Zie http://www.thearchitectureofknowledge.nl/about/_pid/left1/_rp_left1_elementId/1_488705

1. Herfst
08
Juni / juli
09
The Architecture of Knowledge
Samenwerkingsproject - in het kader van bibliotheken 2040 - met het Nederlands Architectuurinstituut om
nieuwe uitgangspunten te ontwikkelen voor de architectuur van de bibliotheek van de toekomst

2. NAi/VOB: The Architecture of Knowledge
Veel bibliotheken denken en werken op dit moment aan nieuwe
huisvesting, herhuisvesting of herinrichting. Maar is die nieuwe
huisvesting ook toegerust op toekomstige taken van de
bibliotheek? Kunnen wij nog wel volstaan met het klassieke
programma van eisen of zijn er nieuwe gezichts- en
uitgangspunten nodig om de bibliotheek van de toekomst
bouwen? De VOB als brancheorganisatie van Openbare
Bibliotheken en het NAi als leidend instituut en podium in
Nederland op het gebied van architectuur gaan in 2008 en 2009
samenwerken om een nieuw ‘functioneel ontwerp’ te maken
voor het bibliotheekgebouw van de toekomst. Zij vinden elkaar in
een gezamenlijke probleemstelling; zowel bibliotheek als NAi
staan voor dezelfde vragen als het gaat om goed en
toekomstgericht in te spelen op veranderingen. De
veranderbewegingen uit de bibliotheek anders bekeken vormen daarvoor
een bruikbaar kader. Hierbij gaat het om vier grondpatronen van
verandering:
van naar
schaarste overvloed
consumptie co-creatie
producten processen
voorschrijven toerusten
Deze patronen zijn voor NAI en VOB zeer herkenbaar, bruikbaar
en soms (met name waar het gaat om co-creatie en toerusten)
zijn zij gelijk. Maar er zijn meer overeenkomsten: zo is
geconstateerd dat in veel stedenbouwkundige processen
bibliotheken en musea vaak gebouwd worden vanuit eenzelfde
planologisch perspectief (citybranding).
Ambitie:
Het project is qua aanpak ambitieus en zal moeten leiden tot een
nieuw functioneel programma dat zich onderscheidt van de tot
dusverre gebruikte paradigma’s in bibliotheekarchitectuur. Het
bibliotheekgebouw heeft als typologie een rijke geschiedenis en
maakt als publiek gebouw een cruciaal onderdeel uit van het
stedelijk leven. Het is één van de weinige nog daadwerkelijk
openbare gebouwen, waar alle bevolkingsgroepen in
gezamenlijkheid hun weg vinden. Het gebouw wordt sinds de
jaren negentig door tal van gemeentebesturen dankbaar
aangegrepen om de stad of regio aantrekkelijker te maken. In
deze lijn worden nieuwe bibliotheken, maar ook musea en
kantoren bij voorkeur tot multifunctionele omgevingen
getransformeerd en in iconische architectuurvormen gegoten.
Hoe prachtig en vooruitstrevend de architectuur vaak ook is, de
inhoud van het gebouw is wezenlijk niet veranderd. Het project
moet dan ook door een grondige analyse van de
veranderbewegingen leiden tot een nieuwe, conceptuele opzet.

3. Doelgroep(en)
Het project richt zich op:
- Openbare bibliotheek (directie, management en beleid),
- Verschillende gemeenten waar de vraag voor een nieuw
bibliotheekgebouw speelt,
- De verschillende opleidingen en de bijbehorende studenten,
- Architecten, bibliotheekinrichters en projectontwikkelaars,
- Geïnteresseerd publiek.
Programma:
a. Het project zal bestaan uit een vierdelige lezingenreeks, verspreid
over vier donderdagen in juni 2009. De lezingen zijn voor een
breed georiënteerd vakpubliek met daarin aandacht voor de
leescultuur, de opkomst van de informele media, de
veranderende rol van het publieke domein en de meeslepende
strategieën vanuit de retail. De lezingen worden gehouden in
het auditorium van het Nai en de beoogde sprekers zijn van
een hoogstaand, internationaal niveau:
o Lev Manovich (woensdag 20 mei)
o Bart Verschaffel (donderdag 4 juni)
o Pim van de Berg (woensdag 10 juni)
o Markus Miessen (donderdag 25 juni)
b. De lezingen worden direct gevolgd door een masterclass van twee
weken en startend op 6 juli 2009 onder leiding van een
multidisciplinair team bestaande uit:
o architect Rients Dijkstra (Maxwan)
o industrieel vormgever Jurgen Bey en
(landschap)ontwerpster Ester van de Wiel
o grafisch vormgever Daniël van der Velden
o beeldend kunstenaar Gabriël Lester
De masterclass zal gegeven worden aan studenten in de
architectuur, muziek, nieuwe media en vormgeving om vanuit
een brede, conceptuele blik de veranderbewegingen te
analyseren en tot een nieuw programma te komen. Hiervoor
wordt een speciale campus gebouwd op het binnenterrein van
het NAi in Rotterdam. De beoogde opleidingen en instituten
zijn:
o Academie van Bouwkunst Amsterdam
o Academie van Bouwkunst Rotterdam
o Design Academy Eindhoven
o HKU Utrecht, TU Eindhoven
o TU Delft
o Jan van Eyck Academie
o St. Joost Academie
o Codarts
Met de werving van studenten wordt in de eerste week van
maart begonnen.

4. c. In samenwerking met het Netwerk voor directeuren wordt van
5 t/m 9 oktober een meerdaagse excursie georganiseerd voor
bibliotheekprofessionals, waarin de ideeën en conclusies van
de masterclass worden getoetst en bediscussieerd. Studenten,
deelnemende architectenbureaus en externe deskundigen
krijgen een rol bij de verdere invulling van deze excursie.
Tijdens de excursie – die zich zal afspelen in Nederland, België
(en mogelijk het Roergebied) worden gebouwen of projecten
bezocht (bibliotheken, musea, etc.) die een betekenis kunnen
hebben in het kader van het project. Daarnaast zullen een of
meerdere personen die bij het samenwerkingsproject een rol
spelen, een actieve bijdrage leveren aan de excursie in een rol
als aanjager, discussiepartner of gespreksleider. Daardoor
ontstaat een meerwaarde omdat er een inspirerend
referentiekader wordt ontwikkeld, dat door professionals
getoetst kan worden tijdens de excursie. Daardoor krijgt de
excursie niet alleen het karakter van een bezichtiging, maar
wordt ook heel bewust het debat en de verdieping opgezocht.
d. Het resultaat van dit alles zal in het vierde kwartaal van 2009
gepresenteerd worden tijdens een afsluitend symposium
waarvoor ook diverse wethouders uit verschillende gemeenten
- waar de vraag voor een nieuw bibliotheekgebouw speelt -
worden uitgenodigd.
e. Na masterclass en publiek debat worden de resultaten als een
eerste ’bètaversie’ van het functioneel ontwerp in een boek
gepubliceerd. Het eindresultaat zou een (meertalige) publicatie
moeten zijn die richting geeft aan architecten,
projectontwikkelaars, gemeentes en bibliothecarissen bij het
ontwerpen van toekomstgerichte openbare bibliotheken.
Publiciteit:
o Afgesproken is dat NAi en VOB zo veel mogelijk gezamenlijk
optrekken in de publiciteit, waarbij het NAi de belangrijkste
uitvoerende rol heeft.
o Wat de VOB betreft: uiteraard zal in de vakpers (website,
nieuwsbrief, bibliotheekblad etc.) aandacht worden besteed
aan het project. Maar daarnaast is de bedoeling dat een
journalist of krant verslag doet van de lezingenreeks.
o Bij het starten van het project gaat een pagina op de NAi
website online, met informatie voor de masterclass, leestips,
etc. Later zullen er verslagen van de lezingen op de site
geplaatst worden en zal ook de masterclass zelf intensief te
volgen zijn op de site.
Praktisch:
Voor het project is een aparte website ingericht:
www.thearchitectureofknowledge.nl

5. Het project wordt aangestuurd door een team, bestaande uit een
aantal medewerkers van het NAi (onder leiding van Marcel Kollen)
en Rob Bruijnzeels van de VOB.
Rob Bruijnzeels, april 2009
Voorbeelden van de postercampagne op verschillende opleidingen:

6. Bijlage: Personalia
Lezingen:
Bart Verschaffel (°1956, woont in Leuven), architectuurhistoricus. Hij
behaalde zijn doctoraat in de wijsbegeerte in 1985 aan de KU Leuven. Hij
was medewerker van de Vlaamse Interuniversitaire Raad, docent aan de
Sociale Hogeschool in Heverlee, docent kunstfilosofie aan het St. Lukas
Hoger Instituut voor Beeldende Kunsten in Brussel, medewerker bij BRT
Televisie Dienst Kunstzaken, gastdocent bij P.A.R.T.S.-dansschool in
Brussel en gastbegeleider aan de Rijksacademie voor Beeldende
Kunsten in Amsterdam. Hij is deeltijds hoofddocent semiotiek aan de
Universiteit Antwerpen, hoogleraar aan de Economische Hogeschool
Sint-Aloysius in Brussel, deeltijds docent aan de afdeling Architectuur,
Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening van de Faculteit Toegepaste
Wetenschappen van de KU Leuven en deeltijds hoofddocent Vakgroep
Architectuur en Stedenbouw aan de Universiteit Gent
(architectuurtheorie en architectuurkritiek). Hij is redactielid van De Witte
Raaf, kunsttijdschrift, Brussel.
Pim van den Berg is ex-verkoopleider Nestlé Nederland, voormalig
marketingmanager De Bijenkorf Amsterdam, marketing- en business
development adviseur RvB KBB. Pim van den Berg is vanaf
1998 adviseur en ontwikkelaar van branded marketingconcepten in zijn
onderneming Perspectives.nl. Wat hem interessant maakt is zijn straat-
o-logie, de kennis van de straat, het belang van ‘de menselijke maat’
en de rol van het publieke domein
Lev Manovich, geboren in Moskou, is wetenschapper en auteur. Hij is
hoogleraar Beeldende Kunst aan de Universiteit van Californië in San
Diego en directeur van het Lab voor Culturele Analyse aan het
Californisch Instituut voor Telecommunicatie en Informatietechnologie. In
het boek 'The Language of new media' (2001) behandelt Lev Manovich
de eigenheid van de nieuwe media door deze te vergelijken met de oude
media in het algemeen en met film in het bijzonder. Manovich werkt
sinds 1984 ook als kunstenaar, computeranimator, ontwerper en
programmeur. Tot zijn kunstprojecten behoren o.a. 'Little movies', het
eerste digitale filmproject voor het web (1994-); 'Freud-Lissitzky
Navigator', conceptuele software om wegwijs te raken in de twintigste
eeuwse geschiedenis; en 'Anna and Andy', een streaming roman (2000).
Hans-Ulrich Obrist studeerde economie en politieke wetenschappen,
voordat hij zich aan de hedendaagse kunst ging wijden. In 1992 richtte hij
in Zwitserland het Robert Walser Museum op en startte hij in het Musée
d'Art Moderne de la Ville de Paris de tentoonstellingenreeks 'Migrateur'
op. Hij is professor aan de architectuurfaculteit van de universiteit van
Venetië IUVA, correspondent van het Italiaanse tijdschrift 'domus' en
hoofdredacteur van het gratis magazine 'point d'ironie' van agnes.b.
Masterclass:
Rients Dijkstra is principal of Maxwan Architects and urbanists, senior

7. architect and urban designer. He has studied architecture and urban
design at the Delft University of Technology. There he graduated with
honors in 1989. He worked with architects Frits van Dongen (de
ArchitectenCie) and Rem Koolhaas (OMA). In his capacity as project
architect and urbanist for the Office for Metropolitan Architecture, he has
contributed to the Lille 'Euralille' Master Plan (1990-1991) and he was
team leader and chief designer for the Amsterdam Y-Oevers (banks of
the river Y) Master Plan (1992) and the Tram tunnel in Den Hague (1993).
In '93 Rients Dijkstra was invited to design the Urban Master Plan for
Leidsche Rijn, a new town of 30'000 houses. This unusual first
assignment kick-started his own practice: Maxwan architects and
urbanists. Rients Dijkstra has recently been appointed as a member of
Ken Livingstone's Design for London Advisory Group, as a member of
the Barking Riverside Design Advisory Panel and as Supervising Master
Planner for the Rotterdam Central Station surroundings master plan. He
has taught at SciArc Los Angeles and the Berlage Institute Rotterdam.
http://www.maxwan.com/
Jurgen Bey (leeft en werkt in Rotterdam) ziet zichzelf als onderzoeker: hij
analyseert de wereld waarin we leven uit nieuwsgierigheid en stelt het
nieuw en anders ervaren van de realiteit voorop. Hij poogt de verborgen
kwaliteiten, de verhalen en emotionele waarde van dingen te ontdekken
en gebruikt zijn bevindingen om nieuwe, doordachte versies van deze
objecten te creëren. Hij volgde zijn opleiding aan The Design Academy
van Eindhoven (departement Environment), doceerde daar ook zelf en
doceert nu aan de Royal College of Art in Londen (afdeling Design
Products). Daarnaast is hij actief als productvormgever, maar beperkt
zich niet tot dat specifieke domein. Stedenbouw, architectuur,
landschapsarchitectuur zijn volgens hem immers onlosmakelijk
verbonden met productvormgeving. Met àlle projecten die Jurgen Bey
ontwikkelt, van productvormgeving tot stedenbouwkundige projecten en
interieurarchitectuur, wil Jurgen Bey verhalen vertellen. Enkele
opdrachtgevers van Jurgen Bey zijn Droog Design (productdesign, o.a.
meubilair), Moooi (interieurproducten), het Nederlands Textielmuseum
(damast), Koninklijke Tichelaar Makkum (theeservies), TU Eindhoven
(mobiel kunstpaviljoen Blob), Jean Paul Gaultier (catwalk van een
modeshow). http://www.jurgenbey.nl/
Daniel van der Velden is a graphic designer and writer based in Amsterdam.
He graduated in Rotterdam at the Willem de Kooning Academy,
exploring the realm between design, conceptual art and communication
strategy. He studied in Maastricht at the Jan van Eyck Academie and ran
a graphic design studio together with Maureen Mooren from 1998 to
2007, working on innovative and experimental work in the field of
editorial and identity design. Clients included the architectural magazine
Archis (currently Volume), TNT Post (former Dutch PTT), Droog Design
and the Holland Festival, for which the duo was granted various awards,
including First Prize at the Chaumont Poster Festival 2006. Daniel is a
founding partner of Metahaven, a studio combining design, research and
writing, in which he collaborates with Vinca Kruk and Gon Zifroni.
Metahaven's work is exhibited as part of the traveling exhibition Forms of
Inquiry: the Architecture of Critical Graphic Design at the Architectural
Association, London; On Purpose: Design Concepts at Arnolfini, Bristol.
He is a critic at Yale University in New Haven, a tutor of design at the
Sandberg Institute in Amsterdam and has been an advising researcher at
the Jan van Eyck Academie since 2003.
http://www.janvaneyck.nl/4_4_cv/cv_d_vel.html

8. Gabriel Lester maakt kunst waarin film, drama, muziek en ritmiek een
belangrijke rol spelen. Hij begon ooit als rapper en volgde de afdeling
audiovisuele kunsten op de Academie Sint Joost in Breda en de
Hogeschool Sint Lucas in Brussel. In 2000 rondde hij de Rijksacademie in
Amsterdam af. Lesters fascinatie ligt onder meer bij de film. Hij gebruikt
technieken uit die wereld bij het maken van zijn installaties, zoals
montages, suspense en camerastandpunt. In zijn werk is hij niet afkerig
van effect. Lester mikt volgens eigen zeggen op het maken van
toegankelijke en toch niet oppervlakkig werk.
http://gabriellester.com/cms/chronicle/