Қазіргі замандағы білім беру және оның даму тенденциялары

1. Топ:6В01513-БИОЛОГИЯ (6/1)
Орындаған:Салимова Б.А.
Тексерген:Курсабаев М.К.
Қазіргі замандағы білім беру және
оның даму тенденциялары
Абай атындағы қазақ ұлттық педагогикалық университеті

2. ЖОСПАР:
1. Қазіргі таңдағы білім беру жүйесі
2. Білім беру жүйесінің аспектілері
3. Функционалдық сауаттылық

3. БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІ
Жаһандану үрдістерінің ықпалымен XXI
ғасырға адамзат үлкен ғылыми-
техникалық жетістіктерімен жетіп
отырғаны белгілі.
НЕЛІКТЕН??
Неліктен қоғам өркендеген сайын
мұндай жағымсыз әлеуметтік
құбылыстар азая түспейді? Осындай
қарама-қайшылықтардың себептері
неде?
Дегенмен, осындай жағымды
жетістіктерге қарамастан қоғамда
тастанды балалардың көбеюі,
жасөспірімдер арасындағы
қатыгездік, суицид мәселелері,
қылмыскерлер санының артуы,
зорлық-зомбылық пен лаңкестіліктің
өсуі, т.б. жағымсыз әлеуметтік
құбылыстар жиіленіп бара жатқаны
байқалуда.

4. Бұл парадокстың басты
себептері – адамдардың
құндылықтық бағдарларының
өзгеруі, рухани-адамгершілік
қағидаларының әлсірей
бастауы, соның салдарынан
азаматтық сана-сезім мен
әлеуметтік жауапкершіліктің
жеткіліксіз деңгейде дамуы.
Сондықтан ХХІ ғасырда
өндірістік, әлеуметтік
қатынастардың күрделенуіне
қатысты адами ресурс сапасын
жақсарту мәселесі өзектеніп,
білім беру ұғымына деген
көзқарас әлемдік деңгейде
өзгере бастады, себебі:
- БІЛІМ БЕРУ - ХХI ҒАСЫРДЫҢ
СТРАТЕГИЯЛЫҚ БАСЫМДЫҒЫ;
- БІЛІМ БЕРУ - МЕМЛЕКЕТТІҢ
ӨРКЕНДЕУІНІҢ МАҢЫЗДЫ ҚОЗҒАУШЫ
КҮШІ;
- БІЛІМ БЕРУ - МЕМЛЕКЕТ
БӘСЕКЕЛЕСТІГІН САҚТАУДЫҢ НЕГІЗГІ;
- БІЛІМ БЕРУ - МЕМЛЕКЕТТІҢ АДАМИ
КАПИТАЛЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ
ІРГЕТАСЫ;
- БІЛІМ БЕРУ - ӘР ТҰЛҒА ҮШІН ДЕ, ҚОҒАМ
ҮШІН ДЕ БАҒА ЖЕТПЕС ҚҰНДЫЛЫҚ;
- БІЛІМ БЕРУ - АДАМНЫҢ ТҰЛҒАЛЫҚ ЖӘНЕ
КӘСІБИ ДАМУЫНЫҢ БАСТЫ ФАКТОРЫ.

5. - Кең мағынадағы білім беру - жеке тұлғаның өз өмірлік жолын құзырлы таңдау мүмкіншіліктерін кеңейтуге және
өзін-өзі дамытуға бағытталған үрдіс. (А.Г.Асмолов).
- Білім беру - жеке тұлғаның әлеуметтік жетілуі мен жеке өсуі қамтылатын, оның қабілеттіліктері мен мінез-
құлқын жетілдіру үрдісі және нәтижесі (ЮНЕСКО, 1997) .
- Білім беру – жеке тұлға мен қоғам мүддесі үшін жүргізілетін педагогикалық тұрғыдан ұйымдастырылған
әлеуметтендіру үрдісі. (Педагогикалық энциклопедия, 1999).
Білім беру – адам, қоғам, мемлекет мүддесіне, мақсатына бағытталған тәрбие және оқыту үрдісі (В.А.Сластенин).

6. БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ АСПЕКТІЛЕРІ
Білім беру ұғымының ауқымы кеңейген сайын, оның мазмұны да жан-жақты зерттеле
бастады. Білім берудің әлеуметтік мәнін ашуда «білім беру философиясы» деген ұғым
кеңінен талқылануда. Қазіргі қоғам дамуындағы саяси, әлеуметтік, мәдени өзгерістер білім
беру саласына тікелей әсерін тигізіп, оның маңыздылығын арттыра түсті. Білім беру
ұғымының күрделілігі, көпжақтылығы оны жан-жақты қарастыруды қажет етеді. Білім беру
философиясының белгілі теоретигі Б.С. Гершунский білім беру ұғымын 4 аспектіде
қарастыруға болатынын атап көрсетеді:
- білім беру құндылық ретінде;
- білім беру жүйе ретінде;
- білім беру үрдіс және іс-әрекет ретінде;
- білім беру нәтиже ретінде.

7. Құндылық
Білім беру
жүйесі
Үрдіс және
іс-әрекет
Адам санасында аталған
құндылықтарға деген
көзқарас білім беру
жүйесі арқылы
қалыптасатыны анық.
Білім беру мекемелерінде
алған білімдері мен
тәрбиесі арқылы әр адам
әлеуметтік қатынастарға
бейімделіп, қоғамда өз
орнын табуға мүмкіндік
алады. Сондықтан да
білім беру немесе әр
жеке тұлға үшін білім алу
үлкен құндылық болып
есептеледі.
Дәстүрлі түсінігіміз
бойынша білім беру
дегеніміз деңгейлерімен,
кәсіптік бағыттарымен
ерекшеленетін білім беру
мекемелерінің (мемлекеттік
және мемлекеттік емес)
жүйесі. Бірақ білім беру
мекемелерінің мұндай алуан
түрлілігі оны әлі жүйе деп
қабылдауға негіз бола
алмайды. Себебі жүйе
дегеніміз кез келген
объектілердің кездейсоқ
жиыны емес, олардың
элементтерінің өзара
сәйкестендіріліп
байланысқан жиынтығы.
Білім берудің мәні –
мақсаттан нәтижеге қарай
жылжу үрдісі. Үрдіс деген
сөздің өзі латын тілінен
аударғанда (processus –
қозғалу, жылжу) – бір
нәрсенің дамуындағы
құбылыстардың,
жағдайлардың біртіндеп
өзгеруі; қандай болмасын
нәтижеге қол жеткізудегі іс-
қимылдар жиынтығы деген
мағынаны білдіреді.
Білім беру – педагог пен
оқушы, студент арасындағы
қарым-қатынас үрдісі.
Нәтиже
Білім беру нәтиже ретінде:
сауаттылық – білімділік -
кәсіби кұзыреттілік -
мәдениет - діл (менталитет).
Білім беруді сапалық
жағынан қарайтын болсақ ол
тек құндылық, жүйе, үрдіс
немесе іс-әрекет емес. Білім
беруді нәтиже ретінде де
қарастыра алу маңызды. Оқу-
танымдық үрдіс барысында
әр адам білімнің бір сапалық
деңгейіне жетеді, ол оның
нақты бір көлемдегі білімді
игеруінің нәтижесі

8. БІЛІМ БЕРУ
ДЕҢГЕЙЛЕРІ:
Білім беру мекемелері
төмендегідей деңгейлер
бойынша сарапталады:
1) мектепке дейінгі тәрбие мен
оқыту;
2) бастауыш білім беру;
3) негізгі орта білім беру;
4) орта білім беру (жалпы орта
білім беру, техникалық және
кәсіптік білім беру);
5) орта білімнен кейінгі білім
беру;
6) жоғары білім беру;
7) жоғары оқу орнынан кейінгі
білім беру.
БІЛІМ БЕРУ МЕКЕМЕЛЕРІ:
қарастырылып отырған білім беру деңгейлері әр түрлі типті мекемелерде
жүзеге асырылады.
1) Мектепке дейiнгi тәрбиелеу отбасында немесе бiр жастан бастап мектеп
жасына жеткенге дейін мектепке дейiнгi ұйымдарда жүзеге асырылады (30
бап).
2) Орта бiлiм беру ұйымдарының негiзгi түрлерi жалпы білім беретін мектеп,
шағын жинақталған мектеп, гимназия, лицей, бейiндiк мектеп болып табылады
(31бап).
3) Техникалық және кәсіптік білім беру негізгі орта және (немесе) жалпы
орта білім беру базасында училищелерде, колледждерде және жоғары
колледждерде жүзеге асырылады (32 бап).
4) Орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламалары колледждерде
және жоғары колледждерде іске асырылады (33 бап).
5) Жоғары оқу орындарының негiзгi түрлерiне ұлттық зерттеу университеті,
ұлттық жоғары оқу орны, зерттеу университеті, университет, академия,
институт және оларға теңестiрiлгендер (консерватория, жоғары мектеп,
жоғары училище) жатады ( 35 бап).
6) Жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру жоғары оқу орындарының
магистратурасы мен докторантурасында,

9. Функционалдық сауаттылық дегеніміз – адамдардың әлеуметтік, мәдени, саяси және
экономикалық қызметтерге белсене араласуы, яғни бүгінгі жаһандану дәуіріндегі заман
ағымына, жасына қарамай ілесуі, адамның мамандығын әрдайым жетілдіріп отыруы,
сондай-ақ өмір бойы білім алуына ықпал ететін базалық фактор. Функционалдық
сауаттылық- оқушылардың мектепте алған білімдерін өмірде тиімді қолдануына үйрету.
Меңгерілген білімнің практикалық құндылығын арттыру мақсатында
оқушылар бойында қажетті сапаларды қалыптастыру үшін олардың
функционалдық сауаттылығын дамыту қажеттілігі заман талабына
айналды. .

10. PISA ҚАЗАҚСТАН
Қазақстан PISA бағдарламасы бойынша зерттеуге 2009 жылы бірінші рет қатысып, соның
нәтижесінде оқушылардың функционалдық сауаттылықтарын дамыту мәселесі өзектене түсті. Осыған
байланысты мектептердің де әлеуметтік мәні қоғамның ең басты құндылығы болып саналатын
өскелең ұрпаққа сапалы білім мен тағылымды тәрбие беретін, оқушылардың шығармашылығын
шыңдап, олардың тұлғалық қасиеттерін қалыптастыратын мекеме ретінде кеңейе түсті. Бірақ осындай
жауапты міндеттерді қазіргі мектептер қаншалықты толық атқарып жатқаны туралы қанағаттанарлық
жауап беру қиындық туғызады. Себебі, білім мен тәрбие үрдістерінде кеткен олқылықтар нәтижесінде
қоғам дамуында көптеген қарама-қайшылықтар орын алуда

12. ҚОРЫТЫНДЫ:
ҚАЗІРГІ ЗАМАН ТАЛАБЫНА САЙ, ӘР МҰҒАЛІМ, ӨЗ БІЛІМІН ЖЕТІЛДІРІП, ЕСКІ
БІРСАРЫНДЫ САБАҚТАРДАН ГӨРІ, ЖАНА ТАЛАПКА САЙ ИННОВАЦИЯЛЫК
ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ӨЗ САБАҚТАРЫНДА КҮНДЕЛІКТІ ПАЙДАЛАНСА, САБАК
ТАРТЫМДЫ ДА, МƏНДI, ҚОНЫМДЫ, ТИIМДI БОЛАРЫ СӨЗСІЗ.
К.Д.УШИНСКИЙ

13. НАЗАРЛАРЫҢЗҒА
РАХМЕТ!