1. Βαρέα και Ανθυγιεινά
Επαγγέλματα (ΒΑΕ)
στον Υγειονομικό Τομέα
Προβλήματα και Προτάσεις
Σταύρος Κυριαζής
Μέλος Δ.Σ. Κοινωνικού Πολύκεντρου ΑΔΕΔΥ
(MAS) Human Resources Management
(MSc) Health Care Management
1
2. Τι είναι Βαρέα και Ανθυγιεινά
(Γενική Διαταγή ΙΚΑ 22098/10/03/1965)
Ανθυγιεινό «όταν ενέχει αυξημένη πιθανότητα
πρόκλησης επαγγελματικής νόσου ή επιδείνωσης
οποιασδήποτε νόσου. Ωστόσο, όταν είναι επικίνδυνο
ή ακόμα και ανθυγιεινό, δεν σημαίνει ότι είναι
επιπλέον και βαρύ.
Βαρύ «εάν η επί μακρόν απασχόληση σε αυτό
επιφέρει φθορά του οργανισμού και αδυναμία
περαιτέρω απασχολήσεως προ του φυσιολογικού
γήρατος». Αυτή η «φθορά», θεωρείται ότι συμβαίνει
ανεξάρτητα από το εάν ο εργαζόμενος παραμένει
πάντοτε υγιής ή αρρωστήσει.
2
4. Προβλήματα από την Εργασία
(ILO, 2007)
Κάθε χρόνο
Παγκόσμια 160 εκ. επαγγελματικές παθήσεις
Καρκίνοι οφειλόμενοι σε έκθεση σε επικίνδυνες ουσίες
Μυοσκελετικές παθήσεις
Παθήσεις αναπνευστικού & κυκλοφορικού
Μεταδοτικές ασθένειες κ.ά.
Το 30-40% οδηγεί σε χρόνια νόσο, ενώ το 10% σε
μόνιμη ανικανότητα για εργασία
World Health Organization. Number of work-related accidents and illnesses
continues to increase. WHO and ILO join in call for prevention strategies, 2005
(http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2005/pr18/en/index.html).
International Labour Office, World Day for Safety and Health at Work 2005: A
Background Paper. Geneva, 2005. 4
5. Προβλήματα από την Εργασία
(Eurostat, 2008)
Ε.Ε. (15) 2008
2.475.329 περιστατικά μυοσκελετικών
παθήσεων
846.310 εκδηλώσεις άγχους, στρες και
κατάθλιψης
354.954 αναπνευστικές διαταραχές
193.124 καρδιαγγειακά συμπτώματα
118.052 δερματικές παθήσεις
125.166 διαταραχές στην ακοή
5
6. Υγειονομικός Τομέας
ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ
Υπερβαίνουν κατά 34%,
το Μ.Ο. της Ε.Ε.
ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΑ
2η θέση στην Ε.Ε.
6
7. Συχνότητα
Ποσοστό εκτιθέμενων σε επικίνδυνες ουσίες (Ε.Ε.)
Work and Health in the EU - A statistical portrait, European Communities, 2004
(http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-57-04-807/EN/KS-57-04-
807-EN.PDF).
14. Τι είναι Βαρέα και Ανθυγιεινά
(Γενική Διαταγή ΙΚΑ 22098/10/03/1965)
Ανθυγιεινό «όταν ενέχει αυξημένη πιθανότητα
πρόκλησης επαγγελματικής νόσου ή επιδείνωσης
οποιασδήποτε νόσου. Ωστόσο, όταν είναι επικίνδυνο
ή ακόμα και ανθυγιεινό, δεν σημαίνει ότι είναι
επιπλέον και βαρύ.
Βαρύ «εάν η επί μακρόν απασχόληση σε αυτό
επιφέρει φθορά του οργανισμού και αδυναμία
περαιτέρω απασχολήσεως προ του φυσιολογικού
γήρατος». Αυτή η «φθορά», θεωρείται ότι συμβαίνει
ανεξάρτητα από το εάν ο εργαζόμενος παραμένει
πάντοτε υγιής ή αρρωστήσει.
14
15. Παραδοχή επικινδυνότητας (Ε.Ε.)
Αναγνωρίζεται ότι σε ελάχιστες περιπτώσεις επαγγελμάτων, δεν
είναι εφικτή η εξασφάλιση υγιεινών και ασφαλών συνθηκών
εργασίας. «Ο εργοδότης υποχρεούται να εξασφαλίζει την ασφάλεια
και υγεία των εργαζομένων» (άρθρο 5) ακόμα και «... όταν δεν το
επιτρέπουν εγγενείς ιδιαιτερότητες ορισμένων δραστηριοτήτων του
δημόσιου τομέα...» (άρθρο 2).
Οδηγία 89/391/ΕΟΚ
Σε κράτη ΕΕ, το ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό (γενικά μέλη
ομάδων διάσωσης) μπορεί να εκτεθεί σε κινδύνους της υγείας, όταν
σώζουν ή προστατεύουν άλλους.
Calland V, McNeil I. (2000), Safety at Scene: A manual for Paramedics and
Immediate Care Doctors, Edinburgh, Mosby.
Σε αυτά τα επαγγέλματα, που θα έπρεπε να χαρακτηρίζονται ως
«υψηλού κινδύνου» ή επικίνδυνα, ο κίνδυνος για την υγεία των
εργαζομένων σταθμίζεται σε σχέση με το κοινωνικό «κόστος»
-βλάβη υγείας που μπορεί να υποστεί το κοινό- και
αντισταθμίζεται με ωφελήματα για τους εργαζόμενους.
16. Ρυθμίσεις σε άλλες χώρες Ευρώπης
(Πόρισμα Λεβέντη, 2007)
Ιταλία
Εννέα επαγγέλματα «επικίνδυνα». Συμπεριλαμβάνεται προσωπικό
παροχής πρώτων βοηθειών, ανανήψεως και χειρουργείων.
Αυστρία
Συνθήκες και γενικό περιβάλλον. Συμπεριλαμβάνεται η φροντίδα
ασθενών ή αναπήρων με ιδιαίτερες ανάγκες, θεραπευτές σε
εξωτερικό ιατρείο και φυσικοθεραπευτές.
Ολλανδία
Ισχύει η «πολιτική καριέρας» (Αλλαγή εργασίας μετά από
επιβάρυνση 20 ετών σε αντίστοιχο επάγγελμα)
Γερμανία
Κανένα πλήν ανθρακωρύχων
Ισπανία, Μάλτα, Σλοβενία, Ελβετία
Συγκεκριμένα επαγγέλματα
Βρετανία, Ιρλανδία, Σουηδία, Δανία, Βέλγιο
Κανένα
18. Τα ενδογενή προβλήματα... (1)
Επαγγελματικές ασθένειες
(Άρθρο 40 Κανονισμού Ασθενείας Ι.Κ.Α.)
Υ.Α. (132/Β/12-2-79)
Υ.Α. Φ11321/27240/1941 (1818/Β/12.12.06)
Ι. Δηλητηριάσεις-Αλλεργικαί Εκδηλώσεις
5. Φθόριο και Ενώσεις αυτού
6. Αρωματικοί Υδρογονάνθρακες
12. Χλωραιθυλαίνιο
ΙΙ. Λοιμώδεις ή Παρασιτικαί Νόσοι
28. Ηπατίτις εξ ιού
ΙΙΙ. Νόσοι εκ Φυσικών Αιτίων
37. Ακτίνες Χ, Ιονίζουσες Ακτινοβολίες, Ραδιενεργά Σώματα
IV. Συστηματικαί Νόσοι Δέρματος
42. Δερματοπάθειαι
V. Συστηματικαί Νόσοι Πνευμόνων
52. Άσθμα προκληθέν υπό ουσιών περιβάλλοντος
18
19. Τα ενδογενή προβλήματα... (2)
Εργατικά Ατυχήματα
15.310 εργατικά ατυχήματα
…Από την καταγραφή των Δηλώσεων Εργατικών Ατυχημάτων
καταγράφηκαν 13.302 εργατικά ατυχήματα, εκ των οποίων 107 ήταν
θανατηφόρα (8‰). Ο λόγος της διαφοράς σε σχέση με τον πραγματικό
αριθμό, είναι η μη ανταπόκριση από ορισμένα υποκαταστήματα, στην
αποστολή των Δηλώσεων Εργατικών Ατυχημάτων...
Δελτίο Εργατικών Ατυχημάτων ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (2003) 19
20. Τα ενδογενή προβλήματα... (3)
Επαγγέλματα Υγειονομικού Τομέα στα BAE
(άρθρα 104-106 Κανονισμού ΙΚΑ)
1. Νοσοκόμοι, παρασκευαστές και βοηθοί αυτών, τραπεζοκόμοι
ασθενών, φύλακες θαλαμηπόλοι ψυχιατρικών Νοσοκομείων –
Κλινικών, συντηρητές πειραματόζωων, συσκευαστές ορρών και
εμβολίων, παρασκευαστές τραπέζης αίματος, καθαρίστριες, εργάτες
αποκομιδής απορριμμάτων, μαίες απασχολούμενες αποκλειστικά με
την άσκηση της ειδικότητας τους, από Νοσηλευτικά Ιδρύματα,
Κλινικές, Τράπεζες Αίματος, Μικροβιολογικά – Βιοχημικά
Εργαστήρια, Κέντρα Υγιεινής, Υγειονομικές Μονάδες Ασφαλιστικών
Οργανισμών)
(Α.Υ.Ε. 22737/1-199/17-3-1966 (181/66 τ.Β, εγκ. 85/66),
(Α.Υ.Κ.Υ. 21/971/20-4-1977 (430/77τ.Β, εγκ. 76/77),
(Α.Υ.Κ.Υ. Β1/21/21/708/7-2-1-1978 (244/78 τ.Β, εγκ. 52/78)
2. Προσωπικό ακτινολογικών και ακτινοθεραπευτικών εργαστηρίων
(Εγκύκλιος IKA A32/1188/2.4.93)
21. Το πρόσχημα της «κοινής νόσου»
ΗΠΑ
17% ασθενών πρωτοβάθμιων δομών, εμφανίζουν
προβλήματα που σχετίζονται με την εργασία
10% σε παθολογικές κλινικές, νοσηλεύονται για νόσο
που οφείλεται σε επαγγελματική έκθεση
ΕΛΛΑΔΑ
Δεν καταγράφονται
Αντιμετωπίζονται ως «κοινή νόσος»
Δεν διαγιγνώσκεται ο επαγγελματικός χαρακτήρας
Αποτέλεσμα:
Ανυπαρξία μέτρων πρόληψης
Οικονομική επιβάρυνση εργαζόμενου για θεραπεία
22 νέες επαγγελματικές παθήσεις (2003 11, 2004 2,
2005 9)
κανένας επαγγελματικός καρκίνος
καμία μυοσκελετική πάθηση
22. …παράγουν αδικία και αδιέξοδο
Αποζημίωση Επαγγελματικών Ασθενειών
Ν.2080 (108 Α/25-04-1952)
Περί κυρώσεως της υπ’ αριθ. 42 Διεθνούς Συμβάσεως
(1934)
Εισφορά Επαγγελματικού Κινδύνου
Ν.Δ.4104 (147 Α/20-09-1960)
Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως της νομοθεσίας περί
κοινωνικών ασφαλίσεων και άλλων τινών οργανωτικών και
διοικητικών διατάξεων
22
23. Παραδοχή επικινδυνότητας (Ε.Ε.)
Αναγνωρίζεται ότι σε ελάχιστες περιπτώσεις επαγγελμάτων, δεν
είναι εφικτή η εξασφάλιση υγιεινών και ασφαλών συνθηκών
εργασίας. «Ο εργοδότης υποχρεούται να εξασφαλίζει την ασφάλεια
και υγεία των εργαζομένων» (άρθρο 5) ακόμα και «... όταν δεν το
επιτρέπουν εγγενείς ιδιαιτερότητες ορισμένων δραστηριοτήτων του
δημόσιου τομέα...» (άρθρο 2).
Οδηγία 89/391/ΕΟΚ
Σε κράτη ΕΕ, το ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό (γενικά μέλη
ομάδων διάσωσης) μπορεί να εκτεθεί σε κινδύνους της υγείας, όταν
σώζουν ή προστατεύουν άλλους.
Calland V, McNeil I. (2000), Safety at Scene: A manual for Paramedics and
Immediate Care Doctors, Edinburgh, Mosby.
Σε αυτά τα επαγγέλματα, που θα έπρεπε να χαρακτηρίζονται ως
«υψηλού κινδύνου» ή επικίνδυνα, ο κίνδυνος για την υγεία των
εργαζομένων σταθμίζεται σε σχέση με το κοινωνικό «κόστος»
-βλάβη υγείας που μπορεί να υποστεί το κοινό- και
αντισταθμίζεται με ωφελήματα για τους εργαζόμενους.
29. Η «πτώση των τειχών» εκ των έσω
Κλαδική σύμβαση
Νίκη στα χαρτιά
Ήττα στην πράξη
29
30. Η άνευ λόγου «εξαίρεση»
Με την ΚΥΑ 2/31774/0022 συγκροτήθηκε κατ’
εξουσιοδότηση του Ν.3483/2006 (άρθρο 18), η παρούσα
12μελής επιτροπή, με αντικείμενο τον επανακαθορισμό
επαγγελμάτων και εργασιών που υπάγονται στον
Κανονισμό Βαρέων και Ανθυγιεινών επαγγελμάτων του
ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, της ΔΕΗ ή άλλων φορέων κοινωνικής
ασφάλισης
Το Δημόσιο για τους υπαλλήλους του, δεν
συμπεριλαμβάνεται στους φορείς κοινωνικής ασφάλισης,
στους οποίους αναφέρεται ο Ν. 3483/2006, άρθρο 18
30
36. Πόρισμα Επιτροπής Μπεχράκη (2)
Καθιερώνονται 4 κατηγορίες ΒΑΕ
1η Συνταξιοδοτούνται ένα έτος νωρίτερα από το
65ο έτος. Πριμοδοτούνται με 5% επί των ετών
2η Συνταξιοδοτούνται τρία έτη νωρίτερα από το
65ο έτος. Πριμοδοτούνται με 10% επί των ετών
3η Συνταξιοδοτούνται πέντε έτη νωρίτερα από το
65ο έτος. Πριμοδοτούνται με 15% επί των ετών
4η Συνταξιοδοτούνται επτά έτη νωρίτερα από το
65ο έτος. Πριμοδοτούνται με 20% επί των ετών
Σε σύνολο 700.000 εργαζόμενων σε 156 ΒΑΕ
Παραμονή στην 1η κατηγορία 100.000
36
45. Κατάλογος Επαγγελμ. Ασθενειών
(ILO, 2005)
2. Ασθένειες κατά όργανο ή σύστημα
2.1. Αναπνευστικό
2.1.4. Επαγγελματικό άσθμα
2.1.9. Βλάβες αναπνευστικού από ερεθιστικούς παράγοντες
2.2. Δέρμα
2.2.1. Αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής
2.2.4. Δερματοπάθειες από φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς
παράγοντες
2.3. Μυοσκελετικό
2.3.1. Μυοσκελετικές νόσοι
2.3.7. Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα
3. Επαγγελματικός καρκίνος
3.1. Προκαλούμενος από παράγοντες
3.1.10. Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
3.1.19. Οξείδιο του αιθυλενίου
3.1.20. Φορμαλδεύδη
3.1.21. Ιός Ηπατίτιδας B (HBV) και C (HCV)
46. Κατάλογος Επαγγελμ. Ασθενειών
(90/326/ΕΚ & 2003/670/ΕΚ)
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι (88 περιπτώσεις)
Ευρωπαϊκός κατάλογος επαγγελματικών ασθενειών, οι οποίες
πρέπει να συνδέονται άμεσα με την ασκούμενη δραστηριότητα
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ (51 περιπτώσεις)
Συμπληρωματικός κατάλογος ασθενειών, για τις οποίες υπάρχει
υποψία ότι είναι επαγγελματικής προέλευσης
48. Μια κοινή προσπάθεια… (1)
Βασικό Πρόγραμμα Υγιεινής & Ασφάλειας
Πρότυπα/Προδιαγραφές
Καταγραφή Ατυχημάτων & Ασθενειών
Κατάλογος Επαγγελματικών Ασθενειών
Μείωση χρόνου εργασίας και αύξηση ημερών άδειας
Οργανωτικές ρυθμίσεις (ωράρια εργασίας και βάρδιες)
Καθορισμό απασχόλησης σε σχέση και με τη
μητρότητα
Υποχρεωτικό περιοδικό έλεγχο υγείας από εργοδότη,
ανάλογα με βαθμό επικινδυνότητας, ηλικία και φύλο
(επαγγελματικός κίνδυνος)
Πολιτική επανένταξης μετά από ατύχημα ή ασθένεια
Πρόωρη συνταξιοδότηση
Ύψος αποδοχών ανάλογα με την επικινδυνότητα 48
49. Μια κοινή προσπάθεια… (2)
Κυβερνητικοί Φορείς
Επέκταση ΒΑΕ στο Δημόσιο
Οργανικές Θέσεις Ι.Ε. & Τ.Α.
Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης
Φορέας Πρόληψης Επαγγελματικού Κινδύνου
Συγκέντρωση Πόρων για Εκπαίδευση
Φορείς Εργαζομένων
Προτεραιότητα & Επαγρύπνηση για ΥΑΕ
49
50. Τα αναμενόμενα οφέλη
(-)
Σοβαρά Ατυχήματα
Αποζημιώσεις & Δαπάνες Ασφάλισης
(+)
Ανύψωση ηθικού εργαζομένων
Σχέσεις με Πολίτες
Ποιότητα/Παραγωγικότητα
Εξοικονόμηση Πόρων από βέλτιστη
συντήρηση εγκαταστάσεων
50
51. Μέχρι να διασφαλισθεί ότι…
η εργασία κατά την άσκηση επαγγελμάτων, θα
καθίσταται ακίνδυνη για την υγεία
εφαρμόζεται η κατάλληλη προηγμένη τεχνολογία,
η οποία μπορεί να εξασφαλίζει ακίνδυνους
εξοπλισμούς εργασίας, ουσίες, εγκαταστάσεις
και χώρους εργασίας
χρησιμοποιούνται σωστές μέθοδοι και
οργάνωση εργασίας
52. Η Ποιότητα των Συνθηκών Εργασίας
& Η Διασφάλιση
της Υγείας και Σωματικής Ακεραιότητας
των εργαζομένων…
Δεν είναι ανταλλάξιμα
με κανένα αντισταθμιστικό όφελος
Κατά συνέπεια
…Δεν μπορούν να αποτελέσουν
αντικείμενο διαπραγμάτευσης
για κανενός είδους Επίδομα