In deze nieuwsbrief: AANKONDIGING 01 kunststof composieten in de bouw deel II verslag 04 bouwregatta 2009 05 workshop gegoten composietsteen NIEUWS 03 iba2013 faro architecten 07 zwemmers in eindhoven 09 free d-panelen 10 1e vmrg inspiraties 11 urban detectives 13 innovatie loont! BOOOSTING 14 boook bouwen met groen en glas 08 antwoordkaart, rectificatie 15 aangeslotenen 16 agenda, colofon, bestuur Voor meer nieuws: www.booosting.nl

1. booosting NIEUWSBRIEF #99
booosting AANKONDIGING 15 12 09
NOVEMBER 2009 JAARGANG 20
INHOUD
AANKONDIGING VAN DE THEMAMEETING KUNSTSTOF AANKONDIGING
COMPOSIETEN IN DE BOUW DEEL II OP DINSDAG
DE SPREKERS 01 KUNSTSTOF
COMPOSIETEN IN
DE BOUW DEEL II
15 DECEMBER 2009 VAN 13:30-19:00 Marc Lepelaar
VERSLAG
directeur NPSP 04 BOUWREGATTA
2009
KUNSTSTOF
Jelle Engel 05 WORKSHOP
GEGOTEN
COMPOSIETSTEEN
retail designer and developer G-Star
COMPOSIETEN IN DE Ben Drogt
NIEUWS
03 IBA2013 FARO
ARCHITECTEN
BOUW DEEL II
innovation manager Composites, 07 ZWEMMERS IN
EINDHOVEN
09 FREE
DSM Composite Resins D-PANELEN
10 1e VMRG
INSPIRATIES
11 URBAN
DETECTIVES
13 INNOVATIE
LOONT!
14 BOOOK BOUWEN
MET GROEN EN
GLAS
08 ANTWOORD
BINNENKORT ORGANISEERT BOOOSTING DEEL II VAN DE THEMAMEETING KAART
RECTIFICATIE
KUNSTSTOF COMPOSIETEN IN DE BOUW. IN DE ZOMER VAN 2007 VOND DEEL I 15 AANGESLOTENEN
16 AGENDA
PLAATS BIJ POLY PRODUCTS IN WERKENDAM. HOOG TIJD VOOR EEN UPDATE. COLOFON
BESTUUR
Dit keer zijn we te gast bij NPSP Composieten te Haarlem, fabrikant van
producten van kunststof composieten, ofwel vezelversterkte kunststoffen en
levert een grote diversiteit aan producten voor verscheidene markten.
Ondersteund door het Ministerie van LNV worden ook volledig biologische
01
composieten ontwikkeld. Deze worden gemaakt van natuurlijke vezels en
biologische harsen van restproducten uit de suikerindustrie, natuurlijke oliën
>
of melkzuur.
>

2. Tijdens het eerste deel van de middag staat informatie- en kennisoverdracht
over composieten centraal. Onder de vlag van het huidige thema More
Nature Inside wordt vooral ingezoomd op de duurzaamheid van de
materialen.
Tijdens het tweede informele deel kunt u vanuit het ultieme Booostingidee
van open samenwerking en discussie, hardop nadenken met gastheer
NPSP Composieten, collega’s van Poly Products en Holland Composite
Industrials, de sprekers en andere deelnemers over de eindeloze toepassings-
mogelijkheden van kunststof composieten in de bouw. U kunt ook een case
meenemen waarvan u denkt of overweegt het met composieten te gaan
realiseren. Vrijwel alle bouwdelen zijn denkbaar: bruggen, units, gevels, daken,
zonwering, speeltoestellen, deuren, meubels.
programma
13:30 Inlooplunch
>>>> T H E O R I E
14:00 Opening en inleiding
Atto Harsta, dagvoorzitter/voorzitter Booosting
14:15 LEZING 1 Kunststof composieten in de bouw
Marc Lepelaar, directeur NPSP
14:30 LEZING 2 Ontwerpen en werken met composieten
Jelle Engel, Retail Designer + developer G-Star
14:45 LEZING 3 Duurzaamheid van kunststoffen
FOTO: IMAX SABANDER
Ben Drogt, Innovation Manager Composites DSM Composite Resins
15:00 Rondleiding en demonstratie vacuüminjectie-technologie
15:45 Koffie/thee
>>>> P R A K T I J K
16:00 Er zijn drie tafels waaraan alle deelnemers parallel deelnemen.
Het doel is om - nog - meer gevoel te krijgen voor het ontwerpen met
duurzame composieten. Meegebrachte cases kunt u hier inbrengen. n POLYESTER PANEEL OPLOSSING BEURSPRESENTATIE
17:30 Centrale terugkoppeling van de verkregen inzichten ? G-STARR RAW, BARCELONA & BERLIJN
02
17:45 Tegenlezing www.npsp.nl U bent van harte welkom!
18:00 Discussie www.polyproducts.nl Inschrijven via de antwoordkaart op pagina 08
>
18:45 Borrel tot 19:00 www. hollandcomposites.nl of via info@booosting.nl.
<

3. booosting NIEUWS
BOOOSTING THEMA MORE NATURE INSIDE
IN DE PRAKTIJK: FARO ARCHITECTEN
UITGENODIGD VOOR IBA 2013
©FARO ARCHITECTEN
In 2013 organiseert Hamburg de ‘Internationale Bauausstellung’ (IBA) op Faro architecten beschouwt de woning als een organisme: het reageert op
het grootste Europese riviereneiland Wilhelmsburg. Een onderdeel van de en leert van zijn omgeving als een uitgekiend systeem van huid, organen en
IBA is de ontwikkeling van innovatieve woningbouw in vier categorieën: skelet. Het ingezonden project heet Beyond Darwins dip: ‘...Ik ben als een
Smart Material Houses, Hybrid Houses, Smart Price Houses en Water vlinder, geboren uit een cocon. Ik leef niet eeuwig. Ik ben een klein
Houses. Faro Architecten is uitgenodigd om deel te nemen aan de selectie deeltje in een alomvattende cyclus. Ik adem, eet, drink, transpireer,
voor de Smart Material Houses. Het architectenbureau heeft samen met glans, produceer en huil. Ik beef en ik bloos. Ik heb zintuigen; ik hoor
aangeslotene Aldus bouwinnovatie en Arup een Beyond Darwins Dip de regen, zie de zon en voel of het warm of koud is…’
ingezonden.
Smart Material Houses gedragen zich dynamisch, zowel in materiaal als Wij houden u op de hoogte van deze ontwikkeling.
in technologie. De energie- en materiaalstromen kunnen geoptimaliseerd
worden, waardoor de te ontwikkelen gebouwen duurzamer worden. Het ?
uitgangspunt is dat het ontwerp een sprong maakt in de evolutie van het www.aldus.nl
03
woonhuis met als doel het evenwicht tussen woning, gebruiker en natuur te www.arup.nl
herstellen. Een prachtig voorbeeld van Booostings actuele thema More www.faro.nl
>
Nature Inside. www.iba-hamburg.de
<

4. booosting VERSLAG BOUWREGATTA 2009
INNOVATIE INNOVATIE OP
BOOOSTING STIMULEERT
LOONT NEDERLANDSE BOUWREGATTA 2009
De Nederlandse Bouwregatta 2009, het sportieve zeilevenement voor roer-
gangers in de bouw was dit jaar een stormachtig topevenement. Booosting
platform voor koplopers in bouwinnovatie was daar medeveroorzaker van.
De Booosting Booot en haar team gaven een innovatie-impuls af met haar
opzienbarende optreden.
Booosting charterde voor deze zeilwedstrijd Nederlands snelste en meest
vooruitstrevende schip de TeamHeiner 38 (TH38), een verbeterde en ver-
kleinde versie van de ABNAMRO V-70 generatie, het type schip dat in de
Volvo Ocean Race van 2005/6 eerste werd. Met de TH38 worden innovaties
als de kantelkiel, elektramotor, rompvorm en materialisering doorgezet in een
kleinere boot. De TH38 kan sneller dan de wind varen. Het Booosting team
bestond uit een mooie mix van aangeslotenen; ontwerpers, adviseurs, toe-
leveranciers en aannemers. Zij bewezen dat samenwerking en vernieuwing ..
de sleutelfactoren voor succes zijn. Zowel op het land als op het water. Booosting kijkt vol verwachting en
vertrouwen uit naar de 4de editie van
BOOOSTING BOOOTSCHAP dit sportieve bouwevenement in 2010.
Innovatie loont is het motto dat Booosting sinds jaren hanteert. In de zeil-
sport is dat overduidelijk. Innoveren is daar van levensbelang. Ondanks dat
het officiële wedstrijdprogramma vanwege de storm moest worden af-
geblazen kon Booosting laten zien dat dat onder alle omstandigheden geldt.
FOTO’S: SAILSHOOT.COM, JASPER VAN STAVEREN
De Booosting Booot was met afstand de snelste en meest opvallende ver-
schijning. Voor dat laatste kreeg ze een 2de prijs (opvallendste schip én best
geklede team).
De Booosting boootschap werd alle andere deel-
nemers (44 roergangers) duidelijk. Innovatieve ?
partijen in de bouw zullen onder alle omstandig- Atto Harsta,
heden beter presteren dan bedrijven die op hun voorzitter Booosting
04
oude vertrouwde wijze doorbouwen. Innovatie geeft 030 238 0304
een voorsprong op concurrenten. Juist in tijden van www.booosting.nl
>
economische recessie maakt dát het verschil. www.teamheiner38.nl
<

5. booosting VERSLAG 22 09 09
VERSLAG VAN DE ARCHITECTENWORKSHOP GEGOTEN
COMPOSIETSTEEN OP 22 SEPTEMBER BIJ PP GEVELBOUW/
HOLONITE IN OCHTEN
ARCHITECTENWORKSHOP GEGOTEN COMPOSIETSTEEN
AL DOENDE ONTDEKT DE ARCHITECT
ZIJN PRODUCTEN
Booosting stimuleert innovatie. Herhaaldelijk constateert zij dat de samen- De dag begon met een introductie over de technische aspecten van de
werking tussen producent en architect tot verrassende vernieuwingen composietsteen. Dit materiaal, vroeger vaak foutief polyesterbeton genoemd,
leidt. De architect brengt creativiteit in, de producent technische kennis. bestaat voor tachtig tot negentig procent uit natuursteenkorrels. Kunst-
Samen ontdekken ze nieuwe mogelijkheden. harsen vormen vervolgens het bindmiddel. Daarnaast kunnen nog andere
Maar wat gebeurt er als de architect meer inzicht in het productieproces stoffen worden toegevoegd zoals kleurpigmenten of glas om het materiaal
krijgt? De geheimen van het materiaal leert kennen. Komen er dan andere een bijzondere expressie te geven. Het oppervlak kan, net als natuursteen,
oplossingen uit? Opent dit nieuwe wegen? Deze vragen staan centraal in het op velerlei manieren behandeld worden. Groot voordeel van het materiaal
Booosting project ‘architect op de werkvloer’. is dat er geen dure mallen nodig zijn. Vormvariatie is al
in kleine aantallen aantrekkelijk.
Op 22 september was de eerste bijeenkomst bij PP Gevelbouw (PPG)/
05
Holonite in Ochten. Deze bedrijven maken vooral gevelmaterialen van com- Omdat composietmaterialen en kunstharsen al snel als
posietsteen. Holonite is gespecialiseerd in driedimensionale geveldelen, PPG minder duurzame materialen worden gezien zijn beide
>
met name in vlakke gevelplaten. bedrijven druk doende milieuvriendelijke oplossingen te
>

6. zoeken. Voor het bindmiddel wordt gezocht naar biopolyesters, denk aan Op de werkvloer ontdekten de architecten de grenzeloze mogelijkheden om
citroenzuur. Voor de vulstoffen kunnen ook afvalmaterialen gebruikt een eigen expressie aan het materiaal te geven. Maar de tijd bleek te kort om
worden, gemalen betonsteen bijvoorbeeld. dieper op de mogelijkheden van het materiaal te geraken. Daarvoor lijkt meer
tijd voor reflectie nodig.
Na de technische uitleg van Roland De Hullu, Hoofd innovaties Holonite en
een rondleiding door de fabriek moesten de architecten zelf aan de slag. Booosting organiseert elk jaar een Architectenworkshop. Telkens zal een
Gehuld in smetteloos witte laboratoriumjassen en voorzien van de nodige ander materiaal van een ander bij Booosting aangesloten organisatie
maatbekers, mengsels en mallen konden ze de opgedane kennis in de prak- centraal staan. Wordt vervolgd.
tijk brengen. Eerst nog verkennend om de materie onder de knie te krijgen,
maar al snel driftig experimenterend met mengsels, toeslagstoffen en opper- Frido van Nieuwamerongen
vlakbehandelingen. Knikkers, munten, stro, bloemen, bladeren werden als Arconiko architecten
basisstof gebruikt, soms met verrassende effecten. Soms minder spectacu-
lair dan de ontwerper zich had ingebeeld. Het bleek de architecten al snel ?
06
dat kleine aanpassingen in de mengsels grote gevolgen voor het eind- www.holonite.nl
resultaat konden hebben. Met een kleine mengselverandering bleek het eerst www.ppgevelbouw.nl
>
zo transparante materiaal te veranderen in een paarse gelatinegelei.
<

7. booosting NIEUWS
‘ZWEMMERS’ BEPALEN HET BEELD VAN
EINDHOVENS WOONCOMPLEX
WONINGCORPORATIE WOONINC BOUWT IN EINDHOVEN DE GRIJZE Exploform kreeg de opdracht om het ontwerp om te zetten naar de juiste
GENERAAL, EEN GROOT COMBINATIECOMPLEX VAN WONEN EN MAAT- uitvoering. De vorm werd in computer aangepast, zodat hij representatief
SCHAPPELIJKE VOORZIENINGEN. was voor het vervormen van de aluminium platen. De vorm werd uitgefreesd
GEREALISEERD VOLGENS HET WOONINC.PLUS-CONCEPT, WAARBIJ WOON- en in de mal werd een plaat gevormd. Op de vervormde plaat werden stip-
PLEZIER, COMFORT, VEILIGHEID EN WELZIJN CENTRAAL STAAN. pelpatronen aangebracht om met fotogrammetriek de rek van de plaat na
het omvormen te bepalen. Vervolgens werd een matrijs gemaakt om te
komen tot het uiteindelijke model van de zwemmer. Het totale kunstwerk
Het ontwerp van IAA Architecten uit Enschede bestaat uit een specifieke is 4.500 m2 groot en opgedeeld in gevelplaten van 2 bij 1 meter. Het gaat in
vorm met oplopende en gekromde daklijnen. De gevelvorm wordt extra totaal om 116 zwemmers in twee verschillende houdingen, met een totaal
versterkt door het toepassen van veel glas, doorzichtige, translucente en van 2000 verschillende plaatformaten. ‘Bijna geen plaat heeft dezelfde vorm.
dichte glanzende panelen. Op die manier ontstaat een abstract uiterlijk met
een variatie aan horizontale en verticale belijningen. Projectarchitect Harrie
Abels vond echter dat de gevel nog iets extra’s kon gebruiken in de vorm van
een driedimensionaal kunstwerk en zocht contact met kunstenares Hieke
Luik. Haar reliëfs met zwemmers zijn uitgevoerd in één en hetzelfde formaat.
Het ontwerp is zo gemaakt, alsof hij zichzelf op diverse delen van de gevels,
rond ramen en deuren en op de scherpe hoek van hoofd- en zijgevel, zelf
07
ontmoet. Elke zwemmer is omgeven door een school van zwemmers, zoals
je dat ook bij vissen ziet. Op de scherpe hoek van hoofd- en zijgevel
>
zwemmen de beeltenissen naar elkaar toe.
>

8. a n t w o o r d kaart POSTZEGEL
Dat maakte de logistiek van productie, aanlevering en plaatsing zeer com-
plex. Het bijzondere is echter, dat je in het eindresultaat de complexiteit er
3000 AJ Rotterdam
niet aan afziet. Het resultaat was verbluffend. Geen scheuren in de platen,
volledig naar tevredenheid van architect, opdrachtgever en kunstenares.’
aldus Hugo Groeneveld van Exploform.
postbus 386
Niet alleen de realisatie van de kunstwerkpanelen was bijzonder. Ook de
Booosting
vraag die Interdam Projects als montagebedrijf werd gesteld om de panelen
in de gevel te integreren met onzichtbare bevestiging. Na diverse proeven
werd gekozen voor een lijmtechiek, die in de vliegtuigindustrie wordt toe-
gepast en enorme krachten kan dragen.
Bert Heijnen, Bouwtekst
personen. Zie voor meer info:
neemt op woensdag 25 november deel aan het projectbezoek Blaak 31 te
bestelt het Booosting boook > met o.a. een verslag van het symposium
?
komt op dinsdag 15 december naar Kunststof composieten in de bouw
Exploform
deel II bij NPSP Composieten in Haarlem van 13:30 tot 19:00 uur
Esther Bente
015 - 21 53200
esther@campen.nl
www.exploform.com
<
is geïnteresseerd in het aansluiten bij Booosting
WOONPLAATS
booosting
personen. Zie pagina 01-02
RECTIFICATIE
Rotterdam van 13:45 tot 17:45 uur met
Booosting 20 jaar vooruit! (€ 12,50)
AANVULLING
ww w.bouwenmetstaal.nl)
In booosting nieuwsbrief 98, editie september 2009 is bij ‘In de Prijzen’ op
pagina 10 en 11 niet vermeld dat zowel het ontwerp als de artist impression
van de Passiefhuis Renovatie in Roosendaal van bureau Han van Zwieten
architecten BNA uit Amersfoort zijn. Alsnog van harte
proficiat met het winnen van de DO IT! Award.
08
POSTCODE
TELEFOON
BEDRIJF
E-MAIL
?
ADRES
met
NAAM
<
www.hanvanzwieten.nl www.duurzaamgebouwd.nl
<

9. booosting NIEUWS
Het eindeloos produceren van mallen voor vrijgebogen gevels is niet meer van 1,8 x 2,4 m oppervlak gebruikt. Het maximale oplegvlak wordt op dit
nodig. In een samenwerkingsverband tussen Tetterode Glas en de TU Delft moment opgeschaald naar 5,4 x 2,4 m. De peilmaat is maximaal 0,6 m.
faculteit Bouwkunde (onderzoeker Karel Vollers en promovendus Daan Ook een klein vervormd oppervlak volstaat. Bijvoorbeeld een lichte plaatse-
Rietbergen) zijn instelbare mallen ontwikkeld. Met grote precisie en enorme lijke zwelling, alsof de gevel gestoken is door een mug. Dat wordt dan een
besparing op handwerk, zijn de mallen in te zetten voor het vervormen in bobbel die, als de zon schijnt, voortdurend in het glas een reflectie geeft.
velerlei soorten ruitgeometrie. Vlak, cilindrisch, kegelvormig, getordeerd, vrij- ?
gebogen, dan wel combinaties daarvan. TUD, Karel Vollers & Daan Rietbergen & Tetterode Glas
FREE-D PANELEN: k.j.vollers@tudelft.nl of d.rietbergen@tudelft.nl www.tetterodeglas.nl
FOR INFINITY IN BELGRADO
Begin 2010 wordt in het centrum van Belgrado het Infinity gebouw opge-
leverd. Het eerste gebouw ter wereld met een vloeiende vrijgebogen glas-
gevel volgens deze nieuwe maltechniek. Een bedrijfswinkel op de begane
grond, op iedere tussenverdieping een appartement van 240 m2 en op de top
- over anderhalve verdieping - een penthouse met zwembad. Naast vier par-
keerplaatsen per woning, zijn er binnenshuis vele domotica-voorzieningen.
Het gebouw komt tegemoet aan de wens naar luxe.
Het vlies van gelaagd glas met open voegen ligt voor smalle meanderende
balkonstroken. Daarachter ligt een vlakke gevel met grote schuifdeuren. Alle
panelen zijn vrij gebogen en verschillend van vorm, 250 stuks in een totaal
geveloppervlak van 300 m2. De panelen worden bevestigd aan stalen profielen
die vanuit de vloeren ongeveer één meter naar boven en naar beneden
uitsteken. Die kolommen vatten twee glasstroken van ook ongeveer één
meter hoog. De naden slingeren overal anders, maar de ruiten zijn nauw-
keurig vervormd en wijken maximaal 2 mm af van de getekende maten. De
raamstrook op ooghoogte is visueel obstakelvrij. De panelen daarvan zijn PROEFPANEEL n
bevestigd aan de kolommen die vanuit de vloeren steken, erboven en er-
onder. De ruiten worden met zeer kleine toleranties aangeleverd. Zij kunnen
09
ook in een kozijnsysteem gevat worden, bijvoorbeeld als isolatieglas.
Natuurlijk hoeft niet een hele gevel vervormd te worden om een gebouw
>
herkenbaar te maken. Voor het buigen van het Infinity-gebouw zijn mallen
<

10. booosting NIEUWS
1
e
VMRG INSPIRATIES: LICHT
VMRG (Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche) streeft naar Een huid die optimaal gebruik maakt van het gratis overvloedige
meer interactie met een belangrijke doelgroep: architecten. Om aanbod aan daglicht en de wisselende gebruikersbehoeftes. Het
meer inzicht te krijgen in hun behoeften en wensen is samen- gebouw als bron van energie komt met natuurlijk licht tot leven.
werking gezocht met Booosting. Een brainstormsessie heeft De VMRG zal elk ontwerpthema invullen in samenwerking met een
inmiddels plaatsgevonden tussen een aantal Booosting aangeslo- ‘inspirator’. Iemand die de doelgroep architecten goed kent en
tenen en de Communicatiegroep van de VMRG. tevens het thema goed invulling kan geven. Voor het eerste thema
Conclusie: architecten laten zich niet in een hokje duwen. Zij willen licht vervult Aldus bouwinnovatie deze rol: aanjager van ideeën en
vrij gelaten worden in hun keuzes. De VMRG kan een bijdrage aandrager van nieuwe ontwikkelingen. Aldus bouwinnovatie zal de
leveren aan het ontwerpproces van architecten door middel van VMRG-bedrijven prikkelen om met architecten mee te denken,
inspirerende ontwerpconcepten: inspiratie en mogelijkheden door hen allerlei actuele vraagstukken voor te leggen. Thema’s die
rondom bepaalde ontwerpthema’s. De VMRG richt daarom daarbij aan bod komen zijn energie, beheersing en dynamiek.
vanaf oktober 2009 haar communicatie-inspanningen steeds op Inspirerende concepten worden vervolgens door de VMRG aan
één ontwerpthema. Het eerste thema is Licht. architecten gepresenteerd.
Bouwen met licht is de basis van architectuur. Geen enkele archi- OPROEP AAN ALLE BOOOSTING AANGESLOTENEN
tect zal het belang van licht voor een goed gebouwontwerp in > Welke projecten kent u waar het hierboven omschreven
twijfel trekken. Desondanks is de kennis over de betekenis van thema licht in naar voren komt?
(dag)licht en hoe daar zo optimaal mogelijk mee te ontwerpen, > Welke producten kunt u architecten aanbieden?
bij velen nog te beperkt. De toegenomen complexiteit en tegen- > Met welke innovaties die een bijdrage kunnen leveren aan het
strijdigheden (wel veel licht, geen hinder, wel uitzicht en niet optimaal gebruiken van daglicht bent u bezig?
teveel warmte) bemoeilijken het gebouw- en gevelontwerp. > Welke interessante ontwikkelingen signaleert u in andere
Nieuwe materialen en technieken maken het mogelijk om door branches?
middel van een spannende gelaagdheid een huid te ontwerpen. Meld uw ‘inspiraties’ aan bij de VMRG!
? &
10
VMRG, Cristel van Maarsseveen Aldus bouwinnovatie, Atto Harsta
cristel@vmrg.nl atto@aldus.nl
>
030 605 3644 030 238 0304
<

11. booosting NIEUWS
o
..
STUDENTEN INITIEREN SAMENWERKING MET BEDRIJFSLEVEN
URBAN DETECTIVES EN DE
4e ‘O’ IN BOOOOSTING
BOOOSTING RICHT ZICH AL RUIM 20 JAAR OP VERSNELLING VAN VERNIEUWING EN VERBETERING IN DE
BOUW. DAT VERKLAART DE ‘3XO’ IN BOOOSTING VAN ONDERZOEK, ONTWERP EN ONTWIKKELING. MAAR
BOOOSTING KOESTERT OOK EEN ‘4de O’ GENAAMD ONDERWIJS. HOGER ONDERWIJS LIJKT ECHTER STEEDS MEER TEN DIENSTE TE STAAN VAN HET
BEDRIJFSLEVEN OM AANSLUITING HIEROP TE GARANDEREN. TERWIJL INNOVATIE BINNEN ONDERWIJSINSTELLINGEN HET BEDRIJFSLEVEN JUIST ZOU
KUNNEN STIMULEREN.
Vanuit deze gedachte zijn Anthony Fuchs, Jaap Klaarenbeek en Jasper Moelker In April 2008 werd in New York afgetrapt met de eerste workshopserie ‘City
(studentbestuurslid Booosting) in 2008 het platform Urban Detectives Space Investigations’ (CSI), gevolgd door de workshop CSI.São Paulo
gestart met als intentie nieuwe onderzoeks- en onderwijsmethoden te testen. (2009). De aankomende CSI editie zal plaatsvinden in april 2010 in Lagos,
Dit bericht beschrijft kort de doelstellingen en activiteiten. Nigeria. De CSI workshops bieden de deelnemers een theoretisch en
methodologisch kader. Zowel studenten als jonge professionals geven on-
KOPPELING ONDERWIJS - BEDRIJFSLEVEN site invulling in de vorm van individueel verkennend onderzoek. Lokale
Het experimenteren met nieuwe onderzoeks- en onderwijsmethoden wordt partijen (academisch, bedrijfsleven, NGO’s en grassroots) leveren hen
door Urban Detectives gedaan door middel van intensieve educatieve work- stimulerende input. De workshops duren twee weken.
shops op locatie. De workshops hebben met een transdisciplinair en inter-
nationaal karakter. Deze benadering wordt gecombineerd met nieuwe INTERDISCIPLINAIRE SAMENWERKING
organisatie-, communicatie- en samenwerkingsvormen. De experimentele Het CSI framework is gebaseerd op interdisciplinaire samenwerking,
opzet faciliteert de mogelijkheid tot het vinden van nieuwe oplossingen, participatieve aanpak en ICT ondersteund ruimtelijk onderzoek. In de
maar brengt ook beperkingen aan het licht. Beide uitkomsten zijn beoogd. CSI.Lagos editie zal dit tot uiting komen in de samenwerking tussen deel-
Juist de evaluatie en terugkoppeling van de resultaten moet leiden tot nemers van de Technische Universiteit Delft, de
concrete voorstellen voor verbetering van het huidige onderwijs. Universiteit van Genève en universiteiten in Lagos. ICT
De koppeling onderwijs - bedrijfsleven wordt getest aan de hand van drie oplossingen als weblogs en andere webapplicaties,
11
workshop-series: 1 ’City Space Investigations’ GPS en multimedia, gecombineerd met online studie-
2 ‘Visions-to-Concepts’ materiaal worden ingezet ter bevordering van de
>
3 ‘Cities without Borders’ communicatie en presentatie.
>

12. n VISIONS-TO-CONCEPTS SÃO PAULO: WORKSHOP VOOR PROFESSIONALS, MAART 2010
De koppeling tussen educatie en professie wordt verder benadrukt in de
tweede workshopreeks ‘Visions-to-Concepts’ (V2C). De V2C workshop
wordt opgezet voor professionals als een korte één-weekse masterclass op n VOORBEELD VAN ONLINE STUDIEMATERIAAL: TOEPASSING GPS EN MULTIMEDIA
locatie. De middelen en methodes ontwikkeld tijdens de CSI serie worden
hierin meegenomen. In de nieuwste reeks ‘Cities without Borders’ (CxB) zal in een synergie tussen
De aankomende editie V2C.São Paulo met als thema ‘open city’, zal kijken studenten en professionals worden gekeken naar de ruimtelijke ont-
naar de effecten van de post-industriële groei van de stad, segregatie, de wikkelingen in grensoverschrijdende metropolitane gebieden. Tijuana-San
effecten op stedelijke/publieke ruimte en de rol van de ontwerper binnen Diego (najaar 2010), Shenzen-Hong Kong (2011) en Brazzaville-Kinshasa
deze dynamiek. Aan de hand van een aantal actuele cases worden tijdelijke (2012). Wederom op basis van interdisciplinaire samenwerking, participatie,
denktanks opgezet. Deze samenwerking moet leiden tot inzichten die ook integraal gebruik van ICT oplossingen, en focus op de lokale schaal.
bij terugkomst in Nederland de mogelijkheid geven voor reflectie op onze
eigen bebouwde omgeving en discipline. Voor de samenstelling van de cases Voor zowel V2C.SP, CSI.Lagos als CxB.TSD is de inschrijving geopend. Als
wordt samengewerkt met internationale, multidisciplinaire teams van pro-actief platform voor innovatie staat Urban Detectives ten alle tijden open
architecten, antropologen en kunstenaars. voor nieuwe samenwerkingen op het grensvlak tussen onderwijs en bedrijfs-
leven. Urban Detectives hoopt vurig op reacties uit het bedrijfsleven en in het
Naast het educatieve aspect speelt V2C.SP in op de interessante mogelijk- bijzonder het Booosting netwerk!
heden die de Braziliaanse markt biedt voor Nederlandse architectonisch of
stedenbouwkundig ontwerpers. Sinds 2008 is het namelijk mogelijk gewor- ?
12
den als buitenlandse architect zelfstandig Brazilaanse opdrachten aan te Jasper Moelker
nemen. De ambitie is dan ook om deelnemers kennis te laten maken met 06 4458 4074
>
de dynamiek en partijen in de Braziliaanse markt. www.urbandetectives.com
<

13. booosting NIEUWS
INNOVATIE LOONT! DEURENPRODUCENT VEROVERT
MARKTAANDEEL IN BOUW MET EXPLOSIE- EN BRANDWERENDE DEUREN
InterDam Merford B.V. is hard op weg marktleider te worden op het gebied
van explosiewerende en brandwerende deuren. Deze deuren zijn in 2007
ontwikkeld voor de offshore industrie, maar vinden ook in de bouw gretig
aftrek. Deze vraagstijging komt doordat de eisen in de bouw onlangs zijn
aangescherpt vanwege een aantal ongelukken. Zo moeten bijvoorbeeld ketel-
huizen in schoolgebouwen en wooncomplexen ook worden voorzien van
explosie- en brandwerende deuren. In combinatie met explosie-ontlastende
luiken draagt deze combinatie bij aan een veilige drukontlasting in geval van
een explosie. Zo blijft het gebouw in tact.
‘Het laten testen en certificeren van deze deuren is een tijd- en geldrovend
traject. Daarom is het mooi om te zien dat onze deuren ook een toepassing
vinden in markten waar deze in eerste instantie niet voor ontworpen zijn.’
aldus Berend Groeneveld, directeur InterDam Merford en InterDam Projects
(Booosting aangeslotene). ‘Natuurlijk moet je eerst investeren, maar het
huidige regeringsbeleid is gunstig voor bedrijven die willen innoveren.
Samen met Syntens hebben we een aantal subsidiepotjes kunnen vinden, die
de initiële kosten behoorlijk drukken.’
Het offertetraject van de deuren loopt volledig geautomatiseerd via Booosting biedt als platform voor koplopers in bouwinnovatie de mogelijk-
www.G21blastdoor.com. Via deze site kan iedereen in twee minuten een heid om ad hoc en gestructureerd met alle betrokkenen in de bouwkolom
offerte aanvragen. Uit de aanvragen blijkt dat er in de bouw een grote te overleggen. Zo kunnen innovaties gerichter en sneller een weg naar -
behoefte is aan explosiewerende deuren. De deuren worden wereldwijd nieuwe - markten vinden.
toegepast bij technische installaties, maar inmiddels ook bij bouwend
Nederland in een sterk groeiend aantal projecten zoals de genoemde ketel- ?
huizen voor wooncomplexen en scholen. www.G21blastdoor.com
13
Groeneveld vervolgt: ‘Onze investering wordt hierdoor extra snel terug- Berend Groeneveld
verdiend. Ook in een tijd dat het economisch een stuk minder gaat, zijn er 078 623 0030
>
kansen voor bedrijven die zich kunnen onderscheiden. Innovatie loont!’
<

14. booosting
BOUWEN
boook
MET UITVOERING
IN GROEN EN GLAS
O pdrachtgevers van vandaag eisen energieneutrale en comfortabele
woningen en kantoren voor morgen. Bouwen met groen en glas laat zien dat
dit mogelijk is, …’, aldus de inleiding. De ondertitel van deze editie -
duurzame innovaties voor wonen en werken - zet in eerste instantie een
andere toon. Er is namelijk een cruciaal verschil tussen beide: de inleiding
betrekt de mens door de term ‘comfortabel’ ter hand te nemen, waar ´duur-
zame innovaties voor wonen en werken’ deze links laat liggen. Maar het is Vier hoofdstukken zijn gewijd aan het uiteen zetten van projecten binnen een
juist deze relatie tussen mens en gebouw waarin Bouwen met Groen en Glas breed scala van gebouwtypen die de principes van BGG hanteren - van
(BGG) zo verschilt van ándere duurzame innovaties voor wonen en werken. concepten tot gerealiseerde projecten. Het geeft een globaal gevoel over de
cijfermatige voordelen van zowel groen als glas voor het fysische binnen-
Het boek introduceert welke planten geschikt zijn voor het goed functioneren klimaat en energieverbruik. Hier en daar zijn zelfs de effecten op de mens
van mensen in gebouwen. Er wordt zakelijk en technisch ingegaan op het uitgedrukt in percentages t.o.v. een controlegroep. Voor innovatoren stof tot
toepassen van een living wall: natuur aan de muur. De natuurlijke synergie nadenken. Voor ontwerpers en beslissers tijd om offertes aan te gaan vragen
tussen groen en licht wordt toegelicht: planten hebben veel licht nodig en en rekenmachines ter hand te nemen - want het blijft aan de lezer om het
daglicht is daarvoor een goede en goedkope bron. Licht en groen hebben kostenplaatje op te maken en af te wegen. Blijven we focussen op de pri-
beiden een positieve uitwerking op het functioneren van de mens. En licht maire investeringskosten of gaan we bewuster sturen op exploitatiekosten
en planten werken nauw samen in het creëren van een energieneutraal en en verhoogde opbrengsten door beter presterende mensen?
‘comfortabel’ binnenklimaat. Hou het vervolgprogramma BGG 2.0 goed in de gaten!
Het boek zet ook sterk in op het concept vanuit de lichtcomponent. Bij dit Sjoerd van Dommelen, Aldus bouwinnovatie
onderwerp hebben niet zozeer het (be)levingsaspect, maar de energie-
component en de techniek de overhand. Agrotechniek blijkt koploper in AUTEURS Alexander van de Beek en Huub ter Haar
energietechniek voor gebouwen te zijn (kansen voor een technology transfer). UITGEVER Æneas
De voorwaarden voor een goed functionerend klimaatsysteem, gebaseerd op TAAL Nederlands
14
het onttrekken, opslaan en afgeven van warmte uit daglicht, worden kort ISBN 978-90-75365-94-8
besproken. Het boek heeft zo een aanzienlijke praktische waarde voor JAAR Maart 2009
>
ontwerpers en beslissers die al vroeg aansluiting zoeken met het concept. PRIJS € 34,95
<

15. booosting AANGESLOTENEN
NIEUWAANGESLOTEN ADVIES- EN CONSTRUCTIEBUREAUS > ABT adviseurs in
bouwtechniek > Aldus bouwinnovatie > Arcadis > Arsycon > Corsmit
Raadgevend Ingenieursbureau > dgmr raadgevende ingenieurs > DHV Bouw
Holland Composites Industrials BV en Industrie > Ecofys > Façade Consulting & Engineering > GeNie Consult en
Partners > IBS Consultants > InnoBuild > InnoExperts > Interdam Projects >
De Serpeling 10
MetzConsult > RGD, directie Advies en Architecten > Schoonderbeek &
8219 PZ Lelystad Partners Advies > Ingenieursbureau Zonneveld <
T +31 (0)320 28 18 77
F +31 (0)320 28 08 19 PRODUCTIE- EN BOUWBEDRIJVEN > Alcoa Architectuursystemen >
E info@hollandcomposites.nl Bayards Aluminium Constructies > BIK Bouwprodukten > BRS Building
I www.hollandcomposites.nl Systems > Corus Bouw > Holland Composites Industrials > Holonite >
Contactpersoon: Olivier Lauteslager, new business developer Hunter Douglas Construction Elements > Legrand Nederland > Limelight >
Mat Afbouw > MBI > De Meeuw Oirschot > Mertens Groep > Octatube
Space Structures > Oskomera > Plastica Plaat > Platinox Special Products >
Holland Composites Industrials is een composiet (vezelversterkte kunst- Polyblock > Poly Products > Rockwool > Sapa Building System > Trespa
stoffen) productiebedrijf gespecialiseerd in vacuüminjectietechnologie. International > Ubbink Nederland > Vastbouw Oost > Zoontjens <
Vanuit haar achtergrond als high-tech jachtbouwer ontwikkelt en produceert
het bedrijf uit Lelystad tegenwoordig hoogwaardige architectonische con- ARCHITECTENBUREAUS > AA Architecten > Archipel Ontwerpers
structies en modulaire wooneenheden uit composiet materialen. > Architectenburo Agterberg > Arconiko Architecten > AREA architecten >
Atelier PRO > van der breggen architecten > Böhtlingk architectenbureau
> architectenbureau Cepezed > EGM Architecten > Henket en partners
Grote bekendheid is er verworven met de realisatie van 1100 Spaceboxen architecten > Marco Henssen Architecten > MAS architectuur > Mei
(tijdelijke studentenhuisvesting) en met de composiet BLOB daken van het Architecten en Stedenbouwers > Architecten Van Mourik > MoveYou >
Yitzhak Rabin Center in Tel Aviv. Afgelopen tijd is er druk gewerkt aan Piode ontwerp- en adviesbureau > RPHS architecten > Martin W. Smit
de afronding van bijzondere gevelprojecten voor een faculteit van de architects > Jan Timmers > Verburg Hoogendijk Architecten >
Universiteit Groningen (ontwerp Rudy Uytenhaak), en voor de Hogeschool Han van Zwieten Architecten <
Windesheim (ontwerp Broekbakema). Momenteel wordt de gevel van het INDUSTRIEEL ONTWERPBUREAUS > Creative Constructions >
nieuwe Stedelijk museum (ontwerp Benthem Crouwel) geproduceerd die Designers ‘N Associates | DNA <
komend voorjaar gemonteerd zal worden. Verder zijn er verschillende
gebouwen door het land voorzien van custom Raficlad® gevelbeplating. BRANCHE-ORGANISATIES > Bouwen met
Staal > Cement&BetonCentrum > Centrum Hout >
Als innovatief ontwikkelaar en producent beoogt Holland Composites weder- VMRG <
zijds geïnspireerd te raken door deelname aan de gevarieerde Booosting
15
ONDERWIJS > TU Delft, vakgroep
club. (Zie ook pagina 01-02 van deze nieuwsbrief) Bouwtechnologie > TU Eindhoven, faculteit
Bouwkunde < <
>
<

16. booosting COLOFON booosting AGENDA 2009
BOOOSTING: GROOTHANDELSGEBOUW UNIT A7.006
BEZOEKADRES: STATIONSPLEIN 45 ROTTERDAM BIJEENKOMSTEN
POSTADRES: POSTBUS 386 3000 AJ ROTTERDAM
TELEFOON 010 2829 950 TELEFAX 010 2829 813 25 november Projectbezoek Blaak 31 Rotterdam
E-MAIL INFO@BOOOSTING.NL WWW.BOOOSTING.NL i.s.m. Bouwen met Staal ( Zie www.bouwenmetstaal.nl )
<<<
CONTACTPERSOON Jolanda Steenhouwer 15 december Composieten in de bouw deel II bij NPSP Composieten
BEREIKBAAR te Haarlem ( Zie pag 01-02 )
maandag en donderdag 9.00-14.30 uur en dinsdag 9.00 - 17.30 uur
REDACTIE Jolanda Steenhouwer
ooo
VORMGEVING Patricia Brouwer Design IN DE PLANNING innovaties uit de kas(t) - architectenpresentatie -
DRUK Drukkerij Impressed Biomimicry (learning from nature) - Booosting Branchevreemd
MET DANK AAN Mahmud Akkoc, Esther Bente, Zweefvliegtuigfabriek Duitsland - Centraal Staal - Corus IJmuiden -
Sjoerd van Dommelen, Bert Heijnen, Olivier Lauteslager, zonne-energie
Cristel van Maarsseveen, Axel Möltgen, Anouk Pelzer
abonnement De Booosting nieuwsbrief verschijnt 4x per jaar.
Abonnement € 25,- (incl. btw) per jaar, uitsluitend via automatische
incasso. Voor Booosting aangeslotenen, studenten en pers gratis.
Aanmelden via het Booosting secretariaat.
booosting Op 31 augustus 1988 is Booosting platform voor koplopers in bouwinnovatie opgericht vanuit een gecombineerd initiatief van
industrie, industrieel ontwerpers en architecten. Booosting heeft zich als doel gesteld het proces van vernieuwing en verbetering in
de bouw wezenlijk te versnellen; daarvoor wil zij ideeën en projecten op het gebied van Onderzoek, Ontwerp en Ontwikkeling initiëren
en faciliteren. Door haar structuur en de stimulerende en activerende initiatieven die zij ontplooit heeft Booosting een unieke positie binnen de bouw verworven. Aangeslotenen
wordt de gelegenheid geboden om hun eigen bouwwereld te vergroten door ervaringen te delen, ideeën op te doen en banden aan te gaan met aanpalende disciplines.
voorzitter Atto Harsta Aldus Bouwinnovatie
vice-voorzitter Martin Smit Martin W Smit Architects
BESTUUR
penningmeester Berend Groeneveld Interdam Projects
secretaris Karel Vollers TU Delft, faculteit Bouwkunde
16
algemeen lid Esther Hebly Oskomera Gevelbouw
algemeen lid Iwan van Bochove Ubbink
algemeen lid Robert Winkel MEI architecten en stedenbouwers
studentbestuurslid Jasper Moelker
> TUD Bouwkunde/Bout
<