Mata pelajaran Basa Jawa di SMA Negeri 1 Teras kelas X semester ganjil tahun pelajaran 2010/2011 mencakup 10 kompetensi dasar yang meliputi kemampuan mendengarkan, membaca, berbicara, dan menulis dalam bahasa Jawa. Pelajaran difokuskan pada pemahaman berbagai teks lisan dan tulis serta pengapresiasian karya sastra.
1. Mata Pelajaran : Basa Jawa
Tingkat Pendidikan : SMA NEGERI 1 TERAS
Kelas :X
Semester : Ganjil
Tahun Pelajaran : 2010/2011
Standar Kompetensi : 1.Kemampuan Berbahasa
• Mampu mendengarkan dan memahami serta menanggapi berbagai bentuk wacana lisan nonsastra berupa pengumuman, berita, dan cerita.
SUMBER
MATERI ALOKASI
KOMPETENSI DASAR KEGIATAN PEMBELAJARAN INDIKATOR PENILAIAN BAHAN ATAU
PEMBELAJARAN WAKTU
ALAT
1.1 Nyemak wara-wara Wara-wara • Tatap Muka • Siswa nyemak wara-wara 1. Tugas individu 2 x 45 “ 1. contoh
• Siswa maca wara-wara kang diwacakake saka 2. Tes pilihan ganda pengumuan
• Nyemak isining wara-wara sapa,isine apa lan kanggo
• Siswa ngandharake isine wara- sapa wara-wara iku
wara kang dirungu • Nanggapi isine wara-wara
• Tugas terstruktur • Nyathet isi pesan wara-
• Siswa ngrembuk bareng- wara
bareng bab wara-wara mau. • Gawe wara-wara
• Tugas mandiri
• Golek wara-wara banjur
dianalisis isine ara-wara
2.Nyemak pawarta Pawarta • TAPKA • Nulis pokok isi pawarta 1.Tugas individu 2 x 45 Berita ana koran
• Siswa maca pawarta • Nulis ringkesaning pawarta 2. tes uraian 10 soal
• Siswa liyane • Njawab pitakonan ngenani
padha nyimak dhisik isine pawarta
• Nyathet isine pawarta • Ngandharake tanggapan
ngenani isi-
Tugas Terstruktur ne pawarta
• Sarasehan isine pawarta
• Tugas Mandhiri
• Siswa ngrungokake pawarta saka
TV utawa radio banjur
ngringkes isine pawarta
• Siswa ngandharake ana ngarep
kelas lan dirembug bareng-
bareng
2. Mata Pelajaran : Basa Jawa
Tingkat Pendidikan: SMA NEGERI 1 TERAS
Kelas :X
Semester : Ganjil
Tahun Pelajaran : 2010/20112010/2011
Standar Kompetensi : • Mampu mengungkapkan pikiran, gagasan, dan perasaan secara lisan melalui berbicara, bertelepon, dan berdialog dalam rangka bahasa Jawa dengan unggah-
ungguh bahasa yang sesuai.
SUMBER
KOMPETENSI MATERI ALOKASI
KEGIATAN PEMBELAJARAN INDIKATOR PENILAIAN BAHAN ATAU
DASAR PEMBELAJARAN WAKTU
ALAT
3.Crita Pengalaman utawa Tapka • Nyritakake pengalaman 1. Tugas individu 4 x 45 1.Crita lucu
samubarang • Para siswa ngrungokake crita lucu 2. Tes uraian 10 2. Buku
prastawa kang pengalaman utawa prastawa kang • Nuduhake panggonan kang soal Penyebar
nandhes nandhes nyebabake lucu semangat
• Para siswa nemtokake gagasan pokoke • Diskusi pengalaman lucu
Tugas terstruktur kang wus dicritakake
• Siswa nulisake pengalaman lucu siswa
liyane ngrembug pengalaman lucu mau
• Tugas mandhiri
• Golek utawa gawe crita lucu
4. Ngunakake Carane nelphon 1. Tapka • Ngandharake carane 4.
telephon • Milih tembung kang becik,santun nggunakake telpon
• Gatekake nomor telephon kang bakal • Nelpon kanthi santun
dituju nganggo basa kang
• Nelphon kanthi basa kang alus lan santun santun
2.Tugas terstruktur • Mbahas praktik nelepon
• Praktik nelphon karo kancane kanca kasebut
• Diskusi anggone kancane praktik mau
3. Tugas mandiri
Siswa nilpon kancane banjur hasile
dilaporake
ditumpuk, ukara-ukarane nelpon ditulis
kabeh
3. Mata Pelajaran : Basa Jawa
Tingkat Pendidikan : SMA NEGERI 1 TERAS
Kelas :X
Semester : Ganjil
Tahun Pelajaran : 2010/2011S
Standar Kompetensi :Mampu membaca dan memahami berbagai teks bacaan nonsastra dengan berbagai teknik membaca untuk berbagai tujuan.
SUMBER
MATERI ALOKASI
KOMPETENSI DASAR KEGIATAN PEMBELAJARAN INDIKATOR PENILAIAN BAHAN ATAU
PEMBELAJARAN WAKTU
ALAT
5.Maca cepet maneka warna Wacan nonsastra Tapka • Maca cepet kanthi Tes uraian 10 soal 2 x 45 Wacan saka
wacan nonsastra kanthi • Siswa maca teks lafal kang bener kalawarti
cepete 180 tembung saben • Siswa nemokake gagasan • Nggoleki gagasan
menit baku bakune
• Siswa bias jawab • ringkesaning wacan
pitakonan • Njawab pitakonan
• Gawe ringkesan isine wacan
• Tugas terstruktur
• Diskusi wacan babagan
gagasan bakune,isine lan
cepete maca
• Tugas mandiri
• Golek wacan nonsastra
banjur diuji cepete maca
.Becike digawe kelompok
6.Maca ekstensif nonsastra Wacan nonsastra Tapka • Nyathet gagasn baku Tugas kelompok 2x45 nonsastra
saka maneka sumber • Siswa maca teks nonsastra • Gawe ringkesan
• Siswa nyathet sumbere • Identifikasi fakta lan
• Siswa nyathet gagasan opini
bakune
• Siswa nyathet intine wacan
• Siswa nyathet fakta lan
opinine
• Tugas terstruktur
• Diskusi ngrembug babagan
4. wacan mau
• Tugas mandhiri
• Golek wacan nonsastra
dianalisis fakta lan opinine
uga gagasan bakune
7. Nulis gagasan jroning Wacan • Tapka • Gawe wacan narasi Tugas individu gawe 2x45 kalawarti
wacan: narasi,deskripsi,lan • Gawe/nuliswacan narasi • Diskusi wacan wacan narasi,deskripsi Bausastra
narasi,deskripsi,eksposisi eksposisi • Gawe wacan deskripsi narasi,deskripsi lan lan eksposisi
• Gawe wacan eksposisi eksposisi
• Gawe dudutan isi wacan • Nyathet titikan
• Tugas Terstruktur wacan kasebut
• Diskusi wacan telu mau
babagan isine
• Tugas mandiri
• Gawe narasi,deskripsi
lan eksposisi
8. Nulis gagasan jroning Wacan argumentasi lan • Tapka • Gawe wacan Tes tertulis 2x45 Buku acuan
wacan argumentasi lan persuasi • Siswa nyimak tuladha wacan argumentasi 10 soal uraian Basa Jawa
persuasi argumentasi • Gawe wacan persuasi Kalawarti
• Siswa nyimak tuladha wacan • Nganalisis wacan
persuasi argumentasi
• Tugas Terstruktur • Nganalisis wacan
• Sarasehan babagan wacan persuasi
argumentasi lan persuasi
• Tugas mandhiri
• Gawe wacan argumentasi lan
persuasi
5. Mata Pelajaran : Basa Jawa
Tingkat Pendidikan : SMA NEGERI 1 TERAS
Kelas :X
Semester : Ganjil
Tahun Pelajaran : 2010/2011
Standar Kompetensi :Mampu mendengarkan dan memahami serta menanggapi berbagai bentuk wacana lisan nonsastra berupa pengumuman, berita, dan cerita.
KOMPETENSI DASAR MATERI KEGIATAN PEMBELAJARAN INDIKATOR PENILAIAN ALOKASI SUMBER
PEMBELAJARAN WAKTU BAHAN
ATAU ALAT
9.Ngrungokake crita cerkak Crita cerkak • Tapka • Nemtokake alur crita Obyektif/pilihan ganda 2 x 45 Kalawarti
• Ngrungokake cerkak • Nyebutake nilaine Penyebar
• Nulis isi ringkese • Nuduhake amanat semangatt
• Nulis allure • Nyebutake unsure
• Nyebutake nilaine ekstrinsik dan entrinsik
• Nyebutake amanate
• Nggoleki temane
• Nemokake unsure intrinsic
lan ekstrinsik
• Tugas terstruktur
• Diskusi isi cerkak
• Tugas mandhiri
• Golek cerkak banjur
dianalisis
10. Ngrungokake crita rakyat Crita rakyat • Tapka • Ngandharake nilai kang Pilihan gandha/obyektif 2x45 Penyebar
• Nrungokake crita rakyat kaemot ana jroning crita tes semangat
• Gawe synopsis • Gawe ringkesaning isi Kumpulan
• Ngandharake nilaine crita crita rakyat
• Nggoleki temane • Jenis-jenising crita
• Nyebutake jenising crita rakyat
rakyat •
6. • Mbandingake crita rakyat
kalawan kahanan saiki
• Tugas terstruktur •
• Siswa bareng-bareng
ngrembuk babagan crita
rakyat bab isi,nilai,tema lan
tokoh-tokohe
• Tugas mandhiri
• Siswa golek crita rakyat
diringkes lan dianalisis isine
utamane unsure-unsur
intrinsike
7. Mata Pelajaran : Basa Jawa
Tingkat Pendidikan : SMA NEGERI 1 TERAS
Kelas :X
Semester : Ganjil
Tahun Pelajaran : 2010/2011
Standar Kompetensi :Mampu ngapresiasi karya sastra tulis.
KOMPETENSI DASAR MATERI KEGIATAN PEMBELAJARAN INDIKATOR PENILAIAN ALOKASI SUMBER
PEMBELAJARAN WAKTU BAHAN
ATAU ALAT
11. Ngapresiasi cerkak Naskah cerkak • Tapka • Gawe synopsis cerkak Tes tulis uraian 10 soal 4 x 45 Kumpulan
• Maca cerkak • Goleki amanate cerkak
• Gawe synopsis • Nggoleki temane
• Ngandharake amanate • Nyebutake unsure
• Nggoleki temane intrinsic
• Nyebutake unsure intrinsik • Nyebutake unsure
• Nyebutake unsure ekstrinsik ekstrinsik
• Tugas terstruktur
• Siswa bareng-bareng
ngrembuk babagan cerkak
bab isi,nilai,
tema lan tokoh-tokohe
• Tugas mandhiri
• Golek cerkak diringkes lan
dianalisis unsure intrinsik lan
ekstrinsik
8. Mata Pelajaran : Basa Jawa
Tingkat Pendidikan : SMA NEGERI 1 TERAS
Kelas :X
Semester : Genap
Tahun Pelajaran : 2010/2011
Standar Kompetensi :Mampu ngrungokake lan mangerteni sarta bias nanggapi wacan lisan nonsastra.
KOMPETENSI DASAR MATERI KEGIATAN PEMBELAJARAN INDIKATOR PENILAIAN ALOKASI SUMBER
PEMBELAJARAN WAKTU BAHAN
ATAU ALAT
12. Ngrungokake crita Crita pengalaman • Tapka • Nyritakake maneh Tes tulis uraian 10 soal 4 x 45 Kumpulan
pengalaman • Ngrungokake crita • Goleki amanate cerkak
pengalaman bareng-bareng • Nggoleki temane
• Nyebutake tokoh-tokohe • Nyebutake unsure
• Nyritakake maneh kanthi intrinsic
runtut • Nyebutake unsure
• Nggoleki temane ekstrinsik
• Nyebutake amanate
• Tugas terstruktur
• Siswa bareng-bareng
ngrembuk babagan crita
pengalaman mau,
tema lan tokoh-tokohe
• Tugas mandhiri
• Golek cerkak diringkes lan
dianalisis unsure intrinsik lan
ekstrinsik
9. Mata Pelajaran : Basa Jawa
Tingkat Pendidikan : SMA NEGERI 1 TERAS
Kelas :X
Semester : Genap
Tahun Pelajaran : 2010/2011
Standar Kompetensi :Mampu Ngandharake pikiran pendapat gagasan lan perasaan kanthi lisan lewat micara dialog kanthi ragam basa Jawa nganggo unggah-ungguh basa
kang jumbuh
KOMPETENSI DASAR MATERI KEGIATAN PEMBELAJARAN INDIKATOR PENILAIAN ALOKASI SUMBER
PEMBELAJARAN WAKTU BAHAN
ATAU ALAT
13. Micara/dialog Dialog • Tapka • Gawe naskah dialog Tes tulis uraian 10 soal 4 x 45 Kumpulan
• Siswa gawe dialo • Mraktekake dialog ana cerkak
• Siswa mraktekake dialog ngarep kelas
kang lagi wae digawe • Ngringkes isine dialog
• Siswa liyane ngringkes isine • Ngrembug isine dialog
dialog
• Tugas terstruktur
• Siswa bareng-bareng
ngrembuk babagan isine
dialog
• Tugas mandhiri
• Gawe naskah dialog kanthi
tokoh-tokoh kancane dhewe
14. Ngandharake informasi Informasi saka maneka • Tapka • Gawe ringkesan Tes tulis uraian 10 soal 4 x 45 Kumpulan
saka maneka sumber sumber • Siswa milih informasi saka informasi cerkak
sumber kang layank • Nyathet pokok isi
dibiawarakake informasi
• Siswa gawe ringkesan • Menehi tanggapan
informasi kang lagi wae marang informasi
ditemokake mau
• Siswa liyane nanggapi • Gawe dudutan
informasi mau
10. • Gawe dudutan isine
informasi
• Tugas terstruktur
• Siswa bareng-bareng
ngrembuk babagan
informasi kang lagi wae
dibiawarakake banjur gawe
dudutan
• Tugas mandhiri
Golek informasi ditulis
sumbere lan dibiwakke ana
ngarep kelas
11. Mata Pelajaran : Basa Jawa
Tingkat Pendidikan : SMA NEGERI 1 TERAS
Kelas :X
Semester : Genap
Tahun Pelajaran : 2010/2011
Standar Kompetensi :Mampu lan memahami maneka warna wacan nonsastra kanthi maneka warna teknik maca kanggo maneka tujuan
KOMPETENSI DASAR MATERI KEGIATAN PEMBELAJARAN INDIKATOR PENILAIAN ALOKASI SUMBER
PEMBELAJARAN WAKTU BAHAN
ATAU ALAT
15. Maca lan paham wacan Wacan huruf Jawa • Tapka • Maca lancer wacan huruf Tes tulis uraian 10 soal 4 x 45 Wacan huruf
kanthi huruf jawa • Siswa ngapalake huruf jawa jawa jawa
4 paragraf • Siswa maca wacan huruf • Nyalin huruf jawa dadi
jawa huruf latin
• Siswa liyane nyimak lan • Njelasake isi wacan
ngerteni isine • Ngrembug isine wacan
• Jawab pitakonan
• Tugas terstruktur
• Siswa bareng-bareng
ngrembuk isine wacan lan
benere maca
• Tugas mandhiri
• Golek wacan huruf Jawa
banjur disalin nganggo huruf
latin
16. Nulis wacan argumentasi Wacan argumentasi • Tapka • Menehi conto wacan Tes tulis uraian 10 soal 4 x 45 Wacan
babagan budaya jawa • Siswa ngrembug babagan argumentasi argumentasi
pengertian argumentasi • Gawe dudutan cirri-ciri
• Siswa nulis cirri-ciri argumentasi
argumentasi • Nyatheti topic-topik
Siswa nulis wacan argumentasi
argumentasi • Nulis argumentasi
• Mbedakke antarane
argumentasi kalawan
12. wacan liyane
• Tugas terstruktur
• Siswa bareng-bareng
ngrembuk bab wacan
argumentasi
• Tugas mandhiri
• Gawe wacan argumentasi
17.Nulis wacan persuasi Wacan persuasi • Tapka • Menehi conto wacan Tes tulis uraian 10 soal 4 x 45 Wacan
babagan budaya jawa • Siswa ngrembug babagan persuasi persuasi
pengertian persuasi • Gawe dudutan cirri-ciri
• Siswa nulis cirri-ciri persuasi persuasi
Siswa nulis wacan • Nyatheti topic-topik
persuasi persuasi
• Nulis persuasi
• Mbedakke antarane
persuasi kalawan wacan
liyane
• Tugas terstruktur
• Siswa bareng-bareng
ngrembuk bab wacan
persuasi
• Tugas mandhiri
• Gawe wacan persuasi
18. Gawe rigkesan wacan Wacan • Tapka • Nulis intisari wacan Tes tulis uraian 10 soal 4 x 45 Wacan
• Siswa maca wacankang • Ngrumusake topic
wus disiapake wacan
• Siswa nulis intisarine wacan • Nyritakake ulang isi
Siswa nyritakake maneh apa wacan kang lagi
kang lagi wae diwaca wae diwaca
13. • Tugas terstruktur
• Siswa bareng-bareng
ngrembuk bab isining
wacan
• Tugas mandhiri
• Gawe ringkesan wacan
kang lagi wae diwaca
14. Mata Pelajaran : Basa Jawa
Tingkat Pendidikan : SMA NEGERI 1 TERAS
Kelas :X
Semester : Genap
Tahun Pelajaran : 2010/2011
Standar Kompetensi :Mampu ngrungoake lan memahami maneka warna wacan sastra awujud cerkak lan crita rakyat
KOMPETENSI DASAR MATERI KEGIATAN PEMBELAJARAN INDIKATOR PENILAIAN ALOKASI SUMBER
PEMBELAJARAN WAKTU BAHAN
ATAU ALAT
19. Ngrungokake crita rakyat Wacan crita rakyat • Tapka • Nulis synopsis crita Tes tulis uraian 10 soal 4 x 45 Wacan crita
• Siswa ngrungokake crita rakyat kang lagi wae rakyat
rakyat kang diwacakake dirungokke
• Siswa Nyebutake nilai budi • Mbandingake nilai ana
pekerti ana crita rakyat crita rakyat karo nilai
• Siswa gawe synopsis crita saiki
rakyat • Gawe sinopsis
• Jawab pitakonan • Ngrembug isine wacan
crita rakyat
• Tugas terstruktur
• Siswa bareng-bareng
ngrembuk isine wacan crita
rakyat mau
• Tugas mandhiri
Golek wacan crita rakyat
diringkes digolekki nilai
budi pekerti
15. Mata Pelajaran : Basa Jawa
Tingkat Pendidikan : SMA NEGERI 1 TERAS
Kelas :X
Semester : Genap
Tahun Pelajaran : 2010/2011
Standar Kompetensi :Mampu mengapresiasi karya sastra tulis
KOMPETENSI DASAR MATERI KEGIATAN PEMBELAJARAN INDIKATOR PENILAIAN ALOKASI SUMBER
PEMBELAJARAN WAKTU BAHAN
ATAU ALAT
20. Mengapresiasi geguritan geguritan • Tapka • Maca geguritan Tes tulis uraian 10 soal 4 x 45 Geguritan
• Siswa maca geguritan • nyathet nilai jroning
• Siswa nyathet nilai jroning geguritan
geguritan • golekki amanat geguritan
• Siswa golekki amanat Siswa nggolekki
geguritan temane
Siswa nggolekki temane
• Tugas terstruktur
• Siswa bareng-bareng
ngrembuk isine geguritan
• Tugas mandhiri
Golek geguritan banjur
dianalisis kaya ing dhuwur
16. Mata Pelajaran : Basa Jawa
Tingkat Pendidikan : SMA NEGERI 1 TERAS
Kelas :X
Semester : Genap
Tahun Pelajaran : 2010/2011
Standar Kompetensi :Mampu mengapresiasi karya sastra tulis
KOMPETENSI DASAR MATERI KEGIATAN PEMBELAJARAN INDIKATOR PENILAIAN ALOKASI SUMBER
PEMBELAJARAN WAKTU BAHAN
ATAU ALAT
21. Nulis geguritan geguritan • Tapka • Tapka Tes tulis uraian 10 soal 4 x 45 Geguritan
• Siswa nemtoke tema • Nemtoke tema geguritan
geguritan • Ngembangke ide ana
• Siswa ngembangke ide ana bentuk puisi jawa
bentuk puisi jawa Nulis geguritan jumbuh
Nulis geguritan jumbuh karo karo temane
temane
• Tugas terstruktur
• Siswa bareng-bareng
ngrembuk isine geguritan
kang digawe
• Tugas mandhiri
Gawe geguritan dianalisis
kaya ing dhuwur
Teras,………………………….2010
Kepala Sekolah Guru Mapel
Drs. SURANTO, M. Pd. SUWARTO, S. Pd.
NIP 19600713 198603 1 009 NIP 19590701 198302 1 003