4.  Continuadores da xeración Nós: novela de carácter máis
tradicional, seguindo o modelo de Otero Pedrayo. Exemplo:
R. CARVALHO CALEROR. CARVALHO CALERO: A xente da barreira (1950)
 Realismo popular, etnográfico: narrativa breve, baseada nas
lendas populares. Exemplo: ÁNXEL FOLEÁNXEL FOLE: Á lus do candil
(1952)
 Realismo social: intención de denuncia, crítica e análise da
sociedade. Exemplos: E. BLANCO AMORE. BLANCO AMOR: A esmorga (1959).
X. NEIRA VILASX. NEIRA VILAS: Memorias dun neno labrego (1962)
 Realismo fantástico: elementos populares extraídos da
realidade, mesturados con outros de carácter fantástico.
Exemplo: ÁLVARO CUNQUEIROÁLVARO CUNQUEIRO: Merlín e familia (1955)
 Nova Narrativa Galega: proxecto rupturista, renovador,
tanto a nivel temático como formal, seguindo as tendencias
europeas. Exemplo: X. L. MÉNDEZ FERRÍNX. L. MÉNDEZ FERRÍN: O crepúsculo e
as formigas (1961)

6. É un dos máis grandes
autores de narrativa
breve. Coa excepción
dunha obra de teatro
(O pauto do demo), a
súa produción literaria
céntrase no conto
popular

7.  EMPREGO DE RECURSOS PROPIOS DA NARRACIÓNEMPREGO DE RECURSOS PROPIOS DA NARRACIÓN
ORALORAL: os seus contos están pensados máis “para contar” (modelo
oral) que “para ler” (conto literario). Recorre a fórmulas da
oralidade: apelacións directas ao receptor, ao que se prepara para
o que se vai contar e do que reclama atención, presenza do
narrador como protagonista supostamente real da historia...
 REALISMO NARRATIVOREALISMO NARRATIVO: Os elementos fantásticos teñen case
sempre unha xustificación realista (son produto das alucinacións
ou delirios de personaxes)
 NATURALISMO LINGÜÍSTICONATURALISMO LINGÜÍSTICO: Como consecuencia do
desexo de reflectir a realidade galega tal como é, adopta un
modelo de lingua oral, que reproduce a súa diversidade dialectal,
introducindo mesmo formas vulgares e arcaizantes

8.  VARIEDADE DE FONTESVARIEDADE DE FONTES: ademais dos inventados pola
imaxinación do autor, grande parte dos relatos de Fole proceden da
tradición oral e de acontecementos tirados da súa propia
experiencia vital
 TEMÁTICASTEMÁTICAS: centradas basicamente na realidade galega, mesturan
unha realidade materialrealidade material, que ten como referencia as terras da
comarca do Courel, unha natureza salvaxe que marca a vida e o
carácter das súas xentes, e unha realidade inmaterialrealidade inmaterial (ás veces
exposta cunha certa ironía ou distanciamento) que recrea as crenzas
sobrenaturais e supersticións da tradición rural galega: historias de
aparecidos, premonicións, lendas mitolóxicas...
 PODEMOS ENTENDER A NARRATIVA DE FOLE COMO UNHA
ESPECIE DE TRATADO ETNOGRÁFICO DO MUNDO RURAL
GALEGO

11.  Iníciase cun prólogo (”Terra do Courel”), de carácter
etnográfico, que describe a xeografía e modo de vida desa
comarca luguesa.
 Os catorce contos enmárcanse dentro dunha estrutura
unificadora: son relatados por unha serie de personaxes
reunidos varias noites ao redor do lume (“á luz do candil”)
nunha vella torre durante unha gran nevarada que os mantén
incomunicados. É unha técnica de encadramento semellante
ao das coleccións de contos medievais.
 No artificio literario, os contos son transcritos ao día seguinte,
para poder lembralos, polo narrador da historia.
 Son relatos de tipo oral onde predomina a temática
sobrenatural, relacionada coa comarca, tratados moitas veces
cun sentido humorístico.

12. “Non se rían de min si lles digo
que fun testigo dun documento
firmado na cima dun freixo,
alá na terra de Amandi...
Xa haberá uns vinte anos.
Faguía dous ou tres meses
que eu estaba de mestre aló...”

14.  Autor enormemente polifacético, é un
importante poeta (Mar ao norde, Poemas do si e
non, Cantiga nova que se chama riveira),
dramaturgo (O incerto señor don Hamlet),
xornalista e precursor na divulgación da temática
de viaxes e da gastronomía. Pero destaca, sobre
todo, por ser un dos narradores máis orixinais e
creativos da nosa literatura.

15.  Mestura do real co fantásticoMestura do real co fantástico. Dentro dun
marco realista, introdúcense elementos
marabillosos entrecruzados co común, cunha
naturalidade tal que se borran as fronteiras
entre realidade e fantasía.
 Predominancia da oralidade do estiloPredominancia da oralidade do estilo. O seu
modelo lingüístico está no conto de tradición
oral, no xeito popular de contar historias, con
tendencia aos períodos extensos, o polisíndeto,
as continuas digresións e o recurso ao diálogo.

16.  Creación dun universo literario singularCreación dun universo literario singular, froito
da combinación do mito, a tradición, o
popularismo e a experiencia do cotián, e
desbotando a temática social; atracción polo
exotismo e as temáticas universais.
 Gusto polo relato breveGusto polo relato breve. Mesmo nas novelas se
aprecia unha tendencia cara á disgregación,
cara á construción da historia mediante a
acumulación de pequenos relatos cunha
estrutura moitas veces próxima á das caixas
chinesas.

17.  Presenza do humor e da ironíaPresenza do humor e da ironía, sempre de
maneira sutil e amábel, que emprega ás veces
para distanciarse da solemnidade.
 Lirismo e poeticidadeLirismo e poeticidade, presentes tanto no
tratamento dos personaxes como na descrición
de paisaxes e na evocación de tempos pasados.
 IntertextualidadeIntertextualidade. Abundantes referencias a
outros textos literarios de moi variadas
procedencias.

21.  É unha sucesión de historias autónomas
vertebradas arredor do personaxe de Merlín, que
recibe no seu pazo de Miranda a visita de
numerosos visitantes de terras afastadas que lle
presentan o seu caso ao mago e solicitan o seu
consello.

22.  A acción sitúase na Bretaña francesa, na
época da Revolución francesa.
 Historia da viaxe do personaxe
principal, o sochantre (eclesiástico que
dirixe un coro) de Pontivy, cando é
chamado para tocar o bombardino no
enterro dun fidalgo; é recollido por unha
carruaxe na que viaxan varios defuntos,
que lle relatan as súas historias.
 A obra integra unha pequena peza
dramática: “A función de Romeo e
Xulieta, famosos namorados”

25.  Escola de menciñeiros
(1960).
 Xente de aquí e acolá
(1971).
 Os outros feirantes (“O
cabalo de Alberte Merlo”,
“A voadora de Serantes”)
(19799
 Retratos de seres
populares tocados polo
extraordinario,
conformando un grande
mosaico da Galiza
popular.

26.  Descricións detallistas
 Presenza de autoridades
 Relacións de parentesco
 Topónimos galegos
 Localizacións cronolóxicas

28. É autor dunha inxente
produción narrativa e de
numerosas traducións e
estudos de investigación
sobre a presenza da cultura
galega en Cuba, onde vive
gran parte da súa vida,
comprometido co goberno
revolucionario. Tamén
cultiva a poesía. Podemos
consideralo un dos pioneiros
da literatura infantil en
galego

29.  A pesar de ser contemporáneo cos autores da Nova
Narrativa Galega, non participa no proceso de
renovación técnica e temática deste movemento
 Os seus relatos, de carácter máis tradicional, mostran
cun tratamento cruamente realista a vida da Galiza
rural e da emigración (Actitude crítica coa realidade
social).
 Os conflitos dos personaxes xorden do
enfrontamento co medio, da loita cotiá pola
supervivencia. Estes temas están tratados sempre
desde a óptica de seres marxinados sometidos a
conflitos e violencias.

31.  Memorias dun neno labregoMemorias dun neno labrego (1961)(1961)
 Xente no rodicioXente no rodicio (1965)(1965)
 Camiño bretemosoCamiño bretemoso (1967)(1967)
 Historias de emigrantesHistorias de emigrantes (1968)(1968)
 Cartas a Lelo (Cartas a Lelo (1971)1971)
 Aqueles anos de MonchoAqueles anos de Moncho (1977)(1977)
 Querido TomásQuerido Tomás (1980)(1980)
 Nai (Nai (1980)1980)

32.  Vivencia infantil no mundo da aldeaVivencia infantil no mundo da aldea: Memorias
dun neno labrego, Cartas a Lelo
 Mundo rural observado desde un punto de vistaMundo rural observado desde un punto de vista
do adultodo adulto: Xente no rodicio, Querido Tomás
 EmigraciónEmigración: Camiño bretemoso, Remuíño de
sombras
 Estampas líricas e semblanzasEstampas líricas e semblanzas: Lar, Nai

33. “Eu son
Balbino. Un
rapaz de
aldea.
Coma quen
di, un
ninguén. E,
ademais,
pobre”

34.  É unha das novelas máis vendidas,
traducidas e divulgadas da nosa literatura
 Nárrase, desde a óptica crítica dun neno
(Balbino), a vida dunha aldea galega da pos-
guerra
 Dáse unha visión do rural de miseria eco-
nómica e moral, de opresión e inxustiza, de
carencia de perspectivas de futuro
 Fronte a este mundo, só se ofrece como
alternativa salvadora a posibilidade da emi-
gración
 A novela está estruturada en breves capí-
tulos que conforman unidades narrativas au-
tónomas

35.  Escritor dunha excepcional
forza narrativa, é tamén autor
dunha interesante obra poética
(Romances galegos, Poema en
catro tempos, Cancioneiro) e
dramática (Farsas para títeres,
Teatro prá xente). Home
comprometido e progresista, é
fundamental no proceso de
renovación da narrativa galega

36.  Presenta características renovadorascaracterísticas renovadoras que
posteriormente desenvolverán os autores da Nova
Narrativa Galega: espazos urbanos, personaxes
marxinais, temática realista, expresión coloquial...
 As súas obras están ambientadas en Auria
(Ourense) e nelas predomina o narrador en 1ª
persoa.
 Algúns dos seus temas recorrentestemas recorrentes son o mundo da
infancia e da adolescencia, as relacións familiares, a
violencia, a marxinación, a represión política e
lingúística, o afastamento da política das
necesidades da xente...

37.  A esmorgaA esmorga (1959)(1959)
 Os biosbardosOs biosbardos (1962)(1962)
 Xente ao lonxeXente ao lonxe (1972)(1972)

38.  É a crónica dunha familia de clase traballadora
que serve para analizar o contexto sociopolítico
da época, ao tempo que se conforma a evolución
persoal do seu protagonista adolescente.
 Novela coral estruturada en catro partes.
 Crónica social e familiar.
 Analiza, a través da familia Vilar (obreira de
ideas socialistas), o movemento obreiro en
Auria a principios do século XX.
 Narradores: o adolescente Suso, e Severa, irmá
de Evanxelina.

39.  Son sete narracións protagonizadas e relatadas en
primeira persoa por rapaces (maioritariamente de
condición humilde) nas que se representa un
mundo infantil misterioso e cheo de emocións.
 Na reconstrución do Ourense da infancia do autor
subxace unha certa crítica social.
 Narrados por personaxes infantís e adolescentes.
 Glósanse os sete pecados capitais.

40.  É unha das novelas máis importantes e influentes da literatura
galega. Conta a historia de tres homes que, durante un día de
esmorga, viven unha serie de tráxicas peripecias que os conducen
inexorabelmente á morte e ao cárcere.
 Os personaxes: grande número de personaxes, que representan
todos os estratos sociais. Cibrán, o protagonista e narrador: home
sen vontade, incapaz de gobernar a súa propia vida, déixase
arrastrar cara á traxedia; Bocas: irreflexivo,violento e de forte
personalidade; Milhomes: covarde e efeminado. Relevancia dos
personaxes populares: A Raxada, Socorrito, dama de Andrade, tía
Esquilacha, prostitutas…
 Distribución estrutural: consta de tres partes: un prólogo no que un
autor-editor descobre a historia que se vai contar
(“Documentación”), a declaración perante o xuíz de Cibrán, que
constitúe o núcleo argumental da obra e un breve epílogo no que a
autor-editor reaparece para informar da morte de Cibrán.

41.  Algunhas características formais renovadoras:
►► Redución temporal (a acción principal redúcese a 24 horas)
►► Ambientación urbana ou periurbana
►► Personaxes marxinais, problemáticos, movidos pola violencia
e as fobias
►► Técnica “telefónica”
►► Linguaxe popular, coloquial
 Significación: é unha novela sociolóxica na que se presentan
dous mundos enfrontados que se rexen por códigos e normas
diferentes: o do poder, asociado á opresión e ao emprego do
castelán e o das clases populares, ignorantes e alienadas,
asociadas ao emprego do galego, que sofren, nunha atmosfera
de fatalismo, as consecuencias dunha sociedade opresiva

43. NOVA
NARRATIVA
GALEGA

44. NOVA
NARRATIVA
GALEGA

45. CONTEXTO HISTÓRICO
A Nova Narrativa Galega (NNG) orixínase na década de 1950. En plena
posguerra europea, logo da derrota nazi na 2ª Guerra Mundial e no
inicio da Guerra Fría, prodúcese un movemento de renovación literaria,
asociado a novas correntes de pensamento, que afectará de maneira
significativa á narrativa galega
►► Cobra forza a interpretación da sociedade desde a perspectiva marxista, que
impulsará unha liña de realismo social
►► Esténdese unha visión angustiosa e desesperanzada da vida a partir da
difusión do filosofía existencialista
►► A pervivencia da ditadura franquista engade en Galiza un elemento de
desesperanza, de falta de futuro

46.  A publicación en 1954 de NasceNasce
unha árboreunha árbore de Rodríguez
Mourullo marca o inicio da
denominada Nova Narrativa Galega,
que terá a súa fase de auxe na
década seguinte, coa publicación de
importantes obras de Méndez
Ferrín, Camilo Gonsar, María Xosé
Queizán e Carlos Casares.
 Desde a súa orixe, incorporan as
técnicas e temáticas que están a
renovar o panorama literario inter-
nacional
 A partir de 1968 e até 1980 (ano de
publicación de Cara a Times Square
de Camilo Gonsar) estes autores van
abandonando progresivamente a
experimentación formal
C•R•O•N•O•L•O•X•I•A

47. JOYCE, KAFKA, PROUST,
FAULKNER.
Incorporan ás súas obras técnicas, temas e
procesos moi renovadores, utilizados na
narrativa universal do século XX.

48.  Precursor: Xohán Casal con O camiño abaixo
(soidade e morte, símbolos como a araña, sapo,
lama…)
 “Abro os ollos e fito o ceo: núo, craro, curtante, decátome
de que soño cando topo coa realidade: a Nada [...]. Teño
que erguerme pra fuxir do meu ensoño, sacudo a testa,
alonxo os relembros, abro ben os ollos. Estou de novo de
pé no medio da miña terra.
 Dúrmome. Ó pechar os ollos volve a min unha extraña
preocupación. ¿onde estou? Certamente non o sei. Estou
no sol, no sono, no ren. Estou no vougo. ¿Onde está entón
o mundo?”
 (Fragmento d’ O camiño de abaixo)

49. Personaxes alienados nun mundo agresivo.
personaxes atormentados e incapaces de
gobernar o seu propio destino
Non hai fronteira clara entre o real e o soñado.
Plasmación dunha realidade absurda que se
vive como un pesadelo
“- Non ten dereito a saír. Encóntrase vostede detido.
- Así parece –dixo K. e engadiu inmediatamente- por que?
- Non viñemos aquí para dicirllo. [...]
Despois examinaron o seu camisón e aconselláronlle que se puxese
algo de inferior calidade, dicíndolle que quedarían co que levaba
posto, así como con toda a súa roupa branca [...].
Non era importante para el o dereito que tiña sobre as súas cousas.
Moito máis urxente era que aclarase a súa situación; só que diante
daquela xente éralle imposíbel reflexionar.”
(Fragmento d’ O proceso)

50.  Monólogo interior (representación
do pensamento do personaxe, tal e
como flúe da mente deste, sen
ningún tipo de elaboración
racional; ruptura da orde
cronolóxica lineal).
 Contrapunto (seguir
simultaneamente a varios
personaxes).
 "Segredos nas esquinas. Sobre as puntas dos pés, en pantuflas, por
medo a que esperte. Logo preparándoo. Tirándoo. Maruxa e a señora
Fleming facendo a cama. Nunca se sabe quen o manipulará a un
cando estea morto. Lavado e xampú. Creo que cortan as uñas e o
cabelo".
(Fragmento de Ulises)

51. OBXECTIVISMO
prevalece o obxecto sobre os
personaxes e a acción; ou sexa, cun
desenvolvemento mínimo de acción,
descríbese con minuciosidade a
contorna física.
CONDUTISMO
os personaxes defínense a través dos
diálogos e dos feitos.
Narrador= CÁMARA
CINEMATOGRÁFICA
“Os cinco homes, a ambos os lados da ponte, están tamén
aliñados dun xeito simétrico: en dúas liñas paralelas con
separacións iguais nun e outro grupo e os dous personaxes
da marxe dereita –dos que só se ven as costas- están
situados nas mediatrices dos segmentos determinados polos
seus tres compañeiros da beira esquerda que, á sua vez,
ollan cara á casa, onde A... se encontra detrás da fiestra
aberta".
(Fragmento d’ Os celos, de Robbe-Grillet)
NOUVEAU ROMAN (Robbe-Grillet, Nathalie Sarraute,
Michel Butor...),

52.  Non hai linealidade
cronolóxica.
 Rupturas temporais (analepses
e prolepses).
 “Creo que ningún individuo
posúe a verdade. A realidade
céganos. Ollámola, mais
unicamente vemos unha das
súas fases. Outra persoa mira
esa mesma realidade e ve outra
fase distinta. Mais, tomada no
seu conxunto, a verdade é o que
eles viron, aínda que ninguén,
individualmente, vira a verdade
intacta.”

53.  Técnicas procedentes da linguaxe
cinematográfica.
 “O troupeleo espaciouse,
amorteceuse; os topes bateron con
estrépito ao longo do tren. O home,
soltando as barras, deixouse caer.
Todo anquilosado, non podía
moverse. Reinaba unha escuridade
impenetrábel. Moi devagar, sa-íu
arrastrándose, púxose de xeonllos,
logo de pé, apoiouse, arfando, contra
o furgón. O seu corpo non era o seu
corpo; os músculos semellaban
estelas, os seus ósos, bielas retortas.
A luz dunha lanterna queimoulle os
ollos.”
(Fragmento de Manhattan transfer)

54.  Tempo lento
(narración
demorada,
análise de
sensacións e
evocacións de
lembranzas).

55. RECURSOS TEMÁTICOSRECURSOS TEMÁTICOS

58.  Fase de formación (1954-1961): predominio da
temática existencialista, influxo de Kafka e afán
experimentalista. Memoria de Tains/Percival
 Fase de auxe (1964-1968): experimentación formal
e influencia obxectalista. O crepúsculo e as formigas/
Cambio en tres
 Fase de liquidación (a partir de 1968): Abandono
do afán experimentalista e temática política. Adiós,
María/ Retorno a Tagen Ata.

60. GONZALO RODRÍGUEZ
MOURULLO
Nasce Unha árboreNasce Unha árbore (1954)(1954)
Memorias de TainsMemorias de Tains (1956)(1956)
 Prematuramente retirado do cultivo da
literatura, publica na súa xuventude dous
libros de relatos de grande transcendencia
para este movemento
 Nasce unha árbore marca o inicio da NNG.
Consta de tres relatos que se enmarcan nun
ambiente de irrealidade, simbolismo,
subxectivismo, con mestura da fantasía e o
pluralidade de voces narrativas
 Memorias de Tains está composto por oito
cartas que conteñen historias entrelazadas,
radicadas nunha cidade imaxinaria xa
desaparecida, que presentan unha
atmosfera de angustia, próxima ao pesadelo

61. C. GONZÁLEZ SUÁREZ-
LLANOS (CAMILO GONSAR)
Lonxe de nós e dentroLonxe de nós e dentro (1961)(1961)
Como calquera outro díaComo calquera outro día (1962)(1962)
Cara a Times squareCara a Times square (1980)(1980)
 Logo dun primeiro libro de relatos,
publica algunhas das novelas máis
representativas do grupo: técnica
obxectalista, temática sobre a violencia e
o absurdo humano, ambientacións
afastadas da realidade galega (Madrid,
Nova York)...
 Despois de Cara a Times Square,
considerada o remate da NNG, publicará
aínda varias novelas, xa afastadas dos
presupostos deste movemento.

62. Anselmo, desde Madrid,
lembra momentos do seu
pasado.
“Eu, pola miña parte, na miña estada en New
York, case non deixaba pasar nin un só día sen
coller un autobús para o Village. Unha vez alí,
todo canto necesitaba para pasar unha tarde
interesante era deambular polas rúas,
descansando de vez en cando nun café
calquera. [...]
Outro dos meus praceres baratos consistía en
sentarme en Washington Square. Non deixaba
de ser un descanso no medio de todo o
rebumbio de Manhattan.”
(Fragmento de Cara a Times Square)

63. MARÍA XOSÉ QUEIZÁN
A orella no buracoA orella no buraco (1965)(1965)
AmantiaAmantia (1984)(1984)
A semellanzaA semellanza (1988)(1988)
 É autora dunha narrativa plural, onde toca
as temáticas feminista (o seu compromiso
coa causa feminista é esencial na súa vida
e na súa obra), histórica e infantil
 A súa primeira novela, A orella no buraco,
enmárcase de cheo na estética da NNG.
Narra a biografía dun emigrante fracasado,
desde a atemporalidade e a partir de
sucesivos monólogos. Nótase unha grande
influencia do nouveau roman na descrición
obxectalista.

64. Mª XOSE QUEIZÁN

65.  “A superficie está lañada xustamente por onde falta a pintura.
Anterior-mente fora verde, agora era moura, denegrida, marrón,
arrubiscada. As estelas eran máis claras. O respaldo continuaba
sendo verde e contras-taba co negro enferruxado das patas de
ferro. [...]
 Esperto con dor. Teño unha orella metida nun dos buracos máis
grandes. As miñas mans penden de ambas as bandas da táboa
lañada, engadíndolle dúas patas ao banco, dúas patas curvadas e
redondas cunha base sobre-saíndo contra fóra coma un sillón
estilo Luís XVI. [...]
 Poden ocorrer dúas cousas:
 1ª. Que a miña orella quente a man.
 2ª. Que a man arrefríe a orella”
 (Fragmento d’ A orella no buraco)

66.  Adiós, María
 Integración na cidade
dunha familia que
provén do rural.
 Narradora: a
adolescente, filla dos
pais emigrados.
 Técnica innovadora:
monólogo interior,
tempo subxectivo.

67. . É unha das grandes voces da narrativa
galega contemporánea, ademais de
posuír unha importante obra poética.
As súas tres primeiras obras encádranse
claramente dentro das características da
NNG: personaxes problemáticos
(violentos, incomunicados, con diversas
patoloxías...), espazos urbanos, estilo
menos elaborado...
A partir de Retorno a Tagen Ata (1971), o
experimentalismo vaise reducindo, ao
tempo que a realidade social e política
galega vai cobrando máis peso.

68.  Constante relación entre realidade e fantasía.
 Reconstrución e interpretación dun pasado mítico que remite
á cultura celta ou á materia artúrica.
 Profusión de topónimos e antropónimos de aparencia céltica,
oriental ou nórdica: Ulm, Nmógadah, Hannak Oberzen,
Roan, Grieih...
 Creación de espazos literarios propios cargados de
simbolismo: Tagen Ata, Terra Ancha, Grande Fraga...
 Grande presenza de intertextualidade: personaxes, espazos,
situacións, que se van repetindo en obras diferentes e
incorporación de elementos literarios doutros autores.

71.  Percival e outras historias (1958)
 O crepúsculo e as formigas (1961)
 Arrabaldo do norte (1964)
 Retorno a Tagen Ata (1971)
 Elipsis e outras sombras (1974)
 Antón e os inocentes (1976)
 Crónica de nós (1980)
 Amor de Artur (1982)
 Arnoia, Arnoia (1987)
 Bretaña, Esmeraldina (1987)
 Arraianos (1991)
 No ventre do silencio (1999)

72.  “Decidira aforcarme, pero acordei. Tomei barbitúricos e
dormín toda a noite. O meu pai diuse de conta que
desistira e diume pitos e máis unha grande aperta. Eu
sentinme feliz e cheo de emoción. Pero dinme de conta a
tempo. Dinme de conta da baixeza inmensa do meu pai.
[...] Eu –daquela- pechaba os ollos e logo percuraba, na
face pura dela, o calco inmundo daqueles labres finos.
Supoño que morreu da navallada. Pero eu non lle din
polo gusto. Non me suicidei.
 Agora xa non teño vontade de seguir escribindo no
diario, aínda que o doutor anímame moito.”
 (Fragmento d’ O crepúsculo e as formigas)

73.  Ademais da súa importantísima obra narrativa
(con interesantes achegas á literatura infantil: A
galiña azul, As laranxas máis laranxas de todas as
laranxas), dedicouse á política, ao xornalismo e
ao ensaio literario.

74.  Etapa de renovación formalEtapa de renovación formal, ligada á nova estética da NNG:
abrangue Vento ferido, Cambio en tres e Xoguetes pra un tempo
prohibido: realidade desacougante e opresiva, monólogo interior,
obxectivismo, emprego da 2ª persoa...
 Etapa de madurezEtapa de madurez, a partir d’ Os escuros soños de Clío (1979):
novelas máis realistas, centradas en sucesos ou situacións
históricas de distintos períodos do século XX, sen renunciar
totalmente ao elemento fantástico.
 Presenza de elementos autobiográficos, durante a primeira etapa.
 Ambientes predominantemente urbanos.
 Constante aparición do Mal, orixinado pola mentira, a calumnia, o
engano... como motor dos conflitos sociais.
 Gusto polo humor, a ironía, a parodia.

76.  Trazos comúns: renovación formal (monólogo
interior, ruptura temporal…), Galicia do
franquismo, elementos autobiográficos.
 “Se se cabrea, que se cabree. A min que. Aguanto e adeus. Vaime matar ou que. Se se cabrea,
hala, a beber, a beber e a cantar, ou que. Xa sei o conto. Nada de berros nin barrullos. Coñezo
ben o choio. Nin sequera me di borracho, non, ela ben sabe. Abóndalle ai, meu Deus, ai, meus
filliños, ela ben sabe. Se se cabrea, que se cabree. Ás doce e media non me meto eu na casa.
Non me meto non, ou que. Vou estar de oito a oito dando clases e logo nada, non, home, non.
Veña, que se cabree. Ai, meus filliños, ai, ai, que estou canso. Porque un home pódese cansar e
despois, boh, é mellor calar porque me estou cansando de ter alí, no primeiro banco, ao fillo do
Chevrolet, con cara de touciño, porque me estou cansando e un día ponse de xeonllos sen máis
porque me dá a gana, porque estou canso de ver a cara de parvo que ten, que parece un
apalominado, me cago nel, qué burro, ai, qué burro, que lle vou dicir ou Chevrolet que o poña
a cavar ou que o meta nun comercio, que o raparigo non serve, que é tatexo e non me sabe
dividir por decimais, cara de touciño, cara de non sei qué que ten o porco ese.”
(Fragmento de Vento ferido)

77.  Vento ferido (1967)
 Cambio en tres (1969)
 Xoguetes pra un tempo prohibido (1975)
 Os escuros soños de Clío (1979)
 Ilustrísima (1980)
 Os mortos daquel verán (1987)
 Deus sentado nun sillón azul (1996)
 O sol do verán (2002)