2. • Hedeflerin belirlenmesini kolaylaştırmak amacıyla 1950’li
yılların sonlarında ortaya çıkartılan taksonomiler büyük ilgi
görmüştür. Bu taksonomiler arasında Bloom ve arkadaşları
tarafından ortaya konulan bilişsel alan taksonomisi çok
önemli bir yer tutmaktadır.
• Bloom her öğrencinin algısının farklı olduğunu okullarda ve
toplu eğitim verilen yerlerde bu farklılığın etkisini en aza
düşürmek ve bunu öğrenci, aile ve toplum için faydalı hale
getirmek için çalışmıştır. Taksonominin temel yapısı
öğrenciye etki eden kişisel algılama farklılıklarını kontrol
atına alarak eğitimin niteliğini kontrol altına almaktır. Ek
süre ve çaba ile her öğrencinin öğrenmesi ya da istenilen
düzeye ulaşmasının mümkün olduğunu savunmuştur.
Bunun için 3 temel değişken vardır. Bunlar;
• 1.Öğrenci nitelikleri
• 2.Öğretim hizmetinin niteliği
• 3.Öğrenme ürünleridir.
3. • Peki taksonomi ne demektir? Taksonomi, varlıkların
basitten karmaşığa doğru giden ve aşamalı olarak,
basamakların birbirlerinin ön koşulu olacak şekilde
sınıflandırılmasıdır. Bloom taksonomisine göre her hedef
düzeyi bir öncekine dayalı bir sonrakinin hazırlayıcısıdır.
Bloom taksonomisinin mantığını aşamalı bir oyuna
benzetebiliriz. Bir basamağı bitirmeden diğerine geçilmesi
mümkün değildir.
• Bloom’a göre bir hedef, tek bir alanla ilgili olarak ortaya
çıksa da gerçekte Bilişsel, Duyuşsal ve Psikomotor olmak
üzere üç alanın birbiriyle bağlantısı söz konusudur.
Bloom’un taksonomisinde Bilişsel alan; düşünce, zihinsel
etkinlikler, yorum yapma gibi davranışları içerir. Duyuşsal
alan; duyarlılık, inanç, tutum, ilgi, dünya görüşüne sahip
olma gibi içsel davranışları içerir. Psikomotor alan; hareket,
spor, kaslarla ilgili beceri gerektiren davranışları içerir.
4.
5. • 1- BİLGİ BASAMAĞI:
• Bilgilerin olduğu gibi hatırlandığı basamaktır. Birey
kendinden asla bir şey katmaz. Tanımlama, hatırlama,
söyleme, listeleme, seçme, sıralama yapmada kullanılır.
• 2- KAVRAMA BASAMAĞI:
• Bilgilerin yorumlanarak farklı ifade edilebildiği
basamaktır. Tahminde bulunulur. Tablo-grafik
yorumlama, örnek verme, ana fikir söyleme, özet
çıkarma alanlarında kullanılır.
• 3- UYGULAMA BASAMAĞI:
• Bilgilerin toplandığı, araştırıldığı, uygulandığı, günlük
hayata geçirildiği, gerçekleştirildiği basamaktır. Problem
çözme, hesaplama ve çalıştırma alanlarında kullanılır.
6. • 4- ANALİZ BASAMAĞI:
• Bilgilerin ayrıştırılması, sınıflandırılması,
ilişkilendirilmesi ve karşılaştırılması gibi yeterlilikleri
içerir. İnceleme yapma, ana hatlarına ayırma, ayırt
etme gibi alanlarda kullanılabilir.
• 5- SENTEZ BASAMAĞI:
• Bilgilerin kullanımıyla özgün ve yeni bir ürün ortaya
koymayı gerektirir. Yaratıcılık olmalı. Analizin tam tersi
birleştirme vardır. Şarkı ve şiir sözü yazmak, birleştirme,
üretme gibi alanlarda kullanılır.
• 6- DEĞERLENDİRME BASAMAĞI:
• Bilişsel alanın en üst basamağıdır. Ölçütlere göre
eleştirme, değerlendirme ve yargılamayı gerektirir.
Karşılaştırma yapmak ve etkilerini değerlendirme gibi
alanlarda kullanılır.
7. DUYUŞSAL ALAN
• ALMA: Bilgi, konu, olay, olgu ve objeye karşı dikkat edildiği ve seçici
davranıldığı basamaktır. Sorma, seçme, dikkat çekmek bu
basamağın kullanım alanıdır.
• TEPKİDE BULUNMA: Bilgi, konu, olay, olgu ve objeye karşı ilgili,
istekli olma, tepkide bulunma ve cevap vermeyi gerektiren
basamaktır. İzleme, onaylama, tartışma bu basamakta kullanılır.
• DEĞER VERME: Bilgi, konu, olay, olgu ve objeye değer verme,
kendini adama, razı olma davranışlarını içerir.
• ÖRGÜTLEME: Bilgi, konu, olay, olgu ve objeye ilişkin görüşleri
organize etmeyi gerektirir. Kurumsallaştırma, değiştirme,
düzenleme alanlarında kullanılır.
• KİŞİLİK HALİNE GETİRME: İçselleştirilen, özümsenen değerle ilgili bir
davranış kalıbı ve yaşam felsefesi geliştirmeyi içerir.
8. PSİKOMOTOR ALAN
• ALGILAMA: Bir beceriye, berecinin gerçekleşme aşamalarına dikkat etmeyi,
becerinin gerçekleşme birimlerinin farkına varmayı içerir. Örneğin babanızın nasıl
araba sürdüğünü izlemek, ilk ne yapıyor incelemek.
• HAZIRLIK: Beceriyi yapmaya hazır olma, kurulma ve beceri birimlerini kavramayı
içerir. Örneğin; arabanın ön koltuğunda siz varsınız emniyet kemerini takın,
aynalar hazır sizde hazırsınız.
• KILAVUZLA YAPMA: Bir beceriyi taklit etme, kendi kendine yapmaya çalışma
aşamasıdır. Burada birisinin yönlendirme ve gösterimleri ile işi yapma vardır.
• MEKANİKLEŞME: Bir beceriyi taklit etme, kendi kendine yapmaya çalışma
aşamasıdır. Hatalarda vardır. Örneğin araba sürerken arabayı stop ettirme,
yanlışlıkla vitesi farklı takma. Sonra tekrar tekrar yapma.
• BECERİ HALİNE GETİRME: Beceriyi otomatikleştirme, istenen standartlarda
yapmayı içerir. Tek başına araba sürebilme. Profesyonel sürücü haline gelme.
• UYUM-ADAPTASYON: Becerileri yeni ve farklı bir durumda gerçekleştirmeyi
gerektirir. Örneğin araba kullanırken yeni bir durumla karşılaşıp el freni çekerek
virajı geçme.
• YARATMA: Orijinal bir beceri örüntüsü gerçekleştirmeyi gerektirir. Arabayla tek
teker üzerinde gitme.
