1. Αξιοποιώντας τις ΤΠΕ στη διδασκαλία της
Νεοελληνικής Γλώσσας της Α΄ Λυκείου
Επιμέλεια : Ζέρβα Γεωργία, Πατσιατζή Ελένη
Εσπερινό Γυμνάσιο με Λυκειακές Τάξεις Λιβαδειάς
ΗΜΕΡΙΔΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ
«Αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων
Γυμνασίου και Λυκείου. Εμπειρίες και προτάσεις».
26 Φεβρουαρίου 2014, Λιβαδειά
Διοργάνωση: Στρατής Μαϊστρέλλης
Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Βοιωτίας
2. ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑ
ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ
Να αποκτήσουν οι μαθητές γλωσσική
επάρκεια και δεξιότητες γραμματισμού ώστε
να ανταποκρίνονται στις κοινωνικές συνθήκες.
3. ΣΤΟΧΟΙ
Να μπορούν οι μαθητές να διαχειρίζονται τη
γλώσσα ανάλογα με τις απαιτήσεις της
κοινωνικής περίστασης.
Να κατανοούν οι μαθητές ότι η γλώσσα
συνδέεται με την εμπειρία και την ταυτότητα
του ομιλητή που κάθε φορά κάνει
διαφορετικές γλωσσικές επιλογές.
Να ερμηνεύουν οι μαθητές τις διαφορές
μεταξύ γραπτού και πολυτροπικού λόγου
Να κατανοούν οι μαθητές κείμενα
προσεγγίζοντάς τα από διαφορετική οπτική
γωνία
4. ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
Να αποκτήσουν οι μαθητές δεξιότητες ψηφιακού
γραμματισμού, ώστε να χρησιμοποιούν
τις Νέες Τεχνολογίες για αναζήτηση κειμένων,
για προσωπική έκφραση και επικοινωνία
(π.χ. δημιουργία αφίσας)
Να κατανοήσουν οι μαθητές ότι το περιεχόμενο
του κάθε κειμένου είναι αποτέλεσμα της
κοσμοθεωρίας του συντάκτη και όχι μιας
αντικειμενικής πραγματικότητας (κριτικός
γραμματισμός)
Να αναγνωρίζουν οι μαθητές το κειμενικό είδος
(π.χ. συνέντευξη, διαφήμιση, διάγραμμα)
5. Να κατανοήσουν οι μαθητές ότι οι
γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα
κατασκευάζουν συγκεκριμένα νοήματα
Να παραγάγουν οι μαθητές κείμενο το
οποίο θα προσαρμόζεται σε διαφορετικό
πλαίσιο επικοινωνίας
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
6. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
Μορφή διδασκαλίας
1. Μετωπική
2. Ομαδοσυνεργατική
Μέθοδος : Project
Χρήση Νέων Τεχνολογιών στην
Αναζήτηση πληροφοριών
Προβολή βίντεο
Μαγνητοσκόπηση συνέντευξης
Κατασκευή αφίσας - κειμένου
7. ΧΡΟΝΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΦΑΣΕΩΝ (Ι)
Διάρκεια : 2 διδακτικά δίωρα (4 ώρες)
1η
ώρα
1. Αφόρμηση
α. Προβολή βίντεο από Youtube
http://youtu.be/qPk48YvCxC0 ή εδώ
β. Προβολή αποσπάσματος ελληνικής κωμωδίας
9. 2. Σχολικό Βιβλίο
α. Ανάγνωση του κειμένου του Μ.
Τριανταφυλλίδη, και σύνδεση με τη σημερινή
πραγματικότητα
β. Ανάγνωση του κειμένου της Ν. Ρουγγέρη
για τα Σχολεία δύο ταχυτήτων και
σχολιασμός της διαφήμισης στη σελ.84 του
σχολικού βιβλίου – σύντομη συζήτηση για
τον τρόπο διδασκαλίας της ξένης γλώσσας
στο ελληνικό σχολείο.
10. 2η
ώρα
1. Χωρισμός σε 3 ομάδες των 3-4 ατόμων
2. Αναζήτηση 2 αντιπροσωπευτικών κειμένων στο
διαδίκτυο στις εξής θεματικές περιοχές
1η
ομάδα Αναγκαιότητα γλωσσομάθειας
2η
ομάδα Η διδασκαλία της νέας ελληνικής
ως ξένης γλώσσας
3η
ομάδα Σύγκριση του βαθμού γλωσσομάθειας
σε Ελλάδα και Ευρώπη
3. Παρουσίαση των κυριότερων συμπερασμάτων των
κειμένων που βρήκε η κάθε ομάδα στην ολομέλεια
της τάξης
11. 3η
ώρα
1. Μαγνητοσκόπηση συνέντευξης μεταξύ μαθητών
που καταθέτουν την προσωπική τους εμπειρία
ως προς την εκμάθηση ξένων γλωσσών.
2. Σύντομη συζήτηση για την έκφραση των
προσωπικών βιωμάτων τους ως προς τη
γλωσσομάθεια, δεδομένων των διαφορετικών
ηλικιών των μαθητών (16-56 ετών).
3. Κατασκευή αφίσας από κάθε ομάδα σύμφωνη με
τη θεματική περιοχή που είχε αναλάβει.
16. 4η
ώρα
1. Δόθηκε σε κάθε ομάδα ένα φύλλο εργασίας
σχετικό με τη θεματική περιοχή για την οποία
είχε αναζητήσει πληροφορίες
1η
Αξία της γλωσσομάθειας.
2η
Η διδασκαλία της ελληνικής ως ξένης
γλώσσας.
3η
Η εκμάθηση ξένων γλωσσών σε Ελλάδα
και Ευρώπη.
2. Το επεξεργάστηκαν και απάντησαν στις
ερωτήσεις που τους δόθηκαν
17. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ Α’
ΛΥΚΕΙΟΥ
ΣΤΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑ
ΚΕΙΜΕΝΟ Α
18. ΚΕΙΜΕΝΟ Β
Η πολυγλωσσία έχει καταστεί τα τελευταία χρόνια μια από τις βασικές προτεραιότητες σε επίπεδο εκπαίδευσης της
πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μάλιστα, η χώρα μας καταλαμβάνει μια από τις πρώτες θέσεις της πανευρωπαϊκής
κατάταξης σε θέματα εκμάθησης ξένων γλωσσών μαζί με την Εσθονία, τη Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία, τη
Φινλανδία, τη Σουηδία και την Ισλανδία. Πρόκειται για τις οκτώ χώρες στις οποίες πάνω από το 70% των μαθητών
Γυμνασίου διδάσκονται τουλάχιστον δύο ξένες γλώσσες.
Τα στοιχεία αυτά για θέματα διδασκαλίας ξένων γλωσσών στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιέχονται στην ειδική
μελέτη «Αριθμοί Κλειδιά» που έχει εκδώσει το ευρωπαϊκό Δίκτυο για την εκπαίδευση «Ευρυδίκη». Αξίζει να σημειωθεί ότι η
διδασκαλία ξένων γλωσσών γίνεται ολοένα και πιο σημαντική στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου υπάρχουν ήδη 20 επίσημες
γλώσσες, χωρίς να αναφερθούν καν οι τοπικές γλώσσες ή οι γλώσσες μειονοτήτων και εκείνες που χρησιμοποιούνται από
μετανάστες.
Όπως προκύπτει από την έρευνα του Δικτύου «Ευρυδίκη», στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης η πρώτη ξένη γλώσσα
που μαθαίνουν οι μαθητές ως υποχρεωτικό μάθημα τούς επιβάλλεται και δεν την επιλέγουν. Και η γλώσσα αυτή είναι τα
αγγλικά. Σε ορισμένες χώρες τα γαλλικά επιβάλλονται ως δεύτερη ξένη γλώσσα με τη μορφή υποχρεωτικού μαθήματος και
αυτό για λόγους ιστορικο - πολιτικούς, όπως συμβαίνει στο Βέλγιο, στο Λουξεμβούργο κ.λπ.
Ωστόσο, στην πλειονότητα των χωρών της Ευρώπης, με εξαίρεση τα αγγλικά που επιβάλλονται ως πρώτη ξένη γλώσσα, η
δεύτερη και πιθανόν η τρίτη επιλέγονται από τους μαθητές. Οι γλώσσες οι οποίες προσφέρονται από τα σχολεία για να
επιλέγουν οι μαθητές ανήκουν συνήθως σε δύο ομάδες. Η πρώτη ομάδα είναι η γερμανική που περιλαμβάνει τα γερμανικά
και λιγότερο συχνά τα ολλανδικά και η άλλη ομάδα είναι η ρωμαϊκή, όπου εξέχουσα θέση καταλαμβάνει η γαλλική γλώσσα
ακολουθούμενη από την ισπανική και την ιταλική. Δεν είναι λίγες επίσης οι χώρες οι οποίες έχουν ενσωματώσει στα
προγράμματά τους και μη ομιλούμενες γλώσσες, όπως τα λατινικά και τα αρχαία ελληνικά.
Κατά μέσον όρο στις χώρες της Ευρώπης περισσότερο από το 50% των μαθητών δημοτικού μαθαίνει τουλάχιστον μια
ξένη γλώσσα καθ’ όλη τη διάρκεια της φοίτησής του στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Το ποσοστό αυτό φθάνει το 90% στη
δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σε όλες τις χώρες, με εξαίρεση το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, τα αγγλικά είναι η ξένη
γλώσσα που διδάσκεται περισσότερο στα δημοτικά σχολεία. Σε ποσοστό 46,4% οι μαθητές του Δημοτικού στην Ευρώπη
μαθαίνουν αγγλικά, σε ποσοστό 6,5% γερμανικά και 3,2% γαλλικά.
Στην Ελλάδα οι μαθητές δημοτικού μαθαίνουν σε ποσοστό 44,3% αγγλικά, 0,7% γαλλικά και 0,3% γερμανικά. Στη
δευτεροβάθμια εκπαίδευση το 97,6% των μαθητών μαθαίνει αγγλικά, το 44,1% γαλλικά και το 17% γερμανικά. Σε
ευρωπαϊκό επίπεδο και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση τα αγγλικά είναι η γλώσσα η οποία διδάσκεται περισσότερο και
ακολουθούν τα γερμανικά σε περισσότερες από το ένα τρίτο των χωρών της Ευρώπης. Πρόκειται κυρίως για τις
σκανδιναβικές χώρες και τις χώρες της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης.
Στις χώρες του Νότου και κυρίως στις λατινογενείς (Ισπανία, Ιταλία και Πορτογαλία) τα γαλλικά είναι η γλώσσα που
διδάσκεται περισσότερο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Στις χώρες της Βαλτικής και στη Βουλγαρία τη θέση αυτή κατέχει
η ρωσική γλώσσα. Στη Γαλλία η δεύτερη ξένη γλώσσα είναι η ισπανική, στη Μάλτα η ιταλική, στη Φινλανδία η σουηδική και
στην Ισλανδία η δανέζικη. Στις δύο μάλιστα τελευταίες χώρες οι γλώσσες αυτές επιβάλλονται ως δεύτερες από τα σχολεία
και δεν τις επιλέγουν οι μαθητές. (κείμενο διασκευασμένο από το διαδίκτυο)
20. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΤΗΣ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑ
ΚΕΙΜΕΝΟ Α
-Γιατί είναι τόσο σημαντική η εκμάθηση ξένων γλωσσών σε νεαρή ηλικία;
-Γιατί βοηθάει τα παιδιά να εκμεταλλευτούν πλήρως τις ικανότητές τους. Η εκμάθηση ξένων γλωσσών
έχει πολύ θετικό αντίκτυπο. Η επαφή με νέα ηχητικά σχήματα εξασκεί τη συνειδητή ακουστική
κατανόηση των παιδιών, που τα βοηθάει να βελτιώσουν την προσοχή τους στη δική τους γλώσσα.
Αυτό τα προετοιμάζει για την κατανόηση του προφορικού λόγου αργότερα στο σχολείο.
-Υπάρχουν κοινωνικά οφέλη;
-Η εκμάθηση γλωσσών σε νεαρή ηλικία όχι μόνο διευρύνει το μυαλό των παιδιών, αλλά και τα
απαλλάσσει από το φόβο που τους προκαλούν οι ξένες γλώσσες και οι δυσκολίες που συνδέονται με
την εκμάθησή τους. Ακόμη και στην περίπτωση που τα παιδιά δεν συνεχίσουν να μαθαίνουν την ίδια
γλώσσα αργότερα στο σχολείο, οι προσπάθειες που καταβάλλουν όταν αρχίζουν να μαθαίνουν
γλώσσες σε προσχολική ηλικία θα τους είναι για πάντα χρήσιμες.
-Βελτιώνει η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας σε νεαρή ηλικία τις γνωσιακές ικανότητες των παιδιών;
-Μια διαφορετική γλώσσα είναι πρόκληση. Υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι η εκμάθηση
γλωσσών σε νεαρή ηλικία βελτιώνει ακόμα και τις μη λεκτικές γνωσιακές ικανότητες, όπως τα
μαθηματικά.
-Μπορεί η εκμάθηση γλωσσών σε νεαρή ηλικία να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ταυτότητα του
παιδιού;
-Μαθαίνοντας δυο γλώσσες και μαθαίνοντας να σκέφτονται σε δυο γλώσσες, τα παιδιά βιώνουν την
πολλαπλότητα και παύουν να είναι δέσμια μιας μονολιθικής ταυτότητας. Η εκμάθηση γλωσσών σε
νεαρή ηλικία πλάθει ανθρώπους που έχουν ρίζες όπως όλοι οι άλλοι, αλλά ταυτόχρονα ξέρουν ότι οι
ρίζες τους δεν είναι οι μόνες και ότι κάθε άνθρωπος έχει τις δικές του ρίζες. (κείμενο αντλημένο από
την ιστοσελίδα ethnos.gr)
23. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΤΗΣ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑ
ΚΕΙΜΕΝΟ Α
Η ελληνική ως ξένη γλώσσα
Δεδομένου του αυξανόμενου ενδιαφέροντος για την ελληνική
γλώσσα από ξένους φοιτητές και φοιτήτριες ή και άλλους ξένους, το
Διδασκαλείο Νέας Ελληνικής προσφέρει μαθήματα ελληνικής για
αρχαρίους, μέσους και προχωρημένους, μέσω εντατικών ή ετήσιων
προγραμμάτων, ενώ διοργανώνει επίσης θερινά προγράμματα
ελληνικής για ξένους. Τα προγράμματα διδασκαλίας
διαμορφώνονται μέσω του Διατμηματικού Προγράμματος της Νέας
Ελληνικής ως Ξένης Γλώσσας σε συνεργασία με το Διατμηματικό
Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών, το οποίο προσφέρει
Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στη Διδακτική της Ελληνικής ως
Ξένης Γλώσσας, ώστε οι απόφοιτοι να στελεχώσουν τον
αυξανόμενο αριθμό σχολείων και κέντρων νέων και ενηλίκων όπου
διδάσκονται την ελληνική γλώσσα ξένοι, ομογενείς και οικονομικοί
μετανάστες. (Κείμενο αντλημένο από την ιστοσελίδα του
Πανεπιστημίου Αθηνών)
31. ΘΕΜΑΤΑ – ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α.1.α Ποια αντιθετική πραγματικότητα εκφράζεται στα δύο
κείμενα; [10 μονάδες]
Α.1.β Σύμφωνα με τα λεγόμενα του συγγραφέα στο κείμενο,
από ποια προϋπόθεση πρέπει να συνοδεύεται η εκμάθηση
ξένων γλωσσών και γιατί; [10 μονάδες]
Α.2.α Για ποιο λόγο ο συγγραφέας του κειμένου
χρησιμοποιεί τη λέξη «μόνο» στην αρχή της δεύτερης
παραγράφου; [10 μονάδες]
Α.2.β. Τι επιτυγχάνει ο συγγραφέας του κειμένου Α με τη
χρήση της μεταφορικής γλώσσας; [10 μονάδες]
Β. Σου αναθέτουν να γράψεις ένα άρθρο για το περιοδικό
του σχολείου σου το οποίο θα αναφέρεται στους λόγους για
τους οποίους είναι αναγκαία η γνώση ξένων γλωσσών αλλά
και στις προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες πρέπει να
γίνεται η εκμάθηση τους, ώστε να είναι αποτελεσματική και
επαρκής. {60 μονάδες}
32. Συμπεράσματα
Θετικά
1. Η ανταπόκριση των μαθητών εν γένει ήταν θετική και
άμεση.
2. Η χρήση των βίντεο ως αφόρμηση τους δημιούργησε μια
εύθυμη διάθεση και τους ενθάρρυνε για τη συνέχεια.
3. Εξέφρασαν προσωπικά βιώματα ανάλογα με την ηλικία
τους και την επαγγελματική τους ιδιότητα.
4. Αυτενέργησαν με τη δημιουργία των βίντεο και της
αφίσας.
5. Ευχαριστήθηκαν με τη δυνατότητα που τους δόθηκε να
διαλέξουν οι ίδιοι κείμενα και όχι ο διδάσκων γι’ αυτούς.
33. Αρνητικά
1. Σε κάποιες περιπτώσεις παρατηρήθηκε
γλωσσική ανεπάρκεια και δυστοκία
2. Οι λιγότερο πρόθυμοι επαναπαύτηκαν
στη δουλειά των πιο δυνατών μαθητών
3. Οι διαφορετικές εμπειρίες τους λόγω
ηλικίας και επαγγέλματος έφεραν σε
δύσκολη θέση αυτούς που δεν είχαν
καλή σχέση με τις ξένες γλώσσες.