Φυσική Ε΄. Επανάληψη 1ης Ενότητας: ΄΄Υλικά σώματα΄΄
•
16 likes•78,387 views
http://e-taksh.blogspot.gr/ Φυσική Ε΄. Επανάληψη 1ης Ενότητας: ΄΄Υλικά σώματα΄΄
Recommended
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Viewers also liked
Viewers also liked (17)
Similar to Φυσική Ε΄. Επανάληψη 1ης Ενότητας: ΄΄Υλικά σώματα΄΄
Similar to Φυσική Ε΄. Επανάληψη 1ης Ενότητας: ΄΄Υλικά σώματα΄΄ (20)
More from Χρήστος Χαρμπής
More from Χρήστος Χαρμπής (20)
Recently uploaded
Recently uploaded (9)
Φυσική Ε΄. Επανάληψη 1ης Ενότητας: ΄΄Υλικά σώματα΄΄
- 1. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr/ Φυσική Ε΄ Τάξης - Επανάληψη 1ης Ενότητας: ΄΄Υλικά σώματα ΄΄ -Θεωρία, παρουσιάσεις, ασκήσεις, επαναληπτικά Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 1
- 2. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 2
- 3. Η δομή της ύλης Ο εκπαιδευτικός: Τουλιόπουλος Φώτης Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 3
- 4. • Ύλη ονομάζεται οτιδήποτε έχει μάζα και καταλαμβάνει όγκο. • Όλα τα σώματα, στερεά υγρά ή αέρια είναι φτιαγμένα από ύλη. Μόνο στο κενό δεν υπάρχει ύλη. • Ότι μπορούμε να παρατηρήσουμε, να αγγίξουμε ή να αισθανθούμε είναι φτιαγμένο από ύλη. Όλα τα φυσικά σώματα αποτελούνται από ύλη! Ύλη Όγκος: Είναι η ποσότητα του χώρου που καταλαμβάνει ένα αντικείμενο. Μονάδα μέτρησης του όγκου είναι το κυβικό μέτρο. Μάζα: Είναι η ποσότητα της ύλης που περιέχεται σε ένα σώμα. Μονάδα μέτρησης της μάζας είναι το χιλιόγραμμο. Πυκνότητα: Πρόκειται για την ποσότητα της ύλης στη μονάδα του όγκου. Για να βρούμε την πυκνότητα ενός σώματος διαιρούμε τη μάζα δια του όγκου. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 4
- 5. • Καθημερινά παρατηρούμε ότι η ύλη μετατρέπεται σε ενέργεια. Παράδειγμα, όταν καίμε ένα χαρτί, απελευθερώνεται ενέργεια με τη μορφή της θερμότητας. • Η αντίστροφη διαδικασία είναι περισσότερο πολύπλοκη, αλλά για τους επιστήμονες είναι κάτι συνηθισμένο. Η ύλη μετατρέπεται σε ενέργεια και αντίστροφα! Ύλη και ενέργεια Ενέργεια: Είναι ένα φυσικό μέγεθος που συνοδεύει κάθε μεταβολή του φυσικού κόσμου. Την καταλαβαίνουμε κυρίως από τα αποτελέσματά της. Ύλη: Από αυτήν είναι φτιαγμένα όλα τα φυσικά σώματα. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 5
- 6. • Τα περισσότερα σώματα που μας περιβάλλουν είναι μίγματα, δηλαδή αποτελούνται από διάφορες χημικές ουσίες. Το μικρότερο κομμάτι ενός μίγματος είναι το μόριο. • Τα μόρια αποτελούνται από ακόμη μικρότερα τμήματα που ονομάζονται άτομα. • Τα καθαρά σώματα είναι είτε στοιχεία, τα μόρια των οποίων αποτελούνται από ένα είδος ατόμων είτε χημικές ενώσεις στις οποίες τα μόρια αποτελούνται από διαφορετικά άτομα. Όλα τα σώματα που υπάρχουν γύρω μας προέρχονται από 92 στοιχεία. Η δομή της ύλης Άτομο: Είναι το μικρότερο τμήμα ενός χημικού στοιχείου που διατηρεί τις ιδιότητές του. Μπορεί να συνδυαστεί με άλλα άτομα και να σχηματίσει μόρια. Μόριο: Το μικρότερο τμήμα ενός σώματος που διατηρεί τις ιδιότητές του. Ένα μόριο ζάχαρης εξακολουθεί να είναι γλυκό. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 6
- 7. • Βρίσκονται στον πυρήνα του ατόμου και έχουν θετικό φορτίο. • Έχουν μάζα περίπου 1836 περισσότερη από τα ηλεκτρόνια. • Βρίσκονται στον πυρήνα του ατόμου όπως και τα πρωτόνια. Έχουν μάζα ίση με τα πρωτόνια, αλλά δεν έχουν ηλεκτρικό φορτίο, είναι ουδέτερα. • Περιφέρονται σε τροχιές γύρω από τον πυρήνα του ατόμου. • Είναι τα μικρότερα σε μάζα, αλλά έχουν αρνητικό φορτίο ίσο με αυτό των πρωτονίων. Άτομα Τα άτομα αποτελούνται από τον πυρήνα και τα ηλεκτρόνια Πρωτόνια Νετρόνια Ηλεκτρόνια Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 7
- 8. • Τα κουάρκ συναντώνται στο εσωτερικό των πρωτονίων και των νετρονίων, δηλαδή στα σωματίδια που απαρτίζουν τον πυρήνα των ατόμων. • Φαίνεται πως τα κουάρκ είναι θεμελιώδη, δηλαδή δε μπορούν να διαιρεθούν περισσότερο. • Υπάρχουν έξι τύποι κουάρκ που ονομάζονται: άνω, κάτω, παράδοξο, γοητευτικό, πυθμένας και κορυφή. Τα κουάρκ Είναι τα θεμελιώδη σωματίδια από τα οποία αποτελείται η ύλη Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 8
- 9. •Οι τρεις φάσεις της ύλης Τα υλικά σώματα μπορεί να είναι στερεά, υγρά ή αέρια Στερεά Υγρά Αέρια Στα στερεά σώματα, τα μόρια κινούνται πολύ κοντά το ένα στο άλλο και οι θέσεις τους είναι μόνιμες, δεν αλλάζουν. Στα υγρά τα μόρια κινούνται, αλλάζουν θέσεις, αλλά παραμένουν κοντά το ένα στο άλλο. Δεν μπορούν να πλησιάσουν ή να απομακρυνθούν μεταξύ τους. Στα αέρια τα μόρια κινούνται ελεύθερα, αλλάζουν θέση μεταξύ τους και μπορούν να απομακρύνονται, αλλά όχι να πλησιάζουν πολύ μεταξύ τους. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 9
- 10. ΥΛΙΚΑ ΣΩΜΑΤΑ Εισαγωγή στη Δομή της Ύλης που θα σε βοηθήσει να κατανοήσεις καλύτερα τις έννοιες των μαθημάτων που ακολουθούν. Δεν υπάρχει αντίστοιχο μάθημα στην ενότητα του μαθήματος. Δημιουργός: Eugen Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 10 Το μεγαλύτερο μέρος της παρουσίασης είναι από δημιουργίες του Γρηγόρη Ζερβού
- 11. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 11
- 12. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 12
- 13. Βιβλίο Μολύβι Μικροσκόπιο Δομή της ύλης Οτιδήποτε υπάρχει στο σύμπαν είναι ύλη. Η Γη, οι θάλασσες, ο αέρας, ο Ήλιος, τα άστρα. Καθετί που o άνθρωπος παρατηρεί, που μπορεί να το αγγίζει ή να το αισθανθεί είναι ύλη. Η ύλη μπορεί να μετατραπεί σε ενέργεια και η ενέργεια σε ύλη. Ύλη και ενέργεια βάση της ισορροπίας στο σύμπαν. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 13
- 14. Μόριο Το μόριο είναι το μικρότερο σωματίδιο της ύλης που διατηρεί τις ιδιότητες του σώματος στο οποίο ανήκει. Η ζάχαρη είναι γλυκιά. Το ίδιο και το μόριο της, αν μπορούσαμε να το απομονώσουμε. Άτομο Τα μόρια αποτελούνται από ακόμη μικρότερα σωματίδια, τα άτομα. Άτομο είναι το μικρότερο σωματίδιο της ύλης που μπορεί να συνδυαστεί με άλλα άτομα και να σχηματίσει μόρια. Τα άτομα αποτελούνται από ακόμα μικρότερα σωματίδια, τα πρωτόνια, τα νετρόνια και τα ηλεκτρόνια. πρωτόνια νετρόνια ηλεκτρόνια πυρήνας Τα πρωτόνια και τα νετρόνια αποτελούνται και αυτά από μικρότερα σωματίδια, τα κουάρκ. ηλεκτρόνια θεμελιώδη ή στοιχειώδη κουάρκ σωματίδια Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 14
- 15. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 15
- 16. Ήδη από τον 5ο αιώνα π.Χ., ο Δημόκριτος, χωρίς να έχει στη διάθεσή του κανένα από τα σύγχρονα όργανα, υποστήριζε ότι, αν τεμαχίσουμε την ύλη σε ολοένα και μικρότερα κομμάτια, θα φτάσουμε κάποτε σε ένα αδιαίρετο σωματίδιο. Ονόμασε αυτό το σωματίδιο “άτομο”, από το στερητικό “α” και τη λέξη “τέμνω” που σημαίνει κόβω, διαιρώ. Η λέξη λοιπόν ά-τομο σημαίνει αυτό που δεν κόβεται, δε διαιρείται. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 16
- 17. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 17
- 18. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 18
- 19. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 19
- 20. Όγκος Κάθε υλικό σώμα γύρω μας, σε όποια φυσική κατάσταση κι αν βρίσκεται (στερεή, υγρή, αέρια), χρειάζεται το δικό του χώρο. Σκέψου, για παράδειγμα, μια καρέκλα. Θα μπορούσε να υπάρχει στο σπίτι μας, αν δεν είχαμε εξασφαλίσει «χώρο» για να την τοποθετήσουμε; Ασφαλώς, όχι! Αλλά και τα υγρά σώματα έχουν ανάγκη από το δικό τους χώρο. Για να το διαπιστώσεις, το μόνο που χρειάζεσαι είναι η … μνήμη σου! Όπως ξέρεις, όταν βρέχει, μέσα σε λίγη ώρα συγκεντρώνεται μεγάλη ποσότητα υγρού – δηλαδή νερού – στην επιφάνεια της γης. Αν το νερό, όπως όλα τα υγρά, δεν απαιτούσε το δικό του χώρο, δε θα πλημμύριζαν οι δρόμοι, τα υπόγεια, τα καταστήματα. Δε θα «φούσκωναν» τα νερά των ποταμών, ούτε θα έσπαγαν τα φράγματα στο πέρασμα τους… Όμως, μήπως και με τα αέρια δεν ισχύει το ίδιο; Πόσες φορές δεν προσπαθούμε να φουσκώσουμε ένα μπαλόνι και… λίγο πριν νιώσουμε υπερήφανοι για το μέγεθος του δημιουργήματός μας, μένουμε έκπληκτοι, κρατώντας για… ενθύμιο τα λαστιχένια υπολείμματα; Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 20
- 21. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 21
- 22. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 22
- 23. Μάζα Η μάζα είναι χαρακτηριστική ιδιότητα των σωμάτων και δε μεταβάλλεται όπου και να βρίσκεται το σώμα. Η μάζα ενός υλικού σώματος είναι το άθροισμα της μάζας των μορίων του. Όσο η μεγαλύτερη είναι η μάζα αλλά και το πλήθος των μορίων, τόσο μεγαλύτερη είναι και η μάζα του σώματος. Ο τρόπος μέτρησης της μάζας ενός σώματος γίνεται με τη σύγκρισή της με σώματα γνωστής μάζας, τα οποία λέγονται σταθμά. Το όργανο που χρησιμοποιούμε ονομάζεται ζυγός σύγκρισης. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 23
- 24. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 24
- 25. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 25
- 26. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 26
- 27. Πυκνότητα Στην ερώτηση «ποιο αντικείμενο έχει μεγαλύτερη μάζα: ένα σιδερένιο ή ένα χάρτινο;» πολλοί απαντούν χωρίς να σκεφτούν πολύ ότι το σιδερένιο αντικείμενο έχει μεγαλύτερη μάζα. Κι όμως, μια εφημερίδα που είναι κατασκευασμένη από χαρτί έχει μεγαλύτερη μάζα από μια σιδερένια παραμάνα. Για να έχει νόημα η ερώτηση, πρέπει να συγκρίνουμε τη μάζα δύο αντικειμένων που έχουν τον ίδιο όγκο. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 27
- 28. Η πυκνότητα ενός σώματος εκφράζει την ποσότητα μάζας του σώματος στη μονάδα του όγκου. Πυκνότητα υπολογίζεται ως το πηλίκο μάζας ενός σώματος δια του όγκου του. ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ = ΜΑΖΑ : ΟΓΚΟΣ Τα σώματα με τη μεγαλύτερη πυκνότητα αποτελούνται από μόρια με μεγαλύτερη μάζα ή από μόρια που βρίσκονται πολύ κοντά μεταξύ τους. Όσο μεγαλύτερη είναι η μάζα στον ίδιο όγκο τόσο μεγαλύτερη είναι και πυκνότητα ενός σώματος. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 28
- 29. Απεικόνιση της πυκνότητας Στερεά Υγρά Αέρια Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 29
- 30. ΥΛΙΚΑ ΣΩΜΑΤΑ Υλικά Σώματα Καθαρά σώματα Τα σώματα που έχουν πάντοτε την ίδια σύσταση (πχ. Οξυγόνο, οινόπνευμα) Μείγματα τα σώματα που δεν έχουν σταθερή σύσταση (πχ. αλατόνερο) και προέρχονται από την ανάμειξη δύο ή περισσότερων καθαρών ουσιών. Χημικές ενώσεις Είναι τα καθαρά σώματα που αποτελούνται από διαφορετικά είδη ατόμων. Στοιχεία Είναι τα καθαρά σώματα που αποτελούνται από ένα μόνο είδος ατόμων Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 30
- 31. Υλικά σώματα Μόρια Μικροσκοπικά σωματίδια που διατηρούν τις ιδιότητές τους Άτομα Μικρότερα σωματίδια ύλης Πρωτόνια Μικρότερα σωματίδια ύλης Νετρόνια Μικρότερα σωματίδια ύλης Ηλεκτρόνια Μικρότερα σωματίδια ύλης κουάρκ κουάρκ Πρωτόνια +Νετρόνια αποτελούν τον πυρήνα του ατόμου Τα ηλεκτρόνια περιστρέφονται γύρω από τον πυρήνα Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 31
- 32. Χαρακτηριστικές ιδιότητες των σωμάτων Όγκος Ο χώρος που καταλαμβάνει το σώμα Μάζα Η ποσότητα της ύλης από την οποία αποτελείται το σώμα Πυκνότητα Η ποσότητα της μάζας στη μονάδα του όγκου. ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ= ΜΑΖΑ:ΟΓΚΟΣ Μονάδα μέτρησης του όγκου το Κυβικό μέτρο Για τα υγρά σώματα μονάδα μέτρησης είναι το 1 λίτρο Για σώματα με κανονικό σχήμα (γεωμετρικό) μετράμε τις διαστάσεις του Για σώματα με ακανόνιστο σχήμα τα βυθίζουμε στο νερό που βρίσκεται σε βαθμολογημένο δοχείο (ογκομετρικό δοχείο) Μονάδα μέτρησης της μάζας 1Κιλό Γραμμάριο ανά κυβικό εκατοστόμετρο ή χιλιόγραμμο ανά κυβικό μέτρο Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 32
- 33. Λίγα λόγια Ο όγκος των στερεών και των υγρών σωμάτων είναι σταθερός, ενώ ο όγκος των αερίων μεταβάλλεται ανάλογα με το χώρο που βρίσκονται. Το σχήμα των στερεών είναι σταθερό, ενώ το σχήμα των υγρών και των αερίων μεταβάλλεται ανάλογα με το σχήμα του δοχείου που τα περιέχει. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ποιες είναι οι ιδιότητες των υλικών σωμάτων? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Τι ονομάζεται όγκος ενός σώματος? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Ποιες είναι οι μονάδες μέτρησης του όγκου? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Πώς υπολογίζουμε τον όγκο ενός σώματος με κανονικό σχήμα και πώς με ακανόνιστο σχήμα? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Όλα τα σώματα έχουν σταθερό όγκο? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Λίγα λόγια Η μάζα είναι χαρακτηριστική ιδιότητα των σωμάτων και δε μεταβάλλεται όπου και να βρίσκεται το σώμα. Η μάζα ενός υλικού σώματος είναι το άθροισμα της μάζας των μορίων του. Όσο η μεγαλύτερη είναι η μάζα αλλά και το πλήθος των μορίων, τόσο μεγαλύτερη είναι και η μάζα του σώματος. Ο τρόπος μέτρησης της μάζας ενός σώματος γίνεται με τη σύγκρισή της με σώματα γνωστής μάζας, τα οποία λέγονται σταθμά. Το όργανο που χρησιμοποιούμε ονομάζεται ζυγός σύγκρισης. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 33
- 34. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Τι εκφράζει η μάζα ενός σώματος? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Ποιες είναι οι μονάδες μέτρησης μάζας? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Με ποιόν τρόπο μετράμε τη μάζα ενός σώματος? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Μεταβάλλεται η μάζα ενός σώματος όταν αλλάξει τόπο? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Λίγα λόγια Η πυκνότητα ενός σώματος εκφράζει την ποσότητα μάζας του σώματος στη μονάδα του όγκου. Πυκνότητα υπολογίζεται ως το πηλίκο μάζας ενός σώματος δια του όγκου του. ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ = ΜΑΖΑ : ΟΓΚΟΣ Τα σώματα με τη μεγαλύτερη πυκνότητα αποτελούνται από μόρια με μεγαλύτερη μάζα ή από μόρια που βρίσκονται πολύ κοντά μεταξύ τους. Όσο μεγαλύτερη είναι η μάζα στον ίδιο όγκο τόσο μεγαλύτερη είναι και πυκνότητα ενός σώματος. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Τι εκφράζει η πυκνότητα ενός σώματος? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Ποιες είναι οι μονάδες μέτρησης πυκνότητας? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 34
- 35. Ένωσε Προϊόντα Μάζα μακαρόνια 500g Αλεύρι 1kg Πιπέρι 100g Σοκολάτα 50g Μπισκότα 50g τυρί 0,5g Μάζα Η ποσότητα της ύλης από την οποία αποτελείται ένα σώμα Ο χώρος που καταλαμβάνει ένα σώμα Όγκος πυκνότητα Η ποσότητα της μάζας του σώματος στη μονάδα του όγκου Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 35
- 36. Βάλε στη ζυγαριά τα προϊόντα ώστε να ισορροπεί: A τρόπος =Β τρόπος = Δημιουργός: marikakiole Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 36
- 37. ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΩΜΑΤΩΝ Όγκος Μάζα Πυκνότητα Τι είναι; ιδιότητα ιδιότητα ιδιότητα Τι δείχνει; (ορισμός) ο χώρος που καταλαμβάνει, που πιάνει ένα σώμα η ποσότητα της ύλης που έχει ένα σώμα η ποσότητα της ύλης ενός σώματος σε σχέση με τον όγκο του Με τι το μετράμε; Με ογκομετρικό δοχείο Με ζυγό σύγκρισης Τύπος: Πυκνότητα = μάζα / όγκος Μονάδα μέτρησης κυβικό μέτρο (στα υγρά το λίτρο) χιλιόγραμμο (kg) (γραμμάρια ή τόνος) γραμ,/ κ.μ. Κορτσαλιουδάκη Κατερίνα Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 37
- 38. 1.ΥΛΙΚΑ ΣΩΜΑΤΑ Ε΄ ΤΑΞΗ (Ιωαννίδης Νικόλαος) ΟΝΟΜΑ:__________________________________________________ Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 38
- 39. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 39
- 40. ΦΥΣΙΚΑ Ε΄ ΤΑΞΗΣ ΥΛΙΚΑ ΣΩΜΑΤΑ Ανακεφαλαιωτική γραπτή δοκιμασία τ….. μαθητ…… ……………………………. 1.Γράφω τι ονομάζονται φαινόμενα: ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 2.Τι είναι ο όγκος; ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 3.Τι είναι η μάζα; ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 4.Τι είναι η πυκνότητα; ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 5. Τι ονομάζεται μόριο; ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 6. Τι ονομάζεται άτομο; ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 7. Ποια ονομάζονται στοιχεία; ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 8. Τι είναι οι χημικές ενώσεις; ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 40
- 41. 9. Αναφέρω τις τρεις καταστάσεις στις οποίες βρίσκονται τα υλικά σώματα: ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 10. Απαντώ και δικαιολογώ την απάντησή μου: α) Τι είναι βαρύτερο; Ένα κιλό σίδερο ή ένα κιλό βαμβάκι; ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… β) Ποιο έχει τη μεγαλύτερη πυκνότητα; Ένα κιλό σίδερο ή ένα κιλό βαμβάκι; ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… γ) Για να βυθίζεται το αγκίστρι τους τι θα συμβούλευες να κάνουν οι ψαράδες; ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… δ) Μπορεί ένα υλικό σώμα να βρίσκεται και στις τρεις καταστάσεις της ύλης; ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ε) Το νερό είναι στοιχείο ή χημική ένωση; ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ΦΡΥΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 41
- 42. ΟΝΟΜΑ :……………………………………………………………………………………………………… ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΤΑΞΗ Ε΄ ΕΝΟΤΗΤΑ 1Η Ο ΥΛΙΚΑ ΣΩΜΑΤΑ 1. ( 20 βαθμοί) α)Σε ποιες μορφές συναντάμε τα υλικά σώματα, ανάλογα με τη φυσική κατάσταση στην οποία βρίσκονται; …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… β) Ποιες είναι οι τρεις βασικές ιδιότητες των υλικών σωμάτων; …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… γ) Ποια από τις βασικές ιδιότητες εκφράζει την ποσότητα της μάζας του σώματος στη μονάδα του όγκου; Ποια είναι η μονάδα μέτρησης; ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. δ) Ποια βασική ιδιότητα εκφράζει το ποσό της ύλης από το οποίο αποτελείται; Ποια είναι η μονάδα μέτρησης; …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ε) Πώς λέγεται ο χώρος που καταλαμβάνει ένα υλικό σώμα; Με ποια μονάδα μέτρησης υπολο- γίζεται; …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………... 2. ( 10 βαθμοί) α) Συμπλήρωσε σωστά την παρακάτω πυραμίδα, που αποτελεί τη δομή της ύλης: β) Συμπλήρωσε τα στοιχεία του ατόμου: π……………………………… που αποτελείται από η………………………….. π………………………… και ν………………………………. Ο ΒΑΘΜΟΣ ΜΟΥ Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 42
- 43. 3. ( 10 βαθμοί) Σημείωσε Σ ή Λ, αν οι παρακάτω προτάσεις είναι σωστές ή λάθος: Τον όγκο τον μετρώ με το ζυγό σύγκρισης. Το σύμβολο του λίτρου είναι το Kgr. Το σύμβολο CO2 αναπαριστά το μόριο ενός στοιχείου. Αν 1.000 mL ατμοσφαιρικού αέρα έχουν μάζα 1,3 g, τότε η πυκνότητά του είναι ίση με 1,3 g/L. Δεν μπορούμε να μετρήσουμε τον όγκο μιας πέτρας, γιατί δεν έχει κανονικό σχήμα. Ένα σώμα είναι στερεό, υγρό ή αέριο, ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο κινούνται τα μόριά του. Τα πρωτόνια και νετρόνια αποτελούνται από κουάρκ. 4. ( 10 βαθμοί) Από τις παρακάτω ονομασίες ξεχώρισε ποιες είναι χημικές ενώσεις και ποια χημικά στοιχεία: H2 (υδρογόνο), H2O (νερό), CO2 (διοξείδιο του άνθρακα), N (άζωτο), NH3 (αμμωνία), C (άνθρα- κας), NaCl (αλάτι), Au (χρυσός), Hg (υδράργυρος) ΧΗΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΗΜΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ 5. ( 20 βαθμοί) Παρατήρησε προσεχτικά την εικόνα και βρες ποιο σώμα, το αλουμινένιο ή το σιδερένιο, έχει μεγαλύτερη πυκνότητα. Να δικαιολογήσεις την απάντησή σου. ………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………….. σίδηρος αλουμίνιο ……………………………………………………………………………………........ …………………………………………………………………………………………… 6. (20 βαθμοί) Οι παρακάτω κύβοι έχουν όγκο 3 cm3 . Ποιος απ’ αυτούς έχει τη μεγαλύτερη πυκνότητα; Δικαιολόγησε την απάντησή σου. 2,7 g 19,3 g 7,9 g 11,3 g ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………... ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ! Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 43
- 44. ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 1ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ (Υλικά σώματα) 7. α) Σε ποιες μορφές συναντάμε τα υλικά σώματα, ανάλογα με τη φυσική κατάσταση στην οποία βρί- σκονται; ΣΕ ΣΤΕΡΕΑ, ΥΓΡΑ ΚΑΙ ΑΕΡΙΑ. β) Ποιες είναι οι τρεις βασικές ιδιότητες των υλικών σωμάτων; Η ΜΑΖΑ, Ο ΟΓΚΟΣ ΚΑΙ Η ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ. γ) Ποια από τις βασικές ιδιότητες εκφράζει την ποσότητα της μάζας του σώματος στη μονάδα του ό- γκου; Ποια είναι η μονάδα μέτρησης; ΤΗΝ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ. ΜΟΝΑΔΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ: 1 Kg/m3 . δ) Ποια βασική ιδιότητα εκφράζει το ποσό της ύλης από το οποίο αποτελείται; Ποια είναι η μονάδα μέτρησης; Η ΜΑΖΑ. ΜΟΝΑΔΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ: 1 Kg. ε) Πώς λέγεται ο χώρος που καταλαμβάνει ένα υλικό σώμα; Με ποια μονάδα μέτρησης υπολογίζεται; ΟΓΚΟΣ. ΜΟΝΑΔΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ: 1 m3 . 8. α) Συμπλήρωσε σωστά την παρακάτω πυραμίδα, που αποτελεί τη δομή της ύλης: β) Συμπλήρωσε τα στοιχεία του ατόμου: ΠΥΡΗΝΑΣ που αποτελείται από ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΑ ΠΡΩΤΟΝΙΑ και ΝΕΤΡΟΝΙΑ 9. Σημείωσε Σ ή Λ, αν οι παρακάτω προτάσεις είναι σωστές ή λάθος: Τον όγκο τον μετρώ με το ζυγό σύγκρισης. Λ Το σύμβολο του λίτρου είναι το Kgr. Λ Το σύμβολο CO2 αναπαριστά το μόριο ενός στοιχείου. Σ Αν 1.000 mL ατμοσφαιρικού αέρα έχουν μάζα 1,3 g, τότε η πυκνότητά του είναι ίση με 1,3 g/L. Σ Δεν μπορούμε να μετρήσουμε τον όγκο μιας πέτρας, γιατί δεν έχει κανονικό σχήμα. Λ Ένα σώμα είναι στερεό, υγρό ή αέριο, ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο κινούνται τα μόριά του. Σ Τα πρωτόνια και νετρόνια αποτελούνται από κουάρκ. Σ 10. Από τις παρακάτω ονομασίες ξεχώρισε ποιες είναι χημικές ενώσεις και ποια χημικά στοιχεία: H2 (υδρογόνο), H2O (νερό), CO2 (διοξείδιο του άνθρακα), N (άζωτο), NH3 (αμμωνία), C (άνθρα- κας), NaCl (αλάτι), Au (χρυσός), Hg (υδράργυρος) Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 44
- 45. ΧΗΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΗΜΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ H2, N, C, Au, Hg H2O, CO2, NH3, NaCl 11. Παρατήρησε προσεχτικά την εικόνα και βρες ποιο σώμα, το αλουμινένιο ή το σιδερένιο, έχει μεγαλύ- τερη πυκνότητα. Να δικαιολογήσεις την απάντησή σου. ΤΑ ΔΥΟ ΣΩΜΑΤΑ ΕΧΟΥΝ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΜΑΖΑ, ΓΙ΄ ΑΥΤΟ ΙΣΟΡΡΟ- ΠΕΙ Η ΖΥΓΑΡΙΑ. ΟΜΩΣ ΤΟ ΑΛΟΥΜΙΝΕΝΙΟ ΣΩΜΑ ΕΧΕΙ ΜΕ- ΓΑΛΥΤΕΡΟ ΟΓΚΟ ΑΠΌ ΤΟ ΣΙΔΕΡΕΝΙΟ. ΑΡΑ ΤΟ ΣΙΔΕΡΕΝΙΟ ΣΩΜΑ ΕΧΕΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ. σίδηρος αλουμίνιο 12. Οι παρακάτω κύβοι έχουν όγκο 3 cm3 . Ποιος απ’ αυτούς έχει τη μεγαλύτερη πυκνότητα; Δικαιολόγησε την απάντησή σου. 2,7 g 19,3 g 7,9 g 11,3 g ΟΛΟΙ ΟΙ ΚΥΒΟΙ ΕΧΟΥΝ ΤΟΝ ΙΔΙΟ ΟΓΚΟ, ΟΜΩΣ Ο ΚΥΒΟΣ ΜΕ ΤΑ 19,3 g ΕΧΕΙ ΤΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ, ΓΙΑΤΙ ΕΧΕΙ ΚΑΙ ΤΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΜΑΖΑ. Δημιουργός: ΗΡΩ Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 45
- 46. 1ο Επαναληπτικό στα Φυσικά Ε΄ τάξης Ονοματεπώνυμο:_____________________________ Ημερομηνία:________________________________ Ασκήσεις 1)Σε ποιες μορφές συναντάμε τα υλικά σώματα; ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ 2)Ποιες είναι οι χαρακτηριστικές ιδιότητες των σωμάτων; ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ 3)Σωστό ή Λάθος; Τον όγκο το μετρώ με το ζυγό σύγκρισης. _______ Η μάζα είναι ιδιότητα μόνο των υγρών σωμάτων. _______ Το σύμβολο του λίτρου είναι το Κgr. _______ Όσο μεγαλύτερη είναι η μάζα στον ίδιο όγκο , τόσο μεγαλύτερη είναι η πυκνότητα ενός σώματος. _______ 4)Ταξινόμησε τις παρακάτω μάζες από τη μικρότερη στην μεγαλύτερη: 150gr , 1kgr , 0,5kgr , 200gr, 750gr 5) Ποιος από τους παρακάτω κύβους έχει τη μεγαλύτερη πυκνότητα; Αιτιολόγησε την άποψή σου. ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ Παρασχίδου Ελένη 2,7γρ 19,3γρ 0,9γρ Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 46
- 47. Διαγώνισμα στη Φυσική « Υλικά σώματα» Ονοματεπώνυμο: ________________________________________________________ 1) Σημειώνω Σ για σωστό και Λ για λάθος: Τον όγκο των σωμάτων τον μετράμε με το ζυγό σύγκρισης. Τα πρωτόνια κινούνται γύρω από τον πυρήνα του ατόμου. Τα υλικά σώματα είναι στερεά, υγρά ή αέρια. Με το κυβικό μέτρο ή το λίτρο μετράμε την πυκνότητα. Η πυκνότητα έχει σχέση με τη μάζα και τον όγκο μαζί, Το νερό αποτελείται από υδρογόνο και οξυγόνο. 2) Συμπληρώνω τον παρακάτω πίνακα: Όγκος Μάζα Πυκνότητα Μονάδα μέτρησης Τι δείχνει (ορισμός) Με ποιο όργανο μετράμε 3) Η ακροστιχίδα της … πυκνότητας: Π_ _ _ _ _ _ _ _ Μια από τις ιδιότητες των σωμάτων Υ _ _ Είναι παντού γύρω μας σε διάφορες μορφές. Κ _ _ _ _ _ Πάρα πολύ μικρά σωματίδια της ύλης. Ν_ _ _ _ _ _ _ Βρίσκονται μέσα στον πυρήνα του ατόμου. Ο _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Αυτό το δοχείο είδαμε στο πρώτο πείραμα. Τ_ _ _ _ Πολλαπλάσιο του κιλού. Η_ _ _ _ _ _ _ _ _ Κινούνται γύρω από τον πυρήνα του ατόμου. Τ_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Με αυτά γίνεται πιο κατανοητή η Φυσική ( με άρθρο) Α _ _ _ _ Και σε τέτοια μορφή βρίσκονται κάποια σώματα. 4) Ενώνω αυτά που ταιριάζουν: Όγκος ◊ ◊ Η ποσότητα του υλικού που έχει κάθε σώμα Μάζα ◊ ◊ Ο χώρος που καταλαμβάνει ένα σώμα Πυκνότητα ◊ ◊ Η ποσότητα της μάζας ενός σώματος σε σχέση με το χώρο που πιάνει αυτό Κορτσαλιουδάκη Κατερίνα Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 47
- 48. Η ύλη και η ενέργεια είναι οι δυο βασικές έννοιες των φυσικών επιστημών. Στο κεφάλαιο αυτό όμως ασχολούμαστε με την ύλη. Παντού γύρω μας υπάρχει ύλη που μπορεί να είναι στερεή (ατσάλι), υγρή (νερό), ή αέρια (αέρας). Τα υλικά σώματα αποτελούνται από μικροσκοπικά σωματίδια, τα οποία διατηρούν τις ιδιότητές τους και λέγονται μόρια Τα μόρια αποτελούνται από ακόμα μικρότερα σωματίδια που λέγονται άτομα κι έχουν στον πυρήνα τους τα νετρόνια και τα πρωτόνια, ενώ γύρω από τον πυρήνα περιστρέφονται τα ηλεκτρόνια. Τα πρωτόνια και τα νετρόνια αποτελούνται κι αυτά από άλλα μικρότερα σωματίδια που λέγονται κουάρκ. Βασικές ιδιότητες των υλικών σωμάτων ◊ Όγκος ενός σώματος ονομάζεται ο χώρος που πιάνει, που καταλαμβάνει το σώμα. Τον όγκο τον μετράμε σε κυβικά μέτρα ( 1κ.μ ή 1 κ.δεκ, ή 1κ.εκατ….), και όταν μετράμε υγρά, τα μετράμε σε λίτρο (ίσο με ένα κ.δεκ). Τον όγκο ακανόνιστων σχημάτων τον μετράμε με τη βοήθεια ενός ογκομετρικού δοχείου ( θυμάμαι το πείραμα). ◊ Μάζα ενός σώματος είναι η ποσότητα της ύλης που έχει το σώμα αυτό. Τη μετράμε με το κιλό ή αλλιώς το χιλιόγραμμο (Kg), το γραμμάριο ή τον τόνο. Για να μετρήσουμε και να συγκρίνουμε τις μάζες των σωμάτων χρησιμοποιούμε τους ζυγούς σύγκρισης (ζυγαριές), (θυμάμαι το πείραμα). ◊ Πυκνότητα ενός σώματος είναι η ποσότητα της μάζας που έχει ένα σώμα σε σχέση με τον χώρο που πιάνει , σε σχέση δηλαδή με τον όγκο του. Δηλαδή κάνουμε μια διαίρεση για να βρούμε την πυκνότητα των σωμάτων : διαιρούμε μάζα δια όγκο. Την πυκνότητα τη μετράμε σε γραμμάρια ανά κυβικό μέτρο (γρ./ κ.μ.). Όσο μεγάλη είναι η μάζα στον ίδιο όγκο, τόσο μεγάλη βρίσκουμε και την πυκνότητα. Κορτσαλιουδάκη Κατερίνα Περίληψη 1ου κεφαλαίου Φυσικής « Τα υλικά σώματα » Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 48
- 49. ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΦΥΣΙΚΗ Ε΄2 Ενότητα 1 «Υλικά σώματα» ΟΝΟΜΑ: ……………………………………………………………… ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ___/___/ 2013 Εργασίες Α. Γράφω Σ (Σωστό) ή Λ (Λάθος) σε κάθε πρόταση: 1. Όσο πιο μεγάλη είναι η μάζα στον ίδιο όγκο, τόσο πιο μικρή είναι η πυκνότητα ενός σώματος. ___________ 2. Ο όγκος των αερίων είναι σταθερός. ___________ 3. Όταν ο ζυγός ισορροπεί, οι μάζες των σωμάτων είναι ίσες. ___________ 4. Όσο πιο μικρή είναι η μάζα στον ίδιο όγκο, τόσο πιο μικρή είναι η πυκνότητα ενός σώματος. ___________ Β. Συμπληρώνω τα κενά των προτάσεων: 1. Οι πιο χαρακτηριστικές ιδιότητες των σωμάτων είναι: ο ........................., η ........................ και η ............................. 2. Τη μάζα ενός σώματος τη μετράμε χρησιμοποιώντας ένα ζ............... σύγκρισης και στ.................. γνωστής μάζας. 3. Για να υπολογίσουμε τον ό................... ενός σώματος με κανονικό σχ...................., μετράμε τις διαστάσεις του. 4. Ο όγκος των σ...................... και των .υ...................... σωμάτων είναι σταθερός. 5. Μονάδες μέτρησης του όγκου είναι το .........................., το …………..…………… και το …..……..…………..………. Γ. Αντιστοιχίζω: 1. Όγκος α. Η ποσότητα της μάζας του σώματος στη μονάδα του όγκου 2. Μάζα β. Ο χώρος που καταλαμβάνει ένα σώμα 3. Πυκνότητα γ. Η ποσότητα της ύλης από την οποία αποτελείται ένα σώμα Δ. Υπολογίζω τον όγκο του βυθισμένου σώματος: …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… Ε. Ποιο σώμα έχει τη μεγαλύτερη μάζα σε κάθε περίπτωση; α)……………………………………… β)……………………………………… γ)…………………………………… Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 49
- 50. ΣΤ. Συμπληρώνω τα κενά με βάση τη μεσοστιχίδα. 1. Π Ρ Η Ν 2. Υ 3. Κ 4. Ν 5. Χ Ο 6. Τ Θ 7. Η 8. Τ 9. Ρ Α Ι 1. Αυτός αποτελείται από πρωτόνια και νετρόνια και γύρω του περιστρέφονται τα ηλεκτρόνια. 2. Με το ... σύγκρισης μετράμε τη μάζα ενός σώματος. 3. Ο χώρος που καταλαμβάνει ένα σώμα. 4. Εκφράζει την ποσότητα μάζας του σώματος στη μονάδα του όγκου. 5. Μονάδα μέτρησης της μάζας ενός σώματος. 6. Τα χρησιμοποιούμε στο ζυγό σύγκρισης για να μετρήσουμε τη μάζα ενός σώματος. 7. Είναι η μάζα, ο όγκος και η πυκνότητα των σωμάτων. 8. Μονάδα μέτρησης του όγκου των υγρών σωμάτων. 9. Μονάδα μέτρησης της μάζας ενός σώματος. Z. Τα κυβάκια είναι κατασκευασμένα από διάφορα υλικά και έχουν όλα τον ίδιο όγκο ( 1 cm3 ) αλλά διαφο- ρετική μάζα. Τα ταξινομώ ανάλογα με την πυκνότητά τους, αρχίζοντας από αυτό που έχει τη μεγαλύτερη. Μόλυβδος Χαλκός Φελλός Χρυσός Σίδηρος ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ Η. Πώς μπορούμε να υπολογίσουμε τον όγκο ενός σώματος με ακανόνιστο σχήμα ; ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………….. Παράσχος Σάκης 11,3 g 8,9 g 0,24 g 19,3 g 7,9 g Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 50
- 51. ΦΥΣΙΚΑ Ε΄ΤΑΞΗ 1 ΟΝΟΜΑ:__________________________________ 1. Να κυκλώσεις το Σωστό ή το Λάθος Η ύλη και η ενέργεια είναι οι δύο βασικές έννοιες των φυσικών επιστημών. Σ ή Λ Τα υλικά σώματα δε χωρίζονται σε στερεά, υγρά και αέρια. Σ ή Λ Τα μόρια στα στερεά κινούνται το ένα κοντά στο άλλο. Σ ή Λ Τα μόρια στα υγρά δεν κινούνται, αλλάζοντας θέσεις. Σ ή Λ Τα μόρια στα αέρια κινούνται ελεύθερα, αλλάζοντας θέσεις. Σ ή Λ Τα υλικά σώματα δεν αποτελούνται από μόρια. Σ ή Λ Τα μόρια αποτελούνται από κουάρκ. Σ ή Λ Το σχήμα των υγρών και των αερίων μεταβάλλεται ανάλογα με το σχήμα των δοχείων που τα περιέχει. Σ ή Λ Ο όγκος και το σχήμα στα στερεά είναι πάντα σταθερός. Σ ή Λ Το λίτρο είναι μονάδα μέτρησης του όγκου. Σ ή Λ Το χιλιόγραμμο ανά κυβικό μέτρο δεν είναι μονάδα μέτρησης της πυκνότητας. Σ ή Λ 2. Να διατυπώσεις τους παρακάτω κανόνες: Όγκος ενός σώματος ονομάζεται ___________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ Η μάζα ενός σώματος εκφράζει ____________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ Η πυκνότητα ενός σώματος εκφράζει ________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 51
- 52. Ιωαννίδης Νικόλαος Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 52
- 53. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ 1 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΦΥΣΙΚΗΣ Ε’ ΤΑΞΗΣ (ΥΛΙΚΑ ΣΩΜΑΤΑ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:………………. ΟΝΟΜΑ:……………………………………. ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1) Αντιστοιχίζω κάθε εικόνα (α, β, γ) με την κατάσταση του σώματος που αντιπροσωπεύει. Βάζω το σωστό γράμμα (α, β, γ) στο πλαίσιο. 2) Σωστό ή λάθος; Στα στερεά σώματα, τα μόρια κινούνται το ένα πολύ κοντά στο άλλο και κοντά σε μόνιμες θέσεις. [ ] Στα αέρια σώματα, τα μόρια δεν αλλάζουν καθόλου θέσεις. [ ] Στα υγρά σώματα, τα μόρια κινούνται αλλάζοντας συνεχώς θέσεις και παραμένουν το ένα κοντά στο άλλο. [ ] Στερεό [ ] Υγρό [ ] Αέριο [ ] 3) Μπορείς να υπολογίσεις τον όγκο του βυθισμένου σώματος; ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… Τι μετράει η αντλία της βενζίνης; ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 53
- 54. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ 2 4) Κάνω τη ζυγαριά να ισορροπήσει. Συνδυάζω διάφορα προϊόντα του πίνακα για να τα καταφέρω. Ποια προϊόντα του πίνακα έχουν την ίδια μάζα; Προϊόντα Μάζα Φακές 500 g Ζάχαρη 1 Kg Καφές 100 g Ρύζι 0,5 Kg Μαρμελάδα 50 g βαμβάκι 50 g ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………. 5) Ποιο από τα δύο έχει μεγαλύτερη πυκνότητα και γιατί; …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… ………….………………………………………… Σε ποια περίπτωση ο μαθητής δυσκολεύεται περισσότερο και γιατί; ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ……………………………………………….………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………… 6) Ποια μονάδα μέτρησης ταιριάζει σε κάθε περίπτωση; (ml, litr, Kg, g, τόνος, κυβικό μέτρο) Το σώμα μας ………………… Ένα φακελάκι καφέ ….…………….. Ένα χάρτινο κουτάκι αναψυκτικό ……………….. Ένα ντεπόζιτο νερού ………………… Μια νταλίκα …………………. Ένα μικρό μπουκαλάκι νερό …………………. Ένα μεγάλο μπουκάλι αναψυκτικού …………………. Δύο κοτόπουλα ψητά …………………. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 54
- 55. 1. Ποια σφαίρα έχει το μεγαλύτερο όγκο; _____________________ 2. Ποια σφαίρα έχει τη μεγαλύτερη μάζα; _____________________ 3. Ποια σφαίρα έχει τη μεγαλύτερη πυκνότητα; ______________ Β Α. Βάλε στις σωστές προτάσεις: ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΦΥΣΙΚΗΣ / /2010 Ονοματεπώνυμο: _________________________________________________ 〇 Ο όγκος, η μάζα και τα μόρια είναι οι πιο βασικές ιδιότητες των σωμάτων. 〇 Τα στερεά, τα υγρά και τα αέρια αποτελούνται από μόρια. 〇 Τη μάζα ενός σώματος τη μετράμε με κυβικά μέτρα. 〇 Τα μόρια αποτελούνται από υλικά σώματα. 〇 Τα άτομα αποτελούνται από έναν πυρήνα και ηλεκτρόνια. 〇 Το νερό μπορεί να γίνει και στερεό και αέριο. 〇 Την πυκνότητα ενός σώματος τη μετράμε με το κιλό (kg). 〇 Όγκος ενός σώματος είναι ο χώρος που αυτό καταλαμβάνει. 〇 Με τη ζυγαριά μετράμε την πυκνότητα ενός σώματος. 〇 Τα στερεά σώματα έχουν μεγαλύτερη πυκνότητα από τα αέρια. Β. Παρατήρησε τα παρακάτω σώματα και απάντησε στις ερωτήσεις: 250 γραμμάρια 250 γραμμάρια Α Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 55
- 56. 5 κιλά 23 κιλά 1. Ποιος κύβος έχει το μεγαλύτερο όγκο; _____________________ 2. Ποιος κύβος έχει τη μεγαλύτερη μάζα; _____________________ 3. Ποιος κύβος έχει τη μεγαλύτερη πυκνότητα; ______________ 6 κιλά 3 κιλά 1. Ποια πυραμίδα έχει το μεγαλύτερο όγκο; _____________________ 2. Ποια πυραμίδα έχει τη μεγαλύτερη μάζα; _____________________ Ποια πυραμίδα έχει τη μεγαλύτερη πυκνότητα; ______________ BONUS Α Β Α Β Γ. Υπολόγισε τον όγκο του βυθισμένου σώματος. Ηλίας Σαγιάννης Α Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 56
- 57. ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ Ε΄ ΤΑΞΗΣ Νο: 1 Ονοματεπώνυμο: Ημερομηνία: 1) Επιλέγω τη σωστή απάντηση: Το …… είναι το μικρότερο σωματίδιο της ύλης. α) μόριο β) άτομο Ο χώρος που καταλαμβάνει ένα σώμα ονομάζεται…… α) μάζα β) όγκος γ) πυκνότητα Μονάδα μέτρησης της μάζας είναι το …… α) κυβ. μέτρο β) χιλιόγραμμο γ) χιλιόγρ. ανά κυβ. μέτρο Το άτομο αποτελείται από …… α) πρωτόνια – νετρόνια β) ηλεκτρόνια – κουάρκ γ) πρωτόνια – μόρια 2) Γράφω τι σημαίνουν οι όροι: Μάζα:________________________________________________ _____________________________________________________ Άτομο:________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ Στοιχεία:______________________________________________ _____________________________________________________ Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 57
- 58. ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ Ε΄ ΤΑΞΗΣ Νο: 1 3) Περιγράφω πώς κινούνται τα μόρια στα α) στερεά, β) υγρά και γ) αέρια σώματα: _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ Καλογερά Ευτυχία Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 58
- 59. 1 ΟΛΗ Η ΕΝΟΤΗΤΑ 1 ΣΕ ΔΥΟ ΣΕΛΙΔΕΣ!!! ΥΛΙΚΑ ΣΩΜΑΤΑ είναι όλα τα σώματα που έχουν μάζα και καταλαμβάνουν χώρο. ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΩΜΑΤΩΝ Έχουν οπωσδήποτε όγκο. Έχουν οπωσδήποτε μάζα. Έχουν οπωσδήποτε πυκνότητα. ΤΑ ΥΛΙΚΑ ΣΩΜΑΤΑ ΕΧΟΥΝ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Στερεή, ή Υγρή, ή Αέρια. ΜΟΡΙΟ είναι το μικρότερο σωματίδιο της ύλης που διατηρεί τις ιδιότητες του σώματος στο οποίο ανήκει. ΑΤΟΜΟ είναι το μικρότερο σωματίδιο της ύλης που μπορεί να συνδυαστεί με άλλα άτομα και να σχηματίσει μόρια. ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ πρωτόνια, νετρόνια και ηλεκτρόνια. πυρήνας ηλεκτρόνια………………………….. που αποτελείται από πρωτόνια και νετρόνια ΣΤΟΙΧΕΙΑ ονομάζονται τα υλικά σώματα τα μόρια των οποίων αποτελούνται από ένα μόνο είδος ατόμων. Π.χ Ο (οξυγόνο), Η (υδρογόνο), C (άνθρακας), Fe (σίδηρος) κλπ. ΧΗΜΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ ονομάζονται τα υλικά σώματα τα οποία αποτελούνται από άτομα διαφορετικού είδους. Π.χ. H2O (νερό), CO2 (διοξείδιο του άνθρακα). Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 59
- 60. 2 ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΩΜΑΤΩΝ ΣΤΕΡΕΑ_ τα μόρια κινούνται πολύ κοντά μεταξύ τους. (γ) ΥΓΡΑ_ τα μόρια κινούνται περισσότερο και βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση μεταξύ τους απ’ ότι αυτά των στερεών. (β) ΑΕΡΙΑ_ τα μόρια βρίσκονται σε μεγάλες αποστάσεις και κινούνται άτακτα. (α) ΟΓΚΟΣ ενός σώματος ονομάζεται ο χώρος τον οποίο καταλαμβάνει. ΜΟΝΑΔΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ κυβικό εκατοστό 1cm3 ή 1ml. ΟΡΓΑΝΟ ΜΕΤΡΗΣΗΣ = ογκομετρικό δοχείο ΜΑΖΑ ενός σώματος είναι το ποσό της ύλης από το οποίο αποτελείται. ΜΟΝΑΔΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ το χιλιόγραμμο 1 kg = 1.000 g ΟΡΓΑΝΟ ΜΕΤΡΗΣΗΣ = ζυγός σύγκρισης Η ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ενός σώματος εκφράζει την ποσότητα της μάζας του σώματος στη μονάδα του όγκου. ΜΟΝΑΔΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ κιλό ανά κυβικό μέτρο kg/m3 ή g/ cm3 ή g/ml. Δημιουργός: violet Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 60
- 61. ΕΡΕΥΝΩ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΩ ΦΥΣΙΚΗ Ε΄ ag 08-09 ε2 ΓΕΡΟΓΙΩΡΓΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ 1 /15 /15 /5 /5 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΥΛΙΚΑ ΣΩΜΑΤΑ - ΜΙΓΜΑΤΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ :___________________ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ :________________________ ΕΠΙΔΟΣΗ 1. Σημείωσε με ένα √ τις εικόνες που σου θυμίζουν τα θέματα που μελετήσαμε σ’ αυ- τές τις ενότητες. 2. Ποιο από τα παρακάτω αποδείχτηκε σωστό με τα πειράματα; Σημείωσε με √ τη σωστή υπόθεση στο αντίστοιχο τετραγωνάκι. α Η μάζα, ο όγκος και η πυκνότητα είναι οι πιο βασικές ιδιότητες των υλικών σωμάτων. β Η μάζα, ο όγκος και η πυκνότητα είναι οι πιο βασικές ιδιότητες μόνο των υλικών σω- μάτων που είναι στερεά ή υγρά. γ Η μάζα, ο όγκος και η πυκνότητα είναι οι πιο βασικές ιδιότητες μόνο των υλικών σω- μάτων που είναι αέρια ή υγρά. 3. Περίγραψε τον τρόπο με τον οποίο θα μπορέσεις να υπολογίσεις τον όγκο της πα- τάτας , αν έχεις νερό και τα υλικά που βλέπεις στην εικόνα. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Μετράμε τον όγκο των σωμάτων χρησιμοποιώντας το ………………………… ………………. . 4. Στην παρακάτω εικόνα βλέπεις έναν ζυγό σύγκρισης. Πού τον χρησιμοποιούμε και με ποιο τρόπο; /100 Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 61
- 62. ΕΡΕΥΝΩ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΩ ΦΥΣΙΚΗ Ε΄ ag 08-09 ε2 ΓΕΡΟΓΙΩΡΓΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ 2 /20 /15 /10 /15 5. Ποιο από τα δύο σώματα που σηκώνει το παιδί έχει μεγαλύτερη πυκνότητα; Γιατί; Αλουμίνιο: 2,7 g Μόλυβδος: 11,3g Χρυσός: 19,3g Πάγος: 0.9g Ξύλο: 0,6g Σίδηρος: 7,9g 6. Μπορούμε να ταξινομήσουμε τα παραπάνω υλικά σύμφωνα με την πυκνότητά τους; Γιατί; Ταξινόμησέ τα αρχίζοντας απ' αυτό με τη μεγαλύτερη πυκνότητα. 7. Χρησιμοποιώντας υλικά από την παρακάτω εικόνα έφτιαξες μίγματα. Συμπλήρωσε στον πίνακα που ακολουθεί τις παρατηρήσεις σου. ΜΙΓΜΑ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΔΙΑΚΡΙΝΩ ΤΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΔΙΑΚΡΙΝΩ ΤΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΤΟΥ Νερό με αλάτι Νερό με πιπέρι Οινόπνευμα με χώμα Νερό με ζάχαρη ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕ ΤΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Ένα μίγμα ονομάζεται ……………………, όταν μπορούμε να διακρίνουμε τα συστατικά του. Ένα μίγμα ονομάζεται ……………………, όταν δεν μπορούμε να διακρίνουμε τα συστατικά του. 8. Παρατήρησε τις εικόνες και γράψε, για κάθε περίπτωση, σε ποιο από τα ποτήρια μπορεί να διαλυθεί περισσότερη ζάχαρη. Να αιτιολογήσεις τις απαντήσεις σου. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 62
- 63. ΦΥΣΙΚΗ Ε΄ ΤΑΞΗΣ Ονομα:……………………………………………………………………………………….. ΟΓΚΟΣ-ΜΑΖΑ-ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ-ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ Γεια σας παιδιά! Είμαι ο Χάρης,ο χαρούμενος ελέφαντας! Όπως βλέπετε κάνω το μπάνιο μου και βέβαια το ευχαριστιέμαι! Ο δάσκαλός σας μου είπε ότι ξέρετε να μετράτε Τη μάζα και τον όγκο και επειδή έχω κι από τα δυο ….ώστε να με λένε ογκώδη και υπερβαρο,λέω να μου εξηγήσετε πως τελος πάντων μετράτε!! …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ¨Όμως γράψτε μου και μερικές άλλες μονάδες μάζας και όγκου …….έτσι για να το ευχαριστηθώ!!.............................................................................. ........................................................................................................ ....................................................................................................... Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 63
- 64. Καλημέρα σας! Σίγουρα με γνωρίζετε! Είμαι το……………….. Και φυσικά ξέρετε ότι έχω Ακόμη ……….αδέρφια(άτομα) ¨Ολοι εμείς δημιουργήσαμε τη φύση!Αν με κοιτάξετε προσεκτικά θα δείτε ότι είμαι φτιαγμένο από ένα π……………….. και γύρω μου αρκετά ………………………………….. Μέσα στον π…………………… υπάρχουν τα ………………………….και τα ………………………….. (σήμερα μας λένε 1 και2 κου………..) Τελικά είμαι πολύ περήφανο σωματίδιο …….και θέλω τη γνώμη σας για μένα! …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… Πω πω! Η κατάσταση είναι τραγική!Σπίτια το ένα πάνω στο άλλο!Μέγιστη πυκνότητα,ε,τι λέτε; Σπίτια=μόρια το ένα πολύ κοντά στο άλλο!Λέει στο πράσινο βιβλίο στο σίδερο τα μόρια είναι πιο κοντά το ένα με το άλλο σε σχέση με το χαρτί αλλα και πιο βαριά, άρα ο σίδηρος έχει μεγαλύτερη π………………………… ..μεγάλη πυκν……… = ………………………………………………………….. ..μικρή πυκν……….. = …………………………………………………………… Δημιουργός: aloustas Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 64
- 65. ΔΙΑΛΕΞΕ ΤΗΝ ΣΩΣΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ 1. Δύο λίτρα λάδι έχουν μάζα 1,4 kgr ενώ ένα λίτρο βενζίνη έχει μάζα 1 kgr Α. Το λάδι έχει μεγαλύτερη πυκνότητα από τη βενζίνη Β. Η βενζίνη έχει μεγαλύτερη πυκνότητα από το λάδι Γ .Η βενζίνη και το λάδι έχουν ίδια πυκνότητα Δ. Δεν μπορούμε να υπολογίσουμε ποιο από τα δύο σώματα έχει την μεγαλύτερη Πυκνότητα 2.Ποιό από τα παρακάτω είναι σωστό: Α. Τα μόρια των στερεών πλησιάζουν πολύ μεταξύ τους Β. Τα μόρια των αερίων πλησιάζουν πολύ μεταξύ τους Γ. Τα μόρια των στερεών έχουν μόνιμες θέσεις Δ. Τα μόρια των αερίων έχουν μόνιμες θέσεις 3.Αν ενώσουμε ένα άτομο άνθρακα (C ) με τρία άτομα χρυσού (Αu ) η χημική ένωση που θα προκύψει πως μπορεί κατά τη γνώμη σου να συμβολίζεται Α. CAu B. AuC Γ. C3Au Δ.CAu3 4.Το τεράστιο πλήθος των διαφορετικών υλικών σωμάτων αποτελείται από 3 μόνο διαφορετικά σωματίδια ύλης: Α.Τα άτομα τα μόρια και τα πρωτόνια Β. Τα μόρια τα ηλεκτρόνια και τα πρωτόνια Γ Τα ηλεκτρόνια και δύο διαφορετικά κουάρκ Δ Τα πρωτόνια και δύο διαφορετικά κουάρκ 5.Το αν ένα σώμα θα είναι στερεό υγρό ή αέριο καθορίζεται από Α. Τον όγκο και τη μάζα του σε σχέση με την πυκνότητα του. Β. Το αν είναι καθαρό σώμα ή χημική ένωση Γ. Τα στοιχεία τα οποία συνθέτουν το μόριο του δηλαδή το οξυγόνο και το μόριο του είναι πάντα σε αέρια μορφή Δ. Τον τρόπο με τον οποίο κινούνται τα μόρια του 6.Η μάζα ενός σώματος εξαρτάται από Α. την πυκνότητα τους στην μονάδα του όγκου Β. το άθροισμα και τη μάζα των μορίων του Γ. την θέση στην οποία βρίσκεται το κάθε σώμα Δ. το χώρο τον οποίο καταλαμβάνει το κάθε σώμα Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 65
- 66. ΣΩΣΤΟ Ή ΛΑΘΟΣ 1. Το τεράστιο πλήθος των υλικών σωμάτων προέρχεται μόνο από 92 στοιχεία. 2. Το άτομο διατηρεί τις ιδιότητες του υλικού σώματος από το οποίο προέρχεται 3. Οι ιδιότητες των σωμάτων είναι η στερεά, η υγρή και η αέρια. 4. Στα υγρά τα μόρια κινούνται αλλάζοντας συνεχώς θέσεις ενώ στα στερεά οι θέσεις τους είναι μόνιμες. 5. Η μάζα εκφράζει το ποσό της ύλης από το οποίο αυτό αποτελείται. 6. Ο πυρήνας αποτελείται από τα ηλεκτρόνια και τα πρωτόνια. Συμπλήρωσε τα κενά Η ………. αποτελεί μία από τις βασικές έννοιες των φυσικών επιστημών. Η δεύτερη εξίσου βασική έννοια είναι η…………….Η μεταξύ τους σχέση είναι πολύ στενή. Το Μεσαίωνα οι ………………….αναζητούσαν τρόπους για να μετατρέψουν την ……………. από μία μορφή σε άλλη. Μονάδα μέτρησης του όγκου είναι το……και το…… Μονάδα μέτρησης της μάζας είναι το ……και ο …………. Μονάδα μέτρησης της πυκνότητας είναι το…………και το ……………. Από τότε που ο άνθρωπος ξεκίνησε το εμπόριο υπήρξε η ανάγκη για τη μέτρηση της …………των εμπορευμάτων και την καθιέρωση ………….. Στοιχεία ονομάζονται……………………………………………………… ……………………………………………………………………………... Μόριο είναι………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………. Χημικές ενώσεις ονομάζονται…………………………………………………… ………………………………………………………………………………….. Δημιουργός: Maria Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 66