1. TESTER.PL
Serdecznie witam Drogich Czytelników po wakacyjnej przerwie.
Dla SJSI nie był to jednak „martwy” okres.
W ciągu trzech miesięcy od ukazania się ostatniego numeru Testera, mieliśmy kilka
znaczących wydarzeń.
Zapewne najwaŜniejszym i najbardziej doniosłym z punktu widzenia działalności SJSI
na najbliŜszych kilka lat, było Walne Zebranie Członków SJSI w dniu 29 czerwca 2006.
Istotność spotkania wynika z faktu, Ŝe było to pierwsze tego typu zgromadzenie po pełnej
kadencji Zarządu, trwającej trzy lata.
Chciałbym poniŜej przytoczyć kilka faktów z ponad trzyletniej działalności SJSI:
-
na koniec czerwca 2006 SJSI liczyło 84 członków
-
członkami wspierającymi SJSI jest 7 firm
-
w tym czasie mieliśmy ponad 20 cyklicznych (comiesięcznych) spotkań
merytorycznych na Politechnice Warszawskiej
-
odbyły się równieŜ spotkania w Krakowie, Gdańsku, Częstochowie, Wrocławiu
-
kilkanaście firm współpracuje stale z SJSI umieszczając m.in. na naszej stronie
www oferty pracy
-
słownik Glossary of Software Testing Terms (BS 7925-1)
przetłumaczony na język polski i opublikowany na www.sjsi.org.
-
ukończyliśmy tłumaczenie Syllabusa (we wrześniu 2006)
-
słownik i sylabus stanowi bazę dla polskiej wersji szkolenia i certyfikatu
„ISTQB Certified Tester Foundation Level”
-
prowadzimy warsztaty i certyfikację „Certyfikowany test manager”, w oparciu
o własny materiał oraz
zestaw pytań egzaminacyjnych
-
zorganizowaliśmy 3 edycje konferencji Jakości Systemów Informatycznych
(ostatnią wspólnie z Computerworld)
-
byliśmy partnerem merytoryczny wielu, wielu imprez krajowych i
zagranicznych (III Światowy Kongres Jakości w Monachium, III edycja
konferencji Software Quality Assurance Management, VI Kongres TELEINFO,
Konferencja ITIL - Zarządzanie usługami IT, II edycja Konferencji SQS Software and Systems Quality Conferences, VERIFY International Software
Testing Conference – Waszyngton)
-
SQAM Praga – wrzesień 2006 – SJSI było organizatorem ogólnoświatowego
spotkania przedstawicieli ISTQB ( z ponad 20 krajów).
-
ukazało się siedem numerów „Testera”
został
W trakcie czerwcowego Walnego został wybrany równieŜ nowy Zarząd i Komisja
Rewizyjna.
W skład Zarządu SJSI II kadencji wchodzą:
• Prezes: Wojciech Jaszcz
• V-ce Prezes: Joanna Nowakowska
• V-ce Prezes: Krzysztof Jakubowski
Strona 1 z 24
2. TESTER.PL
• V-ce Prezes: Piotr Ślęzak
• Skarbnik: Jan Sabak
• Sekretarz: Piotr Kałuski
Skład Komisji Rewizyjnej przedstawia się następująco:
•
•
•
Przewodniczący: Lucjan Stapp
Członek Komisji: Adam Suskiewicz
Członek Komisji: Łukasz śebrowski
Kolejnym wydarzeniem było podpisanie z Software Mind dnia 21 czerwca 2006 r.
umowy o współpracy. Dzięki temu ta krakowska firma stała się Członkiem Wspierającym
SJSI. Jednym z działów Software Mind jest Quality Lab - specjalistyczne laboratorium,
którego zadaniem jest przeprowadzanie na rzecz innych firm testów i audytów systemów
przy uŜyciu nowoczesnych narzędzi.
Jednym z najwaŜniejszych zadań SJSI jeszcze przed końcem roku jest zorganizowanie
polskiej wersji warsztatu i egzaminu ISTQB Certified Tester Foundation Level. Powołana
została juŜ Komisja Egzaminacyjna i Akredytacyjna. Wkrótce rozpoczniemy akredytację
zainteresowanych firm szkoleniowych.
Z pozdrowieniami
Wojciech Jaszcz
Prezes SJSI
Strona 2 z 24
3. TESTER.PL
Od redaktora
Minęło lato. A wraz z nim cały szereg ciekawych konferencji. W tym numerze zdajemy
Wam sprawozdanie z kilku z nich, na których byli nasi współpracownicy:
•
Joanna Nowakowska i Lucjan Stapp o spotkaniu w maju w Dusseldorfie
•
Piotr Ślęzak o konferencji IBM Rational Software Development w Orlando na
Florydzie
•
Joanna Nowakowska o wrześniowym SQAM w Pradze – w tym roku SQAM był
połączony z plenum ISTQB i o tym tez moŜna przeczytać w artykule Joanny.
Prócz tego Kamila Dec pisze o odpowiedzialności i pewności siebie.
Obiecywaliśmy w poprzednim numerze nowe typy do biblioteki testera, chcemy
stworzyć cykl publikacji na ten temat. W tym numerze nie wyszło – wina leŜy po stronie
pięknego lata, które kilka osób zdecydowanie rozleniwiło ☺. Ale do tego tematu na pewno
wrócimy - zachęcam wszystkich czytelników do dodawania swoich typów.
Nie zamieszczamy w tym numerze relacji z III Konferencji Systemów
Informatycznych, wspólnego „produktu” tygodnika Computerworld i naszego Stowarzyszenia
– zamieścił je juŜ jakiś czas temu tygodnik Computerworld
W numerze jak zawsze kilka zaproszeń: na konferencję poświęconą CMMI
w Warszawie, do Berlina na CONQUEST’2006. JeŜeli macie trochę czasu, warto się wybrać się
na jedną z nich – zapowiadają się bardzo ciekawie. PoniewaŜ SJSI jest organizacją
wspierającą tych konferencji – moŜemy liczyć na istotne zniŜki wpisowego
Równocześnie chciałbym – kolejny raz - gorąco zachęcić wszystkich czytelników tego
periodyku do aktywnej współpracy. Cały czas czekamy na Państwa uwagi, artykuły, felietony
– wszystko, co Was interesuje, co chcielibyście przeczytać, czego się dowiedzieć. JeŜeli tylko
będziemy mogli, postaramy się zrealizować Państwa postulaty.
Strona 3 z 24
5. TESTER.PL
Czy rzeczywiście…? Czy na pewno…?
Kilka słów o odpowiedzialności i pewności siebie
Kamila Dec
WINUEL SA
Absolwentka Wydziału Elektrycznego Politechniki Poznańskiej,
kierunek Informatyka. Obecnie jest pracownikiem firmy WINUEL SA. Jako
analityk – konsultant uczestniczyła w wielu przedsięwzięciach zarządzając
nimi, pełniąc rolę analityka, projektanta, biorąc udział w testowaniu
funkcjonalnym dostarczanych rozwiązań, wdraŜaniu ich oraz szkoleniach
uŜytkowników końcowych. W 2003 roku zdobyła ISEB Software Testing
Foundation Certificate. Interesuje się analizą biznesową, testowaniem oraz
projektowaniem interakcji.
Strona 5 z 24
6. TESTER.PL
Czy rzeczywiście…? Czy na pewno…?
Kilka słów o odpowiedzialności i pewności siebie
Kamila Dec
WINUEL SA
Kiedy podczas ślubu wygłosiłam przysięgę małŜeńską, ksiądz nie zapytał „Czy na
pewno?”. Co więcej (dla niektórych – co gorsza) nie było teŜ Ŝadnej mowy o odwoływaniu
tak zakomunikowanej światu decyzji (choć podobno jest to moŜliwe). Stało się.
Alan Cooper w swojej ksiąŜce „Wariaci rządzą domem wariatów”1 pisze, Ŝe grzeczne
oprogramowanie jest pewne siebie. Oznacza to, Ŝe gdy wydaję mu polecenie usunięcia pliku,
usuwa go, bez zbędnych pytań. Jeśli natomiast ma jakiekolwiek wątpliwości co do słuszności
mojej decyzji, jest gotowe na wycofanie jej skutków. Wszystko to dlatego, Ŝe rzeczą
normalną dla człowieka jest skłonność do zmiany zdania i wycofywania się z podjętych
wcześniej decyzji. Co więcej - w rzeczywistym świecie bardzo często jest to moŜliwe, a
„interfejs uŜytkownika jest dobrze zaprojektowany wówczas, gdy program zachowuje się
dokładnie tak, jak oczekuje tego uŜytkownik”.2
Kiedy czytałam tę ksiąŜkę po raz pierwszy, nie zastanowiło mnie to jakoś szczególnie
(a szkoda, bo kiedy projektuję graficzny interfejs uŜytkownika zawsze mam nieodpartą
potrzebę wstawiania wszędzie gdzie to moŜliwe komunikatów typu „Czy na pewno?”, bo
przecieŜ kaŜdy ma prawo się mylić, a juŜ uŜytkownik myli się na pewno). Słowa Alana
Coopera wróciły jednak do mnie jak bumerang, podczas lektury ksiąŜki „The Rational Unified
Process Made Easy, A Practitioner’s Guide to the RUP”3, gdzie autorzy przytaczają
przykładową specyfikację przypadku uŜycia, a w niej następujące kroki scenariusza:
1.
2.
3.
4.
Student wybiera „usuń”
System prosi Studenta o potwierdzenie decyzji
Student zatwierdza usunięcie
System usuwa plan zajęć4
Abstrahując od tego czy Alan Cooper uznałby takie rozwiązanie za poprawne, czy teŜ
skrytykował je w swojej kolejnej ksiąŜce, postanowiłam sprawdzić co na ten temat sądzą inni,
a w szczególności normy ISO.
Norma ISO 9241-105 porusza te kwestie biorąc pod uwagę róŜne aspekty, dając
jednocześnie ogromną swobodę interpretacji6, np.:
1 Wariaci rządzą domem wariatów. Dlaczego produkty wysokich technologii doprowadzają nas do szaleństwa i co zrobić,
Ŝeby tego uniknąć, Alan Cooper, WNT, 2001
2 Projektowanie interfejsu uŜytkownika. Poradnik dla programistów, Joel Spolsky, MIKOM 2001
3 The Rational Unified Process Made Easy, A Practitioner’s Guide to the RUP, Per Kroll, Philippe Kruchten, Pearson
Education Inc., 2003
4 Tłumaczenie kroków scenariusza według ksiąŜki „Jak pisać efektywne przypadki uŜycia”, Alistair Cockburn
5 ISO 9421-10, Ergonomic requirements for Office work with visual display terminals (VDTs) – Part 10: Dialogue principles
Strona 6 z 24
7. TESTER.PL
1. UŜytkownik powinien otrzymywać informację zwrotną po kaŜdym swoim działaniu.
Jeśli natomiast z działaniem uŜytkownika związane są powaŜne konsekwencje, system
powinien zapewniać dodatkowe wyjaśnienia oraz Ŝądać potwierdzenia przed
wykonaniem akcji. Przykład: Jeśli operacja usunięcia jest nieodwracalna, system Ŝąda
potwierdzenia przed jej wykonaniem.
2. Podczas zmiany danych, jeśli wymaga tego zadanie, powinna istnieć moŜliwość
wycofania zmian. Przykład: Po wciśnięciu klawisza [Esc] zawartość pola jest
przywracana do stanu sprzed zmiany.
3. Jeśli zadanie na to pozwala, musi istnieć moŜliwość cofnięcia się o co najmniej jeden
krok w interakcji z systemem. Przykład: System zapewnia moŜliwość dostępu do
usuniętych obiektów.
4. System powinien być tak zaprojektowany, aby oszczędzić uŜytkownikowi konieczności
wykonywania niepotrzebnych czynności. Przykład: UŜytkownik moŜe zapisać
dokument i zamknąć program w jednym kroku.
Usunięcie pliku nie jest działaniem o powaŜnych konsekwencjach, bo moŜna go po tej
operacji odzyskać z kosza. Nie ma więc powodu, aby Ŝądać od uŜytkownika potwierdzenia
usunięcia pliku. Pewnie dlatego teŜ program Microsoft Office Word nie Ŝąda ode mnie
potwierdzenia usunięcia kaŜdej kolejnej literki – zmiany mogę odwrócić, uŜywając funkcji
Cofnij (uff, w przeciwnym razie napisanie tak krótkiego artykułu zajęłoby pewnie kilka długich
dni).
Cały problem w tym, Ŝe „powaŜne konsekwencje”, rozumiane jako brak moŜliwości
wycofania zmian, moŜe mieć zarówno trwałe usunięcie maila ze skrzynki odbiorczej, jak i
usunięcie jednej literki w treści maila, jeśli taka jest wola projektantów i programistów
naszego programu pocztowego („projektancie GUI – w tej technologii naprawdę nie da się
zaimplementować funkcji przywrócenia ostatnio usuniętej literki; w końcu to ja tu jestem
programistą, nie ty”).
Jeśli właśnie toczycie bój z programistami o jeden z tysiąca komunikat „Czy jesteś
pewien”, moŜe pomoŜe Wam (jako argument o podłoŜu ambicjonalnym) przykład pewnego
programu pocztowego. Program ten ma menu Folder, a w nim opcję Utwórz folder. Ma
równieŜ menu Opcje folderu, a w nim opcję Usuń folder (tak, tak, wiecie ile frajdy sprawiło
mi znalezienie wreszcie tej opcji i moŜliwość usunięcia przypadkowo utworzonego folderu?).
Mimo to – kiedy usuwam maila ze skrzynki odbiorczej program ten nie prosi mnie o
potwierdzenie decyzji tylko bez zbędnych komentarzy przenosi go do kosza, a gdy usuwam
maila z kosza, uprzejmie pyta „czy na pewno”, bo tym razem to juŜ faktycznie nie przelewki –
mail znika na zawsze.
Zaraz, zaraz… – znika na zawsze? Trudność polega na tym, Ŝe zawsze w systemie
zdarzają się operacje, które muszą mieć „powaŜne konsekwencje”. Wyobraźcie sobie, Ŝe po
usunięciu Waszego pliku z kosza, trafia on do kosza’, po usunięciu z kosza’ trafia do kosza’’,
po usunięciu z kosza’’… , szkoda miejsca na dysku, prawda? Zwłaszcza, Ŝe ten plik naprawdę
nie jest juŜ nikomu potrzebny. Co tu duŜo kryć – umiejętność znajdowania złotego środka
przyda się i tym razem, a niewątpliwie jest sztuką.
Jeśli, Drogi Testerze, weźmiesz sobie do serca słowa Alana Coopera i zdecydujesz, Ŝe
następnym razem dokładnie sprawdzisz testowaną przez siebie aplikację pod tym kątem, nie
łudź się – gdyby implementacja moŜliwości wycofania zmian kosztowała mniej niŜ kolejne
okienko „Czy rzeczywiście”, z całą pewnością nie znalazłbyś Ŝadnego w testowanym
programie. A to oznacza, Ŝe trudno Ci będzie przekonać kogokolwiek, Ŝe tak jest grzeczniej.
Muszę w tym miejscu zaznaczyć, Ŝe jestem autorem wszystkich tłumaczeń fragmentów normy ISO przytaczanych w tym
artykule. MoŜe więc się zdarzyć, Ŝe tekst stracił na swojej konkretności po nieumiejętnym tłumaczeniu.
6
Strona 7 z 24
8. TESTER.PL
Ten kij ma jeszcze drugi koniec. Od lat uŜywam oprogramowania i odpowiadanie na
pytania „Czy na pewno?” weszło mi w krew. Gdybym któregoś razu, po wybraniu opcji Usuń
plik, nie zobaczyła Ŝadnego komunikatu, a mój plik zniknąłby z bieŜącego katalogu,
przestraszyłabym się7. Branie ślubu i korzystanie z oprogramowania ma więc jednak coś
wspólnego – i w jednym, i w drugim przypadku, prędzej czy później, wpada się w panikę.
7
I w ten sposób doszliśmy do kolejnej trudnej kwestii – do problemu zgodności. Jest to dobry temat na następny artykuł.
Strona 8 z 24
10. TESTER.PL
(Wielki) Koncert w tempie allegro orlandoso
Relacja z konferencji IBM Rational Software Development Conference 2006.
Piotr Ślęzak
Starszym Konsultant w firmie Premium Technology Sp.z o.o., która od wielu lat
profesjonalnie zajmuje się systemami i procesami wspierającymi wytwarzanie
oprogramowania. Firma m.in. wprowadziła na polski rynek Rational Unified Process (RUP)
oraz narzędzia Rational.
Jest wiceprezesem SJSI.
Strona 10 z 24
11. TESTER.PL
(Wielki) Koncert w tempie allegro orlandoso
Relacja z konferencji IBM Rational Software Development Conference 2006.
Piotr Ślęzak
Scenografia
W nieco bajkowej scenerii
centrum rozrywki Walt Disney World
Swan and Dolphin w Orlando na
Florydzie dniach 4-8 czerwca odbyła
się kolejna edycja konferencji IBM
Rational
Software
Development
Conference. Podobnie do poprzednich
Rational User Conference, takŜe i tym
razem samo miejsce robiło wraŜenie.
Dwa ogromne hotele jeden Swan a
drugi Dolphin połączone ze sobą
szerokim
deptakiem,
sale
konferencyjne
na
7000
osób
i ogromna ilość miejsc rozrywki - plaŜa
z wiklinowymi koszami i rowerami
wodnymi, baseny z mini wodospadami, pole do minigolfa, boisko do koszykówki, statki
wycieczkowe i wiele innych a wszystko to na terenie tych dwóch hoteli robiło wraŜenie.
Jak wszystko w Stanach takŜe i konferencja była ogromna pod wieloma względami.
Sala, na której odbywały się ogólne prezentacje mieściła 3000 osób i aby kaŜdy mógł
dobrze widzieć prowadzącego prezentacje były obsługiwane przez 7 kamer i
dziesięcioosobową ekipę realizatorską.
Stołówka pozwalała pomieścić 2000 osób jednocześnie, ale prawdziwym wyzwaniem
logistycznym było przetransportowanie prawie dwóch i pół tysiąca ludzi (wraz
z organizatorami konferencji z IBM) do oddalonego o prawie 30 km centrum rozrywki
Universal Studio gdzie w ostatni wieczór konferencji zorganizowana została impreza dla
wszystkich jej uczestników. Wyzwanie było tym większe, Ŝe czas trwania całej imprezy to
zaledwie 4,5 godziny wraz z przejazdem z hotelu do Universal Studio.
Strona 11 z 24
12. TESTER.PL
Uwertura
Tegoroczna
konferencja była zatytułowana
„Software In Concert” co
moŜna by przetłumaczyć na
„koncertowe
wytwarzanie
oprogramowania”.
Dlaczego właśnie taki
wyjaśniał w trakcie otwarcia
wiceprezes
IBM
Rational
Software
Roger
Oberg
mówiąc,
Ŝe
„budowanie
systemów informatycznych w obecnych czasach jest jak granie koncertu. KaŜdy członek
zespołu projektowego ma swoją określoną rolę, nuty i takty do zagrania, jak w zespole
muzyków. I tak perkusja to programista, nadający rytm całemu przedsięwzięciu. Klawisze to
architekt ogarniający całość kompozycji, gitara to tester uzupełniający całość brzmienia a
wokalista to analityk odpowiedzialny za kontakt z odbiorcą”.
Tematem przewodnim było więc zespołowe wytwarzanie oprogramowania
wspomagane przez jeszcze bardziej zintegrowane środowisko i jeszcze lepsze procesy.
Inspiracje
Kluczową kwestią poruszaną w trakcie całej konferencji było IT Governance
wykorzystujące praktyki i doświadczenia z innych przedsięwzięć wykonanych w przeszłości.
Mówili o tym John Wiegand i Erich Gamma z IBM Rational Software przedstawiając w jaki
sposób budowali zespół i zarządzali projektem Eclipse. Głównym celem było określenie zasad
współpracy między poszczególnymi rolami w projekcie oraz ujawnienie kodu źródłowego, lecz
przy bardzo mocnych obwarowaniach co do jego modyfikacji. Z takich właśnie doświadczeń i
na takich zasadach działają zespoły wytwarzające oprogramowanie z rodziny Open Source.
Motyw przewodni
Bardzo duŜy nacisk w trakcie wielu wystąpień był połoŜony na budowanie
oprogramowania w zespołach rozproszonych geograficznie. Jak zapewnić komunikację, jak
udostępniać repozytoria zmian i błędów, w jaki sposób przekazywać wymagania do realizacji i
dodatkowo wykonywać to jak najmniejszym nakładem dodatkowej pracy?
IBM zaproponował tu wykorzystanie środowiska Eclipse oraz narzędzi IBM Rational.
Przedstawione nowe środowisko dla zarządzania procesem testowym ClearQuest Test
Management, w którym dobrze znany obecnie IBM Rational TestManager słuŜący do
planowania wykonywania i analizowania testów został zastąpiony równieŜ znanym
narzędziem do zarządzania zmianami IBM Rational ClearQuest. JednakŜe w nowej wersji
ClearQuest posiada równieŜ elementy pozwalające na zarządzanie testami w sposób
rozproszony, czego nie miał IBM Rational TestManager i dodatkowo pozwala na
zdefiniowanie własnego procesu przygotowania i przeprowadzania testów wraz z
formularzami, akcjami, stanami, sposobami powiadomień, elementami elektronicznego
zatwierdzania (eSignature) oraz przeglądania tego co się z danym przypadkiem testowym
działo (Audit Trail).
Rozwiązanie to, jak większość rozwiązań z rodziny IBM Rational oparte jest na Eclipse,
co zapewnia integrację z IBM Rational Manual Tester, IBM Rational Functional Tester, IBM
Rational Performance Tester i wieloma innymi narzędziami opartymi na tym środowisku.
Strona 12 z 24
13. TESTER.PL
Aplauz
PowyŜszy remiks ClearQuest’a i TestManager’a spotkał się z duŜym entuzjazmem
wśród uczestników konferencji i moŜna spodziewać się, Ŝe będzie hitem na listach przebojów
tego typu rozwiązań.
Podobnie wielkim zainteresowaniem cieszyły się propozycje firm partnerskich IBM’a
bazujące na Eclipse lub integrujące się z nim. Środowisko Eclipse stało się „sztandarowym
rozwiązaniem” firmy IBM słuŜącym do integracji zespołów wytwarzających oprogramowanie.
Co ciekawe, jest to środowisko całkowicie darmowe udostępniane na zasadzie Open Source.
Poza prezentacjami poświęconymi produktom firmy IBM pokazano takŜe wiele studiów
dotyczących wdroŜenia tych narzędzi w róŜnych dziedzinach gospodarki.
JuŜ nie awangarda
Na uwagę zasługuje teŜ fakt, Ŝe w wielu prezentacjach i dyskusjach panelowych
dotyczących procesu przewijało się stwierdzenie „agile” (zwinny, elastyczny, szybki). Wielu
prezenterów mówiło wręcz, Ŝe w obecnych czasach i przy obecnej konkurencji nie ma
miejsca na bardzo sformalizowane procesy bez ich ciągłej zmiany i dostosowywania do
nowych oczekiwań rynku czy biznesu.
Kompozytorzy partytur „na Ŝądanie”
W tym teŜ kierunku podąŜa wiele firm partnerskich IBM’a, które na konferencji miały
swoje stoiska pokazując swoje własne rozwiązania wspierające lub udoskonalające rodzinę
IBM Rational Software. Jedną z najciekawszych była firma Ivara Jacobsona (jednego z
twórców firmy Rational Software oraz guru UML’a znanego jako jeden z trzech amigos), która
prezentowała Essential Unified Process (EssUP). Po 15 latach doświadczeń z Rational Unified
Process specjaliści z firmy Ivara Jacobsona sięgnęli do esencji, na której RUP powstał i
ponownie opracowali proces nowej generacji, określając go mianem smart. Essentials Unified
Process ma jednak uniknąć przerostu poza granice zarządzania, która stała się przypadłością
swojego poprzednika. Dodatkowo został on wzbogacony o szereg interesujących technik
ułatwiających jego implementację w zespole wytwórczym. EssUP będzie miał oficjalną
prezentację pod koniec czerwca 2006 roku.
Audytorium
Liczba uczestników to
ponad 2300 osób z całego
świata. Cała konferencja
podzielona była na 13
równolegle
prowadzonych
wątków,
gdzie
kaŜdy
związany był z inną tematyką
wytwarzania
oprogramowania począwszy
od
modelowania
biznesowego
a
na
zagadnieniach Open Source
skończywszy.
Większość wątków miało po kilka jednocześnie prowadzonych prezentacji co wspólnie
dawało około 25 jednocześnie prowadzonych prezentacji.
Strona 13 z 24
14. TESTER.PL
Prezentacje z poszczególnych dziedzin dotyczyły róŜnego poziomu abstrakcji: od
bardzo ogólnych dla osób zainteresowanych daną dziedziną do bardzo szczegółowych
przeznaczonych dla osób z duŜym doświadczeniem w wykorzystaniu danego rozwiązania.
Równolegle odbywały się czterogodzinne warsztaty z kaŜdego prawie narzędzia z
rodziny IBM Rational, na których moŜna było „dotknąć” i samemu przekonać się jak to działa.
Antrakt
Cała konferencja była przygotowana z duŜym rozmachem, ale równieŜ z perfekcyjną
organizacją. Pomimo wielu jednoczesnych prezentacji, Ŝadna z nich nie opóźniła się, Ŝadna
nie trwała za długo, i nikt nie błądził po hotelowych korytarzach w poszukiwaniu
odpowiedniej sali czy wykładu.
Poziom poszczególnych wykładów oraz sposób ich prowadzenia był równieŜ bardzo
wysoki, a kaŜdy z uczestników mógł – a wręcz musiał – dokonać samodzielnej oceny
prelegenta i samej prezentacji.
Wszystko to dało bardzo dobry efekt, przynajmniej w moim odczuciu i osób, z którymi
tam rozmawiałem, co utwierdziło mnie w przekonaniu, Ŝe warto było się tam wybrać.
Jeden z moich rozmówców powiedział mi, Ŝe jest to jedna z największych konferencji
informatycznych w USA i to dało się odczuć.
Kolejna konferencja juŜ za rok 10-14 czerwca 2007 w tym samym miejscu. Serdecznie
polecam i zachęcam do uczestnictwa aby zobaczyć to na własne oczy i móc porozmawiać z
twórcami i organizatorami tak wielkiej imprezy. Ale przede wszystkim zachęcam po to aby
zobaczyć co jest obecnie waŜne i trudne w inŜynierii oprogramowania i jak moŜna sobie z tym
poradzić.
Strona 14 z 24
16. TESTER.PL
Konferencja ICSTEST w Dusseldorfie
Joanna Nowakowska
Lucjan Stapp
ICSTEST to jedna z największych konferencji regionalnych poświęconych jakości i
testowaniu oprogramowania. Konferencje z tej serii odbywają się co roku, w tym roku w
maju, w Dusseldorfie miała miejsce juŜ szósta edycja ICSTEST.
Na te trzy dni (10 – 12 maja) zjechało się do Dusseldorfu ponad 800 uczestników i
ponad 40 wystawców. Sama ta liczba mówi o olbrzymim zainteresowaniu problemami jakości
na rynku niemieckim (większość uczestników konferencji pochodziła z Niemiec). Sam
rozstrzał branŜ zainteresowanych testowaniem musi wzbudzić zainteresowanie; pokazuje jak
wiele róŜnych branŜ buduje własne zespoły zapewnienia jakości – obecnie głównie do testów
akceptacyjnych.
Oczywiście poza Niemcami na ICSTEST przyjechała spora liczba osób z innych krajów
europejskich. Zdarzyło mi się – w czasie jednej z przerw – brać udział w rozmowie 4 osób,
dla których jedynym wspólnym językiem był angielski, trzy z nich mogły się jednak
porozumieć po polsku, trzy – po niemiecku, dwie po francusku. Spotkaliśmy tez Włochów,
Hiszpanów, Brytyjczyków.
Ciekawie wypadły wykłady plenarne; najbardziej w pamięci utkwiły mi dwa z nich.
Pierwszy, Paula Schwefera z firmy Continental, zatytułowany „The Business of Culture as the
Future of Business” przedstawiał problemy pracy w firmie globalnej i próby ich rozwiązania
poprzez wprowadzenie kultury organizacji. Same rozwiązania nie były moŜe zbyt oryginalne,
ale w pamięci utkwiło mi jedno ciekawe określenie, tj. „low cost countries” – na określenie
krajów, gdzie płace zdecydowanie odbiegają od średniej niemieckiej. Drugim z tej serii
referatów był wykład prof. Guntera Duecka z IBM Monachium, zatytułowany „Excellence Not Averyware”. Prelegent, w bardzo ciekawy sposób, rozpatrywał pojecie jakości z punktu
widzenia odbiorcy, pokazywał teŜ związki pomiędzy podejściem do jakości oprogramowania a
jakością Ŝycia w ogóle.
Trzy dni wypełniały jednak głownie prelekcje prowadzone w trzech sesjach, cześć z
tych wykładów prowadzona była w języku niemieckim. Sesje dotyczyły m.in. outsourcingu,
zarządzania projektami, automatyzacji testów, procesu testowego, testowania „zwinnego”
(agile testing), testów na róŜnych poziomach. W tej ostatniej sekcji bardzo ciekawy referat
„Why and How to Test Integration?” przedstawił znany nam z prelekcji w Warszawie Hans
Schaefer z Norwegian Testing Board. Hans obiecał nam, Ŝe – gdy będzie w Warszawie przedstawi go równieŜ na jednym z cyklicznych spotkań SJSI.
Strona 16 z 24
17. TESTER.PL
Prelekcję na konferencji przedstawiliśmy teŜ my, tzn. Joanna Nowakowska i Lucjan
Stapp. Mieliśmy referat An Integrated Open Source Test Environment for Unit Tests in Java.
Nasza prelekcja miała miejsce trzeciego dnia rano (a drugiego dnia do późnej nocy trwał
bankiet w wytwornej restauracji Rheinterrasse Duesseldorf nad brzegiem Renu), więc
mięliśmy nadzieję, ze prawie nikt nie wstanie wcześnie rano, by nas słuchać ☺. Jak się
jednak okazało, na naszej prelekcji była pełna sala osób zainteresowanych tego typu
tematyką.
Słuchając róŜnych referatów doszliśmy do wniosku, ze wiedza testerów w Polsce jest
na podobnym poziomie, co naszych kolegów w Niemczech. Warto było jednak być w
Dusseldorfie, by przekonać się o tym. NaleŜy teŜ zdawać sobie sprawę, Ŝe wielkość
testerskiego rynku niemieckiego i jego gwałtowny rozwój będzie wpływać na rozwój tej
branŜy i u nas. Wielokrotnie spotkaliśmy się ze stwierdzeniem, ze brakuje analityków
testowych, specjalistów od testów automatycznych, a nawet dobrze wyszkolonych testerów.
I na koniec jedna uwaga do organizatorów podobnych konferencji. Mają oni zawsze
kłopot z zapewnieniem sobie zwrotu ankiet z opiniami uczestników konferencji o
poszczególnych referatach. Organizatorzy ICSTEST rozwiązali ten problem, „wymieniając”
wypełnione ankiety na zabawkę – zdalnie sterowany samochodzik. Ostatniego dnia kolejka
chętnych do oddania ankiet stała przy stoisku organizatorów ☺
Strona 17 z 24
19. TESTER.PL
Software Quality Assurance Management SQAM
Conference
Praga
Joanna Nowakowska
W dniach 5 – 8 września, w stolicy Czech, miały miejsce dwa waŜne wydarzenia w
dziedzinie zarządzania i zapewnienia jakości oprogramowania.
5 września odbyło się spotkanie przedstawicieli ISTQB (International Software
Testing Qualifications Board), organizacji skupiającej 28 narodowych jednostek zajmujących
się szerzeniem wiedzy na temat zarządzania jakością i testowania (do ISTQB, z jednego kraju
moŜe naleŜeć tylko jedna organizacja, Polish Testing Board jest reprezentowane przez SJSI).
Na spotkaniu pojawili się przedstawiciele 17 organizacji narodowych: USA, Korei, Niemiec,
Norwegii, Szwajcarii, Brazylii, Europy Południowo-Wschodniej, Francji, Finlandii, Wielkiej
Brytanii, Australii i Nowej Zelandii, Izraela, Kanady, Danii, Austrii, Holandii. Polskę
reprezentowali Joanna Nowakowska (Wiceprezes SJSI) oraz Jan Sabak (Skarbnik SJSI).
Rysunek 1 Spotkanie ISTQB
Strona 19 z 24
20. TESTER.PL
Spotkanie rozpoczęto od podsumowania dotychczasowych osiągnięć ISTQB. Z
wyliczeń wynika, Ŝe na całym świecie mamy juŜ ponad 39.000 certyfikowanych testerów
(Foundation Level) i aŜ 88 akredytowanych dostawców kursów. Liczba wydanych certyfikatów
ciągle rośnie, a w wielu państwach certyfikat jest jednym z podstawowych kryteriów wyboru
pracowników. Coraz więcej krajów chce uczestniczyć w tworzeniu wspólnoty testerskiej – do
grona państw stowarzyszonych przyjęto Turcję, przystąpieniem do ISTQB zainteresowane są
równieŜ Czechy i Słowacja.
W ramach ISTQB istnieją tzw. working parties, czyli zespoły złoŜone z przedstawicieli
róŜnych państw, którzy wspólnie pracują nad rozwojem róŜnych obszarów działalności
organizacji, takich jak: certyfikaty Foundation, Advanced i Expert Level, słownik pojęć
związanych z dziedziny testowania, proces akredytacji firm szkoleniowych itp.
Rysunek 2 Spotkanie ISTQB trwało 12h i zakończyło się o godzinie 21.
Kierunek rozwoju certyfikacji dla testerów oraz tematów pokrewnych jest wyznaczany
przez ekspertów z całego świata, i to pewnie dlatego m.in. sylabus dla poziomu Foundation
okrzyknięty został najlepszym materiałem z podstaw testowania dla testerów na całym
świecie.
Spotkania ISTQB mają miejsce 2-3 razy do roku, kaŜde z nich odbywa się w innym
kraju. Tym razem gospodarzami spotkania były 2 jednostki narodowe: Polska i Europa
Południowo-Wschodnia. Organizacją spotkania zajęła się firma Software Konferencje, za co
chcielibyśmy bardzo podziękować!
Więcej informacji o ISTQB na stronie http://www.istqb.org. Zainteresowanych
współpracą w ramach ISTQB prosimy o kontakt z Joanną Nowakowską
(j.nowakowska@sjsi.org).
Strona 20 z 24
21. TESTER.PL
W dniach 6 – 8 września miała miejsce kolejna edycja konferencji Software Quality
Assurance Management Conference, organizowanej przez firmę Software Konferencje.
Konferencję rozpoczął wykład prezesa ISTQB Rex’a Black’a (USA), który podsumował
zmiany jakie mają miejsce na rynku produkcji oprogramowania i opisał jaki mają one wpływ
na to, co się dzieje w branŜy zapewnienia jakości. Globalizacja oraz znaczne róŜnice w
kosztach wynagrodzeń na świecie (patrz rysunek 3) powodują redukcję zatrudnienia w
państwach charakteryzujących się wyŜszym średnim wynagrodzeniem pracownika i
otwieranie działalności w rejonach tańszych, takich jak Indie czy Filipiny.
Rysunek 3 Średnie roczne wynagrodzenie pracownika na stanowisku Software Engineer na świecie (na
podstawie prezentacji Rex’a Black’a).
Czy ten problem nie zacznie dotykać równieŜ wkrótce zespołów testowych? Kolejnym
zauwaŜalnym trendem, wg. Rex’a Black’a, jest automatyzacja testowania, i nie mówimy tutaj
wyłącznie o automatyzacji testów regresji przez GUI, lecz przede wszystkim o silnym nacisku
na testowanie modułowe (m.in. test driven development). Pojawia się więc kolejne pytanie –
czy kaŜdy tester nie powinien posiadać przynajmniej podstawowej wiedzy umiejętności
programowania? Jedno jest pewne, rosnące wymagania na lepsze i tańsze zapewnienie
jakości, a takŜe stale zwiększająca się konkurencja na rynku światowym, zmuszają do
ciągłego, szybkiego uczenia się ludzi pracujących w tej dziedzinie, a przed ISTQB, która
określa ścieŜki rozwoju testerów, stawiają coraz to większe wyzwania.
Podczas konferencji zaprezentowane zostały tematy z zakresu zarządzania jakością,
dotyczące jakości w całym cyklu wytwarzania (Michael Lundblad, IBM, Software Quality is A
Full Lifecycle Concern), oceny poziomu dojrzałości organizacji (Adam Wolszczak, HP, CMMI
and Quality Assurance:Validation and Verification explained) i psychologii zarządzania
zespołem testowym (Yaron Tsubery, Psychology Behind Test Management).
Drugiego dnia konferencji, John Watkins, IBM Rational, w wykładzie Improving the
Testing Process – A Practical Approach to Test Metrics zaprezentował najbardziej popularne
Strona 21 z 24
22. TESTER.PL
miary proste (np. bezwzględna liczba błędów znalezionych podczas testowania/przez klienta,
pracochłonność, postęp prac itp.) i miary złoŜone (gęstość błędów – np. liczba błędów na
liczbę linii kodu/na fazę wytwarzania, defect detection effectiveness percentage, defect
removal effectiveness percentage). Podczas prezentacji przedstawione zostały równieŜ cztery
przykładowe zestawy miar dla firm, które chciałyby zacząć zbierać miar, a takŜe zalecenie do
ich implementacji.
Nie zabrakło jednak równieŜ zagadnień interesujących “statystycznego” testera, np.
automatyzacji testów przez GUI aplikacji Java (Jiri Sjrivanek UI Automated Testing of Java
Applications) oraz narzędzi wspierających testy modułowe w systemach wbudowanych
(Miroslaw Zielinski Unit Testing in embedded environments with Parasoft’s C++ test).
SJSI reprezentowali Lucjan Stapp, który przedstawił ogólne zalety automatyzacji
testów oraz Jan Sabak prezentujący wykorzystanie modelu Test Process Improvement do
oceny procesu testowego w organizacji
Rysunek 4 Tom Gilb wraz z małŜonką.
Trzeciego dnia konferencji uczestnicy konferencji mieli do wyboru trzy tutoriale:
•
Advanced
•
How to be Successful with Automated Testing Tools, John’a Watkins’a
•
The Most Advanced and Agile Disciplines for Softare Quality Management,
Test Design, Rex’a Black’a traktujący na temat technik
projektowania przypadków testowych, bardziej zaawansowanych niŜ ma to
miejsce na kursie ISTQB/ISEB Foundation
w wykonaniu specjalisty światowej sławy – Tom’a Gilb’a, który z właściwym
sobie dowcipem i krytycznym podejście do kaŜdego tematu, zaprezentował
podstawowe załoŜenia metod agile a takŜe przedstawił ich własny nurt, zwany
Evo.
Strona 22 z 24
23. TESTER.PL
Rysunek 5 Spacer po Pradze, od lewej: Stephan Goericke (iSQI, Niemcy), Jan Sabak (Polish Testing
Board), Wonil Kwon (Korean Testing Board), Joanna Nowakowska (Polish Testing Board), Yaron
Tsubery (Israeli Testing Certification Board), Piotr Kałuski (PZU, Polska)
Rysunek 6 Spacer po Pradze, od lewej: Jan Sabak (Polish Testing Board), Michał Kun (Oracle, Polska),
Wonil Kwon (Korean Testing Board)
Trzy dni wykładów na wysokim poziomie przeplatane były zwiedzaniem Pragi oraz
wieczornymi spotkaniami w gronie jej uczestników.
Strona 23 z 24
24. TESTER.PL
Rysunek 7 Spacer po Pradze, od lewej: Lucjan Stapp (Polish Testing Board), Piotr Kijewski (PZU,
Polska), Yaron Tsubery (Israeli Testing Certification Board), Stephan Goericke (iSQI, Niemcy
Strona 24 z 24
