1. 20-11-17
1
• Eric Corijn
•Vrije Universiteit Brussel
Lerende steden als
basis voor wereldburgerschap
Rescaling the planet / remodelling the city De context:
Mondialisering is verstedelijking
De stad is de wereld!
1900: 10% in de stad (220 miljoen)
1970: 37% in de stad
2000: 50% in de stad
2025: 75% in de stad (5 miljard)
West Europa: 82% verstedelijkt
Latijns Amerika: 78% verstedelijkt
Japan/Korea 78% verstedelijkt
USA: 77% verstedelijkt
Rusland: 75% verstedelijkt
eacorijn@vub.ac.be
De grootstad is de wereld
In 1900: 11 steden van 1 miljoen
In 1960: 166 steden van 1 miloen
19 meer dan 5 miljoen
In 2015: 545 steden van 1 miljoen
14 meer dan 20 mijoen
In 2030: 750 steden van 1 miljoen
waarvan 150 in China
Dus: urbanisatie
metropolitanisering
eacorijn@vub.ac.be
Stad in Europa
70 metropolen van meer dan 1 miljoen
36 steden van meer dan 1 miljoen
52 steden van tussen 500.000 en 1 miljoen
497 steden van meer dan 150.000
= ruim meer dan helft bevolking
Thus: urbanisatie
metropolitanisering
eacorijn@vub.ac.be
De grootstad is de wereld

2. 20-11-17
2
The renewal
of the
metropolitan
growth
Relative economic
performances vs. national
or sub-national reference
De stad maakt ook de wereld
Steden als innovatiecentra
Zie Castells & Hall, Taylor, Sassen etc.
“information technology”
zaken / diensten
culturele industriën
Gemengde postindustriële functies
Space of flows
Netwerk van metropolitane knopen
De stad: van uitzondering naar norm
eacorijn@vub.ac.be
eacorijn@vub.ac.be

3. 20-11-17
3
The city is the worldNieuwe geografie
eacorijn@vub.ac.be
kern – periferie
19 % van gebied
van EU 27 + 2
(N. en Zw.)
60 % bevolking
72 % van BBP
internationalisering
connectiviteit
Nieuwe geografie
eacorijn@vub.ac.be

4. 20-11-17
4
eacorijn@vub.ac.be
Middeleeuwen
user: Kopiersperre /
wikipedia
… a world of
networked cities.
Wereld (systeem)
Natie-Staat
Steden
EUROPA
Glocalisering
Netwerken
Wereld
(systeem)
Europa
Natie-Staat Steden
Wereld als stedennetwerk
eacorijn@vub.ac.be
Wereld (systeem)
Natie - Staat
Steden
EUROPA

5. 20-11-17
5
De wereldproblemen aanpakken
3 systemische uitdagingen
Die zich niet meer
vanzelf zullen oplossen
Dus toenemende
polarisatie
Ken Douglas / flickr
Mondiale agenda 1:
Verhouding met de natuur
❚ Ecologische voetafdruk
❚ Eco-uitdaging
❚ Climate change
footprintnetwork.org jean pierre candelier / flickr

6. 20-11-17
6
Mondiale agenda 2:
Sociale ongelijkheid
ryan seyeau / flickr
Mondiale agenda 3:
Cosmopolitische
stedelijkheid
❚Migratie/Vluchtelingen
❚Superdiversiteit
❚Multicultuur
❚Intercultuur Rudi Janssens
Meertaligheid in Brussel
www.cosmopolis.be
TB 2001 TB 2005 TB 2013
Frans 95,5% Frans 95,6% Frans 88,8%
Nederlands 33,3% Engels 34,4% Engels 29,7%
Engels 33,3% Nederlands 28,3% Nederlands 23,1%
Arabisch 10,1% Spaans 7,4% Arabisch 17,9%
Duits 7,1% Arabisch 6,6% Spaans 8,9%
Spaans 6,9% Italiaans 5,7% Duits 7,0%
Italiaans 4,7% Duits 5,6% Italiaans 5,2%
Turks 3,3% Turks 1,4% Turks 4,5%
Taalbeheersing (zeer goed/excellent)
Bron: Janssens, 2013 (Taalbarometer I en II, III)
Meertaligheid in Brussel
Thuistaal TB 2001 TB 2005 TB 2012
Nederlands 9,1% 6,8% 5,4%
Frans 51,7% 56,4% 33,6%
Tweetalig (N-F) 10,1% 8,7% 14,1%
Nieuw tweetalig
(Fr + andere taal)
9,4% 11,4% 14,9%
Andere taal 19,7% 16,7% 32,0%
Totaal 2500 2500 2500
Bron: Janssens, 2013 (Taalbarometer I en II, III)
61%
www.cosmopolis.be

7. 20-11-17
7
Breughel 1563
Voor de (groot)steden
is dat een dringende agenda
❚ Duurzaam stedelijk ecosysteem
❚ Urban commons : Het recht op de stad
❚ Stedelijkheid als postnationaal samenleven
Transitie 1
De duurzaamheidstransitie:
Ruimtelijke ordening: blauwe/groene structuren
Infrastructuren: water, energie…
Mobiliteit
Habitat, pollutie, gezondheid
Voedsel
Een duurzaam sociaal ecosysteem ontwerpen
Transitie 2
Van sociale ongelijkheid
naar gemeengoed:
Ongelijkheid versus kansenongelijkheid
Openbare dienst en overheidsdienst
Fiscaliteit
Sociale alternatieven, cohesie en solidariteit
Kleine revoluties
Herverdeling + de commons uitbouwen
Transitie 3
Samenleven in diversiteit:
Een stad is geen land
Gemeenschappen en Samenleving
Intercultuur (belang van de kunsten)
Governance, nieuwe democratie
De postnationale samenleving
Stedelijkheid als werkplaats
❚ Globaal-lokale nexus
❚ Sense of urgency
❚ Wereldburgers worden

8. 20-11-17
8
Convening September 10-12, 2016 in The Hague
Een stad is geen land
Nationale Cultuur
traditie
identiteit
representatie
Densiteit
Gelaagdheid
Diversiteit
Metabolisme
Democratie
Stedelijke Cultuur
programma/project
hybride
participatie
eacorijn@vub.ac.be territorium
netwerk
Gemeenschapsvorming
is niet samenlevingsopbouw
Cultuur,
gemeenschap en maatschappij
❚ Significante Referenties
❚ Gemeenschap
❚ «bonding»
❚ De Groep
❚ Maatschappij
❚ «bridging»
❚ De Ander - Intercultuur
❚ Burger- Republiek - Staat
❚ Polis - La cité
eacorijn@vub.ac.be
Wat is een samenleving?
❚ Sociologie: Welke sociale banden?
❚ In moderne samenleving?
❚ Ferdinand Tönnies: 1887
❚ Gemeinschaft und Gesellschaft
❚ Communauté et Société
❚ Gemeenschap en Maatschappij
❚ Legitimatie van politieke macht
❚ Moderne staatsvorming
❚ Lid van de natie?
❚Rijkdom?
❚Nationaliteit
❚Geslacht......
Het idee van de democratie
Ancien Regime
Macht: God & Koning
Kennis: Geopenbaard
Onderdanen van de Koning
Moderne Staat
Macht: Bevolking/Volk
Kennis: Ontdekt
Burgerschap

9. 20-11-17
9
Natie = op zoek naar “het volk”
❚ Franse revolutie: universalisme DEMOS
❚In de naam van het volk
❚Def. Natie: “ Partners in gedeelde wet en gedeeld parlement”
❚Geen lidmaatschap ngl. status, vrijheid
❚Geen onderdanen... Partners, participanten... Contract …Constructie
❚Droit du Sol: wettelijkheid
❚ Romantisme: Nationalisme: ETNOS
❚Natie is niet gevolg van vrije keuze
❚Samenleving bestaat vóór individu
❚“Volksgeist”, identiteit, eenheid
❚Onbewust determinisme: essentie
❚Droit du Sang: ethniciteit, cultuur
❚ Multiple society paradigm
Eric Corijn - Free University Brussels
Culturele integratie?
Inburgering?
❚“Multiple society paradigm”
❚ De Natie-Staat:
❚cultuur als basis voor de staat
❚Welke cultuur? … “Onze cultuur”…
❚Cultuurstudies (Williams)...
❚Cultuur en dagelijks leven
❚Gedocumenteerde cultuur
❚Culturele traditie en identiteit
Culturele insluiting en uitsluiting I:
De natiestaat
Stad
Alledaagse cultuur
Gedocumenteerde cultuur
Dagelijks leven - Levenspad - Sociale praktijken
Selectieve traditie
Culturele insluiting en uitsluiting II :
Glocalisering
Stad
Andere tradities en referenties Selectieve traditie
Gedocumenteerde culturen
Alledaagse culturen
Dagelijks leven - Levenspad - Sociale praktijken
Culturele insluiting en uitsluiting
Dubbele uitsluiting
Gedocumenteerde culturen
Andere tradities en referenties
Selectieve traditie
Stad
Dagelijks leven - Levenspad - Sociale praktijken
Alledaagse culturen
Dubbele uitsluiting
❚Tekort aan gedocumenteerde cultuur
❚Tekort aan openheid
van de dominante cultuur
Dus
–Niet participatie
–En weerstand, verzet
–Segmentatie, fragmentatie

10. 20-11-17
10
Een stad is geen land
eacorijn@vub.ac.be
Een stad is geen land
❚ Herschaling van de wereld
❚ Van natiestaat naar multicultuur
❚ Europa als metropolen-netwerk
❚ Taal is niet automatisch Cultuur
❚Welke referenties?Eindtermen?
❚ Cultuur is niet vanzelf Levenswijze
❚ Sociale praktijken. Gedrag.
❚ Samenleving is niet Gemeenschap
❚Maatschappij. Interculturele polis.
❚Wereldproblemen zijn stedelijke problemeneacorijn@vub.ac.be
Nieuwe eeuw van de Verlichting?
❚ 18 E. : Scheiding Kerk en Staat
❚ 19 E. : Natie-Staat (Staatscultuur)
❚ 20 E. : «Age of Extremes» (Hobsbawn)
❚ 21 E. : Scheiding Cultuur en (Stads-)Staat?
❚Rechtsstaat en Mensenrechten
❚Glocale samenleving en
Stedelijke netwerken
❚De plaats in de wereld bepalen
❚Intercultuur van de plek
❚Stedelijkheid als postnationale cultuureacorijn@vub.ac.be
Cultuur als stemStad en stedelijkheid
als politiek project
Eric Corijn
eacorijn@vub.ac.be
Met dank voor de aandacht