Mentor Gojani - Makroekonomi (inflacioni)

1. PREZANTIM
Tema : Inflacioni
Punoi :
Mentor Gojani Mentor Gojani

2. KUPTIMI I INFLACIONIT
 Inflacioni është ngritja e përgjithshme e nivelit të qmimeve
(të gjitha çmimet nuk ngritën me të njëjtën masë. Disa çmime ngritën më
shumë kurse disa më pak, sidoqoftë niveli mesatar i tyre ngritët. )
 Inflacioni është një nga problemet kryesore makroekonomike
 Inflacioni i ulët është një nga 4 qëllimet kryesore makroekonomike
 Sjellja e inflacionit në faza të ndryshme të ciklit të biznesit
 Inflacioni (i lartë) = “sëmundje e rëndë makroekonomike”
 Problem shqetësues për ndërmarrjet dhe konsumatorët
Mentor Gojani

3. Deflacioni: rënia e nivelit të përgjithshëm të çmimeve (inflacion negativ)
Desinflacioni: zvogëlim i nivelit i çmimeve. Inflacioni zvogëlohet por mbetet mbi
nivelin e çmimeve në 12 muajt e fundit.
Si llogaritet inflacioni?
Norma e Inflacionit (t) =
t= periudha aktuale;
t-1 periudha paraprake;
Norma e inflacioni matet përmes indekseve të çmimeve
Mentor Gojani

4. MATJA E INFLACIONIT
1.INDEKSI I ÇMIMEVE TË KONSUMATORIT (CPI)
Mat koston e një shporte mallrash dhe shërbimesh që konsumon një
familje për një periudhë të caktuar kohore
Maten peshat specifike të secilit mall (pjesëmarrja e shpenzimeve të secilit
mall në shpenzimet e përgjithshme të familjes).
2.INDEKSI I ÇMIMEVE TË PRODHUESIT (PPI)
Mat nivelin e çmimeve të shitjes me shumicë, pra nivelin e çmimeve në
stadin e prodhimit. Llogaritja e indeksit të çmimeve të prodhuesit është i
rëndësishëm për shkak të gjerësisë së mallrave dhe shërbimeve që ai
përfshin. Ai përdoret gjerësisht në veprimtarinë tregtare.
DEFLATORI I GNP =
Llogaritet si raport i GNP nominal me GNP real, shprehur në përqindje, pra:
3.DEFLATORI I GNP
Mentor Gojani

5. …MATJA E INFLACIONIT PËRMES CPI:
Shembull: Le të supozojmë se në vitin 2007 çmimet e ushqimit rriten 10%,
çmimet e strehimit rriten për 3% dhe çmimet e kujdesit mjekësor rriten për
4%. Në këto kushte CPI e vitit 2007 do të llogaritet:
CPI2005= (0.5 x 110) + (0.3 x 103) + (0.2 x 104) = 106.7
Nga këto të dhëna mund të nxjerrim se sa është norma e inflacionit për vitin
2005
Norma e inflacionit =
Norma e inflacionit2007 =
Mentor Gojani

6. LLOJET E INFLACIONIT
Në përgjithësi në teorinë ekonomike inflacioni mund të klasifikohet në tri (3) lloje
kryesore:
I. INFLACIONI I MODERUAR
II. INFLACIONI GALOPAN
III. HIPERINFLACIONI
INFLACIONI I MODERUAR
Çmimet rriten ngadalë
Norma e inflacionit shprehet me anën e një numri një shifror
Njerëzit ende kanë besim në para
Njerëzit janë në gjendje të hyjnë në marrëdhënie
kontraktuale (nënshkruajnë kontrata të reja)
Sistemi monetar fuknsionon mjaftë mirë
Mentor Gojani

7. INFLACIONI GALOPAN
Bie besimi tek paraja
Rritje dyshifrore e çmimeve
Përdoren valutat e huaja për indeksim të kontratave
Norma reale e interesit është negative
Njerëzit i ikin mbajtjes së parave mbi një limit të
domosdoshëm
Njerëzit priren të grumbullojnë mallra ose blejnë
patundshmëri
Huadhënësit nuk japin kredi me normë të ulët të
interesit
Mentor Gojani

8. HIPERINFLACIONI
Shkatërrues për ekonominë
Çmimet rriten shumë herë brenda një muaji
Paraqitet në raste të rralla (psh. periudha të luftërave)
Shpejtësia e qarkullimit të parasë rritet (rriten transaksionet)
Çmimet relative (përfshirë edhe pagën) bëhen të paqëndrueshme
Disa shembuj të hiperinflacionit:
- Gjermani: 1922-1923 (indeksi i çmimeve u rritë nga 1 në 10.000.000.000%)
- Bolivia: 1985 (indeksi i çmimeve u rritë nga 1 në 12.000%)
Mentor Gojani

9. KOSTOT E INFLACIONIT
Alokimi joefiçient i resurseve për shkak të inflacionit
Çmimet shtrembërohen dhe nuk japin informata të sakta për prodhuesit
Informatat shtrembërohen  alokimi i resurseve në mënyrë të gabuar
Kur inflacioni është i parashikueshëm efekti është më i vogël, por efektet e inflacionit nuk
mund të shmangen plotësisht
•Inlacioni i parashikuar quhet ajo normë e inflacionit e cila mund të parashikohet nga agjentët
ekonomik.
•Inflacioni i paparashikuar është ajo normë inflacioni e cila i kap agjentët ekonomik në befasi.
Shembuj:
Konsumatori merr kredi 5000 € me kamatë vjetore prej 10%
Pas një viti ai paguan 5500 €
Nëse norma e inflacionit = 10% në vit, atëherë banka nuk fiton asgjë
Konsumatori (marrësi i kredisë) fiton
Nëse inflacioni është i parashikuar atëherë nuk ka humbës
Arsyeja: normës së interesit i shtohet norma e inflacionit
Nëse inflacioni nuk llogaritet vie deri te rishpërndarja e të ardhurave
Mentor Gojani

10. Inflacioni në Kosovë
Inflacioni, sipas njohësve të çështjeve ekonomike dhe përfaqësuesve të
organizatave ekonomike në vend, është inflacion i importuar. Derisa Kosova
shumicën e produkteve i importon nga tregjet ndërkombëtare, çdo ngritje e
çmimeve në botë, do ta godasë edhe Kosovën.
Për të mos u rrezikuar çdo herë nga ky inflacion, institucionet e Kosovës,
duhet të marrin masa në rritjen e prodhimit vendor.
Ngritja e çmimeve do të reflektohet në uljen e fuqisë blerëse dhe ulja e
fuqisë blerëse do të ndikojë në rritjen ekonomike.
Në kohën kur papunësia dhe varfëria në Kosovë është në nivel tejet të lartë
inflacioni, sipas Rukiqit, godet të gjitha shtresat, por më së shumti ato
familje ku të ardhurat mujore janë të pakta apo jetojnë me ndihmë sociale.
Çfarë duhet të ndërmarrin institucionet e Kosovës?
Duhet të bëhet rritja e ofertës në vend, qeveria duhet të bëjë përpjekje që
të ndikojë në rritjen e prodhimi të vendit dhe që të mos varemi nga importi.
Mentor Gojani

11. Inflacioni duket një problem i rëndësishëm në Kosovë, duke qënë se luhatjet gjatë
dhjetë vjetëve të fundit kanë qënë të mëdha.
Mosqëndrueshmëria e inflacionit dëmton ekonominë, pasi nuk lejon ankorimin e
pritshëmrisë së njerëzve për nivelin e çmimeve, gjë që mund të çojë në vendime jo
optimale të tyre përsa i përket kursimit dhe investimit.
Përgjithësisht, një normë e qëndrueshme inflacioni, është e dëshirueshme, me qëllim
rritjen graduale të ekonomisë.
Ekspertët, thonë se rritja e pagave për 25 për qind për shërbyesit civilë, në sektorin
publik, është dukshëm shumë herë më e madhe sesa inflacioni që është paraqitur në
gjashtë vjetët e fundit.
Sipas tyre, inflacioni në Kosovë në vitet e fundit nuk e ka kaluar asnjëherë normën
dyshifrore.
Inflacioni, sipas Agjencisë së Statistikave të Kosovës, në vitin e kaluar ka qenë jo më
shumë se 1.3 % , por tani ka shënuar rritje deri në 5 % - por prap se prap kjo rritje nuk
e ka zhvlersuar rritjen e pagave .
INFLACIONI NË KOSOVË
Mentor Gojani

12. Janë bërë disa rritje të çmimeve në tregun e Kosovës dhe rritja e tashme
shpjegohet, për arsye se është rritur konsumi. Është mungesë e mallrave në tërë
globin, për shkak të të reshurave të ndryshme. Është mungesë e produkteve dhe
rritje e kërkesës në glob. Ne varemi nga importi dhe importi është ai që e drejton
tregun. Përderisa ne nuk kemi prodhimtari vendore, ne do të jemi pak të
rëndësishëm në stabilizimin apo rritjen e çmimeve në Kosovë .
Inflacioni, sipas Agjencisë së Statistikave të Kosovës, në vitin e kaluar ka qenë
jo më shumë se 1.3 % , por tani ka shënuar rritje deri në 5 % - por prap se prap
kjo rritje nuk e ka zhvlersuar rritjen e pagave .
SHKALLA INFLACIONIT NË KOSOVË GJATË VITEVE 2004-2014
Mentor Gojani

13. SHKALLA INFLACIONI NË KOSOVË GJATË VITEVE 2012’ 13 ’ 14
Mentor Gojani