1. Project: Bodem in balans, Groningen,
9 januari 2015,
Ariën Baken, a.baken@planet.nl
Analyseformulieren:
Lutum, organische stof, pH,
kation uitwisselingscapaciteit (CEC)
en stikstof leverend vermogen

2. Broek op Lange-
dijkers voor
1973,
agro-ecologen
van nature.

3. Lutum, kleideeltjes, kleiner dan 2 µm
Silt deeltjes van 2 tot 50 µm
Zand deeltjes van 50 tot 2000 µm
Organische stof:
lucht
water
org. stof
mineralen
delen
humus
planten
wortels
bodemleven
schimmels
regenwormenoverig
bacterien

4. CEC = Cation Exchange Capacity
Kation Uitwisselingscapaciteit
Klei-humus complex
Het vermogen van gronden voedingstoffen
(Ca2+ , Mg2+, K2+, Na2+, H2+ , NH4
+ en andere
kationen) te binden en weer vrij te geven als
het gewas er om vraagt.

5. CEC = Cation Exchange Capacity
Kation Uitwisselingscapaciteit hoe ontstaat het?

6. (K,H3O)(Al,Mg,Fe2+)2(Si,Al)4O10[(OH)2,(H2O)].
illiet, een klei-
mineraal

7. Kleimineralen
Eigenschappen Gevolgen
• Negatief geladen Adsorptie van kation, adsorptie van o.a. Ca2+,
Mg2+, K+, Na+, NH4
+ en H+
door: Al3+ vervangt Si4+ Binding van (spore)-elementen
of Mg2+ vervangt Al3+ Tegengaan van uitspoeling
in kristalrooster
• Dun en plaat-vormig In water lang in suspentie,
• < 2 um Vochtig  kneedbaar,
Droog  hard  aggregaat
• Gelaagde Groot soortelijk oppervlak
kristalopbouw Zwel en krimp,
Osmotische waterbinding

8. Humus: koolstofketens met COOH groepen,
waarvan H+ in oplossing kan gaan, op basis
waarvan Ca2+ , Mg2+ ,K+ e.d. aan COO-- kunnen
worden gebonden
Fulvinezuur

9. CEC is van belang voor
bodemstructuur,
bodemvruchtbaarheid
en efficiënte bemesting
Volume Ca2+
2 keer zo
groot als Mg2+

10. Bron: 30 BLGG AgroXpertus
bodemanalyses,
A. Baken

11. Bron: 25 BLGG AgroXpertus
bodemanalyses,
A. Baken

12. pH
Bron: 30 BLGG AgroXpertus
bodemanalyses,
A. Baken

13. G.K. Kruijer, Bellingwolde
Zware klei op veen,
kalk arm

14. Structuurdriehoek

16. Structuurdriehoek,
Kruijer

17. Stikstof leverend vermogen is de totale
hoeveelheid stikstof die een gewas in één
groeiseizoen kan opnemen uit de bodem zonder
dat deze bodem wordt bemest (kg N/ha/per jaar).

18. Bron: 30 BLGG AgroXpertus
bodemanalyses,
A. Baken

19. Perceel, te
Thesinge

20. Conclusies:
De grootte van de omwisselingscapaciteit (CEC)
is afhankelijk van:
• % lutum, kleideeltjes
• % organische stof
• pH van de bodem
• De bezetting van het adsorptiecomplex met een goede verhouding van
Ca 2+, Mg2+ en K+ is essentieel voor een goede structuur van de bodem en
daarmee voor een goed milieu voor het bodemleven.
De grootte van het N-leverend vermogen is
afhankelijk van:
• % organische stof, kwaliteit van de organische stof (C/N)
en activiteit van het bodemleven.

21. Lutjegast 2012,
agro-technologen

22. Aan u de keus, aan u de toekomst van onze
bodems met daarop ons voedsel, agro-ecoloog of
agrotechnoloog?
Dank voor uw aandacht.