β 1. η ακμη της ευρωπαϊκης αποικιοκρατιας (1871 1914)
1. ΚEΦΑΛΑΙΟ Β’ - ΑΠΟ ΤΟΝ 19o
ΣΤΟΝ 20o ΑΙΩΝΑ (1871-1914)
1. Η ΑΚΜΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ
ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΑΣ (1871-1914)
– Ο ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ
2. ΟΡΙΣΜΟΣ
• Αποικιοκρατία: (ιμπεριαλισμός) το ιστορικό
φαινόμενο κατά το οποίο οι χώρες της
Αφρικής και της Ασίας - με πλούσιες
πλουτοπαραγωγικές πηγές - μεταβλήθηκαν
σε αποικίες των βιομηχανικών χωρών της
δυτικής Ευρώπης για την εξυπηρέτηση
οικονομικών και στρατηγικών καθώς και
εθνικών συμφερόντων. (μέσα 19ου μέχρι τον
Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο)
3. Αίτια
• 1. Αναζήτηση πηγών και πρώτων
υλών.
• 2. Ακλόνητη πίστη στην ανωτερότητα
του δυτικού πολιτισμού.
• 3. Χρέος εξαγωγής των αξιών και των
θεσμών του πολιτισμού αυτού.
• 4. Η φιλανθρωπία.
4. Αποικιοκρατία 16ου αιώνα: μορφή μετανάστευσης και εγκατάστασης
στις νέες χώρες σε κοινότητες (Ισπανία, Πορτογαλία, Αγγλία, Γαλλία,
Ολλανδία). ≠ Νέα αποικιοκρατία - ιμπεριαλισμός
Διαφορές:
• 1. Οι νέες αποικίες δεν δημιουργήθηκαν από
δημογραφικό πλεόνασμα ή ανεπιθύμητες θρησκευτικές
κ.ά. ομάδες.
• 2. Δεν ανέπτυξαν τους θεσμούς των μητροπόλεων της
Ευρώπης.
• 3. Αποκτήθηκαν από βιομηχανικές χώρες της Ευρώπης
και των ΗΠΑ με εξαναγκασμό ή βία για την
εξυπηρέτηση οικονομικών ή/και στρατηγικών
συμφερότων
5. Βασικά χαρακτηριστικά, όσον αφορά την
σχέση μητρόπολης-αποικίας:
• Πολιτική υποταγή των ιθαγενών κοινωνικών
ομάδων των αποικιών.
• Οικονομική και πολιτική εξάρτηση της
αποικίας.
• Πολιτιστική και πληθυσμιακή ανισότητα και
αλλοίωση της αποικίας.
• Εκμετάλλευση των φυσικών της πόρων.
6. Αποικιοκρατία και εθνικισμός :
άρρηκτα συνδεδεμένα καθώς οι
αποικιοκράτες θεώρησαν απόδειξη της
ισχύος τους την απόκτηση αποικιών και
την θεώρησαν εθνικό χρέος και επιδίωξη ,
εθνικό στόχο με ευρεία λαϊκή υποστήριξη ,
εθνική αποστολή, ενώ τους εαυτούς τους
σωτήρες-μεσσιανιστές.
7. Ο ύμνος της αποικιοκρατίας
«Το χρέος του λευκού ανθρώπου» («The burden of the white
man»), του P. Κίπλινγκ
• «Επωμιστείτε το χρέος του λευκού ανθρώπου
Δώστε τροφή στα πεινασμένα στόματα Και
σταματήστε την επιδημία. Και μόλις πλησιάσετε
τον σκοπό σας, Και κατορθώσετε ό,τι χάριν των
άλλων επιδιώκετε, Δείτε πώς η τεμπελιά και η
τρέλα των απίστων Καταστρέφουν όλη την
ελπίδα σας [...]. Επωμιστείτε το χρέος του λευκού
ανθρώπου, Θερίστε ό,τι υπήρξε ανέκαθεν η
ανταμοιβή του: Την αποδοκιμασία εκείνων που
προστατεύει [...]».
8. Συνέπειες
• 1. Επιβολή των δυτικών θεσμών (περισσότερο των Άγγλων)
• 2. Πρώην αποικίες Αφρικής (20ος αι.) → προβληματικά κράτη,
χωρίς συνοχή - εμφύλιοι πόλεμοι
• 3. Εξάρθρωση παραδοσιακών κοινωνικών δομών χωρίς βιώσιμους
δυτικούς θεσμούς.
• 4. Προσπάθεια ενσωμάτωσης στον δυτικό πολιτισμό.
• 5. Εξάλειψη θανατηφόρων επιδημιών, δουλείας και ενδημικών
μαστίγων.
• 6. Εκμετάλλευση πρώτων υλών και πλουτοπαραγωγικών πηγών
και δυνατοτήτων - διάθεση για την εξυπηρέτηση των αναγκών των
μητροπολιτικών χωρών.
= Οικονομική και πολιτική εκμετάλλευση , πολιτιστική
επιβολή.
10. ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ
• 1. α) «Ο Ουίστον Τσώρτσιλ πολύ σοφά είχε
κάποτε υποστηρίξει ότι «οι αυτοκρατορίες του
μέλλοντος είναι οι αυτοκρατορίες του μυαλού».
Αμ’ έπος αμ’ έργον: (...) Η ίδρυση του Βρετανικού
Συμβουλίου το 1934 και η προώθηση της αγγλικής
γλώσσας ως της πρώτης χρηστικής γλώσσας στον
κόσμο δεν ήταν άσχετη με την επίτευξη αυτού του
διαρκούς στόχου, αλλά και άλλων παρεμφερών
στόχων εξωτερικής πολιτικής. Αλλά και πέραν της
γλώσσας, οι Βρετανοί και οι λοιποί Ευρωπαίοι
αποικιοκράτες φρόντιζαν να διαμορφώνουν τα
κατάλληλα εκπαιδευτικά συστήματα στις
αποικίες.»
11. ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ
• β) Η Κύπρος όμως δεν είναι ιδιαίτερα πλούσια σε
πλουτοπαραγωγικούς πόρους (αν εξαιρέσουμε τα αποθέματα
πετρελαίου και φυσικού αερίου που βρίσκονται,
ανεκμετάλλευτα ακόμη, στα νότια παράλια της νήσου). Αντί
αυτού, η βρετανική νεο-αποικιοκρατία προσβλέπει στην
διαμόρφωση πολιτικών συνθηκών που να ευνοούν τα διαρκή
γεωπολιτικά της συμφέροντα: Όπως και πριν την
ανεξαρτησία, έτσι και μετέπειτα, η γεωγραφική θέση της
Κύπρου είναι που καθιστά κομβικής σημασίας για τα
βρετανικά συμφέροντα την διαιώνιση του πολιτικού ελέγχου
της. Οι δομές υπάρχουν: Το εκπαιδευτικό σύστημα της
Κύπρου «δουλεύει» για την παραγωγή αποφοίτων από
βρετανικά πανεπιστήμια, μυημένων στην προσφιλή
κουλτούρα του «συσταρισμένου» και οργανωμένου
Λονδίνου. Με αυτό τον τρόπο, παράγονται και
αναπαράγονται οι πρόθυμες ελίτ, εντολοδόχοι του
λονδρέζικου νέο-ιμπεριαλισμού.
12. ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ
• γ) «Ο βασικός σκοπός του αποικιακού σχολικού
συστήματος ήταν να εκπαιδεύσει τους Αφρικανούς στο να
συμμετέχουν στην (επί) κυριαρχία και εκμετάλλευση της
ηπείρου στο σύνολό της. (…) Η αποικιακή εκπαίδευση
αποσκοπούσε στην υποτέλεια, την εκμετάλλευση, την
δημιουργία πνευματικής σύγχυσης και στην ανάπτυξη της
υπανάπτυξης» «Οι μορφωμένοι Αφρικανοί ήταν οι πιο
αποξενωμένοι της ηπείρου. Σε κάθε περαιτέρω στάδιο της
εκπαίδευσης πιέζονταν και ενέδιδαν στο καπιταλιστικό
σύστημα των λευκών και αφού λάμβαναν μισθούς,
μπορούσαν να επωμιστούν τη διατήρηση ενός
εισαγόμενου τρόπου ζωής. (…) Αυτό, στην συνέχεια,
μετασχημάτισε την νοοτροπία τους».
http://www.apopsi.com.cy/2009/06/1866/
13. ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ
• 2. Το 2006 – 2007 είχαμε τη στυγνή στρατιωτική επέμβαση
ΗΠΑ – Αιθιοπίας κατά της Σομαλίας, με δραματικές
συνέπειες για τον σομαλικό λαό, καθώς κόστισε εκατοντάδες
νεκρούς και πολλές δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες. Η
αμερικανοκίνητη επέμβαση βαφτίστηκε στη συνέχεια
«Αποστολή της Αφρικανικής Ένωσης στη Σομαλία» (AMISOM)
όπου 6.000 με 9.000 Αφρικανοί στρατιώτες υποτίθεται πως
προσπαθούν να επιβάλουν την «ειρήνη», σκοτώνοντας
ισλαμιστές και πολλές χιλιάδες αμάχους. Μόνον το πρώτο
εξάμηνο του 2010 υπολογίζεται ότι σκοτώθηκαν πάνω από
4.000 άμαχοι κάθε ηλικίας από τις σφοδρές συγκρούσεις
ισλαμιστών, στρατιωτών της (διορισμένης από τη Δύση και
χώρες της Ανατολικής Αφρικής) Σομαλικής Μεταβατικής
Κυβέρνησης και της AMISOM…
• Διαβάστε περισσότερα
http://news.kozaninet.gr/?p=21623#ixzz1eHA3Qgf2
14. ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ
• Η φυλή των Χούτου εγκαταστάθηκε στη Ρουάντα τον
14ο αιώνα και οι Τούτσι τον 15ο. Από το 1890 αρχικά οι
Γερμανοί και μετά οι Βέλγοι έκαναν την χώρα αποικία
τους μέχρι το 1962 οπότε και η Ρουάντα έγινε
ανεξάρτητο κράτος. Για 500 περίπου χρόνια οι Τούτσι
ήταν οι πολιτικά κυρίαρχοι στην χώρα και καταπίεζαν
τους Χούτου. Η χρησιμοποίηση της μειονότητας των
Τούτσι από τους αποικιοκράτες ως άρχουσα τάξη της
χώρας και η καταπίεση της πλειοψηφίας των Χούτου απ
αυτούς ήταν ακόμα ένας λόγος της διαμάχης μεταξύ των
δύο φυλών. Από το 1959 υπάρχει ένοπλη διαμάχη
μεταξύ τους. Το 1994 με αφορμή τον θάνατο του τότε
προέδρου της χώρας ξέσπασαν ταραχές που οδήγησαν
στην γνωστή και ως Γενοκτονία της Ρουάντα πάνω απο
1/2 εκατομμυρίου Τούτσι από τούς Χούτου. Λόγω των
ταραχών εκατομμύρια κάτοικοι εγκατέλειψαν την χώρα.
Το γεγονός αυτό έχει χαρακτηριστεί από τον ΟΗΕ ως
γενοκτονία.
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CE%BF%CF%85%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B1
