1. Światowy Tydzień Mózgu
W 2022 roku obchody Tygodnia Wiedzy o Mózgu przypadają na okres
14 marca (poniedziałek) do 20 marca (niedziela)
Tydzień mózgu”. Jest to międzynarodowe święto mające na celu popularyzację wiedzy
o mózgu i jego działaniu. Światowy Dzień Mózgu został powołany na pamiątkę założenia
Światowej Federacji Neurologii w 1975 r. podczas Międzynarodowego Kongresu
Neurologicznego w Brukseli. Celem wydarzenia jest zainteresowanie społeczeństwa
zagadnieniami związanymi z funkcjonowaniem mózgu, zdrowiem psychicznym, prewencją
chorób oraz leczeniem zaburzeń funkcjonowania mózgu.
Gdyby mózg był technologią, to byłby najbardziej zaawansowanym i skomplikowanym
urządzeniem świata. Ta fascynująca część naszego ciała zasłużyła na własne święto.
Trochę wiedzy o mózgu
Mózg to 1,5 kilo galaretki,która produkuje prąd.
Oczywiście nie jest naukowe określenie, ale w najprostszy sposób tak można go
opisać. Kiedy przyjrzeć się danym dotyczącym mózgu to... ciężko je objąć naszym mózgiem.
Ma on w sobie od 90 do 200 milionów neuronów, a więc komórek nerwowych. To jeszcze
nic: każdy neuron jest połączony z innymi za pomocą 10-50 tysięcy połączeń. Ilość neuronów
w naszym mózgu stale się zmienia – nowe zyskujemy kiedy się czegoś uczymy, a tracimy je
w wyniku starzenia się, chorób, czy spożywania alkoholu. Mózg pracuje stale, nawet podczas
snu. Odpowiada za nasze procesy wewnętrzne, ale też za to jak postrzegamy świat
2. zewnętrzny. Od mózgu zależy czy jesteśmy spontaniczni, jak działa nasza wyobraźnia, które
rzeczy zapamiętujemy, a które wyrzucamy z pamięci.
Mózg składa się w 60% z tłuszczu. Dlatego dla jego prawidłowego działania
potrzebujemy kwasów tłuszczowych w diecie (stąd przekonanie, że orzechy włoskie
wspomagają jego pracę). Mózg jest w pełni uformowany dopiero w wieku 25 lat. Rozwija się
od tylnej części czaszki do przodu, a to właśnie z przodu znajdują się płaty czołowe
odpowiedzialne za planowanie i rozumowanie. To one jako ostatnie się wzmacniają.
Ludzki mózg to cudowny instrument pozwalający na odbieranie, przetwarzanie i
generowanie bodźców. Stanowi niepowtarzalne centrum dowodzenia, steruje wszelkimi
procesami zachodzącymi w organizmie, jest źródłem, magazynem i powiernikiem naszej
tożsamości, naszych myśli, pragnień i wyobrażeń”. Tyle dobra generuje niespełna 2% masy
ciała człowieka
4. Kilka wskazówek-jak dbać o mózg?
Jedz zgodnie z piramidą żywienia, w której warzywa to podstawa.
Jedz dobre tłuszcze. Mózg nie może prawidłowo pracować bez tłuszczu, dlatego diety
nadmiernie ograniczające tłuszcz prowadzą do bardzo poważnych
konsekwencji.Tłuszcz tłuszczowi nierówny. Mózg potrzebuje m.in. nienasyconych
kwasów tłuszczowych omega-3, w które bogate są np. ryby. Groźne dla naszego mózgu
jest za to śmieciowe, przetworzone jedzenie, bogate zarówno w nasycone kwasy
tłuszczowe, jak i w nadmiar węglowodanów. To zaburza przekazywanie sygnałów
między komórkami nerwowymi w mózgu.
Konieczny jest wysiłek fizyczny. Pod wpływem ruchu w mózgu tworzą się nowe
komórki nerwowe, czego dowiódł Timothy Bussey z brytyjskiego Cambridge
University. Inne badania dowodzą, że u osób, które nie ćwiczyły, ryzyko wystąpienia
depresji było o 44 proc. (a więc prawie o połowę większe) niż w przypadku ludzi
ćwiczących jedną lub dwie godziny tygodniowo. Co ciekawe, z badań wynika, że wielu
przypadkom depresji dałoby się zapobiec, gdyby ludzie ćwiczyli zaledwie jedną
godzinę tygodniowo. Ruch wpływa także pozytywnie na plastyczność mózgu
i utrzymanie funkcji poznawczych nie tylko u osób starszych.
5. Rusz głową! Nie wolno wpadać w lenistwo intelektualne, trzeba ciągle gimnastykować
mózg
Nie pal, nie bierz narkotyków, nie pij alkoholu. Wszystkie używki mają dewastujący
wpływ na mózg i prowadzą do jego degeneracji.
Wysypiaj się! Chroniczne niewyspanie sprzyjać może rozwojowi choroby Alzheimera.
Brak snu zwiększa m.in. poziom beta-amyloidu – białka odpowiedzialnego za
degenerację neuronów - w płynie mózgowo-rdzeniowym.
Ćwiczswójmózg !
Mózg możemy i powinniśmy trenować. Dzięki temu na starość nie będziemy tak
szybko tracić pamięci. Jakikolwiek rodzaj nauki przyniesie nam nowe połączenia nerwowe,
niezależnie od tego, czy będziemy się uczyć języka, salsy, czy gry w szachy. Według
naukowców pojemność naszego mózgu jest praktycznie nieograniczona, więc nigdy nie
skończy nam się miejsce na nowe informacje.
6. Jakimi sposobamimożeszćwiczyć swójmózg?
1. Zacznij robić coś nowego, co zmusi twój umysł do wytężonej pracy. Jeśli nigdy nie
grałeś na żadnym instrumencie – spróbuj. Codziennie stawiaj sobie małe wyzwania.
Każda nowa aktywność, która zmusza mózg do wysiłku będzie dobrym treningiem.
2. Ucz się języków obcych. Udowodniono naukowo, że podczas nauki nowego języka
w czasie kilku tygodni zmienia się struktura mózgu oraz powstają nowe połączenia
nerwowe. Taki rodzaj aktywności poprawi twoją koncentrację oraz ogólną
efektywność pracy mózgu.
3. Poznawaj nowe osoby. Prowadząc aktywne życie towarzyskie wśród nowych ludzi,
zmuszamy mózg do pracy na najwyższych obrotach. Kontakty z ludźmi pomagają
uwolnić się od stresu i złych emocji, przez co hamują wydzielanie kortyzolu,
spowalniając proces starzenia mózgu.
4. Naucz się nowego sportu. Nowe ruchy świetnie wpłyną na obszary mózgu
odpowiedzialne za koordynację ruchową i kontrolę ciała. Dzięki regularnemu
uprawianiu sportu zwiększamy przepływ krwi w rejonach mózgu odpowiedzialnych
za uczenie się i pamięć.
5. Utrudnij życie mózgowi. Rozwiązuj zagadki logiczne, krzyżówki czy łamigłówki.
Spróbuj zrobić coś na odwrót – gdy jesteś praworęczny, otwieraj drzwi nie prawą
a lewą ręką, spróbuj odczytać tekst od tyłu lub do góry nogami. Takie proste
czynności to znakomita gimnastyka dla mózgu!
Popraw pamięć i ucz się szybciejdzięki mnemotechnikom
Główną korzyścią płynącą ze stosowania mnemotechnik jest szybsze uczenie się,
zapamiętywanie i znacznie łatwiejsze odtwarzanie informacji. Techniki te, opierają się na
wykorzystaniu wyobraźni oraz budowaniu skojarzeń pomiędzy tym, co znamy, a tym, co
chcemy zapamiętać. Dzięki temu tworzone są trwalsze połączenia między informacjami
i prościej jest je później odtworzyć. Co więcej, dzięki wykorzystaniu wyobraźni i zmysłów,
nauka staje się ciekawsza, szczególnie dla dzieci.
Dla rodziców-przykłady mnemotechnik dla dzieci
Spośród licznych mnemotechnik wybrałam te, które wydają mi się być najbardziej użyteczne.
KARTY MEMORY - które możemy sami przygotować mogą być bardzo przydatne w nauce
matematyki, np. w przyswajaniu tabliczki mnożenia.
7. Przykładowa talia liczy 20 kart
PANTOMIMA - Mową ciała i gestami pokazujemy litery i cyferki. Raz może zgadnąć
dziecko, innym razem rodzic. Bardziej zawansowaną formą zabawy może być głoskowanie
całych wyrazów przez pantomimę.
ŁAŃCUCHY SKOJARZEŃ- kojarzymy zawsze z ostatnim wyrazem. Tworzymy z dzieckiem
historyjkę. Wplatamy w opowieść kolejne wyrazy. Ważne, aby łączyć jak najwięcej zmysłów
w naszej zabawie. Wyobrażamy sobie kolory, zapachy, dotyk, wprawiamy nasze opowiadanie
8. w ruch. To powoduje, że obie półkule są zaangażowane i wzmocniony jest proces
zapamiętywania. Początkowo ta czasochłonna technika sprawi, że mózg stanie się bardziej
plastyczny i będzie sprawniej działał. Ćwicząc z dzieckiem jednocześnie poprawiasz swoją
pamięć.
Przykład:serce – ciało- głowa- mózg– myśleć
Innym wariantem może być tworzenie łańcucha o z góry określonej liczbie ogniw:
Mama _______ ________ przedszkole ( wyjście, droga)
Mama ________ _________ _________ przedszkole (dziecko, ubrać się, droga)
PIKTOGRAMY – przedstawienie pojęcia za pomocą obrazka bez zapisu. Przykładowo; znaki
drogowe, symbol WC, itp.
GRY PLANSZOWE – warcaby, młynek, szachy, bardzo rozwijają pamięć logiczną.
MAPY MENTALNE - na początek mogą być bardzo proste jak te poniżej
10. SKOJARZENIA- gra polega na dobieraniu w pary obrazków, które do siebie pasują lub
wyszukiwaniu w zbiorze obrazka, który nie pasuje do pozostałych. Gra rozwija pamięć,
koncentrację, spostrzegawczość i logiczne myślenie. Skojarzenia mogą być wykorzystywane
przy zadaniu pokazującym dzieciom, które przedmioty mogą być dla nich niebezpieczne (np.
nożyczki są ostre i dzieci muszą posługiwać się nimi ostrożnie).
ZAGADKI, KRZYŻÓWKI, REBUSY- rozwijają pamięć dziecka, abstrakcyjne kształcą
zdolność logicznego i abstrakcyjnego myślenia. Dodatkowo wzbogacają zasób słownictwa.
Wśród nich znajdują się między innymi zadania typu „znajdź różnicę”, „labirynt” czy
„brakująca litera”, które wymagają od dzieci koncentracji, skupienia i wytrwałości.
RYMOWANKI- nauka krótkich rymowanych wierszyków, które pomagają stymulować
pamięć i pozwalają ćwiczyć inne umiejętności przydatne w życiu pierwszoklasisty,
umiejętność bezpiecznego zachowania na drodze. Przykładem są rymowane, wpadające
w ucho wierszyki.
ZABAWA WYRAZAMI -ćwiczenie polega na tworzeniu z liter podanego wyrazu innych
słów (np. ekran – kran; koszule – kosz, ule; ulica – ul, cal, sygnalizator – tor, zator, gala).
Zabawa rozwija pamięć i świadomość językową dziecka. Poza tym wzbogaca zasób jego
słownictwa, zarówno czynnego, jak i biernego.
HAKI PAMIĘCIOWE- ćwiczenia polegające na kojarzeniu cyfr z przedmiotami,
przypominającymi je kształtem, np. 1- świeca, 2 - łabędź, 3 - serce, 4 – krzesło i tak dalej.