1. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
การสร้างและพัฒนา
เครือข่าย
ภาคการผลิตทางการ
เกษตร
โดย
ภาณี บุณยเกื้อกูล
กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร ส่วน
พัฒนาองค์กรเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร กรมส่งเสริม

2. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
สภาวะคุกคามต่างประเทศ
-ภาวะเศรษฐกิจ
-ภาวะสังคมและวัฒนธรรม
-ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
-โลกาภิวัตน์
-เทคโนโลยี

3. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
กระบวนทัศน์การพัฒนา
ประเทศ
พลังขับเคลื่อนเศรษฐกิจ
ทรัพยากรธรรมช ปัจจัยทุนและการ ภูมปัญญาและ ิ
าติและแรงงาน ลงทุน เทคโนโลยี
ราคาถูก
ประเทศด้อยพัฒนาประเทศกำาลังพัฒนา ประเทศพัฒนาเต็มที่
• พึงพิงธรรมชาติ• ลงทุนในปัจจัยพืนฐาน งคมภูมปัญญา
่ ้ • สั ิ
• พึงพาผู้อื่น
่ • ใช้ทรัพยากรสิ้นเปลือง ฒนายั่งยืน
• พั
• เป็นไปตามภาวะโลก
ที่มา :สุวิชา มิ่งขวัญ

4. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
5 ยุทธศาสตร์ของแผนฯ 10
พัฒนาคุณภาพคนและสังคมไทย
สู่สังคมแห่งภูมิปัญญาและการ
เรียนรู้
สร้างความเข้มแข็งของชุมชน
และสังคมเป็นรากฐานที่มั่นคง ใช้กระบวนการ
ของประเทศ
ปรับโครงสร้างเศรษฐกิจให้สม
พัฒนาคลัสเตอร์
ดุลย์และแข่งขันได้ในช่วง เป็นแนวทางสำาคัญ
ศตวรรษแห่งเอเชีย ในการเพิ่มผลิตภาพ
พัฒนาบนฐานความหลากหลาย
ทางชีวภาพและสร้างความมั่นคง
ภาคการผลิต
ของฐานทรัพยากรฯและสิ่ง
เสริมสร้างธรรมาภิบาลเพื่อการ
แวดล้อม
บริหารจัดการประเทศสู่ความ
ยั่งยืน
: สำานักงานพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

5. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
าสตร์ของประเทศกับการพัฒนาเครือข่าย
การพัฒนาเครือข่ายเพื่อเสริมสร้างความสามารถ
ในการแข่งขัน(คลัสเตอร์)เป็นกลไกและยุทธศาส
ของการขับเคลื่อนขีดความามารถการแข่งขัน
และเศรษฐกิจของประเทศ
: สำานักงานพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

6. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
นพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมฯ ฉบับที10
่
าหนดให้กระบวนการพัฒนาคลัสเตอร์และห่วงโ
ปทานสนับสนุนการเพิ่มผลิตภาพภาคการผลิตต
นวทางการปรับโครงสร้างเศรษฐกิจ
: สำานักงานพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

7. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
เป้าหมายพัฒนา
คลัสเตอร์
การพั ฒ นาคลั ส เตอร์ จ ะไม่ ม ี
ประโยชน์ เ ลย
ถ้ า หากไม่ ไ ด้ ม ุ ่ ง พั ฒ นาเพื ่ อ เพิ ่ ม
ความสามารถใน
การแข่ ง ขั น โดยรวม
(Competitiveness) ของ Cluster
ซึ ่ ง จะนำ า ไปสู ่ ก ารเติ บ โตของธุ ร กิ จ
อย่ า นังมั ่ น คง
้น
: สำานักงานพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

8. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
เป้าหมายคลัสเตอร์
คลัสเตอร์เป็นตัวขับเคลื่อนสำาคัญ
เศรษฐกิจของประเทศอยู่ในระดับทีแข่งขันได้
่
ความ
มั ่ ง คั ่ ง ทาง
จุดเริ่มต้นการพัฒคุณสุวิชา มิ่งขวัญ
ที่มา : นา ความ เศรษฐกิ จ
สามารถใน
การแข่ ง ขั น
ผลิตภาพ
ของประเทศ
อุ ต สาหกรร รวม
มที ่ ส ามารถ
เครื อ ข่ า ยที ่ง ขั น
แข่
เข้ ม แข็ ง
ที่มา : สุวิชชา มิ่งขวัญ

9. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
เครือข่ายภาคการเกษตร
ในงานส่งเสริมการเกษตร

10. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ดการพัฒนาเครือข่ายภาคการเกษตร
การส่งเสริมและพัฒนาเครือข่าย
การเกษตรเป็นภารกิจหนึ่งของงานส่ง
เสริมการเกษตร
โดยมีเป้าหมาย 2 มิติ
มิติด้านองค์กร เป็นเครื่องมือส่งผ่าน
และสร้างองค์ความรู้ด้านเทคโนโลยี
และการจัดการการเกษตรแก่
เกษตรกร
มิติด้านเกษตรกร มุ่งเน้นให้เกษตรกร

11. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ะเครือข่ายการเกษตรที่กรมดำาเนินการอยู่
ครือข่ายแลกเปลียนเรียนรู/กิจกรรมของเกษตรก
่ ้
เครือข่ายเชือมโยงการตลาด
่
ระหว่างเกษตรกรกับคูคา
่ ้
เครือข่ายบูรณาการภาคการ
ผลิตการเกษตร

12. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
เครือข่ายระดับอำาเภอ
ภายใต้โครงการส่งเสริมการ
ผลิตสินค้าเกษตร
ทีปลอดภัยและได้มาตรฐาน
่

13. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
หลักการของการจัดกิจกรรมเครือข่าย งต่อเนือง
1.กระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรูอย่า
้ ่
กิจระหว่างเกษตรกรกับเกษตรกรและ ง
กรรมเครือข่ายเป็นกิจกรรมเชิ
กระบวนการทีต้องการการดำาเนินงานอย่าง อง
เกษตรกรกับผู้มส่วนได้ส่วนเสียทั้งหลายในท้
่ ี
ถิ่น
ต่อเนื่องเพื่อให้เกิดผล
3.กิจกรรมการพัฒนาความสามารถในการจัดการ
สินค้าเกษตรปลอดภัยทั้งกิจกรรม
ด้านการพัฒนาเทคโนโลยีการผลิต การจัด
ระบบควบคุมคุณภาพตลอดสา การผลิตที่เหมาะ
สม และการจัดการตลาด
5.พัฒนาองค์ความรู้รวมกัน ที่นำามาสร้างและต่อย
่
อดกิจกรรมข้างต้น
6.การเสริมสร้างพลังจากการรวมตัวกันเป็นเครือ
ข่าย ทั้งเพื่อการสร้างระบบ

14. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ระบวนการสร้างและพัฒนาเครือข่าย
ารจัดกระบวนการเครือข่ายที่มเป้าหมายเพื่อการสร้าง
ี
งค์ความรู้สินค้าเกษตรปลอดภัยของชุมชน
ริ่มจาก
สร้างองค์ความรู้ของกลุ่ม จากสภาวะปัญหาการผลิต
ากำาหนดเป็นประเด็นร่วมการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และ
ร้างช่องทางการพัฒนาองค์ความรู้ผ่านเครือข่าย

15. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
การจัดกระบวนการกลุ่มก่ยที่มีเาเครือข่ายที่มีเป้า
การจัดกระบวนการเครือข่าอนเข้ ป้าหมาย
หมายเพื่อการสร้าความรู้ วามรู้
เพื่อการสร้างองค์งองค์ค
เกษตรกรเป้าหมาย แยกเป็นกลุ่ม เป็นองค์ความรู้ของกลุ่ม
สรุป
ทบทวนผลการจำาแนกพื้นที่
คระห์ประเด็นเสี่ยง/เทียบค่าเป้าหมายนผลการเรียนรูเทียบ
ประเมิ ้
ค่าเป้าหมาย
กลุ่มร่วมกำาหนดประเด็น
เรียนรู้ แผนการเรียนรู้
ดำาเนินการตามแผน
ภารกิจสมาชิก
ในกระบวนการเรียนรู้

16. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
1 Benchmarking เป้าหมายเพื่อ
วิเคราะห์ประเด็นการ
พัฒนาการผลิตและการ
จัดการผลผลิตจัดทำาค่า
4 Networking เปรียบเทียบต้นแบบ 2 Learning/Aciton
Forum*
เวทีเครือข่ายแลก
สร้างองค์ Process
ความรู้การผลิต ดำาเนินการพัฒนาการ
เปลี่ยนเรียนรู้ระดับ
สินค้าเกษตร ผลิตและการจัดการ
อำาเภอ เพื่อแลก
ปลอดภัยของ สินค้าเกษตรผ่าน
เปลี่ยนและสรุปบท
กระบวนการแลกเปลี่ยน
เรียนการพัฒนา ชุมชน
3 Best Practice เรียนรู้และการจัดการ
และกำาหนด
ความรู้เที่เหมาะสมใน
ยุทธศาสตร์การ ในการผลิตที่ปลอดภัยและ
กลุ่ม/ระหว่างกลุ่ม
พัฒนาระบบการ ได้มาตรฐาน
กระบวนการของกลุม่
ผลิตร่วมกัน ของแต่ละกลุ่ม กระบวนการของเครือข่า

17. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
บุคคลเป้าหมายของการจัดเวทีเครือข่าย
แบบที่ 1
แกนนำาของกลุ่มถ่ายทอด
เทคโนโลยีภายใต้โครงการฯ
ซึงมาจากตัวแทนทีเข้าร่วม
่ ่
กิจกรรมการถ่ายทอดเทคโนโลยี
ภายใต้กิจกรรมการถ่ายทอด
เทคโนโลยี

18. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
บุคคลเป้าหมายของการจัดเวทีเครือข่าย
G2
G1 G3
Gn G4
G7 G5
G6

19. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
บุคคลเป้าหมายของการจัดเวทีเครือข่าย
แบบที่ 2
แกนนำาของกลุ่มถ่ายทอด
เทคโนโลยีภายใต้โครงการฯ ร่วมกับ
แกนนำากลุ่มเครือข่ายการผลิตสินค้า
เกษตรปลอดภัยทีมีอยู่เดิมแล้วใน
่
พื้นที่อำาเภอ โดยให้พิจารณาว่า
สามารถจะเอื้อต่อการจัด
กระบวนการเครือข่ายแลกเปลี่ยน

20. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
บุคคลเป้าหมายของการจัดเวทีเครือข่าย
N1
G1 G2
N3 G3
Gn G4
Nn G7 G6 G5
N2

21. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ระบวนการสร้างและพัฒนาเครือข่าย
การจัดกระบวนการเครือข่ายที่มี
เป้าหมายเพื่อการเข้าถึง
ตลาดสินค้าเกษตรปลอดภัย
เริ่มจาก
การวิเคราะห์ปัญหาร่วมด้านการ
ตลาด ที่เชื่อมโยงกับแผนการผลิต
และคุณภาพผลผลิต กำาหนดเป็น
ประเด็นแผนกลยุทธ์ในการดำาเนิน
งานจัดแผนการจัดการการผลิต

22. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
การจัดกระบวนการกลุ่มก่ยที่มีเาเครือข่ายที่มีเป้า
การจัดกระบวนการเครือข่าอนเข้ ป้าหมาย
หมายเพื่อการเชื่อความรู้
เพื่อการสร้างองค์ มโยงตลาด
เกษตรกรเป้าหมายผลิตคุณภาพ ปเป็นองค์ความรู้ของกลุ่ม
สรุ
3 ดาว+ ตลาด+ผู้เกียวข้อง
่ ในการปฏิบัตดานการควบคุมคุณภ
ิ ้
คราะห์คณภาพมาตรฐานตามตลาด
ุ
หนดประเด็นเสี่ยง/เทียบค่าเป้าหมาย นผลการการผลิต
ประเมิ
กับความพึงพอใจของตลาด
กลุ่มร่วมกำาหนดประเด็น
แผนควบคุมการผลิตร่วมกัน
ดำาเนินการตามแผน
กำาหนดภารกิจสมาชิก
ในการควบคุมคุณภาพ

23. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
1 Consultation เป้าหมายเพื่อ
Networking Forum*
เวทีเครือข่ายแบบผสมระดับ
อำาเภอ เพื่อกำาหนดกลยุทธ์
และวางแผนด้านการผลิต
และการตลาดท้องถิ่น 2
4 Best
practice เป้าหมายการเข้าถึง Benchmarking
ในการผลิตที่ได้ ตลาดคุณภาพ วิเคราะห์ประเด็น
คุณภาพ พัฒนาการผลิต
สอดคล้องกับ และการจัดการ
3 Learning/Action ผลผลิตจัดทำาค่า
ตลาด
Process เปรียบเทียบ
ดำาเนินการพัฒนาการผลิต ต้นแบบ
และการจัดการสินค้าเกษตร
ผ่านกระบวนการแลกเปลี่ยน

24. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
บุคคลเป้าหมายของการจัดเวทีเครือข่าย
แบบที่ 3
การจัดบุคคลเป้าหมายแบบผสม ที่
มีผู้ประกอบการที่เกี่ยวข้องในระบบ
การผลิตสินค้าปลอดภัยของพื้นที่
ได้แก่ กลุ่มผู้ค้าผลผลิตสด (ปลีก/ส่ง)
กลุ่มอุตสาหกรรมต่อเนื่อง กลุ่มทุน
กลุ่มผู้ค้าปัจจัยการผลิต สถาบันการ
ศึกษา หรือหน่วยสนับสนุนเทคโนโลยี

25. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
บุคคลเป้าหมายของการจัดเวทีเครือข่าย
หน่วยทุน/บริการ
อุตสาหกรรมต่อเนื่อง
G1 G2 G3
ปัจจัย/วัตถุดิบ
Suppliers/
Gn G4
G7 G6 G5
หน่วยรัฐ/วิชาการ

26. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
แนวทางการจัดเวที
1.ถ้าเป้าหมายการพัฒนาเครือข่ายให้ความ
สำาคัญกับการและเปลี่ยนเทคโนโลยีเฉพาะและ
การเชื่อมโยงตลาดเชิงพืชเดียว อาจกำาหนดพืช
่
ใดพืเป้าหมายการพัฒนาให้ความสำาคัญกับการจัด
2.ถ้า ชหนึ่งมาจัดเครือข่ายได้
กระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และการถ่ายทอด
เทคโนโลยีอาจให้เป้าหมายเป็นพืชรวมๆ เพื่อ
ร่วมกันพิจารณาถึงวิธีการที่ดที่สดสำาหรับการ
ี ุ
ป้าหมายให้ยทอดเทคโนโลยี่องตลาดที่สามารถดำาเนินการร
ถ่า ความสำาคัญกับเรื
ายๆพืชให้จัดกลุ่มพืชที่ทำาตลาดร่วมกันได้

27. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
เด็นการหารือในเวทีการประชุม
กำาหนดกรอบคร่าวๆ ให้มการ
ี
พูดคุยใน 3 ประเด็น
1. การชี้แจงถึงการจัดเวทีประชุม
เครือข่าย โดยเน้น
ถึงความสำาคัญของการผนึก
กำาลังร่วมกันในรูปของ

28. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ด็นการหารือในเวทีการประชุม (ต่อ)
กำาหนดกรอบคร่าวๆ ให้มการ
ี
พูดคุยใน 3 ประเด็น
2. สาระของการประชุม อาจจัดเป็น 3
ช่วง
ช่วงที่1 ช่วงของการแลกเปลี่ยน
ความคิดเห็น/ข้อมูล
ช่วงที่ 2 ช่วงของการเสนอปัญหาที่
คล้ายกัน/เหมือนกัน

29. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ประเด็นการหารือในเวทีการ
ประชุม (ต่อ)
กำาหนดกรอบคร่าวๆ ให้มการ
ี
พูดคุยใน 3 ประเด็น
3. สรุปการประชุม ให้มีการสรุปผลในที่
ประชุมเพื่อให้ผู้เข้าร่วม
เวทีประชุมทราบ/แก้ไข/ให้มติเห็นชอบ
ร่วมกันโดยเฉพาะ
ข้อสรุปแนวทางในการสร้างความร่วมมือ
เพื่อคลี่คลายปัญหา

30. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ประเด็นการหารือในเวที
การประชุม (ต่อ)
กำาหนดกรอบคร่าวๆ ให้มการ
ี
พูดคุยใน 3 ประเด็น
3. สรุปการประชุม ให้มีการสรุปผลในที่
ประชุมเพื่อให้ผู้เข้าร่วม
เวทีประชุมทราบ/แก้ไข/ให้มติเห็นชอบ
ร่วมกันโดยเฉพาะ
ข้อสรุปแนวทางในการสร้างความร่วมมือ
เพื่อคลี่คลายปัญหา

31. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
นิคการจัดเวทีเครือข่ายโดยสรุป
จัดเวทีพูดคุย ใคร กับ ใคร เมือ ่
ไหร่ ุกครังอะไรง มีเรื่องนี้ทุกครั้ง
ก่อนปิดเวทีท เรื่อ้งจะต้อ
- ต้องได้ข้อคิดเห็นร่วม หรือประเด็น
ร่วม
- ต้องได้ประเด็นทีเป็นการบ้านกลับ
่
ไปทำา
- ต้องได้ประเด็นทีจะพบกันครั้งต่อ
่
ไป

32. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
การเตรียมการ
วางแผนเพื่อจัดเวที
• การวางแผนการจัดเวที
เครือข่ายจะทำาให้การจัดเวที
เครือข่ายเป็นไปตามเป้า
หมายทีต้องการและสามารถ
่
วัดผลสำาเร็จในเชิง
กระบวนการได้อย่างเป็น
ระบบ

33. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
เครือข่ายบูรณาการภาคการ
ผลิตการเกษตร
ภายใต้โครงการส่งเสริมการ
ผลิตสินค้าเกษตรที่ปลอดภัย
และได้มาตรฐาน

34. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
แนวคิดเรื่องเครือข่ายวิสาหกิจ
เพื่อการแข่งขัน
“คลัสเตอร์”
Cluster Competitiveness

35. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ความหมายของคลัสเตอร์
คลัสเตอร์ (cluster) คือ กลุ่มของธุรกิจและสถาบัน
งมารวมตัวดำาเนินกิจกรรมในพื้นที่ใกล้เคียงกัน มีความ
กื้อหนุนเชื่อมโยงและเสริมกิจการซึ่งกันและกันอย่างค
ในแนวตั้งและแนวนอน เพื่อบรรลุเป้าหมายร่วมกัน คือ
ผลิตภาพ (Productivity) ของคลัสเตอร์โดยรวม
ที่มา : สำานักงานพัฒนาการเศรษฐกิจแ

36. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
คลัสเตอร์?
• กลุ่มสินค้า (Category of
Products)
• กลุ่มจังหวัด (CEO
Clustering)
• นิคมอุตสาหกรรม
(Industrial Zone)
• สมาคม / ชมรม / สภา
เหล่านธมิตรทางการค้Cluster
• พั นียังอาจไม่ใช่ า
้
ที่มองค์ประกอบสมบูรณ์
ี
(Business Alliance)
นักงานพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

37. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ภาพภูมศาสตร์กับคลัสเตอร์
ิ
การเกาะตั ว หลั ง การพั ฒ นา
การเกาะตั ว ตามธรรมชาติ

38. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ษณะการเกาะตัวทางภูมศาสตร์
ิ
1. มีแหล่งวัตถุดิบที่เข้าถึง
ง่าย
2. มีเงื่อนไขของสภาพดิน สภาพอากาศทีเหมาะสม
่
3. มีโอกาสทีเอืออำานวยให้เกิดการรวมตัวกันของธุรก
่ ้
4. เกิดจากการผลักดันของภาครัฐ เช่นการเกิดนิคม

39. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ษณะการเชือมโยงของเครือข่าย
่
เชื่อมโยงแนวตั้ง
การเชื่อมโยงกันของธุรกิจตั้งแต่
ต้นนำ้าถึงปลายนำ้า
เชื่อมโยงแนวนอน
การเชื่อมโยงกันของธุรกิจสนับสนุน
ต่างๆ เช่นสถาบันการ
เงิน ภาคการบริการ ธุรกิจที่สัมพันธ์
กัน องค์กรด้านการ
วิจัยพัฒนา สมาคมองค์กรที่

40. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ค์ประกอบสำาคัญของคลัสเตอร์
1. มีการเชื่อมโยงซึ่งกันและ
กัน (Connectivity)
2. มีความร่วมมือ (Collaboration)
3. มีการแข่งขัน (Competition)
4. เกิดประสิทธิภาพโดยรวม (Collective Efficien

41. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
1. การเชือมโยงซึ่งกันและ
่
กัน (Connectivity)
ก่อให้เกิดการแลกเปลียนและถ่ายทอดความรู้
่
ข้อมูลข่าวสาร
เป็นการเชือมโยง ทังแนวตังและแนวนอน
่ ้ ้
ารเชือมโยงไม่ได้จำากัดอยู่เพียงผู้ประกอบการเท
่
ต่รวมถึงสถาบันการศึกษา/วิจัยและพัฒนา
ถาบันการเงิน องค์กรภาครัฐ สมาคม เอกชน

42. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
วามร่วมมือ (Collaboration)
สมาชิกใน Cluster จะร่วมมือกัน
โดยมีการกำาหนด
เป้าหมายร่วมกัน (Core
Objective/Value)
รวมทั้งกลยุทธ์ โดยมีเครื่องมือ
วิเคราะห์ความสามารถ ทางการ
แข่งขันในทางเศรษฐกิจเป็นกลไก
ในการกำาหนดเป้าหมาย และ

43. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
การแข่งขัน (Competition)
Cluster มิใช่ระบบผูกขาดทางการค้าที่มงกำาหน
ุ่
กลไกราคาหรือปริมาณ เพื่อผลประโยชน์ร่วมขอ
สมาชิก
การรวมกลุ่มแบบ Cluster จะต้องอยู่บนพื้นฐา
ของการแข่งขัน

44. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ทธิภาพโดยรวม (Collective Efficiency)
ความร่วมมือท่ามกลางการแข่งขันประกอบกับ
การเชื่อมโยงทีเป็นระบบ การแลกเปลียนข้อมูล
่ ่
ความรู้ ตลอดจนทรัพยากรต่างๆ จะทำาให้เกิด
ประสิทธิภาพโดยรวม

45. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
คลัสเตอร์ทำาให้เกิดการเพิ่มผลิตภาพโดยรวมและนำา
ไปสู่ความสามารถในการแข่งขัน
ภาคเอกชน :
ธุรกิจที่เกี่ยวข้อง เช
จุด ที่ ตั้งแต่ต้นนำน กันอมโ
ี
ม ้น ถึงปลายนำ้าว ท ยแ ้า
ื่
า ง
เน ธศ ์
สถาบันการศึกษาุท ร นอตั้งแ ั้ง
ย นว
น สถาบัน/สมาคม/
และ R&D : พัฒนา สต
เสริมสร้างพื้นฐานด้าน ผู้ให้บริการต่างๆ :
ทรัพยากรมนุษย์ CLUSTERพื้นฐานการพัฒนา
และนวัตกรรม เทคนิคและการรวม
กลุ่มธุรรกิจ
ริ ม
ภาครัฐบาล : ส่งเส าร ้าง
ขับ อน
เค โดย งค
ก กว ร
ลื่
นโยบาย กฎ ิด งกา
อุ ป
ระเบียบเกี่ยวกับ เปทา ค้า
ส
อุตสาหกรรม
์
สำานักงานพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

46. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
บทบาทของฝ่ายต่างๆ
ในคลัสเตอร์
•ริเริ่ม รวมกลุ่ม •ประสานการ
•เชื่อมโยง ดำาเนินงาน
ความคิดและ •สนับสนุน
ประสบการณ์ผู ้ ป ระกอบการ องค์ ก ร โครงการที่เป็น
•เป็นแกนหลัก เอกชน ภาครั ฐ โครงสร้างพื้น
ดำาเนิน ฐาน/
ภาพรวมของ
โครงการที่
เป็นความ
Cluster อุตสาหกรรม
•สร้างสภาวะ
•สนับสนุนข้มมูล
ต้องการร่วอ
กัน
องค์ความรู้ สถาบั น การ หน่ ว ยสนั บ สนุ นแวดล้อมทีษา ่
•เอื้อต่อการพัฒนา
เป็นที่ปรึก
•ร่วมวิจัย คิดค้น ก ษา /วิ จ ั ย
ศึ อื ่ น ๆ ผู้เชี่ยวชาญ
ธุรกิจ/อุตสาหกร
นวัตกรรม •รม้ประสานงาน
ผู
•ร่วมพัฒนา
บุคลากร
ที่มา : สำานักงานพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

47. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ระโยชน์ของคลัสเตอร์
ช่วยให้เกิดการ
แลกเปลี่ยนข้อมูล ช่วยลดต้นทุนของ
และองค์ความรู้ของ ธุรกิจที่เกียวข้อง
่
สมาชิก
ช่วยเพิ่ม
ประสิทธิภาพและ
คุณภาพอย่าง
ส่งเสริมการเกิด ต่อเนื่อง
ธุรกิจใหม่และ ส่งเสริมการสร้าง
การขยายตัวของ นวัตกรรม
ธุรกิจเดิม
: สำานักงานพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

48. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
การมีส่วนร่วมของทุก
เจ้าภาพหรือแกนกลาง
ฝ่ายที่เกี่ยวข้อง ทั้งภาคระบบข้อมูลที่ทุกฝ่าย
มี
นการริเริ่ม ผลักดันและ สามารถเข้าถึง และใช้
รัฐ เอกชนและประชาชน
กลไกในการบริหาร
ในท้องถิน โดยแสดงบทบาท ได้ และมีการ
่ ประโยชน์
ดการที่เข้มแข็งและ
ที่เหมาะสมของตน แลกเปลี่ยนข้อมูลซึ่งกัน
ประสิทธิภาพ และกัน ภายในคลัสเตอ
ปัจจัยแห่งความสำาเร็จ
ในการพัฒนาคลัสเตอร์
ารมี ว ิ ส ั ย ทั ศ น์ แ ละ
ทธศาสตร์ ร ่ ว มของ มีผู้ประสานงานคลัสเตอ
เกี ่ ย วข้ อ งทุ ก ฝ่ าสมาชิกเชื่อใจวางใจกัาหน้าที่ผลักดันให้เป็น
ย ทำ น
นการพั ฒ นาคลั ส เตอร์ ครใจในการลงทุน
และสมั ไปตามแนวทางที่กำาหนด
เพื่อพัฒนาคลัสเตอร์

49. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
จของการพัฒนาคลัสเตอร์
การสร้างความร่วมมือบนพื้นฐานของการแข่งขันกัน
ารกำาหนดทิศทางและเป้าหมายและกลยุทธ์การพัฒน
การแลกเปลี่ยนข้อมูล ข่าวสาร ความรู้ ตลอดจน
ทรัพยากรต่างๆ ระหว่างกัน เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ

50. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
นตอนการพัฒนาคลัสเตอร์
กระตุน/สร้างจิตสำานึกของการรวมกลุ่ม
้
ให้เข้าใจยุทธศาสตร์ และกระบวนการ
(Promotion and Mobilization)
วิเคราะห์สถานภาพของ
คลัสเตอร์ (Diagnosis)
จัดทำายุทธศาสตร์
นำาไปสู่การปฏิบัติ ที่เป็นความเห็นร่วมกัน
(Implementation)(Collaborative Strategy)

51. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
เครือข่ายบูรณาการภาคการ
ผลิตทางการเกษตร
ภายใต้โครงการส่งเสริมการ
ผลิตสินค้าเกษตรที่ปลอดภัย
และได้มาตรฐาน

52. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
างเครือข่ายบูรณาการภาคการผลิตทางการเกษตร
-base Supply Chain network : Cluster Competi
เน้นการนำาเอาแนวคิดและ
เครื่องมือ
การพัฒนาคลัสเตอร์มาใช้ใน
การดำาเนินงาน

53. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
างเครือข่ายบูรณาการภาคการผลิตทางการเกษตร
-base Supply Chain network : Cluster Competi
สร้างโอกาสให้ทุกภาคส่วนได้มีส่วน
ร่วมในการระดม
ทั้งความคิดและทรัพยากรในการ
สนับสนุนการการ
พัฒนาสินค้าเกษตรปลอดภัยและได้
มาตรฐาน โดยมุ่งที่
เสริมสร้างความสามารถในการ
แข่งขัน โดยมีการกำาหนด

54. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ย เครือข่ายบูรณาการภาคการผลิตทางการเกษตร
ure-base Supply Chain network)
เครือข่ายประเภทหนึ่งทีประกอบด้วยผู้
่
แทนกลุ่มผู้ประกอบการตลอด
สายการผลิตและองค์กรสนับสนุนการขับ
เคลื่อนผู้ประกอบการดังกล่าว
ได้แก่ องค์กรด้านทุน การขนส่ง/บริการ
สถาบันงานทางวิชาการ และ
หน่วยงานภาครัฐ มาดำาเนินงานร่วมกัน
โดยมุ่งเน้นที่กำาหนดเป้าหมาย
การพัฒนาคุณภาพของสินค้าเกษตรและ

55. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
โยชน์ของเครือข่ายบูรณาการฯ
ามเข้าใจและความร่วมมือกันของทุกภาคส่วนในพื้นที่ใ
รพัฒนากลุ่มสินค้าเกษตรหนึ่งๆ ผ่านกระบวนการวิเคร
หาและการวางเป้าหมายการพัฒนาร่วมกัน
กิดการบูรณาการทางความคิด และการกำาหนดยุทธศา
แผนงานกิจกรรมทีเพื่อการบรรลุเป้าหมายที่มีเจ้าภาพ
่
ต่ละกิจกรรมชัดเจน

56. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
โยชน์ของเครือข่ายบูรณาการฯ
เกิดการขับเคลื่อนการพัฒนาผ่าน
กระบวนการกลุ่มเพื่อปฏิบัติและ
ขับเคลื่อนกิจกรรม
เกิดการพัฒนานัวตกรรมที่สามารถ
สร้างให้กลุ่มสินค้า
การเกษตรมีความแตกต่างและได้
เกิเปรียบในการแข่งขัน
ดการวางรากฐานของผลประโยชน์
ร่วมกันที่นำามาสู่การร่วมมือเชิง
แข่งขัน( win win position)ในกลุ่ม
ผู้ผลิตตลอด supply chain

57. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ขั้นตอนการสร้างและพัฒนา
เครือข่ายบูรณาการฯ
วิเคราะห์สถานภาพสินค้า ปฏิบัต/ติดตาม/ประเมิน
ิ
และเครือข่าย
กำาหนดแผนปฏิบัติ
ะตุน/สร้างจิตสำานึกของการรวมกลุ่ม ของสมาชิกเครือข่าย
้ ภารกิจ
ห้เข้าใจยุทธศาสตร์ และกระบวนการ
บูรณาการยุทศาสตร์
จัดเวทีแกนนำา ในแผนพัฒนาพืชจังหวัด
วิเคราะห์ศกยภาพสินค้า/
ั
กำาหนดเป้าหมาย/
เครือข่ายเชิงลึก ยุทธศาสตร์การพัฒนา

58. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
การคัดเลือกเครือข่าย
บูรณาการฯ
เป็นกลุ่มสินค้าเกษตรอาหารที่เป็น
ยุทธศาสตร์จงหวัด
ั
มีการกระจุกตัวและมีผลกระทบต่อ
เศรษฐกิจของจังหวัด
ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียครอบคลุมห่วงโซ่
อุปทาน และมีความสนใจ
กระตือรือร้น

59. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
ประเด็นนำาเสนอ
สำานักพัฒนาเกษตรกร
เครือข่ายภาคการผลิตทางการเกษตรภาย
ใต้โครงการส่งเสริมการผลิตสินค้าเกษตรที่
ปลอดภัยและได้มาตรฐาน
เครือข่ายบูรณาการภาคการผลิตทางการ
เกษตร (Agriculture- base Supply chain
Network)
ยุทธศาสตร์ของประเทศกับการพัฒนาเครือ
ข่ายเพื่อเสริมสร้างความสามารถในการ
แข่งขัน
แนวคิดการสร้าง/พัฒนาเครือข่ายเพื่อเสริม
สร้างความสามารถในการแข่งขัน
แนวคิดการสร้าง/พัฒนาเครือข่ายบูรณา
การภาคการผลิตทางการเกษตร
เครืองมือการวิเครห์ศกยภาพเครือข่าย
่ ั
บูรณาการและแนวทางการสร้างและพัฒนา

60. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
มือช่วยวิเคราะห์ศักยภาพสินค้า/เครือข่าย
วิเคราะห์ห่วงโซ่อปทาน (Supply Chain Analysis)
ุ
วิเคราะห์แผนภูมิเครือข่าย ( Cluster Mapping)
คราะห์ศักยภาพในการแข่งขัน (Daimond Model An

61. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
รวิเคราะห์หวงโซ่อุปทาน
่
ห่วงโซ่อุปทาน ( Supply Chain)
หมายถึงการเชื่อมต่อของหน่วยต่างๆในการ
ผลิตสินค้าโดยเริ่มตั้งแต่ต้นสายการผลิตไป
ยังขั้นตอนการผลิตต่อๆมาจนถึง ลูกค้าผู้จัด
จำาหน่าย และลูกค้าที่เป็นผู้บริโภค
ชน์
งการเลื่อนไหลของสินค้าทีเครือข่ายผลิตตั้งแต่ต้นทา
่
ทาง ซึ่งจะทำาให้เครือข่ายเห็นภาพสินค้าของตนชัดเจ
นผู้ที่เข้ามาเกี่ยวข้องกับกระบวนการผลิตของตน

62. ตัวอย่างวิถีตลาดปาล์ม
นำ้ามันไทย
(1)
ชาวสว (4) โรงกลั่น
(2) น ของ บริสุทธิ์
ลาน เหลือ กรด นำ้ามันบริสทธิ์
ุ อาหาร
(3) โรง ปาล์ม ไม่แยกไข
หีบ
นำ้ามัน นำ้ามัน
เมล็ดใน ปาล์มดิบ ไขปาล์ม นำ้ามัน
ปาล์มดิบ บริสุทธิ์ บริสุทธิ์ใส
ไบโอ นำ้ามันพืช
ส่ง สบู่ อาหาร
ดีเซล
ออก สัตว์ ยา /
สำา ส่ง บริโภ
โรงกลัน่ อางค์ ออก ค
(ผสมนำ้ามัน
มะพร้าว

63. ตัวอย่าง
ห่วงโซ่อุปทานของเห็ดจากทะลาย
ผู้ขนส่ง ปาล์ม
ทะลาย
ปาล์ม ผู้
ตลาด
ผู้ ใน
จำาหน่าย บริโ
จังหวั ภค
ทะลาย ด
ตลาด
ปาล์ม ้าเชื้อ
ผู้ค ผู้ สด
เกษตร ค้าส่ง
เห็ด รวบรว กรุงเท
กร
ม พ
โรงแรม
ผู้ค้าวัสดุ เพาะ
เพาะ เห็ด /
ปัจจัย ร้าน
เส้นทาง
อื้นๆ อาหาร
โรงงาน
ปัจจุบัน
เส้นทาง อุตสาหกรรม
อนาคต

64. ผู้ผลิ
ตัวอย่าง พลังง ประม
าน ง? ผู้ส่ง
2 ทดแทน
ออก
Bio โรง บริโภค
สวน desel ก
โรงงาน โรงงา ลั่
นหีบ ผู้สน
่ง อุตสาห
กลุ่ม ผู้ผลิต สวน ใหญ่ กรรม
เมล็ด ออก
กล้ ใหญ่ โรงงา อาหาร
พันธุ์ า นหีบ โรงง อาหาร
นำา สวน ย่อย าน สัตว์
เข้า เกษตร สบู่
กร อุตสาห
. ลานเท ผู้ กรรม
ผลิต อิสร
เอง จัดหา เคมี
ะ /ผู้
กรม โรงง ขนส่ง
วิชา สหกรณ์
าน
/กลุ่ม
การฯ
แปรรูป แปรรูป
เมล็ด กล้า สวน ลาน หีบ ขนส่ง
พ่อค้า จัดจำาหน่าย

65. หน่วยงาน/อุตสาหกรรมสนับสนุน
แปรรูป แปรรูป
เมล็ด กล้า สวน ลาน หีบ ขนส่ง
/พ่อค้าจัดจำาหน่าย
การบรรจุ
เครื่องมือ
เครื่องมือ ที่พกสินค้า
ั
LAB
เครื่องมือ ่องมือ
เครื เครื่องมือขนส่ง ท่าเรือ
เครื่องมือ R&D
R&D LAB LAB LAB ศูนย์ การขนถ่าย
ขนส่ง เคมีภณฑ์
ั
ปุ๋ย/ยา ปุ๋ย/ยา เครื่องจักร
รวบรวม สินค้า
บริการไซโล
โกดัง
ขนส่ง
บริการลุกค้า
บริการคำาแนะนำา
บริการเก็บเกี่ยว

66. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
วิเคราะห์แผนผังเครือข่าย
คือการวิเคราะห์และจัดกลุ่มแกนนำาการผลิต
การหารระดับความสัมพันธ์ของผู้มีส่วนได้สวน่
เสียในกลุ่มการค้าหนึ่งๆที่มีความเชือมโยงกัน
่
ทั้งแนวตั้งแนวนอน
งแนวตั้ง คือการเชื่อมโยงกันของธุรกิจตั้งแต่ต้นนำ้าถ
งแนวนอน คือการเชื่อมโยงกันธุรกิจสนับสนุนต่าง เช
ภาคการบริการ ธุรกิจที่สัมพันธ์กัน องค์กรด้านการวิจัย
งค์กรที่เกี่ยวข้อง

67. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ตัวอย่างแผนภูมิเครือข่าย
หน่วยงานภาครัฐ
ธุรกิจ ธุรกิจ
ธุรกิจหลัก บริการ
เกี่ยวข้ /
อง สนับส
นุน
องค์กร องค์กร
วิจัย พัฒนา
พัฒนา เครือ
ข่าย

68. ตัวอย่างแผนผังเครือข่ายบูรณาการเห็ด
ฟางจ.กระบี่
( Krabi Mushroom Cluster Map )
หน่วยงานภาครัฐ สาธารณสุข
เกษตร พาณิชย์ การค้า จังหวัด
อุตสาหกรรม
จังหวัด จังหวัด ภายใน
อปท. จังหวัด
จังหวัด ธุรกิจ
ธุรกิ บริการ/สนับสนุ
ธุรกิจหลัก น ้ประกอบ...ราย
ผู
โรงหีบนำ้ามันวข้อ
เกี่ยปาล์ม........โรง การขนส่ง
ผู้ค้าเชือ
้ ผู้รับ สถาบันการ
ผูง
้เพาะเชื้อ เห็ด...ราย ซื้อ.....รา เงิน..........ราย
เห็ด........ราย สถาบันรัลรองฯ..
ผู้ค้าวัสดุ ผู้เพาะ ย
.......ราย
เพาะ........ราย เห็ด...........กลุม....
่ ผู้ประกอบการ
อุตสาหกรรม ...คน ส่งออก..ราย
แปรรูป ..ราย
องค์กร องค์กรพัฒนา
วิทยาลัยฒนา
วิจัยพั เครือข่าย
สำานักพัฒนา
เกษตรฯกระบี่ เกษตรกร
ชมรมเห็ดแห่ง สภา
ประเทศไทย อุตสาหกรรม
คลัสแตอร์
กระบี่
ปาล์ม จ.กระบี่

69. ตัวอย่างการจัดทำารายละเอียด
ศักยภาพเครือข่าย
ประเด็น ขนาด สิ่งที่พบ
1 กลุ่ม
ผลิตหลัก 22,418 - การรวมกลุ่มหลวม ๆ
- ชาวสวน ราย
- 40 กลุ่ม -ไม่มีการเชื่อมโยง
ผู้ปลูก เครือข่าย
- 24
- ลานเท 107 ลาน -ไม่มั่นใจผลผลิต ไม่มี
- ลานเทอิสระ/เครือ
เอกชน มาตรฐาน
ข่ายโรงงาน
เท 1
-
สหกรณ์
- โรงงาน 15 โรง - ขนาดกลาง
สกัด - การรวมกลุ่มหลวมๆ
- โรงกลั่น 1 โรง

70. ตัวอย่างการจัดทำารายละเอียด
ศักยภาพเครือข่าย(ต่อ)
ประเด็น ขนาด สิ่งที่พบ
2 ธุรกิจ
เกี่ยวข้อง 42 ราย (6 - ผ่านการรับรอง
- แปลงเพาะ อำาเภอ) 23 ราย
-กล้๋ย /สารเคมี
ปุ า 92 ราย - ร้านค้าอิสระ
เชื่อมโยงกับผู้
ผลิตโดยตรง
- อุตสาหกรรม
อาหาร/ยา
- ผู้ผลิต
ผลิตภัณฑ์
จาก

71. ตัวอย่างการจัดทำารายละเอียด
ศักยภาพเครือข่าย(ต่อ)
ประเด็น ลักษณะงาน
3 สถาบัน ศึกษาวิจัยปาล์มนำ้ามันทัง
้
เฉพาะทาง ระบบ
- มอ.โจ้
แม่ เพิ่มผลผลิต การทดสอบ
- วิทยาลัย พันธุ์ ระบบนำ้า
เกษตร
ชุมพร
- ม. จุฬาฯ ศึกษาการพัฒนาผลิตภัณฑ์
- ม. มหิดล จากชีวมวล
และBy Product อื่นๆ
- ม. ระบบนำ้า
- ลาดกระบัง
ม.เกษตรฯ ไบโอดีเซล

72. ตัวอย่างการจัดทำารายละเอียด
ศักยภาพเครือข่าย(ต่อ)
ประเด็น ขนาด สิ่งที่พบ
4 ธุรกิจ/บริการ
สนับสนุน
- สถาบันการเงิน
- ธกส.
- สหกรณ์
- ธนาคารพานิ
- ประกันภัย
ชย์
โรงงาน ฒนา
5 องค์กรพั คีนันแห่ง
เครือข่าย เอเซีย

73. ตัวอย่างการจัดทำารายละเอียด
ศักยภาพเครือข่าย(ต่อ)
ประเด็น ลักษณะงาน
6 ส่วนภาครัฐ การส่งเสริมการผลิต การ
1 กระทรวง รวมกลุ่ม สนับสนุนพันธุ์ดี
เกษตรฯ
-กรมส่งเสริม รับรองพันธุ์ รับรองระบบ
การเกษตร การผลิต ตสาหกรรม
2-กรมวิชาการ
กระทรวง ส่งเสริมอุ กฎระเบียบการ
อุตสาหกรรม
เกษตร ผลิต
มาตรฐานกฎระเบียบ
- กรมส่งเสริม โรงงาน การรับรองระบบ
อุตสาหกรรม
3 กระทรวง โรงงาน ยบการค้า
กฎระเบี
- กรมโรงงาน
พาณิชย์
4 กระทรวง
อุตสาหกรรม พัฒนาพลังงานทดแทน
5 พลังงาน วน
ราชการส่ (ไบโอดีนซล) ฒนาเครือ
สนับสนุ เ การพั
ภูมิภาค ข่ายและกลุ่มการผลิตทั้ง

74. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
วิเคราะห์ศักยภาพการแข่งขัน
เพื่อวิเคราะห์จุดอ่อน จุดแข็ง
โอกาส อุปสรรค
และปัจจัยทีกำาหนดความได้
่
เปรียงมือ
เครื่อบในการแข่งขัน
SWOT และ ไดมอนด์โมเดล
(Diamond Analysis)

75. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
เคราะห์ศักยภาพการแข่งขัน
การใช้ SWOT
4 ประเด็นสำาคัญคือ
- จุดอ่อน/แข็ง ของตัวเครือข่าย และสินค้าที่
เครือข่าย ดำาเนินการผลิต
- จุดอ่อน/แข็ง ของปัจจัยด้านทรัพยากร
แรงงาน ทุน เทคโนโลยีการ
ผลิตของตัวสินค้า
- โอกาส/ อุปสรรคที่จะมีอุตสาหกรรมต่อเนื่อง
ของสินค้าที่ผลิต

76. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
เคราะห์ศักยภาพการแข่งขัน
การใช้
Diamond
วิเคราะห์ขีดความสามารถในการแข่งขัน
โดยวิเคราะห์องค์ประกอบ
4 ด้านที่มีความเกี่ยวพันซึ่งกันและกันได้แก่
 ทรัพยากรและโครงสร้างพื้นฐาน
 ปัจจัยทางอุปสงค์และความต้องการของ
ตลาด
 ธุรกิจและอุตสาหกรรมสนับสนุนที่

77. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
Diamond Model
บริบทการแข่งขัน
และการดำาเนิน
กลยุทธ์ทางธุรกิจ
เงื่อนไข
เงื่อนไขด้าน
ของปัจจัย
ตลาด
การผลิต
อุตสาหกรรมที่
เกี่ยวโยงและ
สนับสนุน รัฐบาล

78. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
สภาพของปัจจัยการผลิต
(Factor Conditions)
ประกอบด้วย
วัตถุดิบ แรงงาน เงินทุน ที่ดิน เทคโนโลยี
ความรู้ ระบบสาธารณูปโภคที่ครบถ้วนเพียง
พอเมื่อเปรียบเทียบกับคู่แข่ง
ปัจจัยพื้นฐาน ได้แก่ ทรัพยากรธรรมชาติ ภูมิ
อากาศ ตำ่าแหน่งที่ตั้ง
แรงงาน ชำานญ/ไม่ชำานาญ รวมถึงทุน
ปัจจัยขั้นสูง ได้แก่ ระบบสาธารณูประโภค
ระดับความรู้ความสามารถของบุคลากรทุก

79. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ประเด็นพิจารณา สภาพของปัจจัยการ
ผลิต (Factor Conditions)
การผลิตมีปัจจัยที่มีความพร้อม ทั้งปริมาณทีหลากหล
่
พที่ดี สามารถยกระดับให้มีคุณภาพและขีดความสามา
จะแสดงถึงระดับความได้เปรียบในการแข่งขันได้
ด้เปรียบ พิจารณาที่
ามพร้อม
ส่วนของปัจจัยที่มีในประเทศ
ามสามารถในการเสร้างเสริมและยกระดับให้มีคุณภา
กระทบหากมีการปรับปรุงหรือลดทอน

80. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
สภาพของตลาด
(Demand Conditions)
จะมุ่งพิจารณาทีตลาดภายในเป็นอันดับแรก
่
ตลาดภายในถือว่าเป็นตัวบ่มเพาะความ
สามารถในการแข่งขัน ในขณะทีตลาด ่
ภายนอกจะทำาหน้าที่กระตุ้นและเป็นตัววางค่า
เป้าหมายเปรียบเทียบถ้าตลาดภายในมีการ
ส่วนแบ่งตลาด/ขนาด
แข่งขันมากจะเกิดความได้เปรียบในการ
แข่งขันสูงตลาด
พิจารณาจาก
การพัฒนาเพื่อสนองตอบต่อความต้องการ
ในเรื่องคุณาภาพของผู้ซื้อ
ความอ่อนไหวของการเปลี่ยนแปลงความ
ต้องการสินค้าของผู้ซื้อ/การปรับตัวของ

81. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
สภาพของอุตสาหกรรมทีสนับสนุน และ
่
อุตสาหกรรมที่เกี่ยวเนื่อง
คือระดับเข้มแข็งของอุตสาหกรรมต่อเนื่องทั้ง
จากปัจจัย และอุตสาหกรรมที่ต่อยอดออกไป
ยิ่งมีอุตสาหกรรมต่อยอดทีเข็มแข็ง ยิ่งได้
่
เปรียบ
การเข้าถึงปัจจัยที่รวดเร็วมี
ซึ่งพิจารณาถึง
ประสิทธิภาพ
ระดับความร่วมมือระหว่างกัน
ความร่วมมือด้านนวัตกรรมและ
การยกระดับการผลิต

82. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
กลยุทธ์/โครงสร้างของกลุ่มการผลิต
หลัก และสภาวะการแข่งขัน
คือระดับการแข่งขันกันของกลุ่มการผลิตหลัก
ทั้งด้านราคาและคุณภาพที่นำามาสู่การสร้าง
และพัฒนานัตกรรมใหม่ๆ ทีสร้างโอกาสที่ได้
่
เปรียบในการแข่งขันมากขึ้น
ความรุนแรงของ
การแข่งขัน
ระดับความร่วมมือในเชิง
นวัตกรรม
ระดับของความหนาแน่นของการกระ
จุกตัวของกลุ่มสินค้า

83. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
อิทธิพลที่กระทบต่อการสร้าง
โอกาส/อุปสรรค
คือการส่งเสริมและการขัด
ขวางของภาครัฐ ในเชิง
นโยบาย กฎหมาย กฎ
ระเบียบมางการค้า มาตรการ
สนับสนุน/ยกเลิก เป็นต้น

84. ตัวอย่างผลการวิเคราะห์เครือข่ายเห็ด
จากทะลายปาล์่าม นทุนเหมาะสม
- ยังมาสามารถผลิตได้อย่างสมำ เสมอ/ต้
- การควบคุมและประกันคุณภาพในระบบการผลิตยังไม่มี
+ มีกลุมการผลิตกระจายในพื้นที่
่
- การประสานกันของเครือข่ายยังอยู่ในลักษณะหลวมๆ
านมีความชำานาญในการผลิต
บันการศึกษาในท้องถิ่นให้ความสนใจ
บมีแนวโน้มขาดแคลนเนืองจาก ธุรกิจหลัก
่
ต้องการทะลายปาล์มในธุรกิจอื่น
น
หล่งผลิตเชื้อเห็ดเองในจังหวัด
งทุนวนับสนุนที่หลากหลาย
+คุณภาพเรื่องควา
ารเชื่องโยงสถาบัน ความต้องการ ขนาด
ทรัพยากร/ สด
นสนับสนุนการ ของตลาด +ช่องทางโอกาส
ทั้งระบบ ปัจจัยสนับสนุน ขยายตลาด
หน่ายเชื้อ ผู้ผลิต ในจังหวัดและนอก
ซื้อ) พื้นที่
จังหวัดมีมาก
มีระบบการขนส่งที่ช่วยในการลดต้นธุรกิจทุนและ กฎ
คุณภาพวัตถุดิบ/ผลผลิต ต่อเนื่อง/
ระเบีย
การวิจัยและพัฒนาอุตสาหกรรม สนับสนุน บ/นโย
องจากเห็ดสด + มีแนวโน้มดีใ+ รัฐสนับสนุนการรับรองคุณภาพ/มาตร
นการ
บาย
แก่ผู้ประกอบการทั้งระบบ
ลงทุน
เรื่องของ
อุตสาหกรรมต่อ

85. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
การกำาหนดกลยุทธ์
องค์ประกอบแผน
กลยุทธ์
• วิสยทัศน์ ระยะ 1 – 3 ปี
ั
• พันธกิจ
• เป้าประสงค์
• ประเด็นยุทธศาสตร์
• แผนงานและกิจกรรม

86. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
กำาหนดทางเดิน
ร่วมกัน
หนดเป้าหมายร่วมกัน = วิสัยทัศน์
หนดกรอบของเส้นทางทีจะเดิน
่ = พันธกิจ
หนดเป้าหมายความสำาเร็จ = เป้าประสงค
หนดแนวทางการมุงสู่เป้าหมาย
่ = กลยุทธ์
หนดวิธีการปฎิบตตามแนวทาง
ั ิ = แผนปฏิบัต

87. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ทคนิคการสร้างยุทธศาสตร์
• วางตำาแหน่งทางการตลาดทั้งระบบ
• กำาหนดเป้าหมายสูงสุดของการพัฒนาให้
สอดคล้องกับความสามารถปัจจุบัน
และศักยภาพในอนาคต
• เน้นสร้างขีดความสามารถในการแข่งขันให้
สนองต่อการวางตำาแหน่งทางการตลาด
• ปรับเปลี่ยนสภาพและระบบต่างๆ ให้เกิดขีด
ความสามารถตามทีต้องการ
่
• ติดตามกิจกรรมให้ทันกับการพัฒนาของตลาด

88. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
ยุทธศาสตร์ที่มีนัยสำาเร็จ
1. ต้องให้ประโยชน์แก่ทกฝ่าย มิได้
ุ
เฉพาะบางกลุ่ม
2. ต้องเกิดการเปลี่ยนถึงระดับที่มนัย
ี
สำาคัญ Quick win
3. ต้องตั้งอยู่บนสมมติฐานของข้อเท็จ
จริงและเที่ยงธรรม
4. เป็นทีรับรู้และเห็นชอบจากทุกฝ่าย
่
5. ผู้มสวนได้ส่วนเสียทุกฝ่ายควรมี
ี ่

89. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
วอย่างการวิเคราะห์และจัดทำายุทธศาสต
ปาล์มนำ้ามัม ชุมพร .ppt
เห็ดฟาง กระบี่.ppt

90. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
บทสรุปการพัฒนา
จุดเริมต้นและการก้าวเดิน
่
มองตนเอง มองคู่แข่ง
วิเคราะห์ศกยภาพ
ั หาคำาตอบ
ความต้องการการพัฒนา
จัดทำาแผนพัฒนา ดำาเนินการปฏิบัติ
ติดตามประเมิน แสวงหาพันธมิตร
ร่วม

91. กลุ่มงานพัฒนากลุ่มเกษตรกร
สำานักพัฒนาเกษตรกร
บทสรุ ป การ
พั ่ ฒ นา บนฐานของ
เครือข่ายเป็นเรืองของผู้ร่วมในสายการ
ผลิตมาทำางานร่วมกัน
• การสร้างความเข้าใจ ไว้ใจ เต็มใจ
พอใจ ร่วมกัน
• อยู่บนพื้นฐานข้อมูล และการแบ่งปัน
ข้อมูลร่วมกัน
• ดำาเนินการพัฒนาไปพร้อมๆ กัน
• ก้าวสู่ความแข็งแกร่งทางเศรษฐกิจ

92. แหล่งขอมูลประกอบการนำาเสนอ
สถาบันคีนันแห่งเอเชีย : คุณสุวิชา มิ่งขวัญ
คุณเฉลียว วรรณสวัสดิ์
สำานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจ
และสังคมแห่งชาติ
กลุ่มเครือข่าย(คลัสเตอร์)ผักปลอดภัยภาค