ο δρομος για τον παραδεισο ειναι μακρυς σημειωσεις

1. Α΄ Γυμνασίου
Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Μαρούλα Κλιάφα, «Ο δρόμος για τον Παράδεισο είναι μακρύς» (2003)
ΔΟΜΗ – ΕΝΟΤΗΤΕΣ:
Το κείμενο αποτελείται από δύο ενότητες που αντιστοιχούν στις δύο επιστολές των κοριτσιων.
Η επιστολη της Βερονικας και τα προβληματα που αντιμετωπιζει.
Η επιστολη της Ελενης και τα προβληματα που αντιμετωπιζει.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ – ΙΔΕΕΣ – ΘΕΜΑΤΑ:
Κεντρικό θέμα του κειμένου
Το κείμενο θέτει το ζήτημα του Άλλου (Other) ή του Ξένου, όπου Άλλος είναι ο διαφορετικός, που
περιθωριοποιείται εξαιτίας της διαφορετικότητάς (ετερότητάς) του. Πρόκειται για ένα ζήτημα
ιδιαίτερα επίκαιρο την εποχή μας.
Ειδικότερα, η Βερόνικα είναι αλλοεθνής (Αλβανίδα) και η Ελένη είναι ανάπηρη. Στην πρώτη
περίπτωση έχουμε το θέμα του Εθνικού Άλλου και στη δεύτερη το θέμα του κοινωνικά διαφορετικού
ατόμου (κοινωνικός ρατσισμός).
Διαφορετικότητα-Ετερότητα → δαιμονοποίηση & απόρριψη του Άλλου
Οι διαφορές που χαρακτηρίζουν τον άγνωστο Ξένο/ Άλλο είναι οι ακόλουθες:
- Σωματικές-βιολογικές: (σωματική διάπλαση, χρώμα επιδερμίδας, μορφολογικά
χαρακτηριστικά)
- Κοινωνικές διαφορές: (τροφή, ενδυμασία, κατοικία, κλπ)
- Πολιτιστικές διαφορές (γλώσσα, θρησκεία, τέχνη, ήθη και έθιμα)
Οι παραπάνω διαφορές (δηλαδή το άγνωστο, το διαφορετικό, η ετερότητα) εκλαμβάνονται ως
‘ανωμαλίες’, ως κάτι κακό, αρνητικό, εχθρικό, δαιμονικό. Έτσι ο Ξένος ‘δαιμονοποιείται’ (= θεωρείται
δαίμονας, διάβολος, κακός) και απορρίπτεται.
τέρας: το παράξενο της φύσης
monster (= τέρας) > monstrare: δείχνω (αυτό που είναι παράξενο, διαφορετικό)
Η ‘κατασκευή’ του Άλλου ως προϋπόθεση για τη συγκρότηση του Εμείς
Ωστόσο, γίνεται φανερό ότι δεν μπορούν να υπάρξουν οι Άλλοι/ Ξένοι αν δεν υπάρχουμε Εμείς. Κατά
συνέπεια η έννοια του Άλλου/ Ξένου κατασκευάζεται, αλλά και είναι απαραίτητη προϋπόθεση
προκειμένου να συγκροτηθεί η δική μας ταυτότητα (η έννοια του Εμείς). Επιπλέον, η έννοια του Ξένου
δεν είναι έννοια στατική και αμετάβλητη. Αυτός που είναι ξένος σήμερα, δεν είναι ξένος αύριο, αυτός
που είναι ξένος εδώ, δεν είναι ξένος αλλού. Εμείς οι ίδιοι μπορεί σήμερα να είμαστε στην ομάδα ή
χώρα υποδοχής ξένων και αύριο να γίνουμε με τη σειρά μας ξένοι ή και το αντίστροφο.
Οι κατηγορίες του Άλλου
Ο Άλλος-Ξένος μπορεί να πάρει ποικίλες μορφές και να ενταχθεί σε διάφορες κατηγορίες, όπως οι
ακόλουθες:
• ο εθνικός Άλλος
• ο θρησκευτικός Άλλος
• ο φυλετικός Άλλος (Ευρωπαίος, Αφρικανός, Ασιάτης, Ινδιάνος)
• ο φυλικός Άλλος (άντρας / γυναίκα)
• ο κοινωνικά διαφορετικός (πχ ανάπηρος)

2. ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ
Συναισθήματα & στοιχεία του χαρακτήρα της Βερόνικας
- πίκρα, απογοήτευση
- αίσθημα αδικίας & απόρριψης χωρίς λόγο (αναιτιολόγητη κακία)
- προσβολή αξιοπρέπειας
- ‘ζηλεύει’ (χωρίς να φθονεί) την τύχη της Ελένης που εί ναι Ελληνίδα
- ωριμότητα, κριτική σκέψη
Η στάση των γειτόνων (εθνικός ρατσισμός)
Ξένοι-Αλλοεθνείς → Άγνωστοι → Κακοί
Η οικογένεια της Βερόνικας είναι ξένοι, επομένως οι γείτονες δεν τους γνωρίζουν και τους θεωρούν
‘επικίνδυνους’ και ‘κακούς’. Υιοθετού τη λογική του άσπρου – μαύρου. Ειδικότερα:
- έχουν άγνοια (δεν τους ξέρουν τι άνθρωποι είναι στην πραγματικότητα) και δεν θέλουν να τους
γνωρίσουν
- νιώθουν καχυποψία και φόβο («μαζεύουν υπογραφές για να μας διώξουν»)
- κρατούν εχθρική στάση (πολλοί γείτονες θέλουν να τους διώξουν)
- κατηγορίες ανυπόστατες (πχ «Δε θέλουμε μαχαιροβγάλτες μέσα στο σπίτι μας»)
& άσκηση λεκτικής βίας («βρομο-Αλβανοί»)
- αδράνεια, αδιαφορία, αναισθησία (ο διαχειριστής της πολυκατοικίας)
Συναισθήματα & στοιχεία του χαρακτήρα της Ελένης
- πίκρα, απογοήτευση
- αίσθημα αδικίας & απόρριψης (λόγω οίκτου και υποκρισίας)
- προσβολή αξιοπρέπειας (λόγω οίκτου και υποκρισίας)
- καταλαβαίνει πώς νιώθει η Βερόνικα, επειδή βρίκσκεται σε ανάλογη θέση
- δισταγμός, φόβος (διστάζει να πει στη Βερόνικα την αλήθεια για το πρόβλημα της)
- ωριμότητα, κριτική σκέψη
Η στάση των άλλων (κοινωνικός ρατσισμός)
- άγνοια
- φόβος
- οίκτος (= λύπηση) και αίσθημα ανωτερότητας
- υποκρισία
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
• Το λογοτεχνικό είδος στο οποίο ανήκει το κείμενο είναι το επιστολικό μυθιστόρημα.
• Οι επιστολές των δύο κοριτσιών είναι γραμμένες σε πρώτο πρόσωπο.
Έχουμε πρωτοπροσωπη αφήγηση.
Γλώσσα – ύφος
Γλώσσα: απλή και κατανοητή
Ύφος: εξομολογητικό – το κείμενο είναι γραμμένο με ζωντάνια και αμεσότητα
Σχήματα λόγου
Μεταφορές: «Ένας κόμπος έχει σταθεί στο λαιμό μου και με πνίγει.», «τι καπνό φουμάρουν» κλπ