1. Ν. Καζαντζάκης
Η Νέα Παιδαγωγική

2. Είδος
Πεζό
Αυτοβιογραφία
(απόσπασμα από το
βιβλίο του «Αναφορά
στον Γκρέκο»).

3. Τι είναι το πεζό;
 το είδος του γραπτού λόγου …
 α) που συγγενεύει με την καθημερινή
φυσική ομιλία
 β) που, από την άποψη του
περιεχομένου, επιδιώκει μια κανονική και
ομαλή έκφραση των σκέψεων
 γ) το αντίθετο από τον ποιητικό λόγο και
την ποίηση

4. Θέμα/ Βασική Ιδέα
 η αυταρχικότητα των δασκάλων
της εποχής των μαθητικών χρόνων
του αφηγητή, οι οποίοι
χρησιμοποιούσαν ως βασικό
παιδαγωγικό μέσο τον ξυλοδαρμό.
 Γύρω από αυτό παρουσιάζονται τα παρακάτω
επιμέρους Θεματικά Κέντρα:

5.  Η εμπειρία της πρώτης
ημέρας στο σχολείο και
η εγγραφή της στη
συνείδηση των μαθητών.
 Οι παιδαγωγικές
μέθοδοι της σχολικής
ζωής στο παρελθόν, που
έχουν περάσει
ανεπιστρεπτί,
 η συμβολή τους στην
εκπαιδευτική διαδικασία
αλλά και στη διάπλαση
της προσωπικότητας
των μαθητών.

6. Υπόθεση
 Ο μικρός Νίκος ετοιμάζεται να πάει για
πρώτη φορά στο σχολείο μαζί με τον
πατέρα του. Εκεί τους υποδέχεται ένας
δάσκαλος που δείχνοντας τη βίτσα που
κρατά στα χέρια του, διαβεβαιώνει τον
πατέρα ότι με το ξύλο θα γίνει ο μικρός
άνθρωπος. Στη συνέχεια βρισκόμαστε
τέσσερα χρόνια αργότερα και
παρουσιάζεται ο δάσκαλος της Τετάρτης
τάξης και η βιαιότητα που ασκεί σε βάρος
των παιδιών.

7. Ενότητες
Συμβουλή!!!
Η κάθε ενότητα καθορίζεται από την αλλαγή
 των προσώπων ή
 του τόπου ή
 του χρόνου ή
 του θέματος.
 Σε κάθε ενότητα δίνουμε ένα σύντομο
πλαγιότιτλο που θα προσδιορίζει το βασικό
θέμα της ενότητας. Όσο πιο σύντομο είναι ένα
κείμενο, τόσο λιγότερες ενότητες χωρίζουμε .

8. 1η: « Με τα μαγικά … βίτσα»
Η πρώτη
ημέρα του
Νίκου
Καζαντζάκη
στο Δημοτικό
σχολείο

9. 2η: « Από το Δημοτικό … βούτυρο»
Οι αναμνήσεις
από τη βία του
δασκάλου
στην Τετάρτη
Δημοτικού και
η Νέα
Παιδαγωγική.

10. ΧΡΟΝΟΣ ΤΟΠΟΣ
Δεκαετία 1890-1900 Κρήτη
 στα τέλη του 19ουαι.,
την πρώτη μέρα που
πάει στο σχολείο ο
μικρός Νίκος
 και κάποιες στιγμές
από την Τετάρτη
Δημοτικού.
 το πατρικό του
Καζαντζάκη στο
Ηράκλειο,
 Η αυλή του Αγίου
Μηνά
 το σχολείο.

12. Το πατρικό σπίτι του Νίκου
Καζαντζάκη στο Ηράκλειο
της Κρήτης. (Σχέδιο τής
Αμφιτρίτης Γ. Πετρέα.
1956.)
Αεροφωτογραφία με τον Άγιο
Μηνά (Νο 1), τον καθεδρικό ναό
του Ηρακλείου,
τον παλιότερο "μικρό" Άγιο Μηνά
(Νο 2) και την Αγία Αικατερίνη
(Νο 3)

13. Ο μικρός
Νίκος
Ο πατέρας του, ο
καπετάν Μιχάλης
Ο δάσκαλος
της Α΄
Δημοτικού
Ο δάσκαλος της
Δ΄ Δημοτικού
Η μητέρα
του
Οι άλλοι
μαθητές

14. Ποια ήταν τα
συναισθήματα του
μικρού Νίκου την πρώτη
μέρα στο σχολείο, όπως
φαίνονται μέσα από το
κείμενο;

15. Θετικά
Περηφάνια
• κι ένιωθα μέσα μου
περφάνια
Χαρά
• ένα πρωί κίνησα, μισό
χαρούμενος
Ανυπομονησία
• Πηγαίναμε, πηγαίναμε,
περάσαμε τα στενά
σοκάκια….

16. Αρνητικά
Φόβος
• Κοντοστάθηκα, δείλιασα· το χέρι
μου άρχισε να τρέμει μέσα στη
μεγάλη ζεστή φούχτα.
Ανησυχία
• σήκωσα τα μάτια και τον
κοίταξα τρομαγμένος
Ταραχή
• μισό αλαφιασμένος
• Ήμουν σαν ένα μικρό
καταστολισμένο σφαγάρι

17. Άρα… ανάμεικτα συναισθήματα

18. Ποια ήταν τα δικά σας
συναισθήματα την
πρώτη μέρα στο
Γυμνάσιο;

19. Απαντήστε με ειλικρίνεια!!!
Άγχος
Περιέργεια
Θλίψη
Ανία
Ενδιαφέρον
Κούραση
Βαρεμάρα
Μελαγχολία
Απελπισία
Ενθουσιασμός

20. Ποια ήταν η στάση του πατέρα , όπως φαίνεται
μέσα από το κείμενο;

21. Θετική
• μα το χέρι μου ήταν σφηνωμένο βαθιά
μέσα στη φούχτα του πατέρα μου
κι αντρειευούμουν
Στήριξη
• O πατέρας μου έσκυψε,Προστασία
• άγγιξε τα μαλλιά μου, με χάδεψεΕνθάρρυνση
Υπερηφάνεια

22. Αρνητική
• ποτέ δε θυμόμουν να μ’ έχει
χαδέψει
Ψυχρός
• — Εδώ θα μάθεις γράμματα,
είπε, να γίνεις άνθρωπος·
κάμε το σταυρό σου.
Παλαιών
αρχών
• — Το κρέας δικό σου, του ’πε,
τα κόκαλα δικά μου· μην τον
λυπάσαι, δέρνε τον, κάμε τον
άνθρωπο.
Αυταρχικός
Σκληρός

23. Εσείς τι πιστεύετε;
Ήταν καλός ή κακός
πατέρας;
Λάβετε υπόψη σας τον
χρόνο και την εποχή.

24.  Είναι αυστηρός, παλαιών αρχών, κρύβει τα
συναισθήματά του, δεν είναι τρυφερός, αλλά
αγαπάει το παιδί του και ενδιαφέρεται για
το καλό του, τη μόρφωσή του. Είναι
υπερήφανος για το γιο του που πάει στο
σχολείο, αντιλαμβάνεται το φόβο του
παιδιού και το στηρίζει διακριτικά.
Εκφράζει τη νοοτροπία του πατέρα και της
εποχής για την απόλυτη δικαιοδοσία του
δασκάλου απέναντι στο μαθητή. Αυτή η
πρακτική ήταν κομμάτι και της δικής του
παιδικής ζωής, οπότε το ίδιο επιθυμεί για το
παιδί του, αυτό θεωρεί ότι είναι για το καλό
του.

25. Ποια ήταν η στάση της μητέρας , όπως
φαίνεται μέσα από το κείμενο;

26. • Η μητέρα μού είχε δώσει ένα
κλωνί βασιλικό να τον
μυρίζουμαι, λέει, να παίρνω
κουράγιο
αγάπη,
υποστήριξη
• — Με την ευκή του Θεού και
με την ευκή μου…,
μουρμούρισε και με κοίταξε
με καμάρι.
τρυφερότητα,
υπερηφάνεια
• μου κρέμασε το χρυσό
σταυρουλάκι της βάφτισής
μου στο λαιμό
παραδοσιακή

28. Τα στηρίγματα του μικρού Νίκου
Πατέρας Μητέρα
Η φούχτα
Το χάδι στα
μαλλιά
 «κλωνί
βασιλικού»
 το «χρυσό
σταυρουλάκι» της
βάπτισής του.
 Η ευχή της
 Το γεμάτο καμάρι
βλέμμα της

29. Σχέσεις γονιών - παιδιών
 Οι σχέσεις μεταξύ γονέων και παιδιών εκείνη την εποχή
διέφεραν από εκείνες της εποχής μας. Το κύριο
χαρακτηριστικό των σχέσεων αυτών φαίνεται πως
ήταν η αυστηρότητα.
 ο πατέρας εκείνης της εποχής ήταν αυταρχικός και
σκληρός και πως δε συμπεριφερόταν με στοργή και
τρυφερότητα απέναντι στα παιδιά του και στη σύζυγο,
η οποία είχε αναλάβει αποκλειστικά τη φροντίδα των
παιδιών και του σπιτιού και. Οι σχέσεις τους ήταν
τυπικές. Άλλωστε, τις περισσότερες ώρες της ημέρας
εκείνος έλειπε από το σπίτι, λόγω της εργασίας του, με
αποτέλεσμα να μη βλέπει πολύ την οικογένειά του

30. Η πατριαρχική οικογένεια
 Πρόκειται για μία παλαιότερη αντίληψη
αγωγής σύμφωνα με την οποία οι γονείς (και
ιδιαίτερα ο πατέρας) αποφεύγουν
τις εκδηλώσεις αγάπης και τρυφερότητας
απέναντι στα παιδιά τους, τα κρατούν σε
απόσταση και τους επιβάλλουν πειθαρχία. Έχουμε
ένα μοντέλο πατριαρχικής οικογένειας, όπου ο
πατέρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος και
εξουσιαστής όλων.

31. Πώς παρουσιάζεται ο δάσκαλος
της Α΄ τάξης και γιατί;

32. Σαν διάβολος…
 O δάσκαλος πρόβαλε
στο κατώφλι·
κρατούσε μια μακριά
βίτσα και μου φάνηκε
άγριος, με μεγάλα
δόντια, και κάρφωσα
τα μάτια μου στην
κορφή του κεφαλιού
του να δω αν έχει
κέρατα· μα δεν είδα,
γιατί φορούσε καπέλο.

33. Ο δάσκαλος της Α΄ τάξης
Χαρακτηριστικά ΗΜέθοδόςτου
 Άγριος
 Αυστηρός
 Σκληρός
 Απόμακρος
 Αυταρχικός
 Ψυχρός
 Βίαιος
 Βία
 Ξυλοδαρμός
 Η βίτσα……..
 Απαρχαιωμένη και
ξεπερασμένη
τακτική

34. Με ποιες φράσεις μέσα από το κείμενο φαίνεται η
βασική αρχή της παιδαγωγικής εκείνης της εποχής;
πατέρας
 — Το κρέας δικό σου,
του ’πε, τα κόκαλα
δικά μου· μην τον
λυπάσαι, δέρνε τον,
κάμε τον άνθρωπο.

35. Με ποιες φράσεις μέσα από το κείμενο φαίνεται η
βασική αρχή της παιδαγωγικής εκείνης της εποχής;
- Έγνοια σου, καπετάν
Μιχάλη· έχω εδώ το
εργαλείο που κάνει
τους ανθρώπους,
είπε ο δάσκαλος κι
έδειξε τη βίτσα.
δάσκαλος

36. Με λίγα λόγια τότε…
 Η φράση σημαίνει ότι ο δάσκαλος μπορεί
να είναι όσο αυστηρός θέλει και μπορεί
να εφαρμόσει οποιαδήποτε μέθοδο κρίνει
σωστή, ώστε το παιδί να μάθει γράμματα.
Δηλαδή το σώμα του παιδιού είναι στη
δικαιοδοσία του δασκάλου.
 Η σύγχρονη παιδαγωγική απορρίπτει
αυτές τις ιδέες ως αντιπαιδαγωγικές και
βλαβερές.

37. Πώς παρουσιάζεται ο δάσκαλος
της Δ΄ τάξης και γιατί;

38. Ποια μέθοδο σπούδασε και ποιες ήταν
οι βασικές αρχές της;
Η Νέα Παιδαγωγική
Έπρεπε, λέει, ό,τι
μαθαίναμε να το βλέπαμε
και να το αγγίζαμε
ή να το ζωγραφίζαμε σ' ένα
χαρτί γεμάτο κουκκίδες.

39. Αρχές Νέας Παιδαγωγικής- ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
 Βάση κάθε μάθησης είναι η
εμπειρία και η πράξη
 Το σχολείο μετατρέπεται σε
εργαστήριο
 Αυτενεργός δράση του
μαθητή και πρωτοβουλία
 Το παιχνίδι υποκινεί τα
ενδιαφέροντα του μαθητή
 ψυχικές βάσεις για την
ολόπλευρη καλλιέργειά του
και την ελεύθερη ανάπτυξη
του.
 Ο δάσκαλος είναι
καθοδηγητής κι
εμψυχωτής
(Εd. Clarapede)
 )

40. Πώς τη φαντάζονταν οι μαθητές;
 Θαρρούσαμε πως θα 'ταν
καμιά νέα γυναίκα και την
έλεγαν Παιδαγωγική·
 η Παιδαγωγική έλειπε, θα
'ταν σπίτι.
 — Πού είναι, κυρ δάσκαλε,
ρώτησα, η Νέα
Παιδαγωγική; γιατί δεν
έρχεται στο σκολειό;
 Ήταν όμως και
πονηρούτσικος ο σύζυγος
της Νέας Παιδαγωγικής.

41. Τι εφάρμοζε στην πράξη;
• μας έδερνε κατάσαρκα
με το βούρδουλα
Βία
• μας έδινε βουρδουλιές
στ' αυτιά, ωσότου
έβγαινε αίμα.
Ξυλοδαρμός

42. • αταξίες δε θέλει, μήτε
γέλια, μήτε φωνές
στο διάλειμμα· και
σταυρό τα χέρια.
Αυστηρότητα
• «Δε λέω λόγια, θα
δείτε έργα!»
Απειλές

43. • μας ξεκούμπωνε, μας
κατέβαζε τα
πανταλονάκια
Προσβολές,
εξευτελισμός
• Μα για να καταλάβετε
καλύτερα, να κρατάει καθένας
σας κι από ένα αυγό· όποιος δεν
έχει αυγό, ας φέρει βούτυρο!
Πονηριά,
εκμετάλλευση

44. Ο δάσκαλος της Δ΄ τάξης
Χαρακτηριστικά
 Άγριος
 Αυστηρός
 Σκληρός
 Απόμακρος
 Αυταρχικός
 Ψυχρός
 Βίαιος
 Βάναυσος
 Πονηρός

45. … Αυτή ήταν για το δάσκαλο της
τετάρτης τάξης η Νέα Παιδαγωγική!
 Ο δάσκαλος λοιπόν της τελευταίας τάξης, που
ήταν και διευθυντής του σχολείου,
παρουσιαζόταν ως μοντέρνος, ως γνώστης και
φορέας των νέων μεθόδων της Παιδαγωγικής.
Φαίνεται όμως ότι ασπαζόταν τις μεθόδους μόνο
του ενός σκέλους της Νέας Παιδαγωγικής, δηλαδή
τις μεθόδους της νέας διδακτικής και αυτό
φαίνεται από τον τρόπο με τον οποίο έπρεπε κατά
τη γνώμη του να προσλαμβάνουν τα παιδιά τη
γνώση .
 ΑΛΛΑ…..

46.  Στην προκειμένη περίπτωση, από τη μια μεριά
αναγγέλλει ότι θα εφαρμόσει τις νέες παιδαγωγικές
μεθόδους που είχε σπουδάσει στην Αθήνα, αλλά από
την άλλη μεριά δεν τις εφαρμόζει στην τάξη στο σύνολό
τους. Βέβαια, παρακινεί τα παιδιά να χρησιμοποιούν τις
αισθήσεις τους και να μαθαίνουν μέσα από την
εμπειρία τους, αλλά φαίνεται να απορρίπτει το
ψυχολογικό ή συναισθηματικό μέρος (εφόσον τους
φέρεται με μεγάλη σκληρότητα και αυστηρότητα,
δέρνοντάς τους αλύπητα).
 Το αποτέλεσμα είναι ότι τα παιδιά δεν
αντιλαμβάνονται τη διαφορά της νέας μεθόδου σε
σχέση με τις παλαιότερες και θεωρούν ότι η Νέα
Παιδαγωγική είναι η γυναίκα του δασκάλου τους
(προσωποποίηση).
 Εξάλλου η απορία των παιδιών για το ποια είναι η Νέα
Παιδαγωγική είναι μια έμμεση κριτική για τη στάση του
δασκάλου.


47. Ωρολόγιο πρόγραμμα Δημοτικού ,
1894

48. Σύστημα Εκπαίδευσης
 Δασκαλοκεντρικό: Ο δάσκαλος ήταν η «αυθεντία» ,ο
απόλυτος ρυθμιστής της σχολικής ζωής και τάξης
 χωρίς διάλογο: 0 μαθητής αυθαδίαζε, όταν τολμούσε
να εκφράσει τη γνώμη του – ο διάλογος δεν
ενθαρρύνεται, αντιθέτως επιβάλλεται η φίμωση του
μαθητή.
 στόχος του ο σωφρονισμός των μαθητών:
νουθεσίες, απειλές, βάναυσος ξυλοδαρμός
 Η επικοινωνία, ο αυθορμητισμός των μαθητών
πνίγονται – «αταξίες δε θέλει, μήτε γέλια, μήτε φωνές
στο διάλειμμα», «και σταυρό τα χέρια».
Παραδοσιακό


49.  αυταρχισμός : επιβολή αυστηρών
«προδιαγεγραμμένων» κανόνων συμπεριφοράς
 προβολή ηθικοπλαστικών προτύπων μίμησης και
συμπεριφοράς που αντλούνταν από τη θρησκευτική
παράδοση, την ιστορία.
 Τα θρησκευτικά καθήκοντα επιβάλλονταν με απειλή
 Η συμπεριφορά των μαθητών και εκτός σχολείου
ήταν υπό επιτήρηση -«Και στο δρόμο, όταν δούμε τον
παπά, να του φυλούμε το χέρι

50. Σύγχρονο Οι μέθοδοι αυτές είναι
απαράδεκτο να
εφαρμόζονται σε μία
σχολική κοινότητα. Οι
μαθητές ως
ανθρώπινα όντα με
ευαισθησίες και όνειρα
δεν είναι δυνατόν να
προσβάλλονται, να
τραυματίζονται
ψυχικά καθώς ζουν σε
ένα περιβάλλον
τρομοκρατίας,
απειλών, χειροδικίας.
 Παιδοκεντρικό
 με διάλογο
 Σεβασμός στο παιδί
 στόχος του η ελεύθερη
ανάπτυξη της
προσωπικότητας των
μαθητών
 ο ρόλος του δασκάλου
καθοδηγητικός,
ενισχυτικός,
υποστηρικτικός

51. ΤΟΤΕ ΤΩΡΑ

52. Τότε Τώρα

53. Τότε Τώρα

54. Τότε Τώρα

55. Τότε Τώρα

56. Τότε Τώρα

58. Όταν ο Δάσκαλος είναι δημοκρατικός και όχι
αυταρχικός
 Προσφέρει ιδέες χωρίς να τις επιβάλλει.
 Στην τάξη του επικρατεί κλίμα συνεργασίας και όχι φόβου ή
καταναγκασμού.
 Επιτρέπει σε όλους να συνεισφέρουν στη γνώση, μη θεωρώντας
ότι η γνώση προσφέρεται αποκλειστικά από τον ίδιο.
 Όλοι οι μαθητές νοιώθουν υπεύθυνοι, και ο ίδιος είναι
απαλλαγμένος από την αποκλειστική υπευθυνότητα.
 Στην τάξη του τα διδακτικά βιβλία δεν χρησιμοποιούνται ως το
μοναδικό κέντρο γνώσης.
 Οι μαθητές του χειραφετούνται μέσα από την ικανοποίηση που
προσφέρει η μάθηση, χωρίς να χειραγωγούνται από τον ίδιο.
 Ο τόνος της φωνής του παραπέμπει σε πρόσκληση και όχι σε
εντολή.
 Ενθαρρύνει και επιβραβεύει αποφεύγοντας την τιμωρία.
 Δίνει προτεραιότητα στη βιωματική μάθηση και όχι στις σχολικές
εργασίες.
 http://chalkou.blogspot.gr/2009/06/blog-post_05.html

59. Στοιχεία Τεχνικής/ Μορφής
 Γλώσσα
 Ύφος
 Σχήματα λόγου
 Τεχνικές αφήγησης
 Αφηγηματικοί τρόποι

60. Γλώσσα
Απλή δημοτική
 ΚΑΙ
 Λέξεις της κρητικής
διαλέκτου (ιδιωματισμοί).
π.χ σκολειό, σφαγάρι, χτίρι,
περφάνια, κάμε, παρέδωκε
θωράς, αντρειευόμουν,
τυλιγαδίζουν
 ταιριαστή με την ηλικία και
την καταγωγή του μικρού
μαθητή.
 Ζωντανή, εκφραστική

61. Ύφος
Τι είναι γενικά:
 είναι ο ιδιαίτερος
τρόπος µε τον οποίο
χρησιμοποιεί κάποιος τη
γλώσσα αξιοποιώντας
τα ποικίλα µέσα που
αυτή προσφέρει, για να
περάσει µε τον καλύτερο
τρόπο το µήνυµά του. Το
ύφος εξαρτάται από την
επικοινωνιακή
περίσταση του λόγου,
τον τόπο, το χρόνο, τα
πρόσωπα.

62. Για παράδειγμα…
Απλό, λιτό, οικείο Λεξιλόγιο καθηµερινό και κατανοητό,
Ζωντανό, γλαφυρό,
παραστατικό, λογοτεχνικό
Ευθύς λόγος, διάλογος, χρήση παραδειγµάτων
και σχηµάτων λόγου
Επίσηµο/ τυπικό/ σοβαρό γ΄ ρηµατικό πρόσωπο, παθητική σύνταξη
Χιουµοριστικό Το κείµενο περιέχει στοιχεία που προκαλούν το
γέλιο.
Ειρωνικό Λέξεις ή φράσεις που κοροϊδεύουν πρόσωπα
και καταστάσεις, χρήση εισαγωγικών ή
θαυµαστικών, υπαινιγµοί.
Λαϊκό Λέξεις ή φράσεις που ανήκουν στην αργκό, στη
γλώσσα του περιθωρίου ή σε διαλέκτους.
Λόγιο Λέξεις που προέρχονται από την καθαρεύουσα
ή την αρχαία ελληνική.
Επιστημονικό Ειδικό λεξιλόγιο (ορολογία).
Προφορικό Λέξεις ή φράσεις που χρησιµοποιούνται
συνήθως στον καθηµερινό προφορικό λόγο.
Διδακτικό, προτρεπτικό Χρήση υποτακτικής ή προστακτικής.

63. Στο κείμενο μας το ύφος είναι…
Εννοείται πως
πολλές από τις
παραπάνω
περιπτώσεις
ύφους
µπορούν να
συνυπάρχουν
σε
ένα µόνο
κείµενο.
 Απλό
 Λιτό
 Καθημερινό
 Λαϊκό
 Γλαφυρό
 Ζωηρό
 Παραστατικό
 Γοργό
 Ειρωνικό
 χιουμοριστικό

64. Σχήματα λόγου
 Είναι εκφραστικοί τρόποι διαφορετικοί από τους
κανονικούς, ως προς τη θέση των λέξεων (αλλάζει η
κανονική σειρά που έχουν στο λόγο), ως προς τη
σημασία τους (λέγονται με διαφορετική σημασία) κτλ.
Αυτοί οι τρόποι ονομάζονται σχήματα λόγου και έχουν
διάφορες ονομασίες (παρομοιώσεις, μεταφορές κτλ.).
Με τα σχήματα λόγου ο ποιητής (και όποιος άλλος
χειρίζεται το λόγο: πεζογράφος, ρήτορας κ.ά.)
πετυχαίνει να γίνει ο λόγος του πιο εκφραστικός και
παραστατικός, πιο ζωντανός, και έτσι να προσελκύσει
περισσότερο την προσοχή μας, να τυπωθεί στην ψυχή
μας πιο ζωηρά, πιο εντυπωσιακά (ειδικά ο λογοτέχνης
πετυχαίνει επιπλέον τον καλλωπισμό του λόγου του).

65. Για παράδειγμαΠαρομοίωση όταν συγκρίνουμε δύο πρόσωπα ή πράγματα ή φαινόμενα που
έχουν ομοιότητα μεταξύ τους, (αρχίζει με τις λέξεις σαν, καθώς,
όπως και με το σαν να σκληρή καρδιά σαν πέτρα.
Μεταφορά η σημασία μιας λέξης που δε χρησιμοποιείται κυριολεκτικά.
Είναι χρυσό παιδί (= όχι από χρυσάφι, βέβαια, αλλά πολύ καλό).
Αντίθεση συσχετίζονται στην ίδια περίοδο,/στίχο/στροφή δύο έννοιες ου
έχουν εντελώς διαφορετική/ αντίθετη σημασία
Υπερβολή όταν μια κατάσταση μεγαλοποιείται για να προκαλέσει
μεγαλύτερη εντύπωση. Έφαγε μόνος του ένα αρνί.
Ασύνδετο όταν όροι πρότασης ή προτάσεις μπαίνουν η μία μετά την άλλη
χωρίς σύνδεσμο (με κόμμα). Ήρθε, είδε, έφυγε.
Ειρωνεία κάποιος θέλει να αστειευθεί η να χλευάσει κάποιον άλλο
χρησιμοποιώντας σκόπιμα λέξεις ή φράσεις που έχουν
διαφορετική ή αντίθετη σημασία απ' ό,τι έχει στο νου του. Τι
ωραία συμπεριφορά!’
προσωποποίηση αποδίδονται ανθρώπινες ιδιότητες σε ζώα/
αντικείμενα/αφηρημένες έννοιες.
Ο Όλυμπος και ο Κίσαβος, τα δυο βουνά μαλώναν.
επανάληψη

66. Σχήματα λόγου στο κείμενό μας…
Μεταφορές Παρομοιώσεις
 - μαγικά μάτια
 πολύβουο, γεμάτο μέλι
και μέλισσες μυαλό
 κάρφωσα τα μάτια
μου
 Έδεσα κόμπο την
καρδιά μου
 Τα μάτια σας τέσσερα
 σαν ένα μικρό
καταστολισμένο σφαγάρι
 Σαν κρανία

67. Προσωποποίηση Εικόνες
 η Παιδαγωγική έλειπε,
θα 'ταν σπίτι.
 Ασύνδετο σχήμα
 με τα μαγικά πάντα
μάτια…με κόκκινες
φούντες στα πόδια)
 Ο πύργος των
παππούδων
 Η εικόνα του
δασκάλου με τη βίτσα
στο χέρι
 Η εικόνα του
ξυλοδαρμού

68. Ειρωνεία
 κι είχε φέρει, λέει, μαζί
του τη Νέα
Παιδαγωγική.
 — Πού είναι, κυρ
δάσκαλε, ρώτησα, η
Νέα Παιδαγωγική;
γιατί δεν έρχεται στο
σκολειό;

 Υπάρχει διάχυτη
ειρωνεία και
σαρκασμός
απέναντι στην
περιγραφή και στη
στάση του
δασκάλου, που
υποτίθεται ότι φέρνει
τη Νέα Παιδαγωγική
και οι μαθητές δεν τις
αντιλαμβάνονται και
νομίζουν ότι είναι η
γυναίκα του

69. Ειρωνεία
Μα για να καταλάβετε
καλύτερα, να κρατάει καθένας
σας κι από ένα αυγό· όποιος δεν
έχει αυγό, ας φέρει βούτυρο!
 Ο θαλασσοπόρος και
εξερευνητής Χριστόφορο
Κολόμβο προσπαθεί να αποδείξει
πως ναι μεν αυτό που έκανε ήταν
εύκολο, αλλά εύκολο, επίσης,
ήταν και το στήσιμο ενός
βρασμένου αυγού στο τραπέζι.
 Όταν οι συνδαιτυμόνες
απάντησαν ότι είναι αδύνατον
το αυγό να σταθεί όρθιο, ο
Κολόμβος πήρε στα χέρια ένα
βρασμένο αυγό και σπάζοντάς
το ελαφρά το έστησε. «Βλέπετε»,
τους είπε, «η σκέψη είναι
δύσκολη».
 Ο δάσκαλος απαιτεί
από τους μαθητές να
του φέρουν
φαγώσιμα δώρα-
θυμίζει επαίτη,
ζητιάνο.


70. Χιούμορ
 όταν αναφέρεται στο
δάσκαλο της α΄
τάξης και τον
φαντάζεται με κέρατα
 Όταν αναφέρεται στη
Νέα Παιδαγωγική και
την ταυτίζει με
γυναίκα

71. Αφηγηματικοί τρόποι (1)
 Περιγραφή
 Υπάρχουν σύντομες περιγραφές του μικρού
παιδιού πριν πάει στο σχολείο, του πρώτου
δασκάλου, και του δασκάλου της τετάρτης
Δημοτικού, που κάνουν το κείμενο πιο
παραστατικό και ζωντανό.
 « μ’ ένα κόκκινο μάλλινο σκούφο στο κεφάλι και
τσαρουχάκια με κόκκινες φούντες στα πόδια, »
 « μπήκαμε σ’ ένα παλιό χτίρι, με μια φαρδιάν αυλή, με
τέσσερις μεγάλες κάμαρες στις γωνιές κι ένα
κατασκονισμένο πλατάνι στη μέση»
 «Κοντοπίθαρος, μ' ένα γενάκι σφηνωτό, με γκρίζα πάντα
θυμωμένα μάτια, στραβοπόδης.»

72. Αφηγηματικοί τρόποι (2)
 Διάλογος
 ανάμεσα στον πατέρα και τον πρώτο δάσκαλο
 ανάμεσα στο μικρό μαθητή και το δάσκαλο της
τετάρτης.
 — Το κρέας δικό σου, του ’πε, τα κόκαλα δικά μου· μην
τον λυπάσαι, δέρνε τον, κάμε τον άνθρωπο.
 — Έγνοια σου, καπετάν Μιχάλη· έχω εδώ το εργαλείο
που κάνει τους ανθρώπους, είπε ο δάσκαλος κι έδειξε τη
βίτσα.
 μας πληροφορεί για τη συναισθηματική
κατάσταση των ηρώων, το ύφος τους , κάνει το
κείμενο πιο ζωντανό και παραστατικό

73. Αφηγηματικοί τρόποι (3)
 Αφήγηση :
- Επειδή αφηγείται σε α΄ πρόσωπο (εγώ) λέγεται
πρωτοπρόσωπη και μας επιτρέπει να
χαρακτηρίσουμε το κείμενο ως αυτοβιογραφικό
- παρουσιάζει τα γεγονότα με χρονολογική σειρά.
- Επειδή συμμετέχει στην ιστορία την οποία
αφηγείται είτε ως πρωταγωνιστής (είτε ως
παρατηρητής ή αυτόπτης μάρτυρας) λέγεται
ομοδιηγητικός αφηγητής