8. N
en
P
Aanvoer
(kracht)voer
N
en
P
Afvoer
melk
en
vlees
N
en
P
Benu?ng
eigen
voer
BEREKEND
N
en
P
excreCe
(BEX)
BEX (zuiniger voeren & minder mestafzet)
9. N
en
P
Aanvoer
(kracht)voer
N
en
P
Afvoer
melk
en
vlees
Ammoniak
= NB wet = vergunning
= provincie/EZ = PAS
N
emissie
(BEA)
N
en
P
Benu?ng
eigen
voer
BEREKEND
BEA (verliezen naar de lucht beperken)
10. N
en
P
Aanvoer
(kracht)voer
N
Afvoer
melk
en
vlees
N
en
P
OVERSCHOT
-‐
N
BEA
(NH3)
=
N
en
P
BODEMOVERSCHOT
(BEN
&
BEP)
N
emissie
(BEA)
BEN & BEP (nitraat & fosfaat)
Nitraat = derogatie!
Fosfaat = mestwet
= EZ = Brussel
13. Van kringloopwijzer naar kringloopboer!
Kringloopcijfers leggen uw zwakke punten bloot!
Koeien effectiever voeren? à leren melken van gras!
(www.mijnrantsoenwijzer.nl)
Bodem in conditie brengen!
(www.mijnbodemconditie.nl)
19. Groep Dagen in
productie
Voerefficiëntie
(kg melk/kg ds)
Eén groep, alle koeien 150 tot 225 1,4 tot 1,6
1e lactatie < 90 1,5 tot 1,6
1e lactatie >200 1,2 tot 1,3
2e + lactatie <90 1,6 tot 1,8
2e + lactatie >200 1,3 tot 1,2
Nieuwmelkte koeien <21 1,1 tot 1,2
Probleem koppels 150 tot 200 <1,3
Waar zit u?
Bron: Provimi
20. Exclusief
jongvee:
VoerefficienCe
op
koppelniveau
Streefwaarde
tussen
1,4
en
1,6
bij
150-‐225
dgn
in
lactaCe
Inclusief
jongvee:
VoerefficienCe
op
bedrijfs/BEX
Kringloopniveau
Streefwaarde
tussen
1,2
en
1,4
bij
150-‐225dgn
in
lactaCe
Streefwaardes
24. Rantsoenwijzer Principes
Melkproductie is een resultaat van rantsoen & management
• Er wordt niet ‘gevoerd’ op productie maar op gezonde koeien en
goede vertering
• De productie is een resultaat van goede vertering van
kwaliteits(ruw)voer en goed management
Een koe produceert melk uit energie en niet uit eiwit
• FOS is ‘belangrijker’ dan RE
De vertering van het voer is minstens zo belangrijk als de
hoeveelheid VEM & DVE per kg Droge Stof
• De benutting is veel belangrijker
26. Gemeten in het voer
Voedermiddel
Water
Droge stof
Ruw As
Organische
stof
Stikstof bevattend (RE)
Stikstofvrij
Ruw vet
Koolhydraten
Ruwe celstof
Overige
Koolhydraten
27. Berekend'' Betekenis''
VOS/VCOS%' Hoeveelheid)verteerbare)organische)
stof)
VEM' Voederwaardebegrip)van)netto)
energie))
FOS' Hoeveelheid)energie)die)op)
pensniveau)beschikbaar)komt)
DVE' Microbieel)eiwit)+)bestendig)eiwit)
OEB' Balans)hoeveelheid)eiwit)
beschikbaar)voor)microbieel)eiwit))
SW' Structuurwaarde)berekend)aan)de)
hand)van)ruwe)celstof))
VW' Verzadigingswaarde)
) Maar wat verteerd de koe?
OS * VC = Verteerbare Organische stof (VCOS)
Fermenteerbare
Organische Stof
= voor de pens
beschikbaar)
FOS = VOS - RVET
- (RE x %BRE/100)
- (ZET x %BZET/
100) - 0,50 x
FP = Fermentatie producten
Berekend in het voer
28. Ruwvoer Voorspellen
Ultiem is als boeren weer voer gaan oogsten ipv
grasmaaien
• Wat hebben ze al geoogst en wat is er nog nodig voor het
rantsoen
31. Verteerbaarheid varieert
• Lastig te bepalen!
• Factoren:
– Droge stofpercentage
– Botanische samenstelling
– Mechanische bewerking
– Kneuzen Maaistadium
– Bemesting Grondsoort
Het drogestofpercentage
De hoeveelheid drogestof (of beter het aandeel water) kan sterk afwijken van de analyse. Bepaal deze
door een hand gras/maïs te nemen en erin te knijpen.
De blad/stengel verhouding bij gras
Naarmate het aandeel stengel toeneemt daalt de verteringscoëfficiënt (VCOS) van de organische stof
en daarmee de voederwaarde. Scheid de stengel (de ronde holle pijpjes) en de bladdelen.
De geur van de graskuil
De geur bepaald de smakelijkheid en dus de opname. Ruik aan het gras, heeft dit een zoet/zure geur?
Dit komt doordat het gras relatief vochtig is maar wel voldoende melkzuur bevat. Melkzuur geeft de
graskuil een zoet/zure geur die melkkoeien zeer aangenaam vinden.
Checklist: Eigen voer
Meer weten of rantsoen? Ga dan naar www.mijnrantsoenwijzer.nl
Als er bij het knijpen water
uit komt
Alleen blad 100%
een
Handen worden nat, maar
geen zichtbare druppels wa-
ter uit het gras of snijmaïs
Veel blad (75%)
Weinig stengel (25%)
Een zoet/zure geur is een
ie relatief veel
Handen worden vochtig, na
flink wrijven nat
Blad /stengel 50-50%
Een sterk zure geur kan
duiden op vorming van
boterzuur. Dit ervaren koeien
.
Handen worden niet vochtig
bij knijpen na flink wrijven
wordt het gras smeuïg.
Weinig blad (25%)
Veel stengel (75%)
Een muffe geur kan duiden
op broei. De kwaliteit van
de graskuil neemt af en de
voeropname daalt. Tevens
an er rotting optreden.
DS% < 35
DS% 35-40
DS% 40-45
DS% > 45
VCOS > 80%
VCOS 75-80%
VCOS 70-75%
VCOS < 70%
Zoet
Zoet / Zuur
Flink zuur
Muf
SCORE 1
SCORE 2
SCORE 3
SCORE 4
SCORE 1
SCORE 2
SCORE 3
SCORE 4
32. Verteerbaarheid varieert
• Lastig te bepalen!
• Factoren:
– Droge stofpercentage
– Botanische samenstelling
– Mechanische bewerking
– Kneuzen Maaistadium
– Bemesting Grondsoort
– Uitkuilen
– Voermengwagen?
Het drogestofpercentage
De hoeveelheid drogestof (of beter het aandeel water) kan sterk afwijken van de analyse. Bepaal deze
door een hand gras/maïs te nemen en erin te knijpen.
De blad/stengel verhouding bij gras
Naarmate het aandeel stengel toeneemt daalt de verteringscoëfficiënt (VCOS) van de organische stof
en daarmee de voederwaarde. Scheid de stengel (de ronde holle pijpjes) en de bladdelen.
De geur van de graskuil
De geur bepaald de smakelijkheid en dus de opname. Ruik aan het gras, heeft dit een zoet/zure geur?
Dit komt doordat het gras relatief vochtig is maar wel voldoende melkzuur bevat. Melkzuur geeft de
graskuil een zoet/zure geur die melkkoeien zeer aangenaam vinden.
Checklist: Eigen voer
Meer weten of rantsoen? Ga dan naar www.mijnrantsoenwijzer.nl
Als er bij het knijpen water
uit komt
Alleen blad 100%
Een zoete geur ervaart een
melkkoe als smakelijk. Veel
suiker is tevens te herken-
nen aan de plakkerigheid.
Handen worden nat, maar
geen zichtbare druppels wa-
ter uit het gras of snijmaïs
Veel blad (75%)
Weinig stengel (25%)
Een zoet/zure geur is een
graskuil die relatief veel
melkzuur bevat. Melkzuur
ervaart een melkkoe als zeer
smakelijk.
Handen worden vochtig, na
flink wrijven nat
Blad /stengel 50-50%
Een sterk zure geur kan
duiden op vorming van
boterzuur. Dit ervaren koeien
als onsmakelijk.
Handen worden niet vochtig
bij knijpen na flink wrijven
wordt het gras smeuïg.
Weinig blad (25%)
Veel stengel (75%)
Een muffe geur kan duiden
op broei. De kwaliteit van
de graskuil neemt af en de
voeropname daalt. Tevens
kan er rotting optreden.
DS% < 35
DS% 35-40
DS% 40-45
DS% > 45
VCOS > 80%
VCOS 75-80%
VCOS 70-75%
VCOS < 70%
Zoet
Zoet / Zuur
Flink zuur
Muf
SCORE 1
SCORE 2
SCORE 3
SCORE 4
SCORE 1
SCORE 2
SCORE 3
SCORE 4
SCORE 1
SCORE 2
SCORE 3
SCORE 4
De kleur van de graskuil
De kleur wordt bepaald door de hoeveelheid eiwit (stikstof) in het gras en het drogestofpercentage.
Hoe hoger het aandeel stikstof hoe meer ruw eiwit, hoe donkerder het gras. Maar wanneer de kuil
natter is de kleur ook donkerder. Bekijk ook de verschillen tussen de lagen in de kuil.
DS% < 35
DS% 35-40
DS% 45-45
DS% > 45
SCORE 1
SCORE 2
SCORE 3
SCORE 4
De temperatuur van gras/maïskuil
Met een termometer kan (verborgen) broei zichtbaar gemaakt worden. Bij meer dan 5 graden verschil
tussen meetpunten gaan er relatief veel suikers, en dus voederwaarde verloren.
Geen afwijking
Tot 5 graden afwijking 5 - 10 graden afwijking Meer dan 10 graden afwijking
SCORE 1
SCORE 2
SCORE 3
SCORE 4
46. • Meer herkauw activiteit/pensmatrasvorming
• Langer liggen herkauwen ! minder energie in lopen/vreten
• 2 uur langer liggen is 1,5 kg meer melk!
• Pensmatras
• Lager passage snelheid
• Meer energie uit het zelfde voer
• Totale DS opname daalt, melkproductie gelijk/stijgt
• Hogere rantsoenefficiëntie
• Niet alleen winter!
• Najaars weidegras wordt ‘slecht’ op gemolken terwijl
energie-inhoud voldoende is
• Hooi bijvoeren in het najaar zorgt ervoor dat de aanwezige
energie benut wordt.
Structuur van eigen land
47. Wat is hooi nog meer
• Vitamine D
• Grote rol bij vet mobilisatie
• Calcium en Fosfor metabolisme
• Positieve rol bij de voorkoming van (slepende-) melkziekte
• Mineralen
• Laag in natrium en kali
• Hoger in chloor en zwavel
• Positieve balans kationen en anionen
Perfecte voor droogstand en hoog productieve
koeien!
48. Hoe lossen we dit op: snede
• Welke snede
• De eerste snede is ongeschikt
• De tweede of derde snede wordt het vaakst gebruikt
• Tweede heeft als risico dat er wat langer gewacht moet
worden op mooi weer
• Derde heeft weer risico dat er onvoldoende gras staat
als er mooi weer is
• Ook bepaald door tijdstip eerste snede (!)
• Herfstgras drogen?
• Welk perceel
• Oude grasmat
• Niet te zwaar bemest (liefst specifiek bemest)
• Hoge lichte gronden (droogt sneller)
49. Het idee was goed !
Voert 3000 koeien! 2500 ha 1e snede
51. Wat levert verbetering op?
1,06 kg melk/kg drogestof betekent een opname van 26,42 kg ds:
Aandeel ruwvoer 17,17 kg en aandeel krachtvoer van 9,25 kg ds
Totale voerkosten: € 2,75+ € 2,12 = € 4,86
1,35 kg melk/kg drogestof betekent een opname van 20,74 kg ds:
Aandeel ruwvoer 13,48 kg en aandeel krachtvoer van 7,26 kg ds
Totale voerkosten: € 2,16 + € 1,67 = € 3,83
Het verschil per koe per dag bedraagt €1,03 per koe per dag x 305 lactatiedagen
= € 314,15 per koe per Lactatie.
Oftewel een besparing bij 100 koeien van = €31.415,- op jaarbasis
O,1 punt verbetering betekent €7.000 - €10.000,- besparing
55. Voerefficientie (Van Wijk)
• Laatste tank leverantie: 10.012kg melk
• Delen door 3 dagen is: 3.338kg melk
• Rantsoen gevoerd is 4.971kg product met
circa 37%DS (meten, schatten, berekenen)
• 1.839kg DS ruwvoer + 610 kg brok per dag
(90%ds) = 2.517kg DS
• 3.338 / 2.517 = 1,4 voerefficientie
(gem. 180 lactatiedagen)
57. Voerefficientie
• Richtlijnen
Groep Dagen in
productie
Voerefficiëntie
(kg melk/kg ds)
Eén groep, alle koeien 150 tot 225 1,4 tot 1,6
1e lactatie < 90 1,5 tot 1,6
1e lactatie >200 1,2 tot 1,3
2e + lactatie <90 1,6 tot 1,8
2e + lactatie >200 1,3 tot 1,2
Nieuwmelkte koeien <21 1,1 tot 1,2
Probleem koppels 150 tot 200 <1,3
Bron: Provimi
