2. Historia grodziska.
Gród Piotrówka powstał około IX-X wieku w celach ochrony brodu na rzece Mlecznej,
później stał się siedzibą kasztelanii, która strzegła paostwa przed najeźdźcami ze
wschodu i północnego wschodu;
Nazwa grodziska pochodzi od wzniesionego tutaj na przełomie X i XI w. drewnianego
kościoła Św. Piotra, który został rozebrany przez Austriaków w XIX wieku;
Kościół św. Piotra zbudowano ok. X- XI wieku. Po kościele pozostała legenda mówiąca,
że odgłos dzwonów pochodził z pobliskiej sadzawki i można go usłyszed w Wielką
Sobotę;
Stary Radom tj. teren obejmujący gród wczesnopiastowski otrzymał prawo średzkie
(wczesna i konserwatywna odmiana prawa magdeburskiego), w II połowie XIII wieku;
Kazimierz Wielki założył dzisiejsze Stare Miasto tj. Nowy Radom w oddali od
wczesnośredniowiecznego grodziska w 1340 roku, w 1364 dokonał lokacji na prawie
magdeburskim.
W latach 1790-1812 wzgórze grodowe pełniło funkcję cmentarza. W okresie II wojny
światowej Niemcy przystosowali „Piotrówkę” do celów militarnych, budując na niej
okopy;
4. Budowa grodziska
Piotrówka to sztucznie usypane wzgórze na wydmie, na planie koła, o
wysokości 6–8 m., na łagodnym stoku doliny Mlecznej, w okolicy bagien i
mokradeł;
Otoczony był fosą zasilaną wodą ze źródeł. Fosa składała się z warstwy
wewnętrznej i zewnętrznej. Ta pierwsza została umocniona konstrukcjami
skrzyo wypełnionych gliną, piaskiem, kamieniami, wewnętrzna była sucha. Wał
pierścienia obronnego miał 11 m szerokości u podstawy oraz około 8-9 m
wysokości i wzmocniony był okładziną z kamieni polnych. Do grodu prowadziła
droga przez bagnisko wymoszczona balami dębowymi;
Obok grodu istniały jeszcze sześd podgrodzi: handlowa, produkcyjna, gdzie
wytapiano żelazo oraz rolnicza, a także mieszkalne;
Na terenie grodu znajdował się zamek-kasztel, siedziba kasztelanów,
zbudowany prawdopodobnie w XI wieku
W obrębie grodu odkopano liczne zabudowy mieszkalne, rzemieślnicze i
produkcyjne oraz liczne narzędzia i sprzęty.
Mieszkaocy grodziska zajmowali się rolnictwem, hodowlą, rybołówstwem,
gospodarką zbieracko-myśliwską.
7. Wykopaliska archeologiczne.
Wykopaliska wskazują, że gród że Radom i jego okolice mają ślady osadnictwa
sięgające schyłkowego paleolitu(tj. 12 000-8000 l. p.n.e.) aż do okresu
wczesnopiastowskiego( IX-X w. ). Odkryte z tego okresu zabytki kultury
materialnej reprezentują m.in. kulturę ceramiki sznurowej i pucharów
lejkowatych. Na wspomnianych obszarach w epokach brązu (1700- 700 r.
p.n.e.) i żelaza (700 r. p.n.e.- 500 n.e.) powstały osiedla przedsłowiaoskie,
pozostające pod wpływem kultury łużyckiej(1200 r. p.n.e.- 400 r. p.n.e.),
kultury przeworskiej ( III w. p.n.e.-V w. n.e. ). Proces osadnictwa kontynuowany
był aż do czasów pojawienia się stałych osad słowiaoskich w okresie
wczesnośredniowiecznym (600-1200 p.n.e.);
Obecnie badania na grodzisku prowadzi Instytutu Archeologii i Etnologii PAN;
Zespół osadniczy w Radomiu przechował się do naszych czasów właściwie w
stanie nienaruszonym, ponieważ nie powstał w miejscu
wczesnośredniowiecznego grodu tylko ulokowano go w oddaleniu. Wpływ na
to miał również teren bagnisty i torfowy oraz to, że obecnie nie istnieje tu
zabudowa mieszkalna;
8. Pozostałości wczesnośredniowieczne są bardzo dobrze zachowane,
widoczne są wyraźnie ulice, place, zabudowa gospodarcza- dzięki temu
uda się odtworzyd wygląd grodziska;
Archeolodzy twierdzą, że radomski gród nie był jak sądzono dotychczas
grodem o przeznaczeniu wyłącznie ekonomicznym, bowiem na terenie
wykopalisk odnaleziono liczne militaria, świadczące o przebywaniu tam
rycerzy, więc oczywiście i władcy;
Prawdopodobnie gród kazał wybudowad Bolesław Chrobry, a byłą to
decyzja polityczna;
Wśród znalezisk są: ostrogi, wędzidło, czekan, denary krzyżowe
prawdopodobnie z pierwszej połowy XI w;
Obecnie odkopano studnie, drewniany most, który prawdopodobnie służył
do przeprawy nad rzeką Mleczną;
Wśród wielu znalezionych przedmiotów możemy wskazad pochodzące z
handlu dalekosiężnego, było to więc miasto leżące na szlaku o znaczącej
pozycji;
Bardzo dokładnie zachował się wał obronny, który był potężną i złożoną
budowlą, w którą musieli inwestowad władcy. To oznacza, że Piotrówka
była ważnym miejscem we wczesnośredniowiecznym paostwie
piastowskim.
9. Piotrówka w świadomości
mieszkaoców Radomia.
Obecnie pozostałością po zabytkowym grodzie jest wielka góra w okolicy
łąk i torfowisk oraz rzeki;
Miasto posiada plany względem tego terenu, bowiem powstad ma
tam Park Kulturowy Doliny Mlecznej, a także rekonstrukcja grodu w
wymiarach 1:1! I to dzięki badaniom archeologicznym. Zamiast bloków
mieszkalnych powstanie archeologiczny skansen;
O istnieniu niegdyś w miejscu Piotrówka grodu wiedział każdy mieszkaniec
Radomia, jednak nowe spojrzenie na to zagadnienie rzucają ostatnio
rozpoczęte badania archeologiczne( lipiec 2009 );
W Muzeum im. Jacka Malczewskiego znajduje się stałą wystawa
poświęcona grodzisku Piotrówka.