Grade 9

1. Maanyo
o Pormal na
Sanaysay

2. • Ang maanyongsanaysay ay maingatsa pagtalakay ng paksa
kaya’t mabisa ang paglalahad.May maayos itongbalangkas
na nakatutulongsa lohikalna paglalahadngkaisipan.
Pinakapipiliang mga salitaat pahayag at pinag-uukulanng
masusingpag-aaral. Maingatna pagmamasidat matalinong
pagsusurisa paksa o temangtinatalakay.

3. • Sa maanyong sanaysay, karaniwanginaakay ang mambabasa
sa malalimna pag-iisip, pinaglalakbay ang gunigunisa tulong
ngmatipunongkuro atmagagandangpananalita.Hindi
paligoy-ligoy ang pagtatalakay,tuwiranangpahayag,hindi
nagbibiro bagama’t maaaringmagpasaring at mangutya.Supil
at kontrolado ang emosyonngawtor at binigyang-diinang
katotohanano facts.

4. • Tatlongbahagingsanaysay:
• Unangbahagi:Simula-Ditonamamalasangpambungadatang
paksangsanaysay.
• Ikalawangbahagi-Gitna-Ditoipinaliliwanagokaya’y
pinatutunayan ang paksaotesis.
• Ikatlongbahagi-Wakas-Ditoinilalahadangkongklusyono
paglalagom.

5. • Sa inyung aklat, Basahin ang sanaysay na
“Rizalismo ang Tugon sa Bagong
Milenyo” ni Grace Sioson.
• (pahina 115)

6. •Panghihiram
ng mga salita

7. • Patuloynaumuunladang lahatngwikangmundo.Dulotito
ngglobalisasyon. Dahildito, hindimaiiwasanang manghiram
ngsalita.Kaya namannararapat naalam nglahat lalo naang
mga mag –aaral ay may tuntuninsa panghihiramat
pagbabaybay sa mga hiramna salita.Ito angmga sumusunod.

8. • 1: Tumbasan ngkasalkukuyangleksyionna
Filipinoangmgasalitang hiram o banyaga.
• Rule=tuntunin
• Narrative=salaysay
• Skill=kasanayan

9. • 2: gamitinang mga natatangingmga salita mulasa
katutubongwikasa Pilipinasat panatililhinangorihinal na
baybay.
• Bana=tawagsa asawang lalaki(Hiligaynon at sugbuanong
Bisaya)
• Butanding=Whale shark (Bicol)
• Imam=Muslimpriest (tausug)

10. • 3: Mga salitanghiram sa Espanyol
• 3.1 Baybayin ang mga salitasa ABAKADA
• Vocabularyo-bokubularyo
• Telefono-telepono
• Celebracion-selebrasyon

11. • 3.2: Sa mga salitang hiram sa Espanyol namay
“e”,panatilihinang“E”
• Estudyante-hindi istudyante
• estilo-hindiistilo
• Espiritu-hindiispiritu

12. • 3.3: Sa mga salitang hiram sa Espanyol namay
“O”, panatilihinang“o”.
• Politika-hindiPulitika
• Opisina-hindiupisina
• Koryente-hindiKuryente

13. • 3.4: May mga salitanghiram sa Espanyol na nababago ang
kasunodna katinig,ang “o” ayy nagiging“u” sa ilangmga
salitangsinusundanng“n” o pailongna katinig.Ang “n” ay
nagiging“m”.
Convencion-kumbensiyon
Conferencia-kumperensiya
Convento-Kumbento

14. • Mga salitanghiram sa Espanyol at Ingles: Kunghinditiyak ang
pagtutumbas,hiraminang orihinalna Espanyol at Ingles.
• Imagen-Imahen-Image
• Dialogo-diyalogo-dialogue
• Prioridad-priyoridad-priority

15. • Hindipinapayongpnumbas ang mga
sumusunod:
• Imeyds=imahe(para sa image)
• Dayalog=dayalogo(para sa dialogue)
• prayoriti-=Priyoridad(para sa priority)

16. • Panghihiramsa wikangIngles:Kungwikangingles atiba pang
wikangdayuhan ang pinanghiraman,panatilihin angorihinal
na ispelingkungmakalilitoang pagsasa-Filipinongbaybay.
• Habeas corpus
• Bouquet
• depot

17. • Panatilihinangorihinal na baybay sa mgasalitang
pantangi,pangteknikal,pang-aghamat mga simbolongpang-
aghamat matematika.
• ManuelQuezon
• Chemotherapy
• videotape