1. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 10
ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ ΓΙΑ ΤΗ ΦΙΛΙΑ
Διασκευασμένο απόσπασμα από τα Απομνημονεύματα του
Ξενοφώντα (2.4.1-7)
Γεώργιος Σκούμπαφλος
Γυμνάσιο Αντίκυρας
ΗΜΕΡΙΔΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ
«Αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων Γυμνασίου και
Λυκείου. Εμπειρίες και προτάσεις».
26 Φεβρουαρίου 2014, Λιβαδειά
Διοργάνωση: Στρατής Μαϊστρέλλης
Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Βοιωτίας
5. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
• Να έρθουν σε επαφή οι μαθητές με τις σκέψεις του Σωκράτη
για τα βασικά χαρακτηριστικά της φιλίας
• Να γνωρίσουν οι μαθητές τη ζωή , το έργο και τη σκέψη δύο
σπουδαίων προσωπικοτήτων της αρχαιότητας, του Σωκράτη
και του Ξενοφώντα
• Να κατανοήσουν οι μαθητές τη σημασία του όρου
Απομνημονεύματα και να μπορούν να τον διακρίνουν από
συγγενείς γραμματολογικούς όρους
• Να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με στοιχεία από τη σύνταξη
του αρχαιοελληνικού λόγου
6. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ II
•Να εμπλουτιστεί το λεξιλόγιο των μαθητών με
αρχαιοελληνικές και νεοελληνικές λέξεις παράγωγες και
σύνθετες του ρήματος κτάομαι/κτ μαιῶ και του ουσιαστικού
πατήρ
•Να κατανοήσουν το βασικό λεξιλόγιο του κειμένου που είναι
απαραίτητο για τη νοηματική απόδοσή του
•Να γνωρίσουν τα ηλεκτρονικά λεξικά του Κόμβου της
ελληνικής γλώσσας και να ασκηθούν στη χρήση τους.
• Να εξοικειωθούν με την αναζήτηση και κατανόηση των
λημμάτων.
• Να μάθουν να συνεργάζονται στο πλαίσιο μίας ομάδας
καλλιεργώντας δεξιότητες όπως η έκφραση γνώμης και η
υποστήριξή της με επιχειρήματα, η κατανομή ρόλων και
αρμοδιοτήτων κλπ
8. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
• Χωρισμός του τμήματος σε τρεις ομάδες των τεσσάρων
ατόμων και δύο ομάδες των τριών ατόμων (ένα άτομο
αναλαμβάνει τον χειρισμό του υπολογιστή, ένας άλλος
καταγράφει τις απαντήσεις στο φύλλο εργασίας
(γραμματέας),ενώ το άλλο μέλος της ομάδας παρουσιάζει
στην ολομέλεια τα αποτελέσματα της εργασίας της
ομάδας)
• Ως αφόρμηση μπορεί να ζητηθεί από τους μαθητές να
αναφέρουν την άποψή τους για το ποια είναι τα
χαρακτηριστικά του καλού φίλου ή με αφορμή την εικόνα
του σχολικού βιβλίου (Αχιλλέας-Πάτροκλος) να ζητηθεί
από τους μαθητές αν γνωρίζουν άλλες διάσημες
περιπτώσεις φιλίας από τη μυθολογία, την Ιστορία κλπ
9. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
• Διανομή πρώτου φύλλου εργασίας, που αποσκοπεί στην
αναζήτηση, εύρεση και επιλογή των πληροφοριών που
απαιτούνται ως υλικό πάνω στο οποίο θα στηριχθεί η
δημιουργία μίας πολυτροπικής παρουσίασης (συνδυασμός
εικόνας-λόγου)
• Η πρώτη διδακτική ώρα θα διατεθεί για να υλοποιηθεί η
πρώτη δραστηριότητα (συλλογή υλικού) και η δεύτερη για τη
δημιουργία της παρουσίασης από τις ομάδες
• Ο διδάσκων παρέχει οδηγίες στους μαθητές για το πώς
φτιάχνουμε μία παρουσίαση που συνδυάζει σε μία
διαφάνεια εικόνα και λόγο, ενώ καθοδηγεί τους μαθητές
στην επιλογή των κατάλληλων εικόνων από το διαδίκτυο
• Επίσης, παρέχει διευκρινήσεις για τα κριτήρια με βάση τα
οποία θα επιλεγούν οι πληροφορίες που οι μαθητές θα
επιλέξουν ως πιο σημαντικές για να δημιουργήσουν στη
συνέχεια την παρουσίασή τους
10. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Κρίθηκε σκόπιμο-για λόγους δικαιοσύνης-να δοθούν
σε κάποιες ομάδες δύο δραστηριότητες στο πρώτο
φύλλο εργασίας, επειδή το έργο των ομάδων Α / Β
ήταν πιο βαρύ
Και οι δύο ώρες που διατίθενται για την υλοποίηση
του φύλλου εργασίας θα πραγματοποιηθούν στο
σχολικό εργαστήριο πληροφορικής
11. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Την τρίτη διδακτική ώρα οι ομάδες συμπληρώνουν το
δεύτερο και το τρίτο φύλλο εργασίας, τα οποία είναι
κοινά και αποσκοπούν στην εξοικείωση των μαθητών
με τη σύνταξη του αρχαιοελληνικού λόγου, καθώς
επίσης και στην πρωτοβάθμια κατανόηση του
κειμένου
Η συμπλήρωση θα γίνει στην αίθουσα διδασκαλίας
12. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
• Συμπλήρωση φύλλων εργασίας 4-5 ,όπου οι ομάδες, αφού
ασκηθούν στην εύρεση της σημασίας των λέξεων με τη
βοήθεια του λεξικού Τριανταφυλλίδη, στη συνέχεια
προσπαθούν να αποδώσουν το νόημα του αποσπάσματος
που τους δόθηκε και συγκρίνουν την απόδοσή τους με την
ενδεικτική μετάφραση του διδάσκοντα, η οποία τους δίδεται
με τη μορφή αντιστοίχισης (φύλλο εργασίας 5)
• Κάθε ομάδα αναλαμβάνει να αποδώσει στη νέα ελληνική
ένα μέρος από το απόσπασμα του σχολικού βιβλίου , οπότε
και επιλέγει τις αντίστοιχες λέξεις του φύλλου εργασίας 4
που θα αναζητήσει στο λεξικό Τριανταφυλλίδη
• Χώρος:εργαστήριο πληροφορικής (1 διδακτική ώρα)
13. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Στη συνέχεια οι μαθητές συμπληρώνουν το τελευταίο φύλλο
εργασίας(1 διδακτική ώρα)
Κάθε ομάδα αναλαμβάνει πάλι ένα κομμάτι από το
λεξιλογικό πίνακα (π.χ. μία ομάδα αναλαμβάνει τα σύνθετα
του ρήματος κτάομαι- μαιῶ στη Νέα Ελληνική, ενώ μία άλλη
τα σύνθετα του ουσιαστικού πατήρ από τη στήλη Αρχαία
/Νέα Ελληνική
Την τελευταία ώρα (6η
) παρουσιάζονται οι εργασίες των
μαθητών και ακολουθεί συζήτηση / αναστοχασμός σχετικά
με τη διαδικασία
Ανάρτηση των εργασιών των μαθητών στο Διαδίκτυο ( π.χ.
ιστολόγιο ειδικά σχεδιασμένο για τη συγκεκριμένη ενότητα,
ιστοσελίδα σχολείου κλπ)
14. ΟΜΑΔΑ Α
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1
Αφού επισκεφθείτε την Βικιπαίδεια (
http://el.wikipedia.org), πληκτρολογήστε στο πλαίσιο
της Αναζήτησης με κεφαλαία γράμματα τη λέξη
Σωκράτης. Στη συνέχεια, αφού καταγράψετε τις
σημαντικότερες πληροφορίες που αφορούν στη ζωή
και στο έργο του μεγάλου αρχαίου φιλοσόφου, να
φτιάξετε μία παρουσίαση με την οποία θα εκθέσετε
στους συμμαθητές σας το υλικό που συγκεντρώσατε
στο προηγούμενο στάδιο
15. ΟΜΑΔΑ Β
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1
Αφού επισκεφθείτε την Βικιπαίδεια (
http://el.wikipedia.org), πληκτρολογήστε στο πλαίσιο
της Αναζήτησης με κεφαλαία γράμματα τη λέξη
ΞΕΝΟΦΩΝ. Στη συνέχεια, αφού καταγράψετε τις
σημαντικότερες πληροφορίες που αφορούν στη ζωή
και στο έργο του μεγάλου αρχαίου συγγραφέα, να
φτιάξετε μία παρουσίαση με την οποία θα εκθέσετε
στους συμμαθητές σας το υλικό που συγκεντρώσατε
στο προηγούμενο στάδιο
16. ΟΜΑΔΑ Γ
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1
1. Αφού επισκεφθείτε την Βικιπαίδεια (http://el.wikipedia.org),
πληκτρολογήστε στο πλαίσιο της Αναζήτησης με κεφαλαία γράμματα τη
λέξη Απομνημονεύματα. Στη συνέχεια, αφού καταγράψετε τις
σημαντικότερες πληροφορίες που αφορούν στο έργο αυτό του
Ξενοφώντα, να φτιάξετε μία παρουσίαση με την οποία θα εκθέσετε
στους συμμαθητές σας το υλικό που συγκεντρώσατε στο προηγούμενο
στάδιο
2. Αφού επισκεφθείτε τη διεύθυνση
http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html , στη συνέχεια
ακολουθήστε τη διαδρομή Αρχαία Ελληνική>Βιβλιογραφία/Πηγές>ΝΕ
μεταφράσεις ΑΕ έργων>Φιλοσοφία. Κάντε κλικ στο όνομα του
Ξενοφώντα στο πλαίσιο που βρίσκεται από κάτω και βρείτε τις
νεοελληνικές μεταφράσεις του έργου «Απομνημονεύματα Σωκράτους».
Στη συνέχεια, φτιάξτε ένα πίνακα με τη βοήθεια του WORD στον οποίο
θα συμπεριλάβετε κάποιες βασικές πληροφορίες που σχετίζονται με τις
μεταφράσεις του έργου αυτού (όνομα μεταφραστή-έτος μετάφρασης-
γλώσσα μετάφρασης-εκδοτικός οίκος)
17. ΟΜΑΔΑ Δ
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1
1. Αφού επισκεφτείτε τη σελίδα
http://www.ekebi.gr/Fakeloi/makrygiannis/apomnh.htm ,
να καταγράψετε τη σημασία του όρου Απομνημονεύματα
και στη συνέχεια να εντοπίσετε τις ομοιότητες και
διαφορές που παρουσιάζει το γραμματολογικό αυτό είδος
με είδη όπως το ημερολόγιο, η βιογραφία, η
αυτοβιογραφία
2. Αφού επισκεφθείτε τη σελίδα http://www.greek-
language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthol
ogy/content.html?t=300&m=1 , στη συνέχεια να
καταγράψετε τις συμβουλές που απευθύνει ο συγγραφέας
στον Δημόνικο σχετικά με τη συμπεριφορά που πρέπει να
18. ΟΜΑΔΑ Ε
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1
1. Αφού επισκεφθείτε τη σελίδα http://el.wikiquote.org και
πληκτρολογήσετε με κεφαλαία γράμματα τη λέξη ΣΩΚΡΑΤΗΣ, στη
συνέχεια να συγκεντρώσετε ορισμένα αποφθέγματα του φιλοσόφου που
σας έκαναν εντύπωση και να δημιουργήσετε μια παρουσίαση με την
οποία θα εκθέσετε το υλικό που συγκεντρώσατε στους συμμαθητές σας
2. Αφού πληκτρολογήσετε στο google τις λέξεις «ψηφιακο σχολειο γ
γυμνασίου ανθολόγιο», στη συνέχεια από τον πρώτο υπερσύνδεσμο θα
μεταφερθείτε στην αντιστοιχη σελίδα του ανθολογίου φιλοσοφικών
κειμένων της γ γυμνασίου. Κάντε κλικ στο «διαδραστικό βιβλίο μαθητή
εμπλουτισμένο html» και από το πτυσσόμενο μενού πάνω δεξιά επιλέξτε
«ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4-ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ-ΕΝΟΤΗΤΑ 3». Στη συνέχεια, αφού
διαβάσετε τα σχετικά κείμενα, να απαντήσετε στα ερωτήματα :
Α. Ποιος είναι ο ορισμός της φιλίας, κατά τον Αριστοτέλη ;
Β. Στα παράλληλα κείμενα (2) και (3), ο Αριστοτέλης αναφέρεται στα τρία
είδη φιλίας που, κατά τη γνώμη του, δημιουργούνται ανάμεσα στους
ανθρώπους. Ποια είναι αυτά, πώς διαφέρουν μεταξύ τους και γιατί οι
φιλίες που δημιουργούνται για την ευχαρίστηση και τη χρησιμότητα
διαλύονται εύκολα;
19. Φύλλα Εργασίας
• ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2
• Με βάση το κείμενο του βιβλίου σας (σελ 76) να
συμπληρώσετε το φύλλο εργασίας καταγράφοντας
στη δεξιά στήλη τις λέξεις ή φράσεις του
πρωτότυπου κειμένου που απαντούν στις
νοηματικές ερωτήσεις της αριστερής στήλης
20. Νοηματικές ερωτήσεις Λέξεις-φράσεις πρωτοτύπου
Ποιο πράγμα υποστηρίζουν οι περισσότεροι
άνθρωποι σύμφωνα με το Σωκράτη;
Τι κάνουν,όμως,οι πιο πολλοί στην
πραγματικότητα;
Ποια αγαθά οι άνθρωποι επιθυμούν να
αποκτήσουν;
Με ποια αγαθά συγκρίνει τον καλό φίλο ο
Σωκράτης θεωρώντας τον ανώτερο;
Πώς νοιώθει ο πραγματικός φίλος όταν ο
φίλος του ευτυχεί;
21. «Ο καλός φίλος στην ανάγκη φαίνεται».
Ποια φράση του κειμένου αντιστοιχεί στο
γνωμικό;
Πώς αντιδρά ο ενάρετος φίλος όταν κάτι
τρομάζει τον φίλο του;
Με τι παρομοιάζει τον καλό φίλο ο
Σωκράτης;
Με ποιες λέξεις του κειμένου αποδίδει ο
Σωκράτης τα γνωρίσματα του καλού φίλου;
Ποιες φράσεις του κειμένου φανερώνουν
πως η φιλία είναι το ανώτερο από όλα τα
αγαθά;
24. Φύλλο Εργασίας 4
• Διαβάστε το κείμενο για 2-3 λεπτά και μελετήστε τα
γλωσσικά σχόλια του βιβλίου σας στη σελίδα 77
• Υπογραμμίστε στο κείμενο όσες λέξεις μπορείτε να
κατανοήσετε και κυκλώστε όσες λέξεις σας είναι
άγνωστες και σας δυσκολεύουν να κατανοήσετε το
νόημα του κειμένου.
• Στη συνέχεια στην ηλεκτρονική διεύθυνση
• http://www.greek-
language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/sea
rch.html εισάγετε αυτές τις λέξεις . Από τη σημασία
που έχουν αυτές οι λέξεις στα νέα Ελληνικά θα
μπορέσετε (στις πιο πολλές περιπτώσεις) να
καταλάβετε και τη σημασία τους στα αρχαία Ελληνικά.
26. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4
Επίθετα
χρηστός ( χρηστ ς)…………………………………………………………………ὁ ὸ
εύνους (ε νουν)………………………………………………………………………ὔ
κράτιστος (κράτιστόν)………………………………………………………………
μόνιμος (παραμόνιμον)……………………………………………………………….
Προσπαθήστε στη συνέχεια να αποδώσετε το νόημα του κειμένου γραπτά.
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................
27. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5
Να τοποθετήσεις τα μεταφρασμένα αποσπάσματα
που δίνονται παρακάτω δίπλα από τα αντίστοιχα
του πρωτότυπου κειμένου. Στη συνέχεια, μπορείς
να συγκρίνεις τη δική σου απόδοση με τη
μετάφραση που σου δόθηκε και να επισημάνεις τα
σημεία που σε δυσκόλεψαν ή μετέφρασες
λανθασμένα
28.
29.
30.
31.
32.
33. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 6
Με αφετηρία τoυς λεξιλογικους πίνακες
των ενοτήτων 9 & 10 αποφασίζετε να
διερευνήσετε τη σημασία των λέξεων που
προέρχονται από τις αρχαιοελληνικές
λέξεις: κτάομαι / κτ μαι καιῶ πατήρ
34. Αποστολή
Αποστολή σας είναι να φτιάξετε συνεργατικά ένα λεξικό της νέας
ελληνικής γλώσσας που θα περιέχει λέξεις που προέρχονται από τις
αρχαιοελληνικές λέξεις: κτάομαι / κτ μαι καιῶ πατήρ.
Αναζητάτε τη σημασία των λέξεων που δεν γνωρίζετε στο
ηλεκτρονικό λεξικό του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη: www.greek-
language.gr και στη συνέχεια ακολουθείτε τη διαδρομή Νέα
Ελληνική Γλώσσα- Εργαλεία- Ηλεκτρονικά λεξικά: Παράλληλη
αναζήτηση.
Καταγράφετε τη σημασία της λέξης στα νέα ελληνικά και σημειώνετε
αρχαιοελληνικές ή μεσαιωνικές αναφορές που τυχόν ανακαλύπτετε.
Σε αλφαβητική σειρά καταχωρίζετε στον πίνακα που ακολουθεί τις
λέξεις που θα περιλάβετε στο λεξικό σας με τη σημασία τους και την
ιστορία τους.
Τέλος, ολοκληρώνετε την εργασία σας με τη σύνθεση του υλικού σας
που μπορεί να γίνει είτε μέσω του λογισμικού επεξεργασίας κειμένου
word είτε μέσω του λογισμικού παρουσίασης power point
35.
36. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Α) ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ (κριτήριο η επίτευξη
των στόχων που είχαν τεθεί)
Β) ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ (συνεργασία των
μελών της ομάδας κλπ)
38. ΤΕΧΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
Α) ΑΡΓΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ (π.χ. η
ζητούμενη ιστοσελίδα αργεί να
«φορτώσει»)
Β) ΠΑΛΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΑΘΜΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ(π.χ.
σβήσιμο Η/Υ κατά τη διάρκεια της
εργασίας ή αυτόματη επανεκκίνηση)
↓
συχνή αποθήκευση εργασίας από
μαθητές, για να μη χάνουν τα δεδομένα
40. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
Α) ΑΡΝΗΣΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΕΛΗ
ΟΜΑΔΑΣ ΣΕ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ
(«αντιδημοφιλείς» μαθητές,
ανταγωνισμός φύλων κλπ)
Β) ΟΙ «ΚΑΛΟΙ» ΜΑΘΗΤΕΣ ΕΠΙΣΚΙΑΣΑΝ
ΤΟΥΣ ΥΠΟΛΟΙΠΟΥΣ (άγχος επίδοσης κλπ)
Γ) ΑΝΩΡΙΜΟΤΗΤΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ
ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ (συγκριτικά με τις
συνθήκες που επικρατούν στην
παραδοσιακή τάξη)
41. Κάποιες προτάσεις βελτίωσης
• Α) Πιο «κλειστά» φύλλα εργασίας
• Β) Καλή προετοιμασία από διδάσκοντα ως προς την
αξιοποίηση των λογισμικών (γραπτές οδηγίες στις
ομάδες σχετικά με το πώς π.χ. εισάγω μία
καινούργια διαφάνεια ή μία εικόνα στο λογισμικό
παρουσίασης)
• Γ) Η συστηματική δουλειά σε ομάδες θα βοηθήσει
τους μαθητές να λειτουργούν σε ένα τελείως
διαφορετικό πλαίσιο από το κυρίαρχο
• Δ) Μεγαλύτερη ευελιξία ως προς το χρόνο (π.χ.
συνεχόμενο δίωρο)
43. ΠΗΓΕΣ
Α' τάξη 10η ενότητα, Ο Σωκράτης για τη φιλία
(ιστοσελίδα με τίτλο «Ελληνικός Πολιτισμός» με
πλούσιο υλικό για τα φιλολογικά μαθήματα)
Διδασκαλία φιλολογικών μαθημάτων (ιστολόγιο της
φιλολόγου Αλεξάνδρας Γερακίνη)
Βιβλίο Εκπαιδευτικού, ΟΕΔΒ,ΑΘΗΝΑ
ΚΣΕ ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛΗΣ (Ιστολόγιο για τις ανάγκες της
επιμόρφωσης Β Επιπέδου)
