2. Luneta, obudowa: A - soczewka, B - tuba
optyczna, C - blokada przesuwu
pionowego, D - blokada przesuwu
poziomego, E - trójnóg nastawny, F -
dodatkowy pojemnik na akcesoria, G -
pierścień mocujący, H - pierścień
mocujący, I - celownik, J - okular, K -
pokrętło precyzyjnego przesuwu
poziomego, L - pokrętło precyzyjnego
przesuwu poziomego, M - układ
ogniskujący.
3. Luneta, przyrząd optyczny w formie rury zakończonej z jednej strony
obiektywem refrakcyjnym (tj. soczewkowym), a z drugiej strony
okularem.
Wyróżnia się tzw. lunety ziemskie (dające obraz prosty: posiadające
optyczny układ odwracający i okular skupiający albo posiadające tylko
okular rozpraszający, tj. lunety galileuszowskie lub inaczej holenderskie)
oraz lunety astronomiczne (inaczej keplerowskie, od nazwiska J.
Keplera) dające obraz odwrócony.
Pierwszą lunetę skonstruował optyk holenderski Z. Jansen w 1604.
W 1609 Galileusz wykorzystał lunetę do obserwacji astronomicznych.
Zbudowana była z jednosoczewkowego obiektywu (soczewka
skupiająca) i okularu będącego soczewką rozpraszającą.
Powiększenie kątowe p dla prostej lunety (zarówno galileuszowskiej, jak
i keplerowskiej) wyraża się wzorem: p=fb/fk, gdzie: fb - ogniskowa
obiektywu, fk - ogniskowa okularu. Powiększenie lunety nie może być
zwiększane dowolnie przez zastosowanie okularów o coraz krótszych
ogniskowych. Warunkuje je zdolność rozdzielcza obiektywu ograniczona
zjawiskami dyfrakcyjnymi ( dyfrakcja fal) zależnymi od wielkości źrenicy
wejściowej d.
Obiektyw może rozróżniać dwa przedmioty, gdy różnica kąta ich
obserwacji wyraża się wzorem: Δψ ≥1,22λ/d, gdzie: λ - długość fali
(kryterium J.W. Rayleigha). W praktyce stosuje się wyrażenie Δψ
≥140quot;/d, gdzie d wyrażone jest mm (quot; oznacza sekundy łuku).
4. Lupa, układ optyczny służący do
uzyskiwania powiększonych
obrazów przedmiotów znajdujących
się w bliskiej odległości.
W najprostszym przypadku
zbudowana jest z jednej soczewki
skupiającej, zaopatrzonej
w uchwyt. Obraz oglądanego
przedmiotu powstaje w tzw.
odległości dobrego widzenia
x (przyjmuje się x=250 mm).
Powiększenie lupy G wyraża się
wzorem G=x/f, gdzie: f −
ogniskowa soczewki (lub układu
soczewek) lupy.
Stosuje się lupy zawierające dwie
soczewki (lupa achromatyczna,
achromat) lub trzy soczewki (lupa
aplanatyczna, aplanat), istnieją
ponadto tzw. telelupy (z punktu
widzenia zasady działania będące
modyfikacją lunety Galileusza) oraz
lupy stereoskopowe
(dwuokularowe) zbudowane
z lornetki ze specjalną nasadką
pryzmatyczno-soczewkową.
5. Mikroskop optyczny: A -
okular, B - śruba
mikrometryczna, C - śruba
mikrometryczna, D - obiektyw
bagnetowy(wymienny), E -
płytka szklana z badaną
próbką, F - blaszki mocujące
próbkę, G - lusterko, H -
pokrętło nastawne lusterka, I -
korpus, J - podstawa.
Mikroskop, urządzenie
pozwalające na uzyskanie
powiększonych obrazów małych
przedmiotów.
6. Budowa narządu
wzroku: A - rogówka, B
- tęczówka, C - komora
przednia, D - źrenica, E
- soczewka, F - plamka
żółta, G - mięsień gałki
ocznej, H - nerw
wzrokowy, I - plamka
ślepa, J - ciało
szkliste, K -
naczyniówka, L -
siatkówka
7.
8. Oko, gałka oczna, narząd umożliwiający widzenie otaczającego nas świata, będący receptorem fal elektromagnetycznych
o długości fali od fioletu do czerwieni. Składa się ze ścian i układu załamującego promienie ( oko jako układ optyczny), z błony
światłoczułej, pęczka włókien nerwowych ( nerw czaszkowy II), który przewodzi bodźce z tej błony do ośrodków w mózgu.
Gałka oczna jest genetycznie częścią międzymózgowia ( mózg). Zewnętrzną warstwą gałki ocznej jest błona łącznotkankowa
uformowana w kształcie kuli, zwana twardówką, która w części przedniej przechodzi w część przezroczystą o mniejszym
promieniu, zwaną rogówką. Wewnątrz twardówki znajduje się naczyniówka przechodząca w pobliżu rogówki w ciało rzęskowe,
którego więzadełka, odchodzące promieniście do wyrostków rzęskowych, przyczepiają się w okolicy równika do torebki
soczewki. W ciele rzęskowym znajduje się mięsień zmieniający ogniskową soczewki.
Soczewka gałki ocznej jest dwuwypukła o średnicy ok. 4 mm. Część dalsza naczyniówki - tęczówka z otworem źrenicowym -
jest przesłoną działającą automatycznie przez zwieracz i rozszerzacz źrenicy. Położona z przodu soczewki i rogówki, zawiera
barwnik.
Przestrzeń zawarta między rogówką i tęczówką to komora przednia oka, łącząca się przez źrenicę z komorą tylną, ograniczoną
od przodu tęczówką, od tyłu soczewką i ciałem rzęskowym. Komory oka są wypełnione płynem wodnistym.
Wewnętrzną warstwą gałki ocznej jest siatkówka, składająca się z warstwy barwnikowej i z części nerwowej z komórkami
nerwowymi ( neuron). Warstwa barwnikowa wyściela całą wewnętrzną stronę naczyniówki gałki ocznej aż po tęczówkę,
natomiast część światłoczuła sięga nieco do przodu od równika soczewki.
Elementami światłoczułymi siatkówki są pręciki i czopki zwrócone częścią odbierającą bodźce do warstwy barwnikowej
siatkówki. Czopki uczulone są na barwy, a pręciki zawierające rodopsynę ( czerwień wzrokowa) uczulone są na ilość światła.
W siatkówce ( dno oka) oglądanej przez otwór źreniczny za pomocą oftalmoskopu widzi się na zabarwionym czerwono tle
tarczę nerwu wzrokowego położoną przyśrodkowo, a z boku w osi optycznej - plamkę żółtą, miejsce najlepszego widzenia.
Dno oka
Z tarczy (nie posiadającej komórek) wychodzą włókna nerwowe i żyła środkowa siatkówki, a wchodzi tętnica środkowa
siatkówki. Gałka oczna poza soczewką wypełniona jest przezroczystym ciałem szklistym.
Do najczęstszych chorób narządu wzroku należą:
1) wady wrodzone i nabyte: nadwzroczność, krótkowzroczność, astygmatyzm, zez, daltonizm.
2) zapalenie spojówek, rogówki, tęczówki, siatkówki, gradówka, jaglica.
3) zmiany zwyrodnieniowe w przebiegu cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, chorób nerek i ośrodkowego układu nerwowego,
zaćmy, jaskry.
4) nowotwory: czerniak, siatkówczak (opisano pod hasłem siatkówka).
5) zmiany po urazach mechanicznych, chemicznych (np.: oparzenie wapnem palonym - tlenek wapnia), termicznych.
Miarowość oka
Stan refrakcji charakteryzujący się prawidłowym stosunkiem siły łamiącej układu optycznego oka do długości gałki ocznej.
Ognisko układu łamiącego znajduje się na siatkówce i na niej powstają obrazy świata zewnętrznego ( nadwzroczność,
krótkowzroczność, astygmatyzm).
Zmarszczka nakątna oka
Wrodzony fałd w kącie oka, często zakrywający część przyśrodkową szpary powiekowej. Występuje u rasy mongolskiej,
ponadto w zespole Downa, w obrzęku śluzakowatym.
