Si quieres más informacion aquí: http://j.gs/4jKJ

3.  Izaki bizidunen ezaugarriak
 Zelula
 Animalia-zelula eta landare-zelula
 Organismo zelulabakarra eta
zelulaniztunak
 Izaki bizidunen sailkapena
 Bost erreinuak
 Espezieak
 Galdera sorta
By: AITOR MiÑaMbReS CiMaViLlA

4. Hauek dira izaki bizidun batek izan behar dituen ezaugarriak:
 Jaio eta hil egiten dira.
 Antzeko konposizio kimikoa dute, materia organikoaren oinarri.
 Zelula izeneko unitate mikroskopiko batez edo gehiagoz osaturik.
 Funtzio jakin batzuk egiten dituzte; gainera hiru dira bizi-funtzioak:
nutrizioa, harremana eta ugalketa.
Nutrizio-funtzioa
Nutrizioaren bidez, izaki bizidunek bizitzeko behar dituzten energia eta
substantziak lortzen dituzte. Bi taldetan sailkatzen dira izaki bizidunak:
 Autotrofo. Izaki bizidun autotrofoek behar dituzten substantzia
organikoak sortzen dituzte, adibidez, ura, gatz mineralak eta karbono
dioxidoa erabiliz. Energia eguzkiaren argitik lortzen dute, fotosintesia
izeneko prozesuaren bidez. Landareak, algak eta zenbait bakterio
autotrofoak dira.
 Heterotrofoa. Beste batzuek sortutako materia organikoa hartu behar
dute; animaliak, onddoak eta mikroorganismo gehienak heterotrofoak dira.
By: AiToR MiÑaMbReS CiMaViLlA

5. Harreman-funtzioa
Harreman-funtzioaren bidez, izaki bizidunek harremanak dituzte elkarren
artean eta ingurunearekin.
Ugalketa-funtzioa
Ugalketaren bidez, izaki bizidunek beren antzeko ondorengoak sortzen
dituzte.
Bi ugalketa mota daude:
 Ugalketa sexugabea. Banako bakar bat aritzen da.
 Sexu bidezko ugalketa. Sexu desberdineko bi banakok sexu-zelula edo
gameto bana jartzen dute.
By: AiToR MiÑaMbReS CiMaViLlA

6. Izaki bizidun guzti-guztiok zelulaz osatuta gaude. 1665ean Robert Hookek
mikroskopioan zelula izena eman zion.
Teoria zelularraren printzipioak hauek dira:
 Izaki bizidun guzti guztiok zelula batez edo gehiagoz osatuta gaude.
 Zelulak nutrizio- ,harreman- eta ugalketa-funtzioak egiten dituzten
unitate bizidunik txikienak dira.
 Zelula guztiak beste zelula batzuen zatiketaren ondorioz sortzen dira.
By: AiToR MiÑaMbReS CiMaViLlA

7. Zelulen antolaketa
Zelula desberdinak izan arren, antolaketa berbera dute elementu hauek
dituzte zelula guztiek:
 Mintz plasmatikoa. Zelula kanpotik banatzen duen estalki mehea da.
Zelula babestu eta substantzien sarrera eta irteera erregulatzen du.
 Zitoplasma. Zelularen edukia edo barneko gunea da. Likido likatsu batez
osatua dago bertan organulu izeneko egiturak daude.
 Material genetikoa. Zelularen funtzionamendua kontrolatzen eta
erregulatzen duen substantzia da. ADNari dagokio ADNak zelula batetik
ondoretasunezko informazioa biltzen du. Bi mota daude:
 Zelula eukariotoa. Material genetikoa nukleo izeneko atal baten
barruan dago.
 Zelula prokariotoa. Ez dute nukleorik. Material genetikoa
zitoplasman sakabanatuta dago.
By: AiToR MiÑaMbReS CiMaViLlA

8. Animaliek nahiz landareek zelula eukariotoak dituzte, baina bien zelulak ez
dira berdin berdinak:
 Landare-zelulek zelula-pareta dute. Zelularen formari eutsi eta
gogortasuna ematen dio.
 Landare-zelulak poliedro forma izan ohi dute. Animalia-zelulek era
askotako formak izaten dituzte.
 Landare-zelulek kloroplastoa izeneko organulu batzuk dituzte haien
bidez egiten dute fotosintesia.
 Landare-zelulek nukleoa albo batean izaten dute. Zati handi bat bakuoloa
da. Animalia-zelulek ere badituzte bakuoloak, baina landare-zelulenak
baino txikiagoak izaten dira.
By: AiToR MiÑaMbReS CiMaViLlA

9. Mintz
plasmatikoa
nukleoa
Kloroplastoa
Zelula-
pareta Mintz plasmatikoa
By: AiToR MiÑaMbReS CiMaViLlA

10. Bi talde bereizten dira:
 Zelulabakarra. Zelula bakar batez osatuta daude. Ad. Bakterioak
 Zelulaniztunak. Hainbat zelulas osatuta daude. Ad. Algak
By: AiToR MiÑaMbReS CiMaViLlA

11.  Taxonomia:izaki bizidunak sailkatzeko zientzia bat da.
By: AiToR MiÑaMbReS CiMaViLlA

12. Erreinua Nutrizioa Zelula mota Zelula kopurua Adibidea
Autotrofoak
Moneroak eta Prokariotoak Zelulabakarrak Bakterioak
Heterotrofoa
Autotrofoak Zelulabakarrak
Protistoak eta Eukariotoak eta Algak
Heterotrofoa Zelulaniztunak
Zelulabakarrak
Onddoak Hterotrofoak Eukariotoak eta Perretzikoak
Zelulaniztunak
Landareak Autotrofo Eukariotoak Zelulaniztunak Goroldioak
Animaliak Hterotrofoak Eukariotoak Zelulaniztunak Txakurra
By: AiToR MiÑaMbReS CiMaViLlA 12

13. Espezie bat izendatzeko hainbeste izen arrunt erabiltzen direnez, askotan
zailtasunak sortzen dira zer espezie diren ulertzeko.
Izen zientifikoaren bidez izen unibertsala dugu. Sistema hori nomenklatura
binomiala deritzo.
izen zientifikoa
Generoa Espeziea
Homo sapiens
By: AiToR MiÑaMbReS CiMaViLlA

14. Egungo bioaniztasuna bilakaera izeneko prozesu motel-motelaren ondorioa
da. Espezieak aldatu egiten dira eta beste espezie batzuk sortzen dira,
hautespen natural izeneko prozesuaren ondorioz, batik bat.
Espezie endemikoak hots eremu horretan soilik daude.
Bioaniztasuna galtzea
 uren lurzoruen eta atmosferaren kutsadura.
 kontrolik gabeko ehiza.
Bioaniztasunari eutsi beharra
 Merkataritza-arrasoiak. Bioaniztasunari esker, hainbat baliabide
ditugu: materialak zura papera…
 Arrasoi estetikoa edo asialdirako loturikoak: turismoa ehiza…
 Arrasoi zientifikoak: hobeto astertzeko gauzak.
By: AiToR MiÑaMbReS CiMaViLlA

15. Gaur egun neurri hauek betetzen dira:
 Naturagune babestuak sortu.
 Galteko arriskuan dauden espeziak leku kontrolatuetan saindu.
 Galtzeko espezien zerrendak egin.
By: AiToR MiÑaMbReS CiMaViLlA 15

16.  Zer bizi funtziorekin lotzen duzu jana
bilatzea?
Nutrizio funtzioarekin.
 Zer da Autotrofo?
Izaki bizidun batek behar dituen substantzia organikoa sortzen duena.
 Zer da Heterotrofo?
Beste batzuek sortutako materia organikoa hartzen duena.
 Zer da ugalketa sexugabea?
Banako bakar bat aritzen denean.
 Eta sexu bidezko ugalketa?
Sexu desberdineko bi banakok aritzen direnean.
By: AiToR MiÑaMbReS CiMaViLlA

17.  Zergatik esaten da zelulak izaki bizidun
egiturako unitateak direla?
Unitate funtzionalak dira gure egituran.
 Zer da mintz plasmatikoa?
Zelula kanpotik banatzen den estalki mehea da.
 Zer da zitoplasma?
Zelularen eduki likatsua da.
 Zer da material genetikoa?
Zelularen funtzionamendua kontrolatzen eta erregulatzen duen
substantzia da.
 Zer da zelula eukariotoa?
Material genetikoa nukleoan duena.
By: AiToR MiÑaMbReS CiMaViLlA

18.  Eta zelula prokariotoa?
Ez dute nukleorik eta material genetikoa zitoplasman dute.
 Zer egitura eusten dio landare zelulari?
Zelula-pareta.
 Zer da zelulabakarra eta zelulaniztunak
eman adibideak?
Zelula bakarra duena ad. Bakterioa. Zelula asko duena ad. Algak.
 Zer da taxonomia?
Izaki bizidunak sailkatzeko zientzia.
By: AiToR MiÑaMbReS CiMaViLlA

19.  Hecho por:
 Aitor Miñambres
 Para la página web:
http://apuntes300.w
ordpress.com/