peja Gjilani Ferizaji Gjakova 2007 2008

21. PERDORIMI I GRAFIKONEVE (7)
Vijat
 Grafikoni me vija është i Investimet ne prodjimin e produkteve ushqimore eshte
ne rritje X
përshtatshëm për: Burimi: Oda ekonomike e Kosoves
20,000,000
 Përcjelljen e ndryshimit të
Importi
18,000,000
Eksporti
16,000,000
variablave gjatë kohës 14,000,000
12,000,000
Donacionet
Investimet
 Përcaktimin e trendeve, dhe Euro 10,000,000
8,000,000
Humbjet
6,000,000
 Identifikimin e raportit në mes 4,000,000
2,000,000
të dy variablave -
2004 2005 2006 2007 2008
 Gjatë paraqitjes grafike me Investimet ne prodjimin e produkteve ushqimore eshte
vija duhet të shmangemi: ne rritje
Burimi: Oda ekonomike e Kosoves
 Shumë vijave në një grafik
20000000
18000000 Investimet
16000000
 Legjendës (në vend të 14000000
12000000
Donacioneti
legjendës ta shkruajmë emrin Euro 10000000
8000000
afër vijës) 6000000
4000000
2000000
0
2004 2005 2006 2007 2008

22. PERDORIMI I GRAFIKONEVE (8)
Krahasimi i grafikoneve
 Në rast se nuk analizohen një grup i të dhënave por
analizohet trendi i zhvillimit të të dhënave, atëherë
grafikonet me vija janë më të përshtatshëm
Importi i produkteve ushqimore ende dominon mbi
X Importi i produkteve ushqimore ende dominon mbi
eksportin eksportin
Burimi: Doganat e UNMIK-ut Burimi: Doganat e UNMIK-ut
16,000,000 Importi 16,000,000
14,000,000 Eksporti 14,000,000
Importi
12,000,000 12,000,000
10,000,000 10,000,000
Euro 8,000,000 Euro 8,000,000 Eksporti
6,000,000 6,000,000
4,000,000 4,000,000
2,000,000 2,000,000
- -
2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008

23. PERDORIMI I GRAFIKONEVE (9)
Rrathët
 Grafikonet rrethore
përdoren për të: Pjesa më e madhe e të hyrave në buxhetit
të Kosovës vijnë nga Doganat
 Treguar pjesët e një tërësie Të hyrat
me përqindje (zbërthimi i tjera
buxhetit etj), dhe Donacionet
 Treguar se si disa pjesë të
ndryshme formojnë një tërësi Të hyrat Doganat
nga mallrat
 Edhe pse janë shumë të dhe
shërbimet
thjeshta për nga paraqitja,
TVSH dhe
ato janë të limituara se tatimet në
çfarë mund të paraqesin fitim

24. PERDORIMI I GRAFIKONEVE (10)
Rrathët
 Gjatë përdorimit të
grafikoneve rrethore, Pjesa më e madhe e të hyrave në buxhetit
të Kosovës vijnë nga Doganat
preferohet që: Të hyrat
 Titulli i grafikonit të paraqet një tjera
tregim Donacionet
 Të kufizohet numri ndarja e
Të hyrat Doganat
rrethit në më së shumti 5 pjesë nga mallrat
 Të radhiten pjesët sipas dhe
shërbimet
madhësive (nga e madhja kah
e vogla) TVSH dhe
tatimet në
 Të shmanget mundësia e fitim
përdorimit të grafikoneve
rrethore për krahasim të të
dhënave

25. PREZANTIMI I TE DHENAVE (1)
 Njohja e materialit
 Rëndësia e audiencës
 Kush do të lexoj dhe ndëgjoi materialin
pra, përshtatja e materialit audiencës!
 Çfarë është njohuri e tyre për temën në
fjalë?
 A mund të analizojnë tabelat dhe
grafikonet?
 A është alokuar koha e mjaftueshme
për prezantim të materialit?
 Çfarë pyetjesh audienca do të ketë?

26. PREZANTIMI I TE DHENAVE (2)
 Përcaktimi i mesazhit dhe
komunikimi i tij
 Njohja mirë e mesazhit –
esenciale
 Përcaktimi për të dhënat që do të
prezentohen në bazë të mesazhit
që dëshiron të japësh
 Zgjedhja e numrave, tabelave
dhe grafeve specifike
 Pas definimit të mesazhit bëhet
caktimi i elementeve prezantuese
 Të dhënat duhet të: jenë të
krahasueshme, ilustrative dhe të
sakta

27. PREZANTIMI I TE DHENAVE (3)
 Prezantimi i numrave
123!?
132!?  Numrat e shkruar mbahen mend më
shumë
 Duhet të lihet një periudhë audiencës
që të absorboj të dhënat (mos u
ngutni)
 Numrat shumë-shifrorë duhet të
rrumbullakohen (përveç rasteve të
veçanta)
 Preferohet shpërndarja e materialit të
prezantimit para prezantimit ashtu që
audienca të mos humbas koncentrimin

28. Njohja e të
dhënave
Analiza e
audiencës
Përcaktimi
i mesazhit
Zgjedhja e të
dhënave
Prezantimi
Feedback nga
audienca
Struktura e pregaditjes dhe prezantimit të të dhënave

29. PYETJE OSE KOMENTE?