2. ELEKTRIZITATEA
Natureak elektrizitatearen adibide asko emoten
dauz.Gainera gizakiak beste energia mota batzuk
energia elektriko bihurtzen ikasi dau, eta energia
elektriko horrek makinak eta tresnak
funtzionatuazoten dauz.

3. KARGA ELEKTRIKOA
Gorputz guztiak materiaz
osotuta dagoz , eta hainbat
propietate daukiez: masea,
bolumena edo karga
elektrikoa.
Gorputz batek karga mota
bakoitxeko zer kantitate
daukan kontuan hartuta,
gorputz hori positiboa,
negatiboa edo neutroa dala
esaten dogu.

4. KARGA POSITIBOA
Karga negatibo baino karga positibo gehiago
daukanean, gorputza positiboa dala dinogu.

5. KARGA NEGATIBOA
Karga positibo baino karga negatibo
gehiago daukanean, gorputza negatiboa
dala dinogu.

6. KARGA NEUTROA
Karga positibo eta negatibo kantitate berbera
daukanean, gorputza neutroa dala dinogu.

7. KORRONTE ELEKTRIKOA

8. EROALEAK ETA ISOLATZAILEAK

9. KABLE ELEKTRIKOA
Sarri korronte elektrikoa material
eroalez eta isolatzailez egindako kable
elektrikoen bidez transmititzen da

10. ENTXUFEA

11. ZIRKUITU ELEKTRIKOAK

12. ZIRKUITU ELEKTRIKOEN OSOGAIAK
Era askotako zirkuituak egon arren, guztiek osogai
komunak daukiez: sorgailua, eroaleak, hargailuak
eta etengailuak

13. SORGAILUAK

14. ETENGAILUAK

15. EROALEAK

16. HARGAILUAK

17. ELEKTRIZITATEAREN EFEKTUAK
B
e
r
o
a
s
o
r
t
z
e
a

18. BEROA SORTZEA

19. ARGIA SORTZEA
Gorputz batzuk, beroa emoteaz aparte,
argia igorten dabe korronte elektrikoak
zeharkatzen dauzanean. Fenomeno hori da
bonbillen funtzionamenduaren oinarria;
bonbillek zirkuitutik jasoten daben energia
elektrikoaren parte bat argi bihurtzen
dabe.

20. MOGIMENDUA SORTZEA
Korronte elektrikoa espiralean
batutako eta imanen artean
jarritako eroale baten bidez
pasatuazoten danean,
mogimendu birakaria sortzen
da.

21. MAGNETISMOA SORTZEA
Egoera batzuetan, elektrizitateak
gorputz batzuk iman bihurtu daikez.

22. IRUDIAK ETA SOINUK SORTZEA
Elektrizitatea aparatu batzuetara heltzean gertatzen da

23. MAGNETISMOA
Orain dala milaka urte, gizakiek
baeukien metal batzuk
erakarteko gaitasuna eukan
naturako material baten barri.
Material horrek magnetita edo
iman harria dau izena, eta
gorputzak erakarteko gaitasunari
magnetismo deitzen jako.

24. IMANAK
Imanak magnetismoa
daukien gorputzak dira, eta
burdina zein beste metalen
bat daukien objetuak
erakarteko gai dira. Imanak
naturalak edo artifizialak
izan daitekez. Iman
naturalek nahiz artifizialek
polo positiboa eta polo
negatiboa daukie.

25. IMAN NATURALAK
Iman naturalak ez dira
gizakiak egindakoak, eta
naturan aurkitu daitekez.

26. IMAN ARTIFIZIALA
Iman artifizialak gizakiak
sortutakoak dira. Material batzuei
korronte elektrikoa emonda ere
fabrikatu daitekez.

27. EREMU MAGNETIKOA
Imanak bere indar magnetikoagaz metalezko objektuak
erakarten dauzan eremuari, eremu magnetikoa deitzen jako.
Eremu hori polo positibotik urten eta polo negatibotik
imanera itzultzen diran irudizko marren bidez adierazoten
da. Marrak alkarrengandik zenbat eta hurrunago egon,
orduan eta handiagoa da magnetismoaren intentsitatea.
Metalezko objetu bat imanaren eremu magnetikotik harago
jarri ezkero, imanak ez dau efekturik eragingo objektuan.

28. LURRAREN MAGNETISMOA
Lurrak iman erraldoi bat balitz legez
jokatzen dau. Ipar polo magnetikoa Ipar
polo geografikotik hur dago; eta Hego
polo magnetikoa, Hego polo geografikotik
hur.

29. LURRAREN EREMU MAGNETIKOA
Lurraren eremu magnetikoak lurrazalean
dagozan gorputz guztiei eragiten deutse, baita
lurrazaletik milaka kilometrora dagozan
gorputzei ere, eta eragin horri esker,
pertsonek, iparrorratza erabiliz, orientatzeko
modua daukie.

30. ELEKTROMAGNETISMOA
Elektrizitatearen eta magnetismoaren
artean dagozan erlazinoarekin,
elektromagnetismoa deskubritu zan.

31. ELEKTRIZITATEAK MAGNETISMOA
SORTZEN DAU
Elektriziteak zirkulatzen dauan kable baten inguruan imanek
daukienaren antzeko eremu magnetiko bat sortzen dala
ondorioztatu eben. Eremu magnetiko horren intentsitatea
korronte elektrikoaren intentsitatearen araberakoa da. Kable
elektriko bat burdinazko objektu baten inguruan batu eta
objektuan zehar elektrizitatea pasatuazoten danean, metala
elektroiman izeneko iman bihurtzen da. Elektro imanak motor
elektrikoetan eta garabi elektromagnetikoetan erabilten da.

32. MOTOR ELEKTRIKOA
Motor elektrikoek harila daukie imanen artean jarrita.
Elektrizitateak harilean zirkulatzen dauanean, imanek
sortutako eremu magnetikoaren eta harilak sortutakoaren
arteko interakzinoak harila biratuazoten dau, eta biratze
mogimendua makinaren engranajeei transmititzen
deutse.

33. GARABI ELEKTROMAGNETIKOA
Garabi elektromagnetikoek indar handiko elektroimana
daukie besoan, oso zama astunak erakarteko gaitasuna
daukana. Elektroimanari korronte elektrikoa igortea iztean,
garabiak zamea askatzen dau.

34. MAGNETISMOAK ELEKTRIZITATEA SORTZEN
DAU
Elektrizitateak eroale batetik zirkulatzen dauanean, eremu
magnetikoa sortzen da. Korronte elektriko horren
intentsitatea, imanaren neurriaren eta mogitzen dan
abiadurearen araberakoa da. Propietate hori zentral
elektrikoetan elektrizitatea ekoizteko erabiltzen da,
alternadore izeneko sorgailu elektromagnetikoen bidez.

35. ALTERNADOREA
Alternadoreek iman finko handi batzuk eta horreen
eremu magnetikoen barruan birea egiten daben
harilak daukiez. Harilak biratuazoten dauzan indarrak
ez dau beti jatorri berbera izaten, zentral elektriko
motearen araberakoa da:

36. ZENTRAL HIDROELEKTRIKOAK
Zentral hidroelektrikoetan, uraren mogimenduaren
indarrari esker biratzen dira harilak.

37. ZENTRAL EOLIKOAK
Zentral eolikoetan, haizearen indarrez mogitzen dira.

38. ZENTRAL TERMIKOAK ETA NUKLEARRAK
Zentral termikoetan eta nuklearretan, ur lurrunaren indarrak
harilak mogiduazoten dauz.

39. EGILEA: AITOR