1. ILIADA

2.  Vepra e Homerit daton ndërmjet shekVII –VIII(Ngjarja ka ndodhur 1-2
shekuj me parë )
Vepra në brëndesi ka edhe shtresëzime kohore(Ka përshtatje dhe
ndërfutje te elementeve të heronjve të epokave te ndryshme.)
Titullohet si një pasqyrë e epokës përsa I përket :
-Mënyres se jetesës (Jeta mes bujqësise ,blegtorise,zejtari )
-Marredheniet midis njerëzve (Nderi ,Fisnikeria,regjimi skllavopronar)
-Tablosë se rendit fisnor ne periudhën e shperbërjes se tij.
-Luftrat e vazhdueshme për pasuri dhe zgjerim te mberterve
- Shihet rruga drejt së ciles shoqeria .
-Shpaloset ideali I epokës (Ideali më I lartë për njeriun ështe lavdia dhe
trimëria në fushën e luftës për të mbrojtur atdheun,familjen,nderin.)
-Në mënyrë indirekte nxjerr fuqinë shprehëse dhe artistike te
kohes(Përshkrimi I fuqishem, duke u kthyer keshtu në tregues te nje
kulture te gjare te kohes.)

3.  MitologjiaGreke (periudha e antikitetit)
 Poezia ne antikitet
 Jeta dhe vepra e Homerit
 Subjekti
 Analize e personazheve
 Skedari i librit
 Skedari I Filmit ‘Troja’
 Komenti fragmentar
 Kritikat per vepren
 Mendimi ose kritika per librin

4.  Mitologjia Greke është trupi i miteve dhe legjendave që i përkasin
grekëve të lashtë në lidhje me perënditë e tyre dhe heronjëve, natyrën
e botës, origjinën dhe rëndësinë e kultit të tyre apo praktikat rituale.
Ata ishin një pjesë e fesë në Greqinë e lashtë. Studiuesit moderne i
referohen miteve dhe studimit të tyre në një përpjekje për të hedhur
dritë mbi institucionet fetare dhe politike të Greqisë së lashtë,
qytetërimit të saj dhe për të fituar kuptimin e natyrën të vetë mitit.
 MitologjiaGreke është mishëruar në mënyrë eksplicite në një koleksion
të madh rrëfimesh dhe pa dyshim në artet e përfaqësimit, të tilla si
vazo-piktura dhe dhuratat e zgjedhura. MitologjiaGreke përpiqet të
shpjegojë origjinën e botës dhe detaje për jetën dhe aventurat e një
shumëllojshmëri të gjerë të perëndive, perëndeshave, heronjëve,
heroinave dhe krijesa të tjera mitologjike. Këto histori fillimisht ishin
shpërndarë në një traditë orale-poetike, sot mitet greke janë të njohur
kryesisht nga literatura greke.

5.  Në fund të shekullit të XIII p.e.s fiset Akejtë të bashkuar filluan luftën
kundërTrojës, e cila zgjati për dhjetë vjet dhe në fundTroja u pushtua.
Episodet heroike dhe tragjike të kësaj lufte janë përshkruar nga Homeri
në poemat “ Iliada “ dhe “ Odisea “. Pushtimi i fundit i fiseve greko-verior
ishin në kërkim të tokës larg rajoneve malore në jug të Ballkanit.Ata ishin
më të fortë se akejtë, përderisa zotëronin armë prej hekuri. Një pjesë e
akejve u largua në brigjet e Azisë sëVogël dhe ishujt e deti Egje, një pjesë
u vendos në mesin e Greqisë – Atikë, ku jetonin Jonët.Të gjitha këto
ngjarje të gjata dhe të vështira cuan në përfundimin e civilizimit të
Egjeut. Në mijëvjeçarin e pare p.e.s u harrua shkrimi. U ruajt vetëm një
pjesë e vogël e kulturës shpirtërore të epokës kreto mikenase. Mite të
shkëputura, disa nga mënyrat e përgatitjes së qeramikës dhe plastikës.
Kaluan shekuj përpara se helenët të krijonin kulturën e tyre
madhështore.

6.  Letersia klasike greke karakterizohet nga optimizmi, nga dashuria per
jeten, nga besimi ne forcat njohese dhe krijuese te njeriut. Ndjenja
patriotike ngrihet lart dhe himnizohet ne veprat e poeteve dhe
shkrimtareve.
 Letersia klasike greke ka karakter te theksuar demokratik. Ne veprat e
shkrimtareve dhe poeteve duket qarte simpatia dhe dashuria per njerezit
e thjeshte, qe e nxjerrin jetesen me mundim dhe me djersen e tyre.
 Bazë themelore e tërë sistemit metrik grek, ka qenë gjatësia dhe
shkurtësia e shqiptimit në kohën të rrokjeve, të gjata dhe të shkurta.
Rrokja e gjatë kishte vlerën e dy rrokjeve të shkurta dhe quhej arsi, e
shënohej me një vizë (-) kurse rrokjet e shkurtra quheshin mora dhe
shënoheshin me një hark. Në poezinë antike greke ishte këmba, e cila
përbëhej prej tri rrokjeve. Gjatësia e vargut numërohej me këmbë. P.sh
vargu 2-këmbësh, 3-këmbësh etj, kurse sot kemi 4-rrokësh, 5-rrokësh, 6-
rrokësh etj.Veprat Iliada dhe Odisea të Homerit janë shkruar me vargun
6-këmbësh, kurse sipas sistemit të metrikes së sotme ky del si 18-
rrokësh. (Një këmbë kishte 3 rrokje, 6 këmbë kanë 18 rrokje)


7.  Letërsia klasike greke fillon me dy poemat e mëdha epike, me "Iliadën" dhe
"Odisenë" që bota antike mendonte se i ka krijuar Homeri, edhe pse për të nuk
dinte pothuaj asgjë. Për shumë qytete greke është thënë se janë vendlindja e
poetit. Duke u nisur nga veçoritë gjuhësore të poemave, shkenca ka pranuar si
më të mundshëm Smirnën, qytet kolonial grek nëAzinë eVogël (Izmiri i sotëm
nëTurqi). Për Homerin mendohet të ketë jetuar aty nga shekuli IX para erës së
re. Në këngënVI të "Iliadës" poeti flet për rrëmbimin e Helenës nga Paridi. Në
këngënV ku tregohen bëmat e heroit grek Domerdit, thuhet se ai "rroku një
shkëmb të madh hata, dy burra që jetojnë sot prej vendit s'mund ta luajnë". Kjo
dhe të tjera tregojnë se Homeri flet për kohë dhe ngjarje të hershme, të
kënduara para tij, nga aedë dhe rapsodë, emrat historike të të cilëve kanë
humbur në mjegullat e kohëve dhe shpesh janë veshur me petkun e fantazisë
dhe të legjendës me këngët e tij magjepse kafshët e egra, ujërat i bënte të
ndalonin rrjedhën e tyre dhe popullin ti shkonte pas.

8.  Në gurrën e pasur të këngëve të lashta të krijuara në shekuj, njomi buzët e saj
muza e poetit, që me "Iliadën" dhe "Odisenë" i ngriti përmendore jo vetëm
heroizmit, por edhe bukurisë së artit popullor, që humbi në errësirën e shekujve
dhe u ringjall në këto dy poema. Për Homerin ka mendime të ndryshme si:
 - I vetmi krijues i dy poemave "Iliada" dhe "Odisea";
 - Një nga autorët e mundshëm midis shumë të tjerëve që kanë vënë dorë
mbi to;
 - Njeri që nuk ka ekzistuar, por që ky emër ka mbetur simbol i poezisë epike
etj. etj.
 Të gjitha këto kanë krijuar atë që quhet çështje homerike që nis me shek. III p.e.r.
e vazhdon deri në ditët tona. Homeri i ngjan një mali të lartë, maja e të cilit
vazhdon të jetë e mbushur me mjerull.Vendi ku janë krijuar poemat homerike
është Joma; gjuha e tyre është dialekti jonian i përzier me elemente të dialektit
eolian dhe më pak të dialekteve të tjerë. Ka shumë të ngjarë që këngët që kanë
pasur në themel të tyre ciklinTrojan të gojëdhënave popullore të përpunuara nga
shumë breza rapsodësh, të kenë shërbyer si bazë për hartimin e poemave
homerike aty nga shekulli IX.

10.  Iliada qe eshte nje nder veprat me te njohura Homerike ngerthen ne
vete kenget. mbi luften legjendare teTrojes. Sipas Legjendes shkaktar
kryesor i kesaj lufte ishte nje gosti perendish ku nuk ftohet
perendesha e grindjes, nga zemerimi ajo mer nje moll gdhend mbi te
fjalet “ MeTe Bukures “ dhe e hedh ate ne mesin e perendeshave tjera
,Aferdites, Heres ,Athenes te paafta per ta zgjidhur kete
mosmarveshje ato i drejtohen princit teTrojes ,Paridit . Ai i
magjepsur nga premtimi i Aferdites per ti dhene atij gruan me te
bukur mbiToke , Helenen, i jep dhe shpallAferditen Perendeshen me
te bukur . Pas kesaj Paridi rremben Helenen , dhe shenon fillimin e
Luftes me gjakatare te Antikes , qe fillon me rrethimin eTrojes nga
greket .Te Udhehequr ngaAgamenoni Mbreti i Mikenes dhe vella i
Menelaut ( burrit te Helenes) mbret i spartes e me prezencen e
komandanteve me te shquar grek Akilit , Odiseut , Diomedi , Ajaks
Telamoni bejne perpjekje te vazhdeshme te rrezuarTrojen , Mirepo te
gjitha sulmet sprapsen nga Hektori , priresi iTrojaneve . Ndonese Kjo
veper pershkruan vetem 51 ditet e fundit shihet qarte dhe shume leht
mund te paramendohen viktimat e shumta te kesaj lufte

11.  1) Akili – Ngrihet ne majën e piramidës dhe dallohet nga te
tjerët.Gjysmëperendi dhe gjysmënjeri ai perfaqëson idealin e epokes
homerike (Qenie e cila deshmon aftesi te trimerise ,I sherben atdheut
dhe I patrembshëm).Ai nuk trembet nga asgjë.Përkundrazi ne momentet
kur vdekja I qëndron ne krye ai sulet mbi te armikun.I rreptë ,gjakatar por
me një zemër te butë dhe te ndjeshme.Ai derdh lotë kur Priami I lutet për
trupin e Hektorit.
 2) Hektori-Ai qe I përngjan më shumë Akilit për nga guximi dhe
trimëria.Ai udhëhiqet nga dashuria e tij per atdheun.Hektori eshte me I
plote se Akili ne raport me respektin qe ai gezon per njerëzit dhe per
familjen e tij.I martuar ,I matur ,I dhembshur I baba, bashkëshort besnik ,I
ndjeshëm ndaj problemeve qe kanë te tjerët.Por perseri Akili eshte ideali
I epokes homerike ….
 3) Agamemnoni ,Menelau,Diomedi,Ajaksi– Sundimtare kryeneç dhe
despot, po edhe trima.

12.  4) Helena-Simbol I bukurise se persosur hyjnore .Ndryshon gjendje nga
fillimi ne fund.Pasioni I dashurisë për Paridin shndërrohet ne neveritje për
të pas largimit te turpshëm nga fusha e betejës te Paridit.Pendohet per
veprimin e bere (Largimin nga Menelau.)
 Përshkruhet nga pleqtë trojanë si :
Panë Helenën që po vinte për s’largu
Sa shpejt nën zë mes tyre zun’ te thoshin:
Nuk duhen sharë për besëTrojanë e Akej –
Që për këte grua hoqën aq mundime
Vite me rradhë;me te vërtetë perqaset
Për bukuri me zonjat përendesha.
 5.) Andromaka – është mishërim I besnikërise bashkëshortore .Shpalos
virtytet morale te larta si :
Nëne,grua,bijë .Skenat qe e tregojnë këtë jane skenat e ndarjes nga I
shoqi ,Hektori dhe vajtimi I saj mbi trupin e Hektorit te vdekur

13.  51 Dite shenojne fundin e pergjakshem te tre Heronjve te kesaj vepre. I lodhur nga
bejat e shumta ,humbjet e medha e me Akilin qe tashme ishte terhequr ne shenje
proteste per marrjen e skllaves Brisedë nga Agamenoni , Menelau i ofron nje pakt
dyluftimi Paridit sipas te cilit pakt nese Menelau mposhtej Paridi do mbante
Helenen dhe Greket do terhiqeshin ngaTroja , Nese Paridi Akilin dhe pasi e lendi
rend ne fyt Partoklin qe renkonte per vdekje tashme i heq atij helmeten dhe ve re se
nuk ishte Akili. I pikelluar nga ky fakt dhe duke ndjere keqardhje. Hektori urdheron
terheqjen . Pas ceremonise tradicionale per djegien e kufomave Akili i zemeruar ne
betejen e radhes mbetet ball-per-ball me Hektorin te cilin me shume mund e vret e
me pas sikur kjo te mos mjaftonte kjo e lidh ate pas karroces se tij te luftes dhe e
terheq zvarre deri ne kampin grek. Nga kjo qe ndodhi Zeusi Inatoset keq me Akilin.
Ate nate i veshur ne nje kostum jo te zakonshem, Priami Mbreti iTrojes shkon dhe
kerkon trupin e te birit me perulje qe me pas Akili duke ndjere keqardhje ia jep trupin
e Hektorit dhe Akili i drejtohet Agamenonit qe te shpall disa dite paqe ne shenje
respekti per ti lene koheTrojaneve qe te kryenin ceremonialet. Nderkohe sipas
fakteve te gjetura me vone atyre diteve pritej qe te arrihej nje marveshje mes
Trojaneve dheTrakeve. Pas perfundimit te ceremonialit disaditor Greket marshojn
drejtTrojes ne nje Sulm te fundit me Zeusin ne anen eTrojaneve dhe trimeri e
zemerim luftetaretTrojan i shkatojne humbje katastrofike Grekeve duke u vrare
keshtu me shume se 2/3 e ushtrise. Duke pare Kete rezultat Agamenoni urdheron
terheqje te menjehershme se e dinte mire se Perendia e Luftes se Olimpit dhe

14.  Zeusi ishin ne anen eTrojaneve dhe shume shpejte ushtria e tij do ishte teresisht e
mbaruar nese nuk terhiqeshin . Gjate terheqjes humbin jeten edhe ushtare te tjere
grek nga h arkataret Trojan . Odiseu duke pare kete futet menjehere ne dilema dhe nis
te shetis neper kampin grek ku shumica e tendave ishin zbrazur dhe Agamenoni ishte
gati te merrte vendimin per terheqje .Ate dite Odiseu me ndihmen e nje perendeshe
te bukur qe e kishte mbeshtetur gjithmone sheh nje ushtar grek qe i gezuar qe do
terhiqej ne shtepine e tij po gdhendete nje kale prej druri per te birin e tij .I inspiruar
nga kjo Odiseu vrapon ne tenden e Agamenonit dhe i tregon per idene qe i kishte
shkrepur ne mendje , per nder te vellait te rene dhe premtimit qe i kishte dhene
Agamenoni thot se nje perpjekje e fundit vlen te behet dhe keshtu Greket fillojne
ndertimin e Kalit te Drunjet . Ne te cilin pasi futen luftetaret e zgjedhur Grek paraqitet
si dhurate e perendive per terheqjen e Grekeve.Te nesermen ne mengjes vrojtuesit
Trojan raportojn te Mbreti Priam i cili urdheron futjen e kalit brenda mureve. Me ne
fund nje Nate e qete kishte rene mbiTroje pa ankthin e se nesermes . Ne nderkoh ne
oret e vona te Nates Luftetaret Grek nder te cilet edhe Akili dhe Odiseu zbresin nga
kali dhe japin sinjalin anijeve greke qe kishin mashtruarTrojanet dhe ishin portuar ne
ishujt prane . Pasi portat e medha hapen dheTrojanet Kapen ne befasi ndodhin
shume vrasje nder te cilat i poshteruar vdes edhe Akili nga harku I Paridit , vdes edhe
Priami ndersaTrojes iVihet zjarri.

15. Iliada
Autori Homeri
Titulli I vepres Iliada
Shteti Greqi
Gjuha Greke e lashte
Gjinia Mesjetare
(antikiteti)

16.  Troja (film) është një film epiko – legjendarë
Amerikane i prodhuar në 2004 ngaWolfgang
Petersen.Ai eshte bazuar ne vepren e
Homerit Iliada dhe pershkruan luften e eger
te kohes se mesjetes ne qytetin eTrojes,lufte
e shkaktuar nga princi Paris i cili rrëmbeu
nga grekët Helenën e Bukur dhe
Agamemnoni i etur për pushtet
dhe Menelau i inatosur për shkak të gruas së
tij të rrëmbyer udhëtojn drejt e nëTrojë për
pushtimin e saj dhe kthimin e
Helënes. Akili një luftëtar i pavdekshëm niset
me grekët për nëTrojë në mënyrë që të jetë i
lavdishëm dhe që historia ta përmend atë
shekuj me rradhë.
 .
Aktoret
Brad Pitt siAchilles
Eric Bana siHector
Orlando Bloom si Paris
Diane Kruger si Helen
Brian Cox as Agamemnon
Peter O'Toole si Priam
Rose Byrne si Briseis
Saffron Burrows si Andromache
Brendan Gleeson si Menelaus
Sean Bean si Odysseus
Julian Glover siTriopas
James Cosmo si Glaucus
John Shrapnel si Nestor
Julie Christie siThetis
Garrett Hedlund si Patroclus
Vincent Regan si Eudorus
Trevor Eve siVelior
Tyler Mane si Ajax
Nathan Jones si Boagrius

18. 1)Vepra ka frymë thellesisht epike.(Ka ndërhyrje të përshkrimit ,por ky përshkrim behet nga
personazhet duke e shmangur frymën e brendshme.)
2) Subjekti merret nga cikli I legjendave heroike mbi luften eTrojës ,ndërmjet grekëve dhe
trojanëve.
3) Nga kjo legjende merren vetem 51 ditët e fundit.
4) Në qendër ngrihet ,zemerimi IAkilit ,që ështe terhequr nga lufta dhe qëndron I vecuar ,sepse
Agamemnoni ka rrëmbyer atij skllaven e bukur Brisedë që heroi e donte aq shumë.
5) Këndo ,hyjneshë,mërine e Akil Pelidit, që shume hidhërime e kobe akejve u solli.
6) Luftën e përgjakshme që bëne grekët për të plackiturTrojën aty nga fundi I shek XII , fantazia e
poetit e ka shndërruar në një lufte për te rivëne ne vend nderin e cënuar nga Paridi I cili “grabiti”
Helenën e bukur
7) Përdoret “vonesa” .Ngjarjet rrjedhin perpara dhe drejt(Sipas arsyes dhe pa thyerje kohore.)
 (Vecori e stilit epik).Disa herë përshpejtohet në të rrëfyer disa herë ngadalësohet (Ngadalësohet
në momentet ku ka ngjarje dytësore )
 a) Krijohet një shkrirje midis botes njerëzore dhe botëshyjnore.(Perëndite levizin nga lart poshtë
ndonjehere edhe duke bere cudira .Aferdita)
b) Rrëfimi bëhet I besueshëm (Art I fuqishëm estetik dhe realist ) (Përshkrimi bëhet nga
personazhet ,rrëfyesi shmanget )
c) Personazhet dhe heronjte duhet te bëhen sa më monumnetale (Epikë) dhe sa më të afërt
.(Prandaj perdoren epitet e fuqishme si psh :
 1. Akil Hyjnori,kembeshpejti;Atena sykaltra;Odise mendtaku;Menela zëmadhi;Hektor
lavdimadhi,I ndritëshmi,Paridi mashtrues grash, Helenë krarëbardhe;Hëere mendjezeza;Prijam
gojëmbli ;Ares gjykatari;Eos(Agimi) gishtatrëndafili.
 2. Zeusi (Kryeperendia qe ka ne dorë fatin e njerëzve dhe të përendive ka epitete si :
mrrufehedhes,mizor etj..(Obskurantizmi –paralajmerohet)

19. Kënga e dytë rrëfen se si Zeusi dërgon ëndrrën mashtruese te Agamamnoni për ta vazhduar luftën kundër trojanëve
deri në fitoren e plotë.Vërtet, Nestor Neledi ishte ai që e zgjoi nga gjumi Agamemnonin dhe e këshilloi për ta
vazhduar luftën. Ushtria akeje që pësonte disfatë pas disfateje ishte dëshpruar ndaj nisi të dezertonte. Po edhe vetë
Agamemnoni i dëshpruar propozoi kthimin në atdhe.Tani ushtarët akej të gëzuar nisin të këndonin. Por Odiseu ia
mbushi mendjen Agamemnonit dhe i nxiti akejtë për luftë. Pas tij u ngrit shortari Kallkant duke prognozuar se do të
pushtohejTroja. Nestor Neledi propozoi se pa e pushtuarTrojën dhe pa rënë në shtrat me gratë trojane akejtë nuk
duhet të kthehenshin në atdhe. Agamemnoni i përkrahur nga AjaksTelamoni, DiomedTiditi, Odise Laerti, Nestor
Neledi, Menela Atridi-leshverdhi etj. i trimëruar u kërcënua se do t’ia çante gjoksin me parëzmore Hektorit. Pastaj,
Nestor Neledi e këshilloi Agamemnonin që të jepte urdhërin për t’u rreshtuar ushtria akeje në vëllazëri e fise.
Beotëve u printe Lejti, Peneli, Arkesilau, Protoenori dhe Kloni me 50 anije që bartnin nga 100 ushtarë. Ushtarëve të
Arkomenit dhe të Aspledonit u prinin Jalmeni dhe Askalafi, bijtë e Aresit e të Astiokës, me 80 anije. Fokezëve u
prinin: Skedi dhe Epistrofi, bijtë e Ifid Naubolit, me 40 barka. Lokrezëve u printe Ajaks Ojliadi, me 40 anije.
 Këta vinin nga Eubea. Abantëve u printe Elefenor Halkodontiadi me 40 barka. Atinasve u printe Meneste Petidi, me
50 anije. Nga Salamina ishte nisur me 12 barka AjaksTelamoni. Diomed Tiditi tok me djalin e Kapaneut, Stenelin dhe
me djalin e MekisTalaionit, Eurialin, u prinin ushtarëve ngaTirinti, Argosi, Ermiona, Asina,Trezeni, Eiona, Epidauri,
Akaja, Maseta dhe Egjina, me 80 anije. Ushtarët nga Mikena me rretinë prijs kishin Agamemnon Atridin, me 100
anije. Ushtria e tij me numër ishte më e madhja. Lakedemonëve me kryeqytetin në Spartë u perinte Menela Atridi-
leshverdhi, vëllaj i Agamemnonit dhe burri i Helenës së ikur për Paridin, me 60 anije. Nestor Neledi-gerensi-
qerrengasi u printe ushtarëve nga Pilosi me rrethinë që ishin nisur me 90 anije. Arkadëve u printe i biri i Ankeos,
Agapinori me 60 anije. Epejve u prinin: Amfimaku,Talpi, Diori dhe Polikseni, me 10 gale. Homeri këtu përmend një
këngëtar në zë trakas me emrinTamir prej Ekales, nga shtëpia e mbretit Eurit Ekalenit. Meqë ky këngëtar këndonte
më bukur se muzat ato ia kishin mbyllur gojën. Dulikonëve u printe i biri i Fileut, Megeti, me 40 barka. Qefalenëve u
printe Odeseu nga Itaka dhe atyre që banonin në Zakinth, Samos dhe Epir, me 12 anije por në dallim prej të tjerave,
që kishin fajkat e murme, të tijat ishin me fajkat e lyera me ngjyrë të kuqe. Etolëve u printeToanti, biri i Andremonit,
me 40 barka. Kretezëve u prinin Idomeneu dhe Merioni, me 80 barka. Rodezëve u printeTlepolem Heraklidi, me 9
flluga.

20.  I biri i Karopit, Nireu ishte nisur prej Simes me 3 barka. Antifi dhe Fidipi, dy bijtë e mbretitTesal Heraklidit u prinin
atyre që rronin në ishujt e Nisirit, Kropatit, Kasit dhe Kaosit, me 30 gale zgavra. Ata që rronin në Argun pellazgjik
me nam dhe për trimëri në zë dhe ata që banonin në Alop, Al e në Ftijë, që quheshin mirmidonë, prijs kishin Akil
Peleun, me 50 flluga. Filakasëve u printe Protesilau, me 40 barka, të cilin e vrau një dardan sapo nisi të zbriste
nga anija ndër akejt më i pari. Atë e zëvendësoi Podarku, djali i vëllajt të tij. I biri i Admetit, Eumeli u printe atyre
që banonin në Ferë, buzë liqenit të Bobidës, me 11 anije. Banorëve të Metonës,Taumakës, Olizonit dhe Melibes u
printe Filokreti, me 7 barka. Pas vdekjes së Filokretit vendin e tij e zuri Medonti. Banorëve tëTrikës, Itomës dhe
Ojkalës u prinin dy bijtë e Asklepit, Podaliri dhe Makaoni, me 30 anije zgavra. Këta të dy ishin mjekë në zë. Ata që
vinin nga Ormeu, Asterioni dheTitoni prijs kishin të birin e Evemonit, Euripilin, me 40 gale. Banorët e Argisë,
Ortës, Elonës, Olosonës etj. prijs kishin birin e Peritoos, Polipin, po edhe të birin e Koron Keneidit, Leontin, me 40
anije. Enienëve dhe perebejve nga Dodona u printe Guneu nga Qifi, me 22 gale. Magnetëve u printe i biri i
Tendredonit, Proteu, me 40 barka.
 Këta ishin prijsit e ushtrisë aleate agresore që shkonin për ta pushtuarTrojën. Zeusi dërgon lajmëtaren e shpejtë
të tij, Iridën te mbreti iTrojës, Priami, anën e të cilit e mbante, që edhe ai të përgaditej për mbrojtje. Në fakt ai
ishte djali i Priamit, Politi i cili e këshilloi të atin për rrezikun që i kanosejTrojës nga ushtria agresore akeje. Edhe
djali tjetër i Priamit, Hektori, personazhi kryesor trojan në Iliadë, i propozon të atit që trojanët të bëheshin gati
për t’i përballuar sulmeve të armikut.Trojanëve u vinin në ndihmë miqtë nga viset e ndryshme. Çdo fis rreshtonte
ushtrinë nën flamurin e vet. Hektori ishte udhëheqësi kryesor ushtarak i trojanëve dhe i aleatëve të tyre.
Dardanëve u printe i biri i Ankizit, Eneu tok me Arkelokun dhe Akamantin, bijtë e Antenorit. Banorët e Zelës prijs
kishin Pandarin, të birin e Likaonit, sundimtarit të Liqisë...Atyre që ishin nga Adrestja, Apesi, Pitia dhe nga mali
Tirjes, u prinin Adresti dhe Akfini, bijtë e Merop Pergosiaut, përndryshe shortar i njohur. Ata që në Prakë e
Perkote banonin, në Sest e Abito, si dhe në Arisbë prijs kishin të birin e Irtakut, Asin. Pellazgëve të Larisës pjellore
u prinin bijtë e Pellazgut, LetoTeutamidi dhe Ipoto e Pileu.Trakasëve u printe Akamanti, kurse atyre nga
Helesponti Pirroja. Kikonëve u printe i biri iTreze Koadit, Eufemi. Peonëve nga Amidoni dhe nga lumi i Aksit u
printe Pirraku, të cilin e vrau Patrokli. Paflagonëve u printe Pilemeti nga Enetia. Alizonëve nga Aliba u prinin Odi
dhe Epistrofi. Myzëve u prinin Hromi dhe Enomi shortar. Frigëve u prinin Forku dhe Askani. Meonëve u prinin
bijtë eTalemenit: Mestili dhe Antifi. Malokëve të Karjes u prinin Nesti dhe Amfimaku. Këta dy vëllezër ishin bijtë
e Nomionit. Liqianëve u prinin Sarpedonti dhe Glauku.

21.  Iliada rrëfen për luftën dhjetëvjeçare tëTrojës, por në fakt ky epos shtjellon ngjarjet e 40 ditëve të
fundit të luftës përkatëse. Ndërsa Odisea tregon për aventurat e Uliksit, mbretit të Itakës, gjatë
kthimit të tij pas dhjetë vjetëve nga lufta në atdhe.Të dy poemat kanë nga 24 këngë.Të krijuara
dhe më parë të kënduara nga aedët pellazgë, pastaj duke u bartur brez pas brezi me ndryshime e
përmirësime kanë arritur deri tek grekët e vjetër, të cilët edhe i kanë përvetësuar. Nëse bazohemi
në mitologji, lufta eTrojës fillon kinse për shkak të mbrojtjes së moralit, nderit dhe dinjitetit
njerëzor, ngase, siç thuhet, djali i mbretit tëTrojës, Priamit dhe vëllaj i heroit trojan Hektorit,
princi bukurosh Paridi kishte grabitur gruan e mbretit të Spartës, Meneleut , bukuroshen Helenë.
Megjithatë, në shumë vende të lliadës pohohet se Helena vullnetarisht kishte ikur për Pardin,
mirëpo për këte fajin ajo ia hedh hyjneshës Afroditë, e cila e kishte mashtruar, siç pohon ajo.
 I prekur keq në sedër, Menalau tok me vëllajn e tij Agamemnonin, mbretin e Mikenës, u drejtohen
me ftesë për ndihmë të gjithë mbretërve të Heladës me synim që ta kthenin Helenën me çdo
kusht, sipas deklarimit të tyre, të rrëmbyer nga Paridi. Përndryshe, Helena shpesh paraqitet në
Iliadë si lavire dhe tradhtare ndaj burrit të saj, Menelaut. Miti rreth ikjes së Helenës për Paridin
predikon si vijon: Kur e bija e mbretit të detit, Nereut, hyjneshaTetidë, martohet me Peleun, në
dasëm ishin grishur gjithë perënditë dhe perendeshat, me përjashtim të hyjneshës së grindjes,
Erida, të cilën e kishin harruar, andaj Erida e zemëruar në shenjë hakmarrjeje gjatë argëtimit të
krushqëve që festonin solemnisht, për t’ ua prishur gazmendin hodhi një mollë ari mes tyre me
mbishkrimin në të: Më të bukurës. Nisin të zihen: Hera, Atina dhe Afrodita duke insistuar se molla
i takonte secilës pretenduese. Pas një shamate ranë në ujdi që më në fund këtë problem ta
zgjidhte Paridi. Meqë Afrodita i kishte premtuar femrën më të bukur për grua Helenën, ai mollën
ia ndau asaj. Mitologjinë e lëmë anash. Shkaku i luftës faktikisht ka qenë pushtimi iTrojës dhe
plaçkitja e pasurisë së këtij qyteti me rrethinë prej sulmuesve. Në Iliadë shpesh përdoret shprehja
plaçkitje. Figura qëndrore dhe kryetrimi i Iliadës është Akil Peleu nga Ftia e Larisës nëTesali,
përndryshe pellazg i kulluar. Ndërsa komandanti suprem i forcave antitrojane ka qenë
Agamemnoni. Kryetrimi dhe figura më markante trojane ishte Hektori, i cili asnjëherë nuk qan si
Akili.

22.  Libri eshte nje poeme legjendare-historike shume e arritur nga ana stilistikore dhe
kuptimore per sa I perket periudhes ne te cilen eshte shkruar. Homeri eshte autori I
pare qe edhe pse pas disa kohesh e ka pershkruajtur ekzatesisht nga ana heroike nje
lufte te madhe dhe te pameshirshme sic ishte ajo eTrojes.Kjo veper e pershkruan e
menyre shume te detajuar varg pas vargu dhe kenge pas kenge ate qe ne te vertete ka
ndodhur ne 51 ditet e fundit te nje lufte 4 vjecare. Iliada eshte e mbushur me
pershkrime te fuqishme te ndjesive te njerezeve dhe sikonizimi I tyre me perendite
me te fuqishme te asaj kohe. Ai perfshine dhe anet e perendive ne kete lufte te
pergjakshme duke I permenndur ato shume here ne proze karakteristike kjo e kohes
se mesjetes .Duke ngacmuar kuriozitetin e lexuesit ai ka rrezikuar pak ne fillim te librit
duke e zgjatur me teper,por duke qene se eshte nje nga veprat e para te mirefillta te
Greqise ,kjo I jep atij nje plus te madh. Ngjarjet ne liber kane nje fjalor te pasur
morfologjike dhe grek, gje gje e ben me te veshtire leximin dhe kuptimin e kesaj
vepre.Kjo gje nuk ka ndikuar ne njohjen e njerezve me kete perl te mitologjise greke
dhe po ashtu boterore. Akoma nuk eshte e qarte se kush eshte ne te vertete Homeri
ose me sakte akoma nuk eshte vertetuar qe ka ekzistuar nje person I tille keshtu qe
njerezit dhe mund te jene gabuar duke I dhene meritat nje personi I cili mund te mos
kete ekzistuar kurre ,por kjo nuk ka me rendsi se shenjat qe ka lene ai ne kohen e
mesjetes.Ai ka qene nje dizenjues I nje kulture te re letersie qe ndoshta filloi nje
revolucion te ri ne histori, nje poezi ne vargje ndryshe nga te tjerat ,nje poezi epike 6
kembesh ose ndryshe 18 rrokeshe.Shenja qe ka lene ne histori apo dhe letersi ky liber
do te jete I pa harruerrueshem per njerezimin.

23. Fund