EVRENSEL ÖĞRENME TASARIMIVE İLKELERİ.pdf

1. 1
EVRENSEL ÖĞRENME TASARIMI (UDL), İLKELERİ
DİJİTAL EĞİTİMDE ÖĞRENME VE DÜŞÜNME FARKLILIKLARI İLE UDL
ETKİSİ
ÖNCELİKLE NEDEN UDL?
Asıl çıkış noktası mimarlık olan ve birçok beyin araştırması neticesinde eğitimde de yer bulan
bu model, “Uzaktan eğitimde öğrencilere ulaşamıyorum.”, “Öğrencileri aktif tutmak çok zor oluyor.”,
“Öğrencilerin öğrenip öğrenmediklerini göremiyorum” kaygısını taşıyan eğitimcilerin sorularına cevap
verecek bazı ilkeler sunuyor.
Eğitimde, öğrenen merkezli olmak önemlidir, ancak uzaktan eğitimde öğrenen-merkezli
olmanın önemi kat kat artıyor. Bu açıdan, UDL öğreneni merkeze alan, farklı öğrenme ihtiyaçlarına
cevap veren, kapsayıcı ve öğreneni zihinsel ve etkileşimsel boyutlarda aktif tutmaya yarayan ipuçları
veriyor ve her öğrenciye ulaşabilmeniz için öğretim yöntemlerinizi, materyallerinizi, ölçme-
değerlendirme yöntemlerinizi farklılaştırmanız gerektiğini salık veriyor. Unutmayalım, öğrenemeyen
öğrenci yoktur; öğrenmeye elverişli olmayan öğrenme ortamları vardır.
Şimdi bu UDL prensiplerine bakalım:
Prensip 1 (Engagement): Çoklu katılım ve motivasyon yolları sağlayın. Öğrencinin ilgisini
çekecek, çabalarını sürdürmelerini sağlayacak ve öz-düzenleme becerilerini geliştirecek fırsatlarla
katılımlarını sağlayın. Örneğin; asenkron olarak canlı dersin öncesinde veya başında onların konuyla
ilgili neler bildiklerini ve neler öğrenmek istediklerini sormak, dersin sonunda ise mutlaka neler
öğrenerek ayrıldıklarını almak onları daha fazla motive edecektir. .
Prensip 2 (Representation): Bilgiyi çoklu temsil yöntemleriyle sunun. Öğrenenin bilgiyi
algılamasını, kavramasını veya daha kolay hatırlamasını sağlayacak farklı alternatifler sunulmalıdır.
Uzaktan öğrenmede bilginin farklı formatlarda sunulması (görsel, işitsel), iyi organize edilmiş olması,
kritik kavramların vurgulanması ve aralarındaki ilişkilerin verilmesi daha da önem kazanır. Örneğin,

2. 2
yeni bilgiyi her zaman yazı veya canlı derste anlatım yoluyla vermektense farklılaştırmaya giderek
kavram haritalama yöntemleriyle verebilirsiniz.
Prensip 3 (Action and Expression): Bu prensip ise, öğrenenin öğrenme sürecinde kendini
ifade etmesi ve bildiğini uygulamaya koyabilmesi ile ilgilenir. Öğrenen senkron ve asenkron olarak
aktif tutulmalı, her zaman dinleyen veya izleyen modda olmamalı; performansını sergileyebileceği ve
bildiğini ifade edebileceği fırsatlar sunulmalıdır. Bunun için, performans ödevi dahil birçok çalışma
yaptırabilirsiniz.
Öğrencinin ilgisinin süreç boyunca yüksek kaldığı, bilgiyi farklı modlarla aldığı, öğrendiğini
uygulamaya koyabildiği ve kendini ifade edebildiği bir uzaktan öğrenme mümkündür. Ve bu ancak akıl
ve emek koymak, tasarım yapmak ve öğrenci merkezli olmakla mümkündür.
Son olarak, dijital araç çantasını güçlendirmek önemli ama her şey değil. Her eğitimcinin,
öğretme ve öğrenmeye duruşunu etkileyen öğrenme kuramlarını bilmesi ve tasarım modellerine
hakim olması gerekir. Öğretimin “ders anlatmak” olarak algılandığı öğrenme ortamları – özellikle
uzaktan eğitim – öğrenciyi mutsuz etmeye ve motivasyonunu düşürmeye devam edecektir.
ÖZET
Evrensel tasarım, mimari alanında ortaya çıkmış bir yaklaşımdır. Evrensel tasarıma dayalı
öğrenme ise bu yaklaşımın ilkelerinin eğitime uygulanmasına dayalıdır. Evrensel tasarıma dayalı
öğrenme, öğrenmeyi sağlamada beynin üç geniş ağını göz önünde bulundurur. Bunlar tanıma ağları,
stratejik ağlar ve duyuşsal ağlardır. Evrensel tasarıma dayalı öğrenme öğrenci merkezli bir yaklaşım
olup öğretim programlarının tüm öğrencilere hitap edecek şekilde tasarlanması gerektiğini savunur.
Öğretim programları amaçlar, öğretim yöntemleri, öğretim materyalleri ve ölçme-
değerlendirme öğelerinden oluşur. Öğretim programları tasarlanırken öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve
yetenekleri göz önünde bulundurulur. Öğrencilerin öğrenme engelleri tespit edilir, bu engelleri
ortadan kaldıracak şekilde alternatif uygulamalar planlanır. Böylece tüm öğrencilere eşit şartlarda
öğrenme imkanı sunulmuş olur.
Evrensel Tasarımın İlkeleri
Evrensel Tasarım Merkezi (The Center for Universal Design) tarafından binaların ve ürünlerin
tasarlanmasında göz önünde bulundurulacak olan evrensel tasarım ilkeleri şu şekilde belirlenmiştir
1. Eşit Kullanım: Bu ilke ortaya konulan tasarımın farklı yeteneklere sahip olan insanlar için
faydalı ve pazarlanabilir olmasını ifade etmektedir.
2. Kullanımda Esneklik: Tasarımın farklı tercihlere ve yeteneklere sahip bireyleri kapsayacak
şekilde olmasıdır.
3. Basit ve Sezgisel Kullanım: Tasarımın kullanıcıların yaşantılarına, bilgilerine, dil becerilerine
ve o andaki konsantrasyon seviyelerine bakmaksızın anlaşılır olması ve herkes tarafından kolayca
kullanılabilmesidir.

3. 3
4. Algılanabilir Bilgi: Tasarımın kullanıcının çevre koşulları ve duyusal yeteneklerine
bakmaksızın gerekli olan bilgiyi etkili bir şekilde iletebilmesidir
5. Hatayı Tolere Edebilme: Tasarımın istenmeyen veya rastgele gelişen durumların olumsuz
ve tehlikeli sonuçlarını en aza indirecek şekilde tasarlanmasıdır.
6. Düşük Fiziksel Çaba: Tasarımın etkili, rahat ve en az çaba gerektirecek şekilde
kullanılmasıdır.
7. Kullanım İçin Uygun Genişlik ve Alan: Tasarımın kullanıcının beden genişliği, yapısı ve
hareketlerine bakmaksızın herkes için uygun kullanım ve hareket alanını sağlamasıdır.
Bir süre sonra eğitim alanında çalışan uzmanlar tarafından bu ilkelerinin eğitim
uygulamalarına uyarlanması fikri ortaya çıkmıştır. Bu amaçla bilgisayar ve fen laboratuvarları, eğitim
programları, eğitim yazılımları, öğretim etkinlikleri, kütüphaneler, mesleki organizasyonlar, öğrenci
yurtları, web siteleri ve öğrenci servisleri gibi bir çok alanda teşebbüste bulunulmuş olmasına rağmen
çok iyi bir sonuç elde edilememiştir. Evrensel tasarım ilkelerinin eğitim alanına uyarlanması
çalışmaları sadece eğitim teknolojilerinde iyi sonuç vermiştir (Eaglaton, 2008). Bu ilkelerin eğitim
uygulamalarına istenilen düzeyde uyarlanamamasının en önemli sebebi beyin araştırmalarının göz
ardı edilmiş olmasıdır (Hitchcock & Stahl, 2003). The Center for Applied Special Technology (CAST)
tarafından yapılan çalışmalarda evrensel tasarımın ilkeleri beyin araştırmalarıyla desteklenerek
yeniden eğitime uyarlama çalışmaları yapılmıştır ve onun neticesinde evrensel tasarıma dayalı
öğrenme kavramı ortaya çıkmıştır.
Öğrenme için Evrensel Tasarım
Öğrenme için Evrensel Tasarım (UDL), Mace Universal Design ile aynı öncül altında çalışır.
Diğer bir deyişle, tasarım, belirli bireylerin ihtiyaçlarını karşılamak için ürünün yenilenmesine veya
modifiye edilmesine gerek kalmadan konsepti içermelidir. Eğitim perspektifinden bakıldığında,
müfredatın geliştirilmesinde öğrenmenin önündeki tüm engellerin kaldırılması gerektiği anlamına
gelir; böylece bir öğrencinin karşılaştığı tek sorun öğrenmenin zorluğudur. CAST, öğretmenlerin bir
sınıftaki tüm öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılayan müfredat geliştirmelerinde yardımcı olmak için UDL
Kurallarını geliştirdi. Bu çerçeve "baştan itibaren, tüm öğrenicilerin bulundukları yerden
ilerlemelerine izin veren ve" (CAST) olduklarını hayal etmemize izin vermeyen özelleştirilebilir
seçeneklere sahip esnek tasarımlar yaratmayı teşvik eder.

4. 4
Bilişsel bilimler, bilişsel sinirbilim, nöropsikoloji ve sinirbilimi alanındaki araştırmalardan
araştırmacılar, insan öğrenimindeki birçok farklılığı ve bilgiyi edinme yollarını tespit edebiliyorlardı.
Özellikle öğrenmeyi etkileyen üç ana nörolojik ağ belirlediler (Kurzwell). Üç İlke, bu farklılıkları ele
alan ve her bir ağın işlevini dikkate alan bir pedagojiyi yapılandırmak için yaratılmıştır.
İlke 1 - Birden fazla Temsili Mod Sağlayın
 Bilgi ve bilgi edinmenin çeşitli yollarını sağlayın.
İlke 1 Tanıma Ağlarına ya da öğrenmenin "ne" ne hitap eder. Bu ağlar, öğrencilerin bilgiyi
nasıl topladıkları ve kategorileştirdiklerinden sorumludur.
Tanıma Görevleri:
 Bilgi saptamak
 Bilgi anlamak
 Duyularla algılanan desenlere anlam vermek
Sınıfta bunun gibi görünen:

5. 5

6. 6
Bu prensibi beyindeki dersinde ele almak için Bayan Darcy, sınıftaki öğrencilerin öğrenme
farklılıklarını ve ihtiyaçlarını değerlendirdi. Bayan Darcy, öğrencilerin öğrenme stillerine yönelik çeşitli
formatlarda bilgi sağladı. İşitsel, görsel, hands-on ve görsel yardımların kullanımı ile ders odaklı
öğretim sağladı. Bayan Darcy, Görsel Kelime Listeleri ve Grafikler yaratmak için Storyboard'u kullandı.
Öğrenme ve duyusal engeller ile ilgili öğrenme engellerini ortadan kaldırmak için kulaklık kullanımı,
daha geniş font veya artan renk kontrastı gibi esnek seçeneklerde de çalıştı. Bayan Darcy ünitesini
planlarken, farklı ihtiyaçları olan gelecek öğrencilere yönelik seçenekleri de ekledi. Bayan Darcy, bu
yöntemlerin tümünü bir sınıfa dahil etmeyi başardı, ancak bu formatları birkaç gün içinde sunmak da
işe yarayacaktı.
İlke 2 - Birden Çok Hareket ve İfade Modu Sağlayın
 Öğrencilere, bildiklerini göstermek için alternatifler sağlayın.
 İlke 2, Stratejik Ağları ya da öğrenmenin "nasıl" ele alır. Görevlerin planlanması ve
yürütülmesi burada yapılır.
Stratejik Görevler:
 Görevlerin planlanması
 Görevlerin icrası
 Eylem ve becerilerin kendiliğinden izlenmesi
 Kendini düzeltme,
 İlerlemenin değerlendirilmesi
Sınıfta bunun gibi görünen:

7. 7

8. 8
Bayan Darcy, öğrenme stillerine, fiziksel ihtiyaçlarına, ilgi alanlarına ve yeteneklerine uygun
bir şekilde çalışabilmeleri için öğrencilerine mümkün olduğunca sık seçenekler sunar. Storyboard That
bir video Storyboard That, Storyboard That bir çizgi roman Storyboard That, Storyboard That sahip
Storyboard That Bir makale yazma veya bir diyagram Storyboard That. Darcy'nin sınıfı. Esneklik
olmasına rağmen, öğrenciler öğrenimlerinden sorumlu tutulur ve öğrendiklerini gösterme becerisine
sahiptir. Darcy, çalışma biçimlerini ve kendilerini ifade ettikleri biçimleri sağlamanın yanı sıra,
görevlerin tamamlanması için iskele, ölçütleri ve öğrenme çıktılarını belirleyen görev listeleri ve
gereksinim duyanlar için denetim listeleri ve bireysel destek sağlar.
İlke 3 - Çoklu Bağlanma Modları Sağlayın
 Öğrenicilerin çıkarlarına erişme, uygun zorluklar önerme ve motivasyon artırma
 İlke 3 Duygusal Ağları ya da öğrenmenin "nedenini" ele alır. Bu ağlar, öğrencilerin ilgisini
çeken ve motive eden şeylerden sorumludur.
Etkili boyutlar:
 Desenlerin önemini değerlendirir
 Algılanana duygusal değeri atar.
 Motivasyonu belirler ve görevleri tamamlamak için odaklanır
Sınıfta bunun gibi görünen:

9. 9

10. 10
Bayan Darcy, motivasyonun öğrenmenin ayrılmaz bir parçası olduğunun farkındadır. "A" ya
sahip olmak bazı öğrenciler için yeterince motivasyona sahip olmakla birlikte, bazıları, görevlerini
devam ettirmek için daha önemli, açıklanan destek gerektirir. DEHB, İcra İfade Bozukluğu, Muhalefet
Uyuşmazlık Bozukluğu ve Travmatik Beyin Hasarı gibi koşullar, bir öğrencinin başarabilmesi için bir
öğrencinin yetenek, arzu, ilgi ve motivasyonunu büyük ölçüde etkiler. Davranış kontrol listelerini,
puan tablolarını veya sosyal hikayeleri öğrencilere sunarak Bayan Darcy Storyboard That. Tüm
öğrencilere, uyaranlara karşı uygun tepkiler nasıl göründüğünü, hayal kırıklığını nasıl
giderebileceklerini ve görevden ayrıldıklarında ne yapacaklarını hatırlatabiliriz.
Bayan Darcy'nin görevleri başarıyla tamamlaması için öğrencilere ödül kazandıran bazı
başarılar da bulunmaktadır. Derecelendirme notları, kaliteli iş örnekleri ve kontrol listeleri öğrencilere
özel hedefler belirlemek, derecelendirme sürecinin önizlemesini sağlamak ve nihai ürünler için
beklentileri ele almak. Öz değerlendirme, aynı zamanda, artan özerkliğe ve bazı öğrenciler için
öğrenmeye daha fazla yatırım yapılmasına neden olur. Diğer öğrenciler meydan okuma, bağımsız
görevler veya Bayan Darcy'den gelen yorumları takviye ederek motive olurlar. Öğrencileriyle düzenli
olarak görüşerek, geribildirim vermek, destek ve teşvik etmek ve tüm öğrencilerin ilerleme
kaydetmesini sağlamak. Derslerini planlarken Bayan Darcy, geçmişteki, günümüzdeki ve gelecekteki
öğrencilerinin ihtiyaçlarını dikkate alarak yolda değişiklik yapma ihtiyacını ortadan kaldırır. Bayan
Darcy, motivasyonun günden güne dalgalanmakta ve görev göreve geldiğini anlamaktadır, bu
nedenle bazı öğrenciler gün veya etkinliğe bağlı olarak daha fazla veya daha fazla destek isteyebilirler.
UDL Kuralları
Üç İlke, UDL Kurallarının temelini oluşturan çerçevedir. Her İlke, üç ilkeye ayrılmıştır ve her
kılavuz ilkeye daha ayrıntılı bir açıklama getiren kontrol noktalarına sahiptir. UDL Kuralları, hedeflerin
geliştirilmesinden değerlendirmeye kadar müfredatın tüm yönlerini planlamada rehber olarak
kullanılabilir. UDL Rehberinin tamamı https://www.udlcenter.org/aboutudl/udlguidelines adresinde
bulunabilir.

11. 11
Kaynaklar ve Diğer Kaynaklar
 CAST (2011). Öğrenme Kuralları sürüm 2.0 için Evrensel Tasarım. Wakefield, MA
 Ware, Gabriel J. Boş Bitter Oluşturuyor: Güneybatı Michigan, Tarihi Yeniliği iddia ediyor. 1
Temmuz 2015. https://www.encorekalamazoo.com/creating-curb-cuts
 Kurzwell Eğitim. UDL'nin Üç İlkesi. Https://www.kurzweiledu.com/udl-three-principles-
p4.html
 Öğrenme için Evrensel Tasarım Üzerine Ulusal
Merkez. Http://www.udlcenter.org/aboutudl/whatisudl
 Http://at4all.pbworks.com/f/UDLroseArticle.pdf