1. 1
1
Professioneel kapitaal

2. Tijn Nuyens

3. Als u zou werken op de onderwijsredactie van
een landelijk dagblad…..
Wat zou de kop zijn boven het artikel
dat gaat over hoe er op dit moment
naar het onderwijs wordt gekeken?

4. Alle onderwijs moet
eersteklasse-onderwijs zijn’
generatie leerkrachten gaat verloren
200 miljoen korting op onderwijssubsidies
'pijnlijk'
'Achtencultuur is inhoudelijk even hol als de
zesjescultuur'
'CDA moet feller het debat in,
vooral bij onderwijskwesties'
Niemand zit te wachten op
grote hervorming onderwijs
Inspectie:
‘Onderwijs blinkt uit in
middelmatigheid”
AOb: Onderwijs zit in financiële klem
School voelt zich uitgekleed door consultancybureau
Onderwijskoppen vanaf 24-04-2013

5. PK = f ( MK, SK, BK)
Professioneel
Kapitaal
Menselijk
kapitaal
Sociaal kapitaal
Besluitvormings-
kapitaal
Een langetermijninvestering die in de volgende generatie zal renderen in de
vorm van economische productiviteit en sociale cohesie.

6. Waarde/ vermogen om doelen te
bereiken
Bedrijfskapitaal:
• Winst oogmerk
• ROI
• Jonge leerkracht
• Vervangen door
techniek
• Talent van buiten
Professioneel kapitaal:
• Leer oogmerk
• Lange termijn
• Goede leerkracht
• Technische
ondersteuning
• Voortdurende
ontwikkeling

7. Menselijk
kapitaal
• Het hebben en ontwikkelen van de vereiste kennis en vaardigheden.
• Kennis van het onderwerp en weten hoe je dat overbrengt.
• Inzicht in kinderen en weten hoe zij leren.
• Inzicht in de verschillende culturele en gezinssituaties waarin
leerlingen opgroeien,
• Op de hoogte zijn van succesvolle en vernieuwende methodes en
daaruit de juiste kunnen kiezen.
• Beschikken over het vermogen om je in te leven in verschillende
groepen leerlingen, en volwassenen, in en rondom de school.
• Het gaat over het hebben van de passie en de betrokkenheid om er
voor alle kinderen te zijn en de wil om een betere leraar te worden.
• Menselijk kapitaal gaat over persoonlijke talent.

8. Sociaal kapitaal
• De kwantiteit en kwaliteit van interacties en sociale relaties
• De mate waarin zij toegang hebben tot kennis en informatie;
• Weten wat zij kunnen verwachten en wat er van hen verwacht wordt
• De mate waarin zij elkaar kunnen vertrouwen; en op hoe groot de kans is
dat zij zich zullen houden aan dezelfde normen of gedragscodes.
• Door sociaal kapitaal neemt je kennis toe – het geeft je toegang tot het
menselijk kapitaal van anderen. Het vergroot je netwerk en het geeft je
meer invloed en meer kansen. Je bent flexibeler als je weet dat er mensen
zijn die je met raad en daad terzijde zullen staan.
• Zowel vertrouwen als expertise zijn belangrijk om betere resultaten neer
te kunnen zetten.

9. Besluitvormingskapit
aal
• Verstandige beslissingen nemen in omstandigheden waarvoor geen
vaste regels gelden en waarvoor geen onomstotelijke bewijs aan te
dragen is.
• Besluitvormingskapitaal neemt toe door te putten uit de inzichten en
ervaringen van collega's. Er worden dan steeds betere beslissingen
genomen.
• In de loop van dat proces worden slechte beslissingen en ineffectieve
methodes van de hand gedaan.
• Wanneer duidelijk bewijs ontbreekt of in tegenspraak is met de
praktijk, legt de collectieve ervaring veel meer gewicht in de schaal
dan persoonlijke ervaring of helemaal geen ervaring.

10. Krachtige voorbeelden
• Finland
– Autonomie voor de leraar, beperkte toetsing
• Singapore
– Er zit eer in het bedienen van ingewikkelde leerlingen
• Canada
– Samenhang in de gehele onderwijsketen

11. What if?
Stel je eens voor wat er gebeurt als een getalenteerd persoon op
een school komt waar weinig sociaal kapitaal aanwezig is.

12. Scenario?
Als hij heel erg zijn best doet, zal er misschien iets veranderen.
Maar de kans is vele malen groter dat hij vertrekt of
opgebrand raakt.

13. What if?
Stel je nu het omgekeerde eens voor: Een leraar met weinig
menselijk kapitaal, weinig zelfvertrouwen en onontwikkelde
vaardigheden komt op een school waar samenwerken de
normaalste zaak van de wereld is. Wat zou er dan
gebeuren……..?

14. Scenario?
De kans is groot dat de leraar door zijn collega’s wordt
aangestoken en meer gaat samenwerken, dat hij geholpen
wordt, ideeën krijgt aangereikt en feedback krijgt, zodat
hij zich zal gaan ontwikkelen.
Laat het even op je inwerken. Dat is toch fantastisch? Stel je
eens voor dat jij een betere leraar zou kunnen worden,
alleen door op een andere, betere school te gaan werken.

15. De juiste antwoorden
• Zelf de eerste stap zetten
– Primaire verantwoordelijkheid
• Geloof in de kracht van goed onderwijs
– Visie, voldoende faciliteiten, prof ontwikkeling, leiderschap
• Zorg dat iedereen bekwaam is
– Gericht op ontwikkeling van alle professionals
• Professionals spreken elkaar aan
– Geen genoegen nemen met “half werk”
• De acties die hieruit voortvloeien, moeten uiteindelijk overal
plaatsvinden, maar de belangrijkste acties voor jou en je collega’s
kunnen maar op één plek beginnen: bij jezelf!

16. Verkeerde strategieën
• Beloon de beste wees hard voor de zwakste
– Teach first/ prestatiebeloning/
• Gestandaardiseerde metingen
– Fraude/ vervolmaken van het meetsysteem
• Focus op een incident, negeren van het geheel
– Op zoek naar de schuldige, brandjes blussen

17. Van theorie naar praktijk
Hoe ontwikkel je PK?
• Visieontwikkeling met stakeholders
• Concretiseren
• Gedrag beschrijven
• (zelf) Analyse
• Passende trajecten binnen en buiten school
• Accent op leren van en met elkaar

18. Visieontwikkeling met stakeholders
• Stip aan de horizon
– Bestuur – Directie – Leraren
– Ouders
– Leerlingen
– Partners

19. Concretiseren van de visie
1. Wat zijn we aan het creëren
2. Wat hoor je mensen zeggen wat zie je ze doen?
3. Script: we zien het voor ons als in een film

20. Gedrag beschrijven
• Omschrijf het gedrag/ de competenties van alle actoren in
observeerbare termen passend bij de concretisering van de
visie.
• Visie: We kennen de dromen van ouders voor hun kinderen. We weten
hoe ouders tegen (ons) onderwijs aankijken. We gaan na welke behoeften
er zijn, welke verantwoordelijkheid er gedeeld kan worden.
• Gedragsbeschrijving: De leraar stemt in gesprekken met ouders af op de
behoeften van ouders om betrokken te zijn bij het onderwijs dat geboden
wordt. De leraar is in staat in oudergesprekken heldere grenzen te
hanteren zodat duidelijk is wie waarvoor verantwoordelijk is.

21. (zelf) Analyse
• De leraar legt de eigen competentie naast de gedragsbeschrijvingen
• Stelt vast wat er aan ontwikkeling gewenst is om een bijdrage te kunnen
(blijven) leren aan het realiseren van de visie van de school.
• De leraar benut collega’s en leidinggevenden om de eigen analyse te
objectiveren.
• Er vinden regelmatig gesprekken plaats waarin de ontwikkeling wordt
besproken, gevolgd, van impulsen worden voorzien.

22. Passende trajecten binnen en buiten
school
• De analyses van de individuele leraren zijn voor de school het
bestuur vertrekpunt om de professionalisering vorm te geven.
• Afstemming tussen “vraag en aanbod” binnen de school/ het
bestuur.
• Inzet van deskundigen op het moment dat intern de
competentie ontbreekt.

23. Aan de slag
1. Intrinsieke motivatie/ eigen weg/ bandbreedte
2. Teamleren/ benutten talent
3. Checken op doelen niet op activiteiten
4. Sturen m.b.v. teamoverzicht (IPB)
5. Collegiale ontmoetingen/ uitwisselen/ bijstellen

24. Lesgeven als een professional
Houdt in dat je een zware opleiding volgt, doet
aan permanente educatie, openstaat voor
feedback van collega’s, bewezen feiten
respecteert, een open houding aanneemt
naar ouders, streeft naar excellentie en veel
meer doet dan in je contract is vastgelegd.

25. Professioneel Kapitaal
Dank u wel
info@nto-effekt.nl
www.nto-effekt.nl
http://www.duurzaamleren.org/uitgaven.php