1. वजय पांढरे यां या खु या प ाने गैरकारभारावर झगझगीत काश
जलसंपदा खा यातील टाचाराला वाचा फोडणारे ‘मेटा’ (महारा
इंिज नअ रंग े नंग अॅकडमी) तील मु य अ भयंता वजय पांढरे
ॅ
यां या वरोधात या टाचारात हतसंबंध गंतले यांनी मोचबांधणी सु
ु
कल आहे. अनाव यक व चुक या प तीने अंदाजप क फगवून
े ु
जलसंपदा क पांत जनतेचा पैसा अनाठायी खच होत अस याकडे पांढरे यांनी रा यपाल, मु यमं ी, मु य स चव
व जलसंपदा खा याचे धान स चव यांच े प ा वारे ल वेधले होते.ह प े स ी मा यमांकडून जनतेसमोर
आ यानंतर पांढरे यांची क डी कर याचे य न सु असून अ भयंता महासंघाने तर खास बैठक बोलावून या
प फट ब ल नाराजीचा सूर मांडला आहे. या पा वभूमीवर पांढरे यांनी सव अ भयं यांना एक खुले प
ु ल हले
आहे . या प ाचा हा गोषवारा :
मा या अ भयंता म ांनो,
आज आपण सव अ यंत वाईट प रि थतीतून जात
आहोत. आप या खा या वषयी मीडयाम ये चंड ओरड
झाल आहे . मी डयाम ये माझी प े कशी फटल , कठून
ु ु
फटल मला काह ह माह त नाह . प
ु फट याशी माझा
ु
तळमा सं बंध नाह . मी फ त
मा. रा यपाल, मा. मु यमं ी, मु य स चव व धान
स चव (जलसंपदा) या चौघांना प देऊन जो जनतेचा
पैसा अनाठायी, अनाव यक, चुक या प तीने, दर वाढवन, अंदाजप क वाढवून उगाच हजारो कोट ंची अनाव यक
ू
अंदाजप क बनवून वाया घालवला जात आहे, तो जनतेचा पैसा वाया जाणे थांबवावे अशी माझी
े ामा णक इ छा
आहे आ ण तु हालाह मा यासारखे वाटते अशी माझी खा ी आहे. अशी प े दे याची वेळ का आल याची
पा वभूमी तुम या समोर मांड याची माझी इ छा आहे. यासाठ मी माझी बाजू आप यासमोर प टपणे व
व ताराने मांडत आहे.
सुमारे एक वषाआधी माझी मु य अ भयंता पदावर पदो नती झाल व मु य अ भयंता
(संक पन, श ण, संशोधन, सुर तता) या पदांवर माझी शासनाने नयु ती कल . वर ल चार वषयां य त र त
े
जलसंपदा खा याचे संपण रा याचे द ता पथक व गुण नयं णदेखील मा या अख या रत होते. तसेच रा या या
ू
तां क स लागार स मतीचा मी सद य आहे. हे सगळे काम करताना मला आलेले अनुभव फारसे चांगले
नाह त. रा य तां क स लागार स मतीचा सद य हणून जलसंपदा खा यातल अंदाजप क मा याकडे
े
तपास यासाठ आल . अंदाजप कात अनेक गंभीर चुका हो या, चुक या प ती वापर या गे या हो या, अ यंत
महागडे व अ यवहाय असे क पह सच वले होते तसेच सव अ धका यांवर राजक य दबाव आणून उगाच
ु
अंदाजप कांचा खच वाढवून ती अवाढ य कल जात अस याचे मला आढळले.
े
2. थेट मं ालयातून दर वनी येतात. अनेकदा तर असे झाले क अंदाजप क आप या कायालयात पोहोचले
ू
नसतानाच, ‘ते लवकर पाठवा घाई आहे’ ,असा दर वनी येतो! खा यातील सव अ धकार दबावाखाल काम कर त
ू
आहेत. ठे कदार पढा यांमाफत
े ु चंड दबाव टाकन घाईत अंदाजप क मंजूर क न घेतात. जे अ धकार
ू े वरोध
करतील यां या बद या होतात. यांना एका कोप यात कायमचे बसवून ठे वले जाते. हा खा याचा शर ता
आहे .सु वातीला तर मला अंदाजप क दाख वल ह जायची नाह त. मग मी महासंचालकांना वनंती कल
े े
क , कृपया अंदाजप क तपासणीसाठ आठ/दहा दवस यावेत. यावर ते हणाले क , तु ह डझाईनचे मु य
अ भयंता अस याने अंदाजप कातील डझाईन सीडीओमाफत
झाले आहे क नाह ,तेवढे च तपासा बाक या बाबी इतर
अ भयंते पाहातील. मी यांना जोरदार वरोध कला व तुमचे
े
हणणे लेखी कळवा तरच ते मी मा य करे न,असे
सां गतले. यांनी आधी आढे वढे घेतले पण अ य एका
े
सहका याने मला पा ठं बा द यावर व मी ठाम रा ह यावर
मा याकडे संपूण अं दाजप क तपासणीला यायला
े
लागल . या तपासणीत ब याच अंदाजप कात मला खूप
गंभीर उ णवा आढळ या. कारण नसताना काम वाढव याची व ृ ती सव अंदाजप कात दसल . येक शासक य
मा यते या वेळी न या न या बाबी अं तभूत क याचे आढळले व मा ती या शेपट सारखे
े क पाचे काम कधीच
संपणार नाह अशी तजवीज क याचे आढळत होते. हणूनच बरेच
े क प १५/२० वष सु असूनह पूण होत
नाह त. कमती क येक पट ने वाढतात आ ण अजून न या बाबी अंदाजप कात टाकतात आ ण क पाचे काम
२०/२५ वष सु च ठे वतात. यात नुसता खच जा त होतो यांचा फायदा शेतक यांना हावा तसा होत नाह . शेकडो
कोट खच होतात, पण क प काह पूण होत नाह त.
एकदा कोकणातील एका अंदाजप कातील अनेक गंभीर ुट मी नदशनास आण या असता, महासंचालकांनी मला
या न न दव या या सूचना द या व सां गतले क तु ह ुट काढ या तर या कागदावर मी सह करणार
नाह . हे अंदाजप क पुढे पाठ व याबाबत दबाव आहे व आप याला पुढे व रत पाठवावयाचे आहे . यावर मी
यांना प ट सां गतले क तु ह जर इत या गंभीर उ णवांकडे दल
ु करणार असाल तर मी धान स चवांना
मं ालयात तसे लेखी प दे ईल. यावर यांनी हटले क , तु हाला काय करायचे ते करा, पण मा यामाफत मी
तसे प देणार नाह . हणून मी जलसंपदा खा या या धान स चवांना या क पा या गंभीर ुट संबंधी लेखी
प दले व यो य अंदाजप क न बनव याब ल सदर अं दाजप काची सखोल तपासणी क न सव संबं धतांच ी
चौकशी कर याची मागणी कल . धान स चवांनीह
े यात फारसे ल घातले नाह . उलट मला सां गतले
क , अंदाजप क कोकणातील आहेत, यात तु ह जा त ल
े घालू नका. हे ऐकन मी अवाकच झालो. सवच
ू
अ भयंते मला ठे कदार व पढा यांपुढे हतबल झालेले दसले. खु
े ु स चव आ ण खा याचे सव अ धकार अ भयंता
हतबल पाहून मला फार वाईट वाटले. आ ण मी ह प रि थती बदल यासाठ रा यपाल व मु यमं यांना प
दे याचा नणय घेतला. रा यातील सवच महामंडळां या सव अंदाप कांची सखोल तां क चौकशीची मागणी मी
यां याकडे कल . कोण याह
े वेषापोट ह प े दलेल नाह त तर धरणांची गणव ता सुधारावी, हा हेतू होता.
ु
जलसंपदा खा यात गुणव तेचे नाटक कले जाते. हणूनच गोसीखुद डा या काल या या संपूण २३
े
3. क.मी. लाई नंगला यात पाणी सोड याआधी प ह याच वष तडे जातात. या कामा या मढे गर चौकशी स मतीचा
मी पण सद य होतो. स मतीने हे काम अ यंत नकृ ट झा याचा अहवाल देऊनह एकाह अ भयं यावर कारवाई
झाल नाह . काह ह कले तर चालते, पुढार /ठे कदार आप याला वाचवतात, हाच संदेश यातून गेला. यामुळे उशीरा
े े
का होईना, अशा नकृ ट क पांतील दोषींवर कारवाई करा, अशी माझी वनंती आहे. २००१ साल मी गुणव ता
नयं ण वभागात, कायकार अ भयंता पदावर धळे येथे कायरत
ु
असताना न न तापी धरणाचे नकृ ट बांधकाम अस याचा ६००
पानांचा अहवाल शासनाला पाठ वला. पण थातरमातर चौकशी क न
ू ू
करण दाबून टाकले गेले. तापीवरचे धरण फटले तर कती भयानक
ु
हाहाकार होईल याची क पना कलेल बर . या धरणा या खाल तापी
े
नद वर ३ मोठ धरणे आहेत. न न तापीचे धरण फटले तर ह
ु
त ह ह खालची धरणे ठकाणावर तर राहतील काय? मग नद या
काठावरची २५/३० खेडी वाहून जाणार नाह त का? हजारो लोकांचे
जीव गेले तर याला कोण जबाबदार? पण जलसंपदा खा याला
याचे सोयरसुतक नाह . स चवच बोगस कामांना संर ण देताना आढळले आहेत. नंतर या कामांचे गुण नयं ण
मा या धुळे गुण नयं ण वभागाकडून काढून घेऊन ४०० क.मी. अंतरावर ल अमरावती वभागाला दे यात
आले! आता अल कडचा अनुभव सांगतो. मी २/३ म ह यांपूव पुणे वभागातील तारळी क पाला भेट दे यासाठ
गेलो होतो. या धरणाची उं ची ९० मीटर आहे . हणजे कोयना धरणा या उं चीइतक हे धरण आहे . या धरणाची
े
पाहणी कर त असताना मी संबं धत कायकार अ भयं याला कोल ाऊट कोअरचे रिज टर मा गतले असता मला
रिज टर दाख व यात आले नाह .रा या या गुण नयं ण वभागा या मु य अ भयं याला हे लोक जुमानत
नाह त, हे ल ात आले. मग ना शकला आ यावर तारळी क पा या गण नयं णाचा सखोल अ यास कला असता
ु े
असे आढळले क तारळी क पाचे एकण ६६ मोठे कोअर (३ फट यास, ३ फट उं ची व वजन सुमारे २५००
ू ू ू
कलो) काढले असून यां या काँ े स ह थचा अ यास के ला असता अ यंत भयानक च समोर
आले. टडरनुसार या बांधकामाची काँ े स ह थ ११७ क.जी. दर चौ.स.मी. पा हजे. पण सव ६६ कोअरची
े
काँ े स ह थ खूपच कमी अस याचे आढळले. अनेक कोअरची काँ े स ह थ ४० क.जी दर चौ.स.मी./ ४५
े
क.जी.दर चौ. स.मी./ ५० क .जी. दर चौ.स.मी. आढळल आहे. याचाच अथ एकदर तारळी
े े ं क पाचे बांधकाम
अ यंत नकृ ट आहे.
या ६६ कोअरची काँ े स ह थ टडर माणे १०० ट के
येणेऐवजी ५८ ट क आल आहे. धरणा या कामात ४/६
े
ट कचा फरकह अ यंत गांभीयाने घेतला जातो. मग ४२
े
ट क कमी गणव तेचे हे बांधकाम नकृ टात नकृ ट
े ु
आहे यात शंका नाह . आ हा अ भयं यांना हे माह त आहे
क िजतक ट क समट कमी वापरले जाते ततक ट क
े े े े
ताकद कमी भरते. मग आता ४२ ट क समट कमी
े
वापरले काय, अशी शंका नमाण झाल आहे. या कामा या समट वापराची टडरशत नुसार ड ल हर चलन व
फ टर गेटपास तपासून कती समट वापरले गेले यांची खा ी करणे आव यक आहे .फ त जलसंपदा खा या या
ॅ
4. धान स चवांना ल हले तर हे करणह थातरमातूर चौकशीनंतर दडपले
ू
जा याचीच श यता मोठ आहे . हणून रा यपाल व मु यमं यांना प
ल ह याची वेळ आल . तारळी क पात कोल ाऊट बांधकामासाठ ८२
ल समट बँग वापर या गे या आहे त.या या ४२ ट के हणजे ३२
ल समट बॅग कमी वापर याची शंका नमाण झाल आहे. याची
चौकशी व रत सीबीआयमाफत हायला पा हजे.कारण आमचे बोगस
चौकशी अ धकार बोगस चौकशी क न शासनाला ओक रपोट
े
देतात, असाच लोअर तापीचा माझा अनुभव आहे .
तु हाला सांगावयास हरकत नाह क , या दवशी तापी महामंडळाचे उ घाटन झाले या दवशी रा ी १० वाजता
या वेळेचे स चव आर. जी.कलकण यांनी घेतले या बैठक ला २५/३० कायकार अ भयंता उपि थत होते. या
ु
बैठक त मी उठून स चवांना वनंती कल क आपल एक चूक होत आहे, आतापयत सव ठे कदारांना समट
े े
शासनामाफत दले जात होते ती प त तु ह बंद क न ठे कदारांना समट खरेद कर याचे नवीन नयम बन वले
े
आहेत, हे चूक आहे. समट शासनामाफतच ठे कदारांना
े यायला हवे अ यथा समटवर शासनाचे काह च नयं ण
राहणार नाह व ठे कदार काय करतील याचा नेम नाह . अशी खा याची अ यंत वाताहत झा याने मला बोलणे
े
भाग पडले आहे . आमचे सव अ भयंते दबावात अस याने ते बोलू शकत नाह त. हणून या सवाना हंमत यावी
हणून मी हे बोलत आहे. सवानी मळून खाते सुधारायचे आहे . यापुढे एकाह अ भयं याने बदल साठ पुढा या या
दारात जाऊ नये. जनते या पैशाशी खेळ झाला तर फार बघडत नाह , पण जनते या िजवाशी खेळ होणे फार
गंभीर आहे. नदान आता तर सवानी सजग राहून सुधार याची गरज
आहे . सव अ भयं यांनी टाचारापासून दर राहून आपले कत य पार
ू
पाड याची गरज आहे. तसेच सव अ भयं यांनी व सव शासक य अ धकार व
कमचा यांनी कवळ पगारावर जग याचे
े त जीवनात अंगीकार याची गरज
आहे .
अ भयं यांची बदनामी कर याचा माझा हेतू नाह . आता प रि थती स चवां या
हाताबाहेर गेल आहे हणून मला बोलावे लागले. यात शासन सुधारावे
एवढ च ामा णक इ छा आहे . दस या कोण याह हेतूने असे कलेले
ु े
नाह . स चव हतबल झाले तर खाते वकले जाते हा कार थांबावा ह च
इ छा. माझे काह चुकले असेल तर मोठय़ा मनाने मला माफ करा आ ण मी जर स य बोलत असेल तर मा या
प ा वषयी शेरेबाजी कर याआधी मी कथन कले या पा वभूमीचे चंतन करा, मनन करा, मगच
े त या या.
आपला अ भयंता म
वजय पांढरे
मु य अ भयंता, मेटा, ना शक.
