SlideShare a Scribd company logo
1 of 15
Download to read offline
“ALS LEREN EEN PROBLEEM WORDT . . . ”
OVER EDUCATIE, VOLWASSENHEID EN DEMOCRATIE
Gert Biesta
Brunel University London – ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten –
Universiteit voor Humanistiek – NLA University College, Noorwegen
iets over mijn achtergrond
docent natuurkunde in het gezondheidszorgonderwijs
studies pedagogiek en filosofie
docent pedagogiek (Nederland)
hoogleraar ‘education’ in Groot Brittannië & Schotland sinds 1999
gasthoogleraar Noorwegen, Zweden, Nederland
Francqui International Interuniversity Professorship (2011)
Universiteit Gent – ‘civic learning’
mijn focus: onderwijs
dus een interessante ‘vertaalslag’ van een aantal thema’s in mijn werk
BRUSSEL 12 MAY 2016
LEREN EN LEVEN
dat was een belangrijke boodschap in 1969
hoe zit dat anno 2016?
Freedom to Learn
Carl Rogers (1969)
leren als een (mensen)recht,
vooral als kritiek op onderwijs als
een proces van beheersing
Spectres of Marx
Jacques Derrida (1994)
“To live, by definition, is not
something one learns.”
WELKOM IN HET TIJDPERK VAN HET LEREN!
“We are now living in a fast-changing and complex social, economic and political
world to which we need to adapt by increasingly rapidly acquiring new knowledge,
skills and attitudes in a wide range of contexts. An individual will not be able to meet
life challenges unless he or she becomes a lifelong learner, and a society will not
be sustainable unless it becomes a learning society.” (UNESCO 2011)
199
8
DE ALOMTEGENWOORDIGHEID VAN HET LEREN
leren als iets dat goed en wenselijk is
leren als iets dat onvermijdelijk is
een “onvermijdelijk biologisch feit”
“leren is net als ademen: we doen het de hele tijd, zonder er bij na te denken”
iets dat we niet niet kunnen doen
en daarom iets dat we ons leven lang moeten doen: levenlang leren
en daarom ook iets dat voortdurende gemeten en gevolgd moet worden
IS DAT ECHT ZO? OF IS ER MISSCHIEN EEN PROBLEEM?
European Lifelong Learning
Indicators
[1] DE VER-LERING VAN HET ONDERWIJS
de opkomst van de ‘nieuwe taal van het leren’
students/pupils/children/adults → learners
teaching → facilitating learning, delivering learning experiences
teachers → facilitators of learning
schools → learning environments or places for learning
adult education → lifelong learning
ook in het Nederlands en andere talen
Wat is het probleem?
het gaat er in onderwijs niet om dat kinderen en jongeren leren …
… maar dat ze iets leren, dat ze het met een bepaalde oogmerk leren,
en dat ze het van iemand leren
de taal van onderwijs en onderwijzen: inhoud, doel, relatie
de taal van het leren: proces, individueel, individualiserend
ook: leren kan van alles betekenen, en betekent daarom te weinig
leren dat 2+2=4, leren fietsen, de 2e wet van de thermodynamica leren,
leren je geduld te bewaren, leren dat je ergens niet goed in bent
‘unhelpful’ als een taal voor onderwijs en educatie
[2] DE ECONOMISERING VAN HET LEREN
Lifelong Learning for All (OECD 1997)
“the need to improve the capacity of individuals, families, workplaces and
communities to continuously adapt and renew”
“an important factor in promoting employment and economic development”
“and democracy and social cohesion”
European Lifelong Learning Indicators (2008)
lifelong learning as “a key strategy to adjust human capital to new requirements”
VAN LEREN ALS EEN RECHT NAAR LEREN ALS EEN PLICHT
de ‘truc’ van het neo-liberalisme
Lindeman Yeaxlee Faure/UNESCO OECD UNESCO OECD
1925 1929 1972 1973 1996 1997
[3] HET NIEUWE BEELD VAN HET LEREN: AANPASSING
de ‘learning sciences’ – de bestudering van ‘intelligent adaptive systems’
↓
Is dat een adequate opvatting van onderwijs?
Is het een adequate opvatting van mens-zijn?
de lerende de leeromgeving
door in verschillende leeromgevingen geplaatst te worden, worden lerenden
effectiever en competenter in het zich aanpassen aan veranderende omstandigheden
zie bijvoorbeeld ook 21e eeuwse vaardigheden & competentie-denken
leren als intelligente aanpassing: overleven, niet leven
en: geen mogelijkheid om (kritische) vragen te stellen over de omgeving
“Is dit een omgeving waaraan we ons zouden moeten aanpassen?”
[4] DE POLITIEK VAN HET LEREN
de politiek die middels (de taal van) het leren wordt bedreven
[1] politieke en collectieve kwesties herdefinieren als kwesties van leren
↓
die door individuele lerenden moeten worden opgepakt
niet langer door de overheid
bijvoorbeeld: de plicht om te leren om ‘employable’ te blijven
bijvoorbeeld: leven lang leren in plaats van volwasseneducatie
[2] gouvernementaliteit (Foucault): onszelf omvormen tot lerenden
↓
Hoe natuurlijk is onze ‘wil’ om te leren eigenlijk?
van ‘the ‘treasure within’ naar the ‘pressure within’
[3] de naturalisering van het leren (net als ademen)
↓
een ‘slippery slope’
ieder normaal mens kan leren
ieder normaal mens moet leren
als je niet wilt leren ben je niet normaal!
“hard-to-reach learners”
[5] WEERSTAND BIEDEN AAN DE POLITIEK VAN HET LEREN
↓
het ont-naturaliseren van leren is het weer politiek maken van leren
[1] het kunstmatige karakter van leren zichtbaar maken
↓
Is ‘leren’ een werkwoord?
we weten nooit of we iets aan het leren zijn – dat stellen we alleen achteraf vast
een oordeel achteraf over verandering (positieve of negatieve)
[2] de eis om te leren weigeren
↓
omdat er in sommige situaties echt niets te leren valt
bijvoorbeeld burgerschap (en alle leerdrempels die daarvoor worden opgeworpen)
of omdat de plicht tot leren ten onrechte bij een groep wordt neergelegd
bijvoorbeeld sociale integratie (en wie wat zou moeten leren)
[3] de identiteit van de ‘lerende’ weigeren
↓
vooral als die identiteit in termen van aanpassing en overleven wordt geconstrueerd,
of als van ons wordt gevraagd dat we competent zijn in plaats van kritisch
EDUCATIE ‘VOORBIJ’ HET LEREN
het probleem is dat leren niet langer automatisch aan de kant van de
emancipatie ‘zit,’ maar meer en meer een nieuwe beheersingstechniek is
geworden (en zelfs een zelfbeheersingstechniek)
leren als aanpassen – waaraan?
leren als competenties verwerven – en wat dan?
competent voor wie, voor wat, waar, wanneer? wie bepaalt?
↓
Waar is de mens als subject van het eigen handelen?
In het tijdperk van het leren moet die vraag opnieuw als een educatieve vraag
worden opgepakt – en gaat het om educatie ‘voorbij’ het leren.
↓
wat niet betekent dat er niets meer te leren zou zijn,
maar dat we preciezer moeten zijn over wat dat leren beoogt
een theorietje
in educatieve processen ‘gebeuren’ altijd drie dingen tegelijkertijd
het gaat altijd ergens over en om: kwalificatie
er worden altijd tradities en praktijken gecommuniceerd: socialisatie
en het heeft impact op de persoon
als dit altijd ‘gebeurt’ moeten we er verantwoordelijkheid voor nemen
niet alleen drie functies van educatieve processen
maar ook drie doeldomeinen
kwalificatie: kennis en vaardigheden
socialisaties: inleiden in/zich verbinden met tradities en praktijken
subjectificatie: als subject bestaan (niet als object)
te onderscheiden maar niet te scheiden
WAT IS SUBJECTIFICATIE?
persoonlijke ontwikkeling?
persoonlijkheidsvorming?
identiteitsvinding/vorming?
het gaat om subject zijn – als subject bestaan
identiteit: Wie ben ik?
subjectiviteit: Hoe ben ik?
↓
de uitdaging: op een volwassen manier in de wereld zijn
niet de uitkomst van ontwikkeling, maar een manier van in de wereld zijn
“In de wereld zijn, zonder jezelf in het centrum van de wereld te plaatsen.”
(Philippe Meirieu)
letterlijk: ex-centrisch
zodat er ook ruimte is voor de ander en het andere
wat niet betekent dat mensen met grote lijven dat altijd doen/kunnen
en mensen met kleine lijven per definitie niet
DE VRAAG VAN VOLWASSEN SUBJECT-ZIJN
Is wat ik wens wenselijk? Is wat ik verlang verlangbaar?
voor mijn eigen leven, mijn leven met anderen, op deze planeet
niet achter je wensen en verlangens aanlopen
ook niet je wensen en verlangens onderdrukken
maar bevragen en omvormen
zodat ze volwassen in-de-wereld-zijn kunnen ondersteunen
↓
“non-coercive rearrangement of desires” (Spivak)
emancipatie (van het gevangen zijn in je eigen verlangens)
democratie & ecologie – duurzaam leven en samenleven
een algemeen menselijke kwestie
een democratische kwestie
een ecologische kwestie
ook belangrijk in een wereld die vooral wil dat we meer verlangen, in
plaats van ons af te vragen wat de verlangbare verlangens zijn;
waar ook de vraag van het verlangen naar zuivere identiteit een rol speelt
TOT SLOT: SOCIAAL CULTUREEL VOLWASSENENWERK
↓
niet alleen werk voor volwassenen,
maar ook werk voor volwassenheid
een oefenplaats voor volwassen in-de-wereld-zijn
emancipatie – democratie -- solidariteit
↓
met als belangrijke vraag welke educatieve en pedagogische/andragogische
‘vormen’ dat oefenen kunnen ondersteunen
wat niet alleen een kwestie van inzicht en begrip is,
maar ook van het wekken van verlangen om op een volwassen, ex-centrische,
democratische en duurzame manier in de wereld te willen zijn
daar ligt een belangrijke educatieve uitdaging voor sociaal-cultureel
volwassenwerk in het tijdperk van het leren
er zijn uiteraard geen garanties dat zulk werk succes zal hebben
daarin ligt een risico en riskeren we ons zelf
‘a beautiful risk’
DANK VOOR DE AANDACHT
gertbiesta@gmail.com
www.gertbiesta.com

More Related Content

Viewers also liked

TPSE2014 :: Test Driven Development
TPSE2014 :: Test Driven DevelopmentTPSE2014 :: Test Driven Development
TPSE2014 :: Test Driven DevelopmentSomkiat Puisungnoen
 
Powerpoint Presentation On Animated Flipbook Ryan Mcginty Dd07064
Powerpoint Presentation On Animated Flipbook Ryan Mcginty Dd07064Powerpoint Presentation On Animated Flipbook Ryan Mcginty Dd07064
Powerpoint Presentation On Animated Flipbook Ryan Mcginty Dd07064jaspang
 
Реформы законодательства в области управления документами продолжаются. Что о...
Реформы законодательства в области управления документами продолжаются. Что о...Реформы законодательства в области управления документами продолжаются. Что о...
Реформы законодательства в области управления документами продолжаются. Что о...Natasha Khramtsovsky
 
0825 教育訓練
0825 教育訓練0825 教育訓練
0825 教育訓練cokahuang
 
Dlaa5il alxayraat
Dlaa5il alxayraatDlaa5il alxayraat
Dlaa5il alxayraatmoiare
 
Treating Users as CoDevelopers: One Library's Experience with Perpetual Beta
Treating Users as CoDevelopers: One Library's Experience with Perpetual BetaTreating Users as CoDevelopers: One Library's Experience with Perpetual Beta
Treating Users as CoDevelopers: One Library's Experience with Perpetual BetaMarcus Banks
 
Presentacion Panel Logistica Fede Xv01
Presentacion Panel Logistica Fede Xv01Presentacion Panel Logistica Fede Xv01
Presentacion Panel Logistica Fede Xv01Marcos Pueyrredon
 

Viewers also liked (20)

ART
ARTART
ART
 
La empresa
La empresaLa empresa
La empresa
 
Behoeftengericht en Gecoördineerd Aanbod
Behoeftengericht en Gecoördineerd AanbodBehoeftengericht en Gecoördineerd Aanbod
Behoeftengericht en Gecoördineerd Aanbod
 
TPSE2014 :: Test Driven Development
TPSE2014 :: Test Driven DevelopmentTPSE2014 :: Test Driven Development
TPSE2014 :: Test Driven Development
 
Programming 101
Programming 101Programming 101
Programming 101
 
Something About jUnit
Something About jUnitSomething About jUnit
Something About jUnit
 
Vlamigrant In 9 Verhalen (Ingekort)
Vlamigrant In 9 Verhalen (Ingekort)Vlamigrant In 9 Verhalen (Ingekort)
Vlamigrant In 9 Verhalen (Ingekort)
 
Level2 handelingstendensen (bijdrage 2)
Level2 handelingstendensen (bijdrage 2)Level2 handelingstendensen (bijdrage 2)
Level2 handelingstendensen (bijdrage 2)
 
Javier
JavierJavier
Javier
 
Powerpoint Presentation On Animated Flipbook Ryan Mcginty Dd07064
Powerpoint Presentation On Animated Flipbook Ryan Mcginty Dd07064Powerpoint Presentation On Animated Flipbook Ryan Mcginty Dd07064
Powerpoint Presentation On Animated Flipbook Ryan Mcginty Dd07064
 
Ringland (Sven Augusteyns)
Ringland (Sven Augusteyns)Ringland (Sven Augusteyns)
Ringland (Sven Augusteyns)
 
Реформы законодательства в области управления документами продолжаются. Что о...
Реформы законодательства в области управления документами продолжаются. Что о...Реформы законодательства в области управления документами продолжаются. Что о...
Реформы законодательства в области управления документами продолжаются. Что о...
 
Ashley
AshleyAshley
Ashley
 
0825 教育訓練
0825 教育訓練0825 教育訓練
0825 教育訓練
 
Voorstelling EPALE
Voorstelling EPALEVoorstelling EPALE
Voorstelling EPALE
 
Dlaa5il alxayraat
Dlaa5il alxayraatDlaa5il alxayraat
Dlaa5il alxayraat
 
Tioxide
TioxideTioxide
Tioxide
 
Treating Users as CoDevelopers: One Library's Experience with Perpetual Beta
Treating Users as CoDevelopers: One Library's Experience with Perpetual BetaTreating Users as CoDevelopers: One Library's Experience with Perpetual Beta
Treating Users as CoDevelopers: One Library's Experience with Perpetual Beta
 
Efficiënter werken dankzij ict
Efficiënter werken dankzij ictEfficiënter werken dankzij ict
Efficiënter werken dankzij ict
 
Presentacion Panel Logistica Fede Xv01
Presentacion Panel Logistica Fede Xv01Presentacion Panel Logistica Fede Xv01
Presentacion Panel Logistica Fede Xv01
 

Similar to “Als leren een probleem wordt ...” over educatie, volwassenheid en democratie (Gert Biesta)

Pedagogiek 1.1 dt vt, bijeenkomst 2, historische pedagogiek
Pedagogiek 1.1 dt vt, bijeenkomst 2, historische pedagogiekPedagogiek 1.1 dt vt, bijeenkomst 2, historische pedagogiek
Pedagogiek 1.1 dt vt, bijeenkomst 2, historische pedagogiekMiriam Klamer
 
De opstart van een pedagogische relatie’ by Dennis van Oeveren
 De opstart van een pedagogische relatie’ by Dennis van Oeveren De opstart van een pedagogische relatie’ by Dennis van Oeveren
De opstart van een pedagogische relatie’ by Dennis van OeverenOnderwijsRotonde
 
#onderwijs2032
#onderwijs2032#onderwijs2032
#onderwijs2032Aziza Mayo
 
20151110 nme dag-danny-wildemeersch
20151110 nme dag-danny-wildemeersch20151110 nme dag-danny-wildemeersch
20151110 nme dag-danny-wildemeerschNadia Van Dessel
 
Tijdschrift Jong-leren met Verschil
Tijdschrift Jong-leren met VerschilTijdschrift Jong-leren met Verschil
Tijdschrift Jong-leren met VerschilEchoExpertisecentrum
 
Lezing Hogeschool Rotterdam November 2009
Lezing Hogeschool Rotterdam November 2009Lezing Hogeschool Rotterdam November 2009
Lezing Hogeschool Rotterdam November 2009André Hoogmoed
 
Hoe positief omgaan met diversiteit in het onderwijs
Hoe positief omgaan met diversiteit in het onderwijsHoe positief omgaan met diversiteit in het onderwijs
Hoe positief omgaan met diversiteit in het onderwijsStudio Globo vzw
 
Manifest-De-Bildung-Academie
Manifest-De-Bildung-AcademieManifest-De-Bildung-Academie
Manifest-De-Bildung-AcademieDylan Ahern
 
Paper Scholen Voor Morgen
Paper Scholen Voor MorgenPaper Scholen Voor Morgen
Paper Scholen Voor Morgenwimjanrenkema
 
Didactiek voor volwassenen WaelenBroecheler
Didactiek voor volwassenen WaelenBroechelerDidactiek voor volwassenen WaelenBroecheler
Didactiek voor volwassenen WaelenBroechelerMeike Broecheler
 
Gepersonaliseerd Onderwijs, werken aan je droom
Gepersonaliseerd Onderwijs, werken aan je droomGepersonaliseerd Onderwijs, werken aan je droom
Gepersonaliseerd Onderwijs, werken aan je droomOnderwijsRotonde
 
Ab 00 de ambulant begeleider & de kunst van de begeleiding
Ab 00 de ambulant begeleider & de kunst van de begeleidingAb 00 de ambulant begeleider & de kunst van de begeleiding
Ab 00 de ambulant begeleider & de kunst van de begeleidingefgriff
 
Lezers van stavast, bijeenkomst 9 16 april 2015
Lezers van stavast, bijeenkomst 9 16 april 2015Lezers van stavast, bijeenkomst 9 16 april 2015
Lezers van stavast, bijeenkomst 9 16 april 2015Hans van Duijnhoven
 
Presentatie levenskunst en ouder worden door Peter de Wit
Presentatie levenskunst en ouder worden door Peter de WitPresentatie levenskunst en ouder worden door Peter de Wit
Presentatie levenskunst en ouder worden door Peter de WitAdri Martens
 
Zelf en identiteit
Zelf en identiteitZelf en identiteit
Zelf en identiteitVeenMedia
 
Slides HvA Honours studenten
Slides HvA Honours studentenSlides HvA Honours studenten
Slides HvA Honours studentenSimonverwer
 
Onderwijs als een avontuurlijke reis. Hoe geef je ruim baan aan verwondering,...
Onderwijs als een avontuurlijke reis. Hoe geef je ruim baan aan verwondering,...Onderwijs als een avontuurlijke reis. Hoe geef je ruim baan aan verwondering,...
Onderwijs als een avontuurlijke reis. Hoe geef je ruim baan aan verwondering,...Frederik Smit
 

Similar to “Als leren een probleem wordt ...” over educatie, volwassenheid en democratie (Gert Biesta) (20)

Pedagogiek 1.1 dt vt, bijeenkomst 2, historische pedagogiek
Pedagogiek 1.1 dt vt, bijeenkomst 2, historische pedagogiekPedagogiek 1.1 dt vt, bijeenkomst 2, historische pedagogiek
Pedagogiek 1.1 dt vt, bijeenkomst 2, historische pedagogiek
 
De opstart van een pedagogische relatie’ by Dennis van Oeveren
 De opstart van een pedagogische relatie’ by Dennis van Oeveren De opstart van een pedagogische relatie’ by Dennis van Oeveren
De opstart van een pedagogische relatie’ by Dennis van Oeveren
 
#onderwijs2032
#onderwijs2032#onderwijs2032
#onderwijs2032
 
20151110 nme dag-danny-wildemeersch
20151110 nme dag-danny-wildemeersch20151110 nme dag-danny-wildemeersch
20151110 nme dag-danny-wildemeersch
 
Wat is het doel van het onderwijs?
Wat is het doel van het onderwijs?Wat is het doel van het onderwijs?
Wat is het doel van het onderwijs?
 
Paulo Freire: Educación Popular. Een presentatie
Paulo Freire: Educación Popular. Een presentatiePaulo Freire: Educación Popular. Een presentatie
Paulo Freire: Educación Popular. Een presentatie
 
Tijdschrift Jong-leren met Verschil
Tijdschrift Jong-leren met VerschilTijdschrift Jong-leren met Verschil
Tijdschrift Jong-leren met Verschil
 
Lezing Hogeschool Rotterdam November 2009
Lezing Hogeschool Rotterdam November 2009Lezing Hogeschool Rotterdam November 2009
Lezing Hogeschool Rotterdam November 2009
 
Hoe positief omgaan met diversiteit in het onderwijs
Hoe positief omgaan met diversiteit in het onderwijsHoe positief omgaan met diversiteit in het onderwijs
Hoe positief omgaan met diversiteit in het onderwijs
 
Manifest-De-Bildung-Academie
Manifest-De-Bildung-AcademieManifest-De-Bildung-Academie
Manifest-De-Bildung-Academie
 
Paper Scholen Voor Morgen
Paper Scholen Voor MorgenPaper Scholen Voor Morgen
Paper Scholen Voor Morgen
 
Didactiek voor volwassenen WaelenBroecheler
Didactiek voor volwassenen WaelenBroechelerDidactiek voor volwassenen WaelenBroecheler
Didactiek voor volwassenen WaelenBroecheler
 
Van 12 tot 18
Van 12 tot 18Van 12 tot 18
Van 12 tot 18
 
Gepersonaliseerd Onderwijs, werken aan je droom
Gepersonaliseerd Onderwijs, werken aan je droomGepersonaliseerd Onderwijs, werken aan je droom
Gepersonaliseerd Onderwijs, werken aan je droom
 
Ab 00 de ambulant begeleider & de kunst van de begeleiding
Ab 00 de ambulant begeleider & de kunst van de begeleidingAb 00 de ambulant begeleider & de kunst van de begeleiding
Ab 00 de ambulant begeleider & de kunst van de begeleiding
 
Lezers van stavast, bijeenkomst 9 16 april 2015
Lezers van stavast, bijeenkomst 9 16 april 2015Lezers van stavast, bijeenkomst 9 16 april 2015
Lezers van stavast, bijeenkomst 9 16 april 2015
 
Presentatie levenskunst en ouder worden door Peter de Wit
Presentatie levenskunst en ouder worden door Peter de WitPresentatie levenskunst en ouder worden door Peter de Wit
Presentatie levenskunst en ouder worden door Peter de Wit
 
Zelf en identiteit
Zelf en identiteitZelf en identiteit
Zelf en identiteit
 
Slides HvA Honours studenten
Slides HvA Honours studentenSlides HvA Honours studenten
Slides HvA Honours studenten
 
Onderwijs als een avontuurlijke reis. Hoe geef je ruim baan aan verwondering,...
Onderwijs als een avontuurlijke reis. Hoe geef je ruim baan aan verwondering,...Onderwijs als een avontuurlijke reis. Hoe geef je ruim baan aan verwondering,...
Onderwijs als een avontuurlijke reis. Hoe geef je ruim baan aan verwondering,...
 

More from Socius - steunpunt sociaal-cultureel werk

Eindrapport De waarde en betekenis van het civiel sociaal-cultureel actorscha...
Eindrapport De waarde en betekenis van het civiel sociaal-cultureel actorscha...Eindrapport De waarde en betekenis van het civiel sociaal-cultureel actorscha...
Eindrapport De waarde en betekenis van het civiel sociaal-cultureel actorscha...Socius - steunpunt sociaal-cultureel werk
 
De wereld redden begint bij ontbijt - Gert Engelen (Socius Trefdag - 18 novem...
De wereld redden begint bij ontbijt - Gert Engelen (Socius Trefdag - 18 novem...De wereld redden begint bij ontbijt - Gert Engelen (Socius Trefdag - 18 novem...
De wereld redden begint bij ontbijt - Gert Engelen (Socius Trefdag - 18 novem...Socius - steunpunt sociaal-cultureel werk
 

More from Socius - steunpunt sociaal-cultureel werk (20)

Politiekecommunicatie.pdf
Politiekecommunicatie.pdfPolitiekecommunicatie.pdf
Politiekecommunicatie.pdf
 
Politiserendwerken.pdf
Politiserendwerken.pdfPolitiserendwerken.pdf
Politiserendwerken.pdf
 
Vandroomnaarwerkelijkheid.pdf
Vandroomnaarwerkelijkheid.pdfVandroomnaarwerkelijkheid.pdf
Vandroomnaarwerkelijkheid.pdf
 
Scannenvanjeverenigingsdemocratie.pdf
Scannenvanjeverenigingsdemocratie.pdfScannenvanjeverenigingsdemocratie.pdf
Scannenvanjeverenigingsdemocratie.pdf
 
Bouwenophetcultureelgemeen.pdf
Bouwenophetcultureelgemeen.pdfBouwenophetcultureelgemeen.pdf
Bouwenophetcultureelgemeen.pdf
 
Hetpolitiekeindepolitiek.pdf
Hetpolitiekeindepolitiek.pdfHetpolitiekeindepolitiek.pdf
Hetpolitiekeindepolitiek.pdf
 
Adolescentenenpolitiekeparticipatie.pdf
Adolescentenenpolitiekeparticipatie.pdfAdolescentenenpolitiekeparticipatie.pdf
Adolescentenenpolitiekeparticipatie.pdf
 
Iedersstemtelt.pdf
Iedersstemtelt.pdfIedersstemtelt.pdf
Iedersstemtelt.pdf
 
Theoryofchange.pdf
Theoryofchange.pdfTheoryofchange.pdf
Theoryofchange.pdf
 
Alternatievepraktijkenentheorieenvandedemocratie.pdf
Alternatievepraktijkenentheorieenvandedemocratie.pdfAlternatievepraktijkenentheorieenvandedemocratie.pdf
Alternatievepraktijkenentheorieenvandedemocratie.pdf
 
InfosessieAllemaalpolitiek.pdf
InfosessieAllemaalpolitiek.pdfInfosessieAllemaalpolitiek.pdf
InfosessieAllemaalpolitiek.pdf
 
De Knack-Helden van de Democratie.pdf
De Knack-Helden van de Democratie.pdfDe Knack-Helden van de Democratie.pdf
De Knack-Helden van de Democratie.pdf
 
Eindrapport De waarde en betekenis van het civiel sociaal-cultureel actorscha...
Eindrapport De waarde en betekenis van het civiel sociaal-cultureel actorscha...Eindrapport De waarde en betekenis van het civiel sociaal-cultureel actorscha...
Eindrapport De waarde en betekenis van het civiel sociaal-cultureel actorscha...
 
Verenigingsdemocratie Samen doen.pdf
Verenigingsdemocratie Samen doen.pdfVerenigingsdemocratie Samen doen.pdf
Verenigingsdemocratie Samen doen.pdf
 
Workshop Ondersteuning.pdf
Workshop Ondersteuning.pdfWorkshop Ondersteuning.pdf
Workshop Ondersteuning.pdf
 
Workshop Informele inspraak.pdf
Workshop Informele inspraak.pdfWorkshop Informele inspraak.pdf
Workshop Informele inspraak.pdf
 
Workshop Aan de slag met participatie.pdf
Workshop Aan de slag met participatie.pdfWorkshop Aan de slag met participatie.pdf
Workshop Aan de slag met participatie.pdf
 
Wat is Leader?
Wat is Leader?Wat is Leader?
Wat is Leader?
 
Infomoment leerreis Zagreb
Infomoment leerreis ZagrebInfomoment leerreis Zagreb
Infomoment leerreis Zagreb
 
De wereld redden begint bij ontbijt - Gert Engelen (Socius Trefdag - 18 novem...
De wereld redden begint bij ontbijt - Gert Engelen (Socius Trefdag - 18 novem...De wereld redden begint bij ontbijt - Gert Engelen (Socius Trefdag - 18 novem...
De wereld redden begint bij ontbijt - Gert Engelen (Socius Trefdag - 18 novem...
 

“Als leren een probleem wordt ...” over educatie, volwassenheid en democratie (Gert Biesta)

  • 1. “ALS LEREN EEN PROBLEEM WORDT . . . ” OVER EDUCATIE, VOLWASSENHEID EN DEMOCRATIE Gert Biesta Brunel University London – ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten – Universiteit voor Humanistiek – NLA University College, Noorwegen iets over mijn achtergrond docent natuurkunde in het gezondheidszorgonderwijs studies pedagogiek en filosofie docent pedagogiek (Nederland) hoogleraar ‘education’ in Groot Brittannië & Schotland sinds 1999 gasthoogleraar Noorwegen, Zweden, Nederland Francqui International Interuniversity Professorship (2011) Universiteit Gent – ‘civic learning’ mijn focus: onderwijs dus een interessante ‘vertaalslag’ van een aantal thema’s in mijn werk BRUSSEL 12 MAY 2016
  • 2. LEREN EN LEVEN dat was een belangrijke boodschap in 1969 hoe zit dat anno 2016? Freedom to Learn Carl Rogers (1969) leren als een (mensen)recht, vooral als kritiek op onderwijs als een proces van beheersing Spectres of Marx Jacques Derrida (1994) “To live, by definition, is not something one learns.”
  • 3. WELKOM IN HET TIJDPERK VAN HET LEREN! “We are now living in a fast-changing and complex social, economic and political world to which we need to adapt by increasingly rapidly acquiring new knowledge, skills and attitudes in a wide range of contexts. An individual will not be able to meet life challenges unless he or she becomes a lifelong learner, and a society will not be sustainable unless it becomes a learning society.” (UNESCO 2011) 199 8
  • 4. DE ALOMTEGENWOORDIGHEID VAN HET LEREN leren als iets dat goed en wenselijk is leren als iets dat onvermijdelijk is een “onvermijdelijk biologisch feit” “leren is net als ademen: we doen het de hele tijd, zonder er bij na te denken” iets dat we niet niet kunnen doen en daarom iets dat we ons leven lang moeten doen: levenlang leren en daarom ook iets dat voortdurende gemeten en gevolgd moet worden IS DAT ECHT ZO? OF IS ER MISSCHIEN EEN PROBLEEM? European Lifelong Learning Indicators
  • 5. [1] DE VER-LERING VAN HET ONDERWIJS de opkomst van de ‘nieuwe taal van het leren’ students/pupils/children/adults → learners teaching → facilitating learning, delivering learning experiences teachers → facilitators of learning schools → learning environments or places for learning adult education → lifelong learning ook in het Nederlands en andere talen Wat is het probleem? het gaat er in onderwijs niet om dat kinderen en jongeren leren … … maar dat ze iets leren, dat ze het met een bepaalde oogmerk leren, en dat ze het van iemand leren de taal van onderwijs en onderwijzen: inhoud, doel, relatie de taal van het leren: proces, individueel, individualiserend ook: leren kan van alles betekenen, en betekent daarom te weinig leren dat 2+2=4, leren fietsen, de 2e wet van de thermodynamica leren, leren je geduld te bewaren, leren dat je ergens niet goed in bent ‘unhelpful’ als een taal voor onderwijs en educatie
  • 6. [2] DE ECONOMISERING VAN HET LEREN Lifelong Learning for All (OECD 1997) “the need to improve the capacity of individuals, families, workplaces and communities to continuously adapt and renew” “an important factor in promoting employment and economic development” “and democracy and social cohesion” European Lifelong Learning Indicators (2008) lifelong learning as “a key strategy to adjust human capital to new requirements” VAN LEREN ALS EEN RECHT NAAR LEREN ALS EEN PLICHT de ‘truc’ van het neo-liberalisme Lindeman Yeaxlee Faure/UNESCO OECD UNESCO OECD 1925 1929 1972 1973 1996 1997
  • 7. [3] HET NIEUWE BEELD VAN HET LEREN: AANPASSING de ‘learning sciences’ – de bestudering van ‘intelligent adaptive systems’ ↓ Is dat een adequate opvatting van onderwijs? Is het een adequate opvatting van mens-zijn? de lerende de leeromgeving door in verschillende leeromgevingen geplaatst te worden, worden lerenden effectiever en competenter in het zich aanpassen aan veranderende omstandigheden zie bijvoorbeeld ook 21e eeuwse vaardigheden & competentie-denken leren als intelligente aanpassing: overleven, niet leven en: geen mogelijkheid om (kritische) vragen te stellen over de omgeving “Is dit een omgeving waaraan we ons zouden moeten aanpassen?”
  • 8. [4] DE POLITIEK VAN HET LEREN de politiek die middels (de taal van) het leren wordt bedreven [1] politieke en collectieve kwesties herdefinieren als kwesties van leren ↓ die door individuele lerenden moeten worden opgepakt niet langer door de overheid bijvoorbeeld: de plicht om te leren om ‘employable’ te blijven bijvoorbeeld: leven lang leren in plaats van volwasseneducatie [2] gouvernementaliteit (Foucault): onszelf omvormen tot lerenden ↓ Hoe natuurlijk is onze ‘wil’ om te leren eigenlijk? van ‘the ‘treasure within’ naar the ‘pressure within’ [3] de naturalisering van het leren (net als ademen) ↓ een ‘slippery slope’ ieder normaal mens kan leren ieder normaal mens moet leren als je niet wilt leren ben je niet normaal! “hard-to-reach learners”
  • 9. [5] WEERSTAND BIEDEN AAN DE POLITIEK VAN HET LEREN ↓ het ont-naturaliseren van leren is het weer politiek maken van leren [1] het kunstmatige karakter van leren zichtbaar maken ↓ Is ‘leren’ een werkwoord? we weten nooit of we iets aan het leren zijn – dat stellen we alleen achteraf vast een oordeel achteraf over verandering (positieve of negatieve) [2] de eis om te leren weigeren ↓ omdat er in sommige situaties echt niets te leren valt bijvoorbeeld burgerschap (en alle leerdrempels die daarvoor worden opgeworpen) of omdat de plicht tot leren ten onrechte bij een groep wordt neergelegd bijvoorbeeld sociale integratie (en wie wat zou moeten leren) [3] de identiteit van de ‘lerende’ weigeren ↓ vooral als die identiteit in termen van aanpassing en overleven wordt geconstrueerd, of als van ons wordt gevraagd dat we competent zijn in plaats van kritisch
  • 10. EDUCATIE ‘VOORBIJ’ HET LEREN het probleem is dat leren niet langer automatisch aan de kant van de emancipatie ‘zit,’ maar meer en meer een nieuwe beheersingstechniek is geworden (en zelfs een zelfbeheersingstechniek) leren als aanpassen – waaraan? leren als competenties verwerven – en wat dan? competent voor wie, voor wat, waar, wanneer? wie bepaalt? ↓ Waar is de mens als subject van het eigen handelen? In het tijdperk van het leren moet die vraag opnieuw als een educatieve vraag worden opgepakt – en gaat het om educatie ‘voorbij’ het leren. ↓ wat niet betekent dat er niets meer te leren zou zijn, maar dat we preciezer moeten zijn over wat dat leren beoogt
  • 11. een theorietje in educatieve processen ‘gebeuren’ altijd drie dingen tegelijkertijd het gaat altijd ergens over en om: kwalificatie er worden altijd tradities en praktijken gecommuniceerd: socialisatie en het heeft impact op de persoon als dit altijd ‘gebeurt’ moeten we er verantwoordelijkheid voor nemen niet alleen drie functies van educatieve processen maar ook drie doeldomeinen kwalificatie: kennis en vaardigheden socialisaties: inleiden in/zich verbinden met tradities en praktijken subjectificatie: als subject bestaan (niet als object) te onderscheiden maar niet te scheiden
  • 12. WAT IS SUBJECTIFICATIE? persoonlijke ontwikkeling? persoonlijkheidsvorming? identiteitsvinding/vorming? het gaat om subject zijn – als subject bestaan identiteit: Wie ben ik? subjectiviteit: Hoe ben ik? ↓ de uitdaging: op een volwassen manier in de wereld zijn niet de uitkomst van ontwikkeling, maar een manier van in de wereld zijn “In de wereld zijn, zonder jezelf in het centrum van de wereld te plaatsen.” (Philippe Meirieu) letterlijk: ex-centrisch zodat er ook ruimte is voor de ander en het andere wat niet betekent dat mensen met grote lijven dat altijd doen/kunnen en mensen met kleine lijven per definitie niet
  • 13. DE VRAAG VAN VOLWASSEN SUBJECT-ZIJN Is wat ik wens wenselijk? Is wat ik verlang verlangbaar? voor mijn eigen leven, mijn leven met anderen, op deze planeet niet achter je wensen en verlangens aanlopen ook niet je wensen en verlangens onderdrukken maar bevragen en omvormen zodat ze volwassen in-de-wereld-zijn kunnen ondersteunen ↓ “non-coercive rearrangement of desires” (Spivak) emancipatie (van het gevangen zijn in je eigen verlangens) democratie & ecologie – duurzaam leven en samenleven een algemeen menselijke kwestie een democratische kwestie een ecologische kwestie ook belangrijk in een wereld die vooral wil dat we meer verlangen, in plaats van ons af te vragen wat de verlangbare verlangens zijn; waar ook de vraag van het verlangen naar zuivere identiteit een rol speelt
  • 14. TOT SLOT: SOCIAAL CULTUREEL VOLWASSENENWERK ↓ niet alleen werk voor volwassenen, maar ook werk voor volwassenheid een oefenplaats voor volwassen in-de-wereld-zijn emancipatie – democratie -- solidariteit ↓ met als belangrijke vraag welke educatieve en pedagogische/andragogische ‘vormen’ dat oefenen kunnen ondersteunen wat niet alleen een kwestie van inzicht en begrip is, maar ook van het wekken van verlangen om op een volwassen, ex-centrische, democratische en duurzame manier in de wereld te willen zijn daar ligt een belangrijke educatieve uitdaging voor sociaal-cultureel volwassenwerk in het tijdperk van het leren er zijn uiteraard geen garanties dat zulk werk succes zal hebben daarin ligt een risico en riskeren we ons zelf ‘a beautiful risk’
  • 15. DANK VOOR DE AANDACHT gertbiesta@gmail.com www.gertbiesta.com