MICRO L6.2022 -2023 o

1. ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ЗАРДАЛ
1. Зардал ба ашиг
2. Үйлдвэрлэлийн зардал богино хугацаанд.
3. Үйлдвэрлэлийн зардал урт хугацаанд.
4. Бүтээгдэхүүн ба зардлын хамаарал

2. 1. Зардал ба ашиг
Алдагдсан боломжийн зардал
• Зардлын тухайн ярихад алдагдсан боломжийн
өртөгтэй холбоотой болдог
• Ямар нэг бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэхийн тулд нөгөө
бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлээс татгалзах хэрэгтэй
болно
• Өөрөөр хэлбэл орлого олох өөр боломжоос
татгалзсан гэсэн үг
• Үүнийг алдагдсан боломжийн зардал гэдэг

3. Эдийн засгийн болон тооцооны ашиг
• Аливаа бизнесийн гол зорилго бол хамгийн их ашиг
олох явдал
• Ашиг нь нийт орлого ба нийт зардлын зөрүүгээр
тодорхойлогдоно
• Эдийн засагчид ба нягтлангууд ашгийг өөрөөр
тооцдог
• Энэ нь зардлын тооцоотой холбоотой

4. Нийт зардал :
• Гадаад (ил) болон дотоод ( далд) гэж ангилж болно
• Гадаад зардал (ил) нь пүүсээс гадны этгээдэд төлж
байгаа төлбөр шаардсан зардлыг хэлж байна
• Дотоод зардал ( далд) нь пүүсээс гадагш чиглэсэн
төлбөр нэхэмжилдэггүй зардал байдаг.

5. Эдийн засгийн ашиг
• Нийт орлогоос (TR=P∙Q) нийт зардлыг буюу гадаад
болон дотоод зардлын нийлбэрийг хасч гарна
НББ-ийн буюу тооцооны ашиг
• Нийт орлогоос (TR=P∙Q) гадаад зардлыг хасч гарна

7. Хэвийн ашиг
• Дээрх 2 ашгийн хажуугаар хэвийн ашиг гэсэн
ойлголт байдаг
• Энэ нь тухайн үйлдвэрлэгчийг өөрийн бизнесээ
зогсоолгүй эрхэлж байхад шаардагдах ашгийн
хамгийн бага хэмжээг хэлнэ
• Өөрөөр хэлбэл эдийн засгийн ашиг тэг байх үеийг
хэлнэ
• Иймд хэвийн ашиг дотоод зардлын элемент болдог

9. 2.Үйлдвэрлэлийн зардал богино хугацаанд.

21. Дундаж зардал тодорхойлох нь
Үйлдвэрлэлийн дундаж зардлыг тооцсоноор нэгж
бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний нэг нэгжийг үйлдвэрлэхэд
ямар хэмжээний зардал гарч байна вэ? гэдгийг
тодорхойлдог.
Тогтмол болон хувьсах, нийт зардлуудын хувьд тус
бүрд нь дундаж зардлыг тооцдог.

40. Ахиу болон дундаж зардлуудын хамаарал
1.MC < ATC = AC үед Q ↑ , AC ↓
2. MC = AC үед Q ↑ , AC min
3. MC >ATC = AC үед Q ↑, AC ↑
4. MC <AVC үед Q ↑ , AVC ↓
5. MC = AVC үед Q ↑ , AVC min
6. MC > AVC үед Q ↑ , AVC↑

50. 3. Үйлдвэрлэлийн урт хугацааны зардал

51. Урт хугацаанд пүүсүүд нь техник , технологио
шинэчилэх замаар үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлсийн
тасралтгүй нэмэгдүүлэх бүрэн боломжтой бөгөөд
нэгж бүтээгдэхүүн,үйлчилгээний үйлдвэрлэлд гарах
дундаж зардлаа мөн бууруулах боломжтой болдог.
Үйлдвэрлэлийн урт хугацаанд дундаж нийт зардал
нь капиталын тухайн түвшин бүрийн богино
хугацааны дундаж зардлын муруйнуудын
нийлэмжээс бүрдэнэ.

53. Пүүс үйлдвэрлэлийн урт хугацаанд ажиллаж
байгаа бөгөөд капиталын түвшин К1 үед дундаж
зардлын хэмжээ АТС1 байсан гэж үзье.
Пүүс үйлдвэрлэлийн тоног төхөөрөмжөө
шинэчилж нэмэгдүүлж К3 түвшинд хүргэснээр
түүний дундаж зардлын хэмжээ харгалзан АТС3
хүртэл буурсан байна.

54. Харин пүүс техник ,технологио шинэчлэх замаар
өргөжин томрох тусам үйлдвэрлэлийн зардал
аажимдаа өсөх хандлагатай байдаг.
Энэ нь пүүсийн хэт томролтоос үүдэлтэй хүнд
суртал удирдлагын олон шат дамжлага шийдвэр
гаргалтын хурд ,нөөцийн асар их эрэлт , ажил
үүргийн хувиарлалт ажлын цалгардалт зэрэгтэй
холбоотой.

58. Пүүсийн үйлдвэрлэлийн урт хугацаанд техник
тоног төхөөрөмжөө нэмэгдүүлж технологио шинэчлэх
замаар өргөжин томорсноор нэгж бүтээгдэхүүн
үйлчилгээний үйдвэрлэлийн зардал буюу дундаж
зардлаа бууруулж чадаж байна уу? үгүй юу? пүүсийн
өргөжилтийн хэмнэлт ба үр ашгийг тодорхойлдог.

59. Өргөжилтийн үр өгөөж
• Үйлдвэрлэлээ өргөжүүлснээр дундажзардлыг
бууруулж чадаж байвалөргөжилтийн өсөх үр
өгөөжтэй
m Q > f (m K , m L) → ATC = AC ↓
• Тогтмол байвал өргөжилтийн тогтмол үрөгөөжтэй
m Q = f (m K , mL) →ATC = AC const
• Ихэсгэж байвал өргөжилтийн буурах үрөгөөжтэй
гэнэ
m Q < f (m K , mL) → ATC = AC ↑

71. 4.Бүтээгдэхүүн ба зардлын хамаарал
Богино хугацаанд үйлдвэрлэлийн тогтмол хүчин
зүйлийн хэмжээг өөрчлөх боломжгүй тул хувьсах
хүчин зүйлийн хэмжээг удирдах замаар бүтээгдэхүүн,
үйлчигээний үйлдвэрлэлийн хэмжээг өөрчилдөг.
Иймээс нэмж үйлдвэрлэгдэж байгаа бүтээгдэхүүн
үйлчилгээний зардал нь түүнийг үйлдвэрлэхэд
ашиглагдаж байгаа хувьсах хүчин зүйлийн бүтээмжээс
шууд хамаарч байдаг.

74. Бүтээгдэхүүн болон зардлуудын хамаарал
1.MPL↑ , MC ↓
2. MPLmax , MC min
3. MPL↓ , MC ↑
4. APL↑ , AVC ↓
5. APLmax , AVC min
6. APL↓ , AVC ↑

78. АНХААРАЛ ТАВЬСАНД
БАЯРЛАЛАА