พลังงานหมุนเวียนกับเศรษฐกิจพอเพียง GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน

1. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
สรุปความเชื่อมโยงระหว่างสาระสาคัญของหนังสือกับแนวคิดการพัฒนาที่ยั่งยืน
มิติด้านสังคม
เศรษฐกิจพอเพียงเป็นการสร้างเกราะคุ้มกันให้กับชุมชน ทั้งจากวิกฤติจาก “ภายใน”และ “ภายนอก”
ถ้าหากว่าเรายึดปฏิบัติตามแนวเศรษฐกิจพอเพียงอยู่เสมอ เราจะไม่มีโอกาสเจอกับวิกฤติภายใน
ส่วนวิกฤติจากภายนอกเราก็สามารถควบคุมได้เช่นกัน เพราะหากเรายึดถือปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงแล้ว
เราก็จะไม่หลงระเริงไปกับกระแสเศรษฐกิจแบบทุนนิยม ไม่ฟุ้งเฟ้อไม่ติดกับดักบริโภคนิยม
เ ศ ร ษ ฐ กิ จ พ อ เ พี ย ง จึ ง เ ป็ น เ ส มื อ น ก า ร ส ร้ า ง ภู มิ คุ้ ม กั น ให้ กั บ ตั ว เ อ ง
และยังเป็นส่วนสาคัญ ที่จะช่วยส่งเสริมการพัฒ นาที่ยั่งยืนของสังคมในระดับประเทศโดยรวม
แ ล ะ ยั ง ข ย า ย ไ ป สู่ ร ะ ดั บ โ ล ก ด้ ว ย
จะพบว่าเศรษฐกิจพอเพียงเป็นเรื่องที่ชุมชนทั่วโลกได้นาเอาไปใช้อย่างกว้างขวาง
ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเป็นการผสมผสานปรัชญาในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมในมิติใหม่
ท า ง เ ศ ร ษ ฐ ศ า ส ต ร์ เ พื่ อ ไ ม่ ให้ สั ง ค ม ต้ อ ง เ อ น เ อี ย ง ไ ป ใน ท า ง ใด ท า ง ห นึ่ ง
เป็นการถ่วงดุลทางความคิดที่ทาให้สังคมต้องหันกลับมาใช้สติปัญญา และเหตุผลเพื่อการตัดสินใดๆ
อ ย่ า ง ส ม ดุ ล ม า ก ขึ้ น โ ด ย เ ฉ พ า ะ ก า ร น า ป รัช ญ า แ น ว คิ ด ต ะ วั น อ อ ก ดั ง เช่ น
ฐานวัฒนธรรมประเพณีแห่งการประนีประนอมบนทางสายกลางของสังคมไทยที่มีอยู่อย่างมากมายในอดีต
มาใช้ประโยชน์ในปัจจุบันให้มากขึ้น ซึ่งแนวคิดที่ตั้งอยู่บนฐานการประนีประนอม ความสมดุล
และค วามยั่ง ยืนบ น ท าง สาย กลางนั้น มีอยู่ มากมาย ในป ระเท ศ ที่ กาลังพัฒ นาใน โลก
ห ากน ามาพัฒ นาเลือกใช้โดย ผสมผสาน กับ แนว คิดการ พัฒ นาสมัย ให ม่ให้ เห มาะสม
ก็ อาจ จ ะเป็ น ส่ ว น ผ สม ที่ ล ง ตัว เฉ พ า ะตัว แ ละเ ป็ น อัต ลัก ษ ณ์ ข อ ง แ ต่ ละ ป ระ เท ศ
ที่สามารถมีแนวทางการพัฒนาของตนเองได้ ไม่ต้องเลียนแบบแนวทางการพัฒนาแบบใช้ระบบตลาดนา
ซึ่ง สร้าง ข้ อ ด้อย ใน ก าร แข่ ง ขั น ส าห รับ ป ระเท ศ ที่ ก าลัง พัฒ น าเ ห ล่ านี้ ใน ระย ะสั้น
และเป็นผลให้เกิดความไม่สามารถพึ่งพาตนเองได้ หรือไม่สามารถพัฒนาตนเองได้อย่างแท้จริง
แบ่งเป็น 2 หัวข้อ ดังนี้
1. การพัฒนาทางสังคมสู่สังคมอยู่เย็นเป็นสุข
2. แนวทางการพัฒนาอย่างเป็นระบบองค์รวม
การพัฒนาทางสังคมสู่สังคมอยู่เย็นเป็นสุข
แน ว ท าง ใน ก าร ป รับ เ ป ลี่ย น วิ ถีก า รผ ลิต ด้ว ย ป รัช ญ าเ ศ รษ ฐกิ จ พ อเ พีย ง
เพื่อนามาซึ่งคุณภาพชีวิตที่ดีกว่า โดยเปรียบเทียบรายได้จากวิถีการผลิตด้านต่างๆ ของเกษตรกร
กับค่าใช้จ่ายแล้วพบว่าไม่เพียงพอ ทาให้เกษตรกรมีหนี้สินจากแหล่งเงินกู้ต่างๆ ทั้งในระบบ และนอกระบบ
ส่งผลให้คุณ ภาพชีวิตต่า และเป็ นสาเห ตุห นึ่งให้เกิดก ารบุ กรุก ที่ป่ าเพื่อเพิ่มพื้นที่ท ากิน

2. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
โดยเชื่อว่าจะนามาซึ่งรายได้ที่มากขึ้น ทั้งที่ทราบดีว่ามีผลต่างทางการผลิตไม่มาก อีกทั้งยังหาทางออกอื่น
เ ช่ น ก า ร เ ข้ า ไ ป เ ก็ บ ข อ ง ป่ า ตั ด ไ ม้ ล่ า สั ต ว์ เ พื่ อ เ ป็ น อ า ห า ร แ ล ะ ยั ง ชี พ
ส่งผลให้เกิดภาวะความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติขยายวงกว้างออกไปอีกจากสภาพปัญหาที่เกิดขึ้
นเป็ นวัฎ จัก รดัง กล่าว จึงจาเป็ นต้อง เป ลี่ย นแป ลงโดย นาเอารูป แบ บ “ท ฤษฎี ให ม่ ”
อันเป็ นแนว ท างการป ฏิบัติที่เป็ นรูป ธรรมตามแนว คิดป รัช ญ าข อง เศ รษฐกิจพอเพีย ง
ที่จะใช้เป็ นแนวท างในการเป ลี่ย นแป ลงสังคมชนบ ทให้ก้าวไป สู่สิ่งที่ดีกว่า จากจุดเล็กๆ
ซึ่งหากพิจารณาในภาคเกษตรกรรมการเริ่มต้นที่ฐานการผลิตต้องสอดคล้องกับความเป็นจริงของแต่ละพื้นที่
และสร้าง กลุ่มเพื่อให้เกิดพลังในการเป ลี่ย นแป ลงในลักษ ณ ะข องการร่ว มคิด ร่วมท า
ไปสู่การขยายเครือข่ายระหว่างกลุ่มและสร้างพันธมิตรกับกลุ่มอาชีพอื่นในการหนุนช่วยการผลิต
แ ล ะก า รจ า ห น่ าย ให้ กั บ ก ลุ่ ม ก ระ บ ว น ก าร ข อ ง ท ฤ ษ ฎี ให ม่ ทั้ ง 3 ขั้ น ต อ น นั้ น
เริ่มจากการปฏิบัติในวิถีการผลิตที่สอดคล้องกับสภาพแวดล้อม ภูมิปัญญ าท้องถิ่น วัฒนธรรม
โดยใช้กระบวนการวิจัยและการส่งเสริมทางการเกษตรเป็นกลไกช่วยในการสร้างคุณภาพของการปฏิบัติ
เ ส ริ ม ด้ ว ย ก า ร เ พิ่ ม มู ล ค่ า ใ ห้ กั บ ผ ล ผ ลิ ต ด้ ว ย ก า ร แ ป ร รู ป ผ ลิ ต ภั ณ ฑ์
ภ า ย ใ ต้ ก ร ะ บ ว น ก า ร ก ลุ่ ม ที่ มี ก า ร บ ริ ห า ร จั ด ก า ร ที่ ดี
มีก ารข ย าย เค รือข่ าย เ พื่ อ เสริม พ ลัง ใน ก ารเ ป ลี่ย น แป ลง สู่คุ ณ ภ าพ ชี วิต ที่ ดีก ว่ า
รวมทั้งสร้างพันธมิตรจากภาคส่วนอื่นเพื่อสนับสนุนการตลาดที่ยุติธรรม ตลอดจนการพัฒนาชุมชน
โดยมีปลายทางที่การสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชน และเกิดสังคมอยู่เย็นเป็นสุข
แต่ในบางกรณี อาทิเช่น การผลิตข้าวโพดบนพื้นที่สูงของเกษตรกร ต .ห ลักด่านนั้น
ต้องประสบปัญหากับต้นทุนการผลิตที่สูง แต่มีรายได้ต่า เนื่องจากไม่สามารถควบคุมปัจจัยการผลิต

3. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
และการตลาดได้ รวมทั้งเกษตรกรเอง ไม่มีการรวมกลุ่มในการดาเนินกิจกรรมกาผลิต
ห รือแป รรูป ผลิตผลท างการเกษตร ท าให้ไม่อาจมีอานาจในการต่อรองได้อย่ างสิ้นเชิง
ดังนั้นจึงจาเป็ นต้องแสวง ห าแนว ท างให ม่ในการผ ลิตที่ ลดพื้นที่ การผลิตให้ น้อย ที่ สุด
แ ต่ มี ร า ย ไ ด้ จ า ก ก า ร ผ ลิ ต สู ง ก ว่ า เ ดิ ม ภ า ย ใต้ ค ว า ม ร่ ว ม มื อ กั บ นั ก วิ ช า ก า ร
รว มไป ถึงการจัดตั้งกลุ่มเพื่ อจาห น่ าย ผลิตผลท าง การเกษ ตร การแป รรูป ผลิตภัณ ฑ์
การหนุนให้พื้นที่แห่งนี้เป็นแหล่งท่องเที่ยวซึ่งจะส่งผลดีต่อเกษตรกรในการเพิ่มรายได้ทางการผลิต
การมีสุขภาพดีจากการไม่ทางานหนักเกินไป และไม่เสี่ยงต่อการใช้สารเคมีไม่ถูกวิธี ซึ่งจะทา
ให้ มี เ ว ล า พ อ ใ น ก า ร ท า นุ บ า รุ ง ศิ ล ป วั ฒ น ธ ร ร ม ป ร ะ เ พ ณี ท า ง ศ า ส น า
อันเป็นพื้นฐานที่สาคัญในการสร้างความอบอุ่นในครอบครัวและที่สาคัญเป็นการคืนพื้นที่ให้กับธรรมชาติที่เป็
นแหล่งอาหาร และเป็นประโยชน์ในการรักษาสภาพแวดล้อมต่อส่วนรวม
การพัฒนาเศรษฐกิจของชุมชนเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิต การดาเนินการควรเริ่มต้นที่การผลิต
ภายใต้เงื่อนไขที่เหมาะสมกับฐานทรัพยากร มีความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจ และได้รับการยอมรับจากเกษตรกร
ภาย ใต้การผลิต และการส่งเสริมการเกษตรรูป แบ บ ให ม่ ค วรมีการแป รรูป ผลิตภัณ ฑ์
เ พื่ อ ยื ด อ า ยุ ก า ร เ ก็ บ รั ก ษ า เ พิ่ ม มู ล ค่ า ข อ ง ผ ลิ ต ภั ณ ฑ์
และลดความผันผวนของราคานอกจากนี้ยังต้องให้ความสาคัญกับภาคการตลาด ซึ่งแนวทางการดา
เนินงานค วรมีกระบ วนการพัฒ นาวิสาหกิจชุ มชน มีการวางแผนทั้งอุป สงค์ และอุป ท าน
สามารถสร้างการต่อรองในกลไกราคาได้
2. แนวทางการพัฒนาอย่างเป็นระบบองค์รวม
การพัฒนาที่มิได้มุ่งเน้นเงินเป็นใหญ่กาไรสูงสุดตามแนวทางระบบทุนนิยม
หากแต่มุ่งเน้นที่การพัฒนาความเป็นอยู่ที่ดีทั้งทางเศรษฐกิจสังคมที่เชื่อมโยงวัฒนธรรม

4. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
แบบแผนการบริโภค โดยภายใต้ปรัชญาดังกล่าวสามารถสรุปหลักใหญ่สาคัญ 3 ประการ
อันเป็นจุดเน้นที่สาคัญได้แก่
1. ความสมดุล ผลสืบเนื่องจากการพัฒนาอาจกล่าวได้ว่าทาให้บริบทต่างๆในสังคมเสียสมดุล
ไม่ว่าจะเป็นภาวะทางป ระชากรที่มีการอพยพห ลั่งไหลเข้ามาท างานในเมืองของคนชนบ ท
ก่อให้เกิดปัญหาการกระจายตัวทางประชากรและปัญหาต่างๆมากมายเช่น ขาดกาลังแรงงานภาคชนบท
ภ า ว ะ ล้ น เ กิ น ข อ ง แ ร ง ง า น ร า ค า ถู ก ภ า ค อุ ต ส า ห ก ร ร ม
สภาวะด้านสิ่งแวดล้อมที่มีการนาทรัพยากรทางธรรมชาติมาให้เพื่อการพัฒนาอันเป็นปัจจัยหนึ่งที่ทาให้ระบ
บ นิเว ศ ข องไท ย เป ลี่ย นแป ลง ไป ไม่ว่ าจะเป็ นเรื่องภูมิอากาศ ที่ อยู่ อาศัย ข องสัตว์ป่ า
และการสูญ พันธุ์ข องสัตว์บ างช นิด ภาว ะเสีย สมดุลดัง กล่าวเป็ นสิ่ง ที่อาจแก้ไข ได้ยาก
และอาจแก้ไม่ได้เลยหากทิศทางการพัฒนาประเทศยังคงมุ่งเน้นที่การเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจแบบเสรีนิยม
ห รื อ ทุ น นิ ย ม พั ฒ น า ก า ร (Advanced Capitalism)
การพัฒนาตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียงจึงให้ความสาคัญต่อวิถีชีวิตและความเป็นอยู่ตามสภาพแวดล้อมที่
เป็นอยู่จริง โดยเน้นที่ความสาคัญของภูมิปัญญ าพื้นบ้านในการประกอบอาชีพที่ไม่ซับซ้อน
เ น้ น ค ว า ม สั ม พั น ธ์ ข อ ง ก า ร อ ยู่ ร่ ว ม กั บ ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ ร ะ บ บ นิ เ ว ศ เ ช่ น
ก า ร ท า เ ก ษ ต ร ผ ส ม ผ ส า น ต า ม แ น ว ท ฤ ษ ฎี ใ ห ม่
ซึ่งเป็นแนวทางการพัฒนาที่สามารถปฏิบัติได้จริงบนพื้นฐานบริบทสังคมไทยคือภาคเกษตรกรรม
เป็นการสร้างความสมดุลให้เกิดขึ้นจากความแตกต่างของช่องว่างการพัฒนาระหว่างเมืองและชนบท
จัดเป็นวิถีทางประการหนึ่งในการสร้างหลักประกันความมั่นคงในชีวิตและความเป็นธรรมให้เกิดขึ้นกล่าวคือเ
ป็ น ก า ร ผ ลิ ต ที่ เ น้ น ก า ร บ ริ โ ภ ค ก่ อ น ที่ จ ะ น า ไ ป ข า ย มี กิ น มี ใ ช้
ให้สามารถอยู่รอดได้โดยมิต้องพึ่งพาความช่วยเหลือจากภายนอก
2 ค ว า ม พ อ เ พี ย ง ก า ร พั ฒ น า ที่ เ กิ ด ขึ้ น ท า ใ ห้ เ ห็ น ว่ า ยิ่ ง พั ฒ น า
ช่ อ ง ว่ า ง ร ะ ห ว่ า ง ค น ร ว ย แ ล ะ ค น จ น ก็ ยิ่ ง ข ย า ย ตั ว ม า ก ขึ้ น
เนื่องจากมีการสูบ ท รัพยากรจากช นบ ท มาใช้เพื่อการพัฒ นาเมืองและภาคอุตสาห กรรม
แม้ว่าจะมีการเรียกร้องสิทธิของชุมชนโดยเฉพาะอย่างยิ่งประเด็นเรื่องทรัพยากรธรรมชาติของชุมชนท้องถิ่น
อันเป็นการช่วงชิงวาทกรรมระหว่างกระแสท้องถิ่นนิยม (Localization) และกระแสโลกาภิวัฒ น์
(Globalization) เพื่อให้ตัวตนของท้องถิ่นปรากฎชัดเจนยิ่งขึ้นอันเป็นเงื่อนไขที่จาเป็น (Necessary
Condition)
แต่ก็ไม่เพียงพอเนื่องจากระบบคุณค่าในสังคมตลอดจนวัฒนธรรมและแบบแผนทางพฤติกรรมได้ถูกกลืนกล
ายจากกระแสโลกาภิวัฒน์ให้เกิดภาวะการแข่งขันและการแย่งชิงสูงภายใต้หลักเศรษฐกิจพอเพียง
การพลิกฟื้นสังคมไทยจึงเริ่มจากการสร้างคุณค่าเชิงอุดมการณ์ (Ideological Value) ระบบคุณค่าต่างๆ
ในสังคม เพื่อนาพาสังคมให้ตระห นักรู้เท่าทันกระแสการพัฒนา ประเด็นเรื่องความพอเพียง
จึ ง เ ป็ น ก า ร ก ร ะ ตุ้ น เ ตื อ น ให้ เ กิ ด ส ติ ค ว า ม ยั บ ยั้ ง ชั่ ง ใ จ ใ น ก า ร เ ลื อ ก /

5. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
ตั ด สิ น ใ จ ที่ จ ะ ด า เ นิ น ชี วิ ต ด้ ว ย ค ว า ม ร ะ แ ว ด ร ะ วั ง
รู้เท่ าทั นกระแสการเป ลี่ย น แป ลงเข้ าใจถึง ค ว ามห ม าย ข อง ก ารใช้ห รือการบ ริโภ ค
การแสวงหาหรือการทามาหากินที่ไม่เอารัดเอาเปรียบทั้งต่อมนุษย์ด้วยกันและธรรมชาติบนพื้นฐานของควา
ม พ อ ดี ค ว า ม พ อ เ พี ย ง จึ ง มี นั ย ย ะ ข อ ง ก า ร รู้ จั ก ต น เ อ ง รู้ จั ก สั ง ค ม
เข้าใจถึงสารัตถะของการอยู่ร่วมกันระหว่างมนุษย์และธรรมชาติ ไม่เอาเปรียบเบียดเบียนกันการรู้จัก “พอ”
จึงเป็นหนทางหนึ่งในการดับทุกข์ ช่วยให้ไม่ลุ่มหลงในกิเลสและอบายต่างๆ จากความอยากได้ อยากเป็น
อ ย า ก มี เ ฉ ก เ ช่ น ผู้ อื่ น ห ลั ก ค ว า ม พ อ เ พี ย ง จึ ง เ ป็ น แ น ว ท า ง แ ห่ ง สั น ติ วิ ถี
เป็นสันติวัฒนธรรมที่จะช่วยธารงสังคมให้ผาสุก
3. ค ว า ม ยั่ ง ยื น
บทเรียนที่เกิดขึ้นจากการพัฒนาประเทศที่ผ่านมาทาให้เกิดคาถามเกี่ยวกับการพัฒนาที่ต้องนาไปสู่ความยั่ง
ยื น ท า ให้ ค ว า ม ยั่ ง ยื น ไ ด้ ถู ก น า ไ ป ผ น ว ก กั บ ก า ร พั ฒ น า ใน ด้ า น ต่ า ง ๆ
เหตุผลสาคัญประการหนึ่งก็คือมีแนวคิดที่ว่าการพัฒนาต้องเป็นการพัฒนาที่คานึงถึงลูกหลานหรือคนรุ่นต่อไ
ป ที่ พ ว ก เ ข า /
เธอเหล่านั้นก็มีสิทธิที่จะใช้หรือครอบครองทรัพยากรธรรมชาติที่ไม่ต่างไปจากคนรุ่นปัจจุบันแนวทางของคว
ามยั่งยืนจึงถูกนาเสนออย่างเป็นรูปธรรม กล่าวคือหากต้องการให้เกิดความยั่งยืนในการพัฒนาแล้ว
วิธีการพัฒนาต้องเป็นการสร้างการพึ่งตนเองได้ คือสร้างความเข้มแข็งให้กับประชาชน และชุมชน
อั น เ ป็ น ก า ร เ ส ริ ม ส ร้ า ง ค ว า ม เ ข้ ม แ ข็ ง จ า ก ภ า ย ใ น
มิใช่รอคอยการพัฒนาจากภายนอกเพียงอย่างเดียวซึ่งหากชุมชนมีความเข้มแข็งหรือยืนหยัดอยู่ได้แล้ว
ค ว า ม รู้ สึ ก ใ น ก า ร เ ป็ น เ จ้ า ข อ ง (Sense of Belonging)
จะทาให้เกิดการมีส่วนร่วมในการพัฒนาจนนาไปสู่ความยั่งยืนในที่สุดตามแนวทางของปรัชญาเศรษฐกิจพอเ
พียงได้ชี้ให้เห็นว่าการพัฒนาตามแนวทางดังกล่าวมิได้เป็นการสร้างวาทกรรมหรือการสร้างความรู้สึกว่าด้อย
พั ฒ น า ต้ อ ง พั ฒ น า ใ ห้ เ ท่ า ทั น ต า ม อ า ร ย ป ร ะ เ ท ศ
หากแต่เป็นการพัฒนาบนพื้นฐานแห่งตัวตนและเอกลักษณ์ตามบริบทที่แตกต่างกันไป ซึ่งในท้ายที่สุดแล้ว
ค ว า ม แ ต ก ต่ า ง ห ล า ก ห ล า ย ดั ง ก ล่ า ว จ ะ เ ป็ น ส่ ว น เ ติ ม เ ต็ ม ให้ แ ก่ กั น แ ล ะ กั น
มุ่งเน้นที่ความหลากหลายของพลังชุมชนเพื่อหนุนเสริมชุมชนให้เกิดการถักทอในการพัฒนาความเป็นอยู่ที่ดี
อันเป็นภูมิคุ้มกันทางสังคมประการหนึ่งที่มิต้องรอคอยคาตอบหรือการชี้นาจากภายนอก
มิติด้านสิ่งแวดล้อม
ก า ร พั ฒ น า ท า ง ด้ า น สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม นั้ น
เป็นอีกมิติหนึ่งที่มีความสาคัญโดยมีการพยายามเชื่อมโยงการพัฒนาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
ตามมิติของสิ่งแวดล้อม ไว้ดังนี้

6. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
1. การพัฒนาด้านสิ่งแวดล้อม โดยหลักการสมดุลมวล และระบบนิเวศอุตสาหกรรม
ก า ร พิ จ า ร ณ า ว่ า มี ม ว ล ส า ร เ ข้ า แ ล ะ อ อ ก อ ย่ า ง ล ะ เ ท่ า ไ ร
แ ล ะ มี ก า ร เ ป ลี่ ย น แ ป ล ง ป ริ ม า ณ ข อ ง ม ว ล ส า ร ภ า ย ใน ร ะ บ บ เ ป็ น อ ย่ า ง ไ ร
นามาเป็นหลักการในการวิเคราะห์ระบบเศรษฐกิจพอเพียงในมิติทางด้านสิ่งแวดล้อม
แนวคิดพื้นฐานข องการวิเค ราะห์นี้อยู่ บ นการมองว่า “ระบ บ เศรษฐกิจพอเพียง ”
เป็นการจัดการธุรกิจที่ช่วยให้มีการหมุนเวียนขยะ และมลภาวะกลับเข้าสู่กระบวนการผลิต
ทาให้ไม่มีการปล่อยทิ้งขยะ และมลภาวะออกสู่สิ่งแวดล้อม หรือมีการปล่อยทิ้งน้อยลง ซึ่งการปล่อยทิ้งขยะ
แ ล ะ ม ล ภ า ว ะ อ อ ก สู่ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม เ ป็ น ผ ล ใ ห้ เ สี ย ส ม ดุ ล ข อ ง ร ะ บ บ นิ เ ว ศ
ห รือท าให้ระบ บ นิเว ศ ป รับ สมดุ ลแต่ กลาย เป็ นผ ลเสีย ห รือเป็ นอัน ตราย ต่ อมนุ ษ ย์
การจัดการสิ่งแวดล้อมในระบ บ เศ รษฐกิจพอเพียง จึงเป็ นกระบ วนการที่เค ลื่อนเข้าใกล้
หรืออยู่ในทิศทางเดียวกันกับระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมของระบบนิเวศซึ่งเป็นระบบที่ไม่มีการปล่อยของเสี
ย (Zero waste)
2. เศรษฐกิจพอเพียงกับภาวะโลกร้อน
สภ าว ะ โลก ร้อ น เป็ น เรื่ อง ที่ ได้รับ ก า รก ล่าว ถึง อย่ าง ก ว้ าง ข ว าง ใน ปัจ จุบั น
ซึ่ง ได้มี ผู้ ก ล่ า ว ถึ ง แ ล ะ วิ ภ า ค ส า เ ห ตุ ข อ ง เรื่ อ ง ดั ง ก ล่ า ว ไว้ ด้ ว ย กั น ห ล า ย อ ย่ า ง
โ ด ย มี ผู้ อ ธิ บ า ย ค ว า ม เ ชื่ อ ม โ ย ง ข อ ง ปั ญ ห า ดั ง ก ล่ า ว
กับการแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อมดังกล่าวโดยปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไว้ดังนี้
สาเหตุของภาวะโลกร้อนว่ามีต้นเหตุสาคัญมาจากการพัฒนาทางเศรษฐกิจที่อิงกับอุตสาหกรรมเป็น
หลัก อันเป็นการพัฒนาที่ตั้งอยู่บนรากฐานของความไม่พอเพียง การขยายตัวของชุมชนเมืองสมัยใหม่
ก า ร ข ย า ย ตั ว อ ย่ า ง ร ว ด เร็ ว แ ล ะ ก า ร บ ริโภ ค อ ย่ า ง ฟุ้ ง เ ฟ้ อ ข อ ง ชุ ม ช น เ มื อ ง
อัน เป็ น ปัจ จัย สา คัญ ที่ ก ระ ตุ้น ให้ เกิ ด ก ารเบี ย ด เบี ย น สิ่ง แว ด ล้อ ม อย่ าง เ กิ น พ อ ดี
อันนามาซึ่งปัญหาภาวะโลกร้อนในที่สุดวิกฤติโลกร้อนในปัจจุบันเป็นผลสืบเนื่องมาจากการปล่อยก๊าซเรือนก
ระจก ซึ่งส่วนใหญ่ เป็นกิจกรรมที่มีความเกี่ยวพันกับ การขยายตัวของชุมชนเมืองสมัยให ม่
โดยสัญญาณแห่งวิกฤติครั้งนี้ ได้เริ่มแสดงตัวออกมาอย่างต่อเนื่องหลังจากการปฏิวัติอุตสาหกรรมเป็นต้นมา
คู่ ข น า น กั บ ก า ร ข ย า ย ตั ว ข อ ง ชุ ม ช น เ มื อ ง ส มั ย ใ ห ม่
สถานการณ์ภาวะโลกร้อนในแต่ละช่วงเวลาจึงสัมพันธ์กับการขยายตัวของชุมชนเมืองในแต่ละยุคสมัยโดยเป้
าหมายหลักของเศรษฐกิจระบบพอเพียงนี้คือ การผลิตเพื่อให้พอเพียงแก่ตัวเองก่อนเป็นลาดับแรก
จากนั้นจึงค่อยนาส่วนที่เกินความต้องการมาแลกเปลี่ยนกับภายนอก โดยมีระบบความคิดเรื่อง
“ความพอเพียง” เป็นตัวคอยควบคุมไม่ให้มีความต้องการที่มากจนเกินจาเป็น นามาสู่วิถีชีวิตที่เรียบง่าย
มี ค ว า ม พ อ เ พี ย ง ใ น ก า ร บ ริ โ ภ ค แ ล ะ ส า ม า ร ถ พึ่ ง พ า ต น เ อ ง ไ ด้
ซึ่งสามารถสรุปเป็นคุณลักษณะเฉพาะของความพอเพียงได้ 2 ประการดังนี้

7. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
1. ก า ร พั ฒ น า ต า ม ล า ดั บ ขั้ น
โดยต้องเริ่มการพัฒนาจากความจาเป็นขั้นพื้นฐานเป็นอันดับแรกก่อนที่จะพัฒนาในความจาเป็นขั้นสูงต่อไป
ความพอเพียงจะเกิดขึ้นจากการได้รับการสนองความต้องการในแต่ละลาดับขั้นในระดับที่พอดีกับความต้อง
การ
2. มีการพัฒนาจากภายในสู่ภายนอก โดยมุ่งเน้นการพัฒนาที่มาจากภายในตนเอง
แ ล ะ ก า ร พึ่ ง พ า ต น เ อ ง (Self-reliance) เ ป็ น อั น ดั บ แ ร ก
แ ล ะ มี ก า ร แ ล ก เ ป ลี่ ย น กั บ ผู้ อื่ น ส า ห รั บ สิ น ค้ า ที่ ไ ม่ ส า ม า ร ถ ผ ลิ ต เ อ ง ไ ด้
โดยให้ค วามสาคัญ กับ ห น่วย ที่อยู่ ใกล้ตัวเป็ นลาดับ แรกและต่อเนื่องกันไป สู่ห น่ วยอื่น ๆ
ที่ ห่ า ง อ อ ก ไ ป ต า ม ล า ดั บ
ส่งผลให้แต่ละหน่วยการผลิตสามารถมีอานาจในการกาหนดทิศทางพัฒนาด้วยตนเองอันจะนาไปสู่การพึ่งตัว
เองได้ และพอเพียงในตัวเอง

8. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
แนวคิดชุมชนเมืองที่พอเพียงและหนทางฝ่าวิกฤติโลกร้อน
“ชุ ม ช น เ มื อ ง ที่ พ อ เ พี ย ง ”
คือคาตอบของแนวคิดในการออกแบบชุมชนเมืองเพื่อช่วยบรรเทาปัญ หาจากภาวะโลกร้อน
ที่มีความเหมาะสมกับชุมชนเมืองไทย โดยหลักการสาคัญ ที่สุดของชุมชนเมืองที่พอเพียง คือ
การเป็นชุ มชนเมืองที่มีการสนองค วามต้องการของผู้คนในระดับที่พอเพีย งตามลาดับขั้น
อั น ส อ ด ค ล้ อ ง กั บ คุ ณ ส ม บั ติ ข อ ง ค ว า ม พ อ เ พี ย ง
ซึ่งมุ่งเน้นให้มีการพัฒ นาตามลาดับ ขั้นจากระดับ ที่จาเป็ นขั้นพื้นฐานสู่ระดับ ที่สูงขึ้นไป
และจากภายในที่ใกล้ตัวกระจายออกสู่ภายนอกดังจะเห็นได้จากหลักการพัฒนาของเกษตรทฤษฎีใหม่
โดยลาดับขั้นในที่นี้สามารถจาแนกออกได้เป็น 2 ลาดับขั้น ดังนี้
1) ล า ดั บ ขั้ น ข อ ง ค ว า ม พ อ เ พี ย ง ห ม า ย ถึ ง
ล าดั บ ขั้ น ข อ ง ค ว าม ต้ อ ง ก า ร พื้ น ฐ า น ข อ ง ม นุ ษ ย์ ใน ชุ ม ช น เ มือ ง ใก ล้เ คี ย ง กั บ
“ทฤษฎีความต้องการขั้นพื้นฐานของมนุษย์” (Basic Human Needs Theory) ของ อับราฮัม มาสโลว์
โด ย ต้ อ ง เ ริ่ม จ า ก ก า ร พั ฒ น า จ า ก ค ว า ม จ า เ ป็ น ขั้ น พื้ น ฐ า น เ ป็ น อั น ดั บ แ ร ก
ก่ อ น ที่ จ ะ พั ฒ น า ใ น ค ว า ม จ า เ ป็ น ใ น ขั้ น ที่ สู ง ขึ้ น ไ ป
ค ว าม พอ เพีย ง จะเกิด ขึ้น จากก ารได้รับ ก ารสน อง ค ว าม ต้อ งก ารใน แต่ ละลาดับ ขั้น
ในระดับที่พอดีกับความต้องการสอดคล้องกับคุณลักษณะเฉพาะของความพอเพียงเรื่องการพัฒนาตามลาดั
บ ขั้ น
ผู้คนภายในชุมชนเมืองต้องมีความพอเพียงจากการได้รับปัจจัยพื้นฐานในการดารงชีวิตอย่างพอเพียงเป็นลา
ดับแรก มีความมั่นคงในการดารงชีวิต มีสภาพแวดล้อมที่ดี มีที่อยู่อาศัย ระบบบริการพื้นฐานสุขอนามัย
แ ล ะ แ ห ล่ ง ป ร ะ ก อ บ อ า ชี พ อ ย่ า ง พ อ เ พี ย ง กั บ ค ว า ม ต้ อ ง ก า ร
ขั้นต่อมาคือความพอเพียงจากการสัมพันธ์กับผู้อื่นในสังคม มีการพึ่งพาและเกื้อกูลระหว่างกัน
อันจะนามาสู่ความพอเพียงจากการนาภูมิปัญญาที่ได้จากการเรียนรู้ร่วมกันมาใช้ในการพัฒนา
และมีการสืบทอดภูมิปัญญาซึ่งจะนามาสู่ความพอเพียงในจิตใจในขั้นสูงสุด
2) ล า ดั บ ขั้ น ข อ ง ชุ ม ช น เ มื อ ง ห ม า ย ถึ ง
ลาดับของหน่วยทางสังคมต่างๆในชุมชนเมืองที่มีความสัมพันธ์ซึ่งกันและกันในลักษณะโฮลอนและไฮราคี
(Holon & Hierarchy) ซึ่งหมายถึง ในหน่วยทางสังคมหนึ่งๆที่มีความพอเพียงในตนเองในระดับหนึ่ง
แ ต่ ไ ม่ ใ ช่ มี ส ถ า น ะ ปิ ด ตั ว เ อ ง อ ยู่ อ ย่ า ง โ ด ด ๆ
ก ลับ มี ค ว า ม สั ม พั น ธ์ ไป สู่ ร ะ ดั บ ที่ ให ญ่ ก ว่ า ต่ อ เนื่ อ ง กั น ไป อ ย่ า ง มี ล า ดั บ ชั้ น
โดย แนว คิดนี้ได้ท าก ารจาแนก ลาดับ ขั้น ข อง ห น่ ว ย ชุ มช นออกเป็ น 3 ระดับ ได้แ ก่
ร ะ ดั บ ชุ ม ช น (Neighborhood) ร ะ ดั บ ย่ า น (District)แ ล ะ ร ะ ดั บ เ มื อ ง (Urban)
และยังเชื่อมโยงไปจนถึงระหว่างเมือง โดยการกาหนดขอบเขตของแต่ละหน่วยชุมชนเอาไว้นั้น
เพื่อให้สามารถกาหนดระดับที่เหมาะสมกับศักยภาพในการสนองความจาเป็นและการบริหารจัดการของแต่ล

9. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
ะ ล า ดั บ ขั้ น ไ ด้ อ ย่ า ง มี ป ร ะ สิ ท ธิ ภ า พ ที่ สุ ด
สอดคล้องกับคุณลักษณะเฉพาะของความพอเพียงเรื่องการพัฒนาจากภายในสู่ภายนอก
แนวคิดทางกายภาพของชุมชนเมืองที่พอเพียง
แนวคิดทางกายภาพที่ทาการนาเสนอเป็นระดับ “แนวคิด”
เท่านั้นเนื่องจากในระดับของการนาไปปฏิบัติทางการออกแบบจริง
ย่อมที่จะต้องได้รับการพิจารณาถึงแนวทางการออกแบบที่เหมาะสมชัดเจน ตามลักษณะของบริบทนั้นๆ
ในแต่ละชุมชนเมืองต่อไป โดย
แนวทางการสร้างสภาพแวดล้อมที่พอเพียงสาหรับหน่วยชุมชนในแต่ละลาดับขั้น
ซึ่งสามารถสรุปเป็นประเด็นให้พิจารณาได้ดังนี้
1. หน่วยระดับชุมชน (Neighborhood) เป็นหน่วยระดับเล็กที่สุด มีการใช้งานบ่อยที่สุด
แ ล ะ มี ค ว า ม ใ ก ล้ ชิ ด ม า ก ที่ สุ ด
ด้วยความเป็นหน่วยที่มีขนาดเล็กและไม่ซับซ้อนโอกาสในการสร้างให้เกิดความพอเพียงจึงสามารถทาได้ง่า
ย ความพอเพียงจะเกิดจากการที่ผู้คนในชุมชนได้รับการสนองความต้องการขั้นพื้นฐานอย่างทั่วถึง
ผู้ ค น ใ น ชุ ม ช น มี ค ว า ม คุ้ น เ ค ย กั น
ด้ว ย การดึง เอาลักษ ณ ะข อง การอยู่ ร่ว ม กัน ข อง ชุ มช นใน ช น บ ท ม าใช้ใน พื้นที่ เมือ ง
โดยมีแนวคิดในการออกแบบดังนี้ในแต่ละหน่วยชุมชนควรมีการจัดเตรียมบริการพื้นฐานสาธารณูปโภค -
สาธารณู ป การร้านค้า พื้น ที่พักผ่อน และอื่นๆ ที่ จาเป็ น ใน การดารง ชีวิตให้พ อเพีย ง
ชุมชนควรมีข นาดเล็กเพื่อค วามสะดว กในการกระจาย บ ริการได้ทั่ว ถึงและไม่สิ้นเป ลือง
รวมทั้งสะดวกในการบริหารจัดการเพิ่มพื้นที่สีเขียวในชุมช นเพื่อเป็นที่พบป ะระห ว่างกัน
ช่ ว ย ก ร ะ ตุ้ น ใ ห้ เ กิ ด ป ร ะ ช า สั ง ค ม แ ล ะ ช่ ว ย ล ด ม ล พิ ษ
ร ว ม ทั้ ง ช่ ว ย ส ร้ า ง บ ร ร ย า ก า ศ ที่ ดี แ ล ะ ส ร้า ง ค ว า ม น่ า ส บ า ย ให้ กั บ ชุ ม ช น
ควรออกแบบอาคารให้ใช้ระบบธรรมชาติเพื่อลดการใช้พลังงานได้ เช่น จัดวางอาคารเพื่อรับลมธรรมชาติ
ห รื อ
ใช้ร่มเงาของต้นไม้เพื่อช่วยลดอุณหภูมิใช้ระบบหมุนเวียนพลังงานหรือพลังงานทางเลือกที่เป็นมิตรกับสิ่งแว
ดล้อม ซึ่งสามารถบ ริห ารจัดการได้ง่าย ในชุ มช นข นาดเล็กลดการใช้รถยนต์ในชุ มช น
ด้วย การใช้ร่มเงาข องต้นไม้ช่ ว ย สร้าง บ รรย ากาศ ที่ ดีให้ กั บ ท างเท้าและท างจักรย าน
เพื่อกระตุ้นให้คนในชุมชนหันมาใช้ทางเท้ามากขึ้น
2. ห น่ ว ย ร ะ ดั บ ย่ า น (District) เ ป็ น ห น่ ว ย ชุ ม ช น ล า ดั บ ที่ 2
ซึ่ง จะ เป็ น ห น่ ว ย ที่ ร อง รับ ก ารใช้ ง าน ข อ ง ผู้ค น เ ป็ น จ าน ว น ม าก แ ล ะห ล าก ห ลา ย
ความพอเพียงจะเกิดจากการที่ผู้คนภายในย่านได้รับการสนองความต้องการอย่างทั่วถึง

10. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
มี ค ว า ม เ ป็ น อั น ห นึ่ ง อั น เ ดี ย ว กั น แ ล ะ มี จิ ต ส า นึ ก ร่ ว ม กั น
โดยมีแนวคิดในการออกแบบดังนี้สร้างพื้นที่ศูนย์กลางย่านที่ชัดเจนด้วยสถาปัตยกรรมที่เป็นเอกลักษณ์
เพื่อสร้างคว ามภาคภูมิใจร่วมกันข องค นในชุมชนกระตุ้นให้เกิดป ฏิสัมพันธ์ระห ว่ างกัน
บ ริเว ณ ศู น ย์ ก ล าง ย่ า น ค ว ร มีก า ร ค ว บ คุ ม ค ว า ม ห น า แ น่ น ให้ เห ม าะ ส ม เ ช่ น
แ ท ร ก พื้ น ที่ สี เ ขี ย ว แ ล ะ พื้ น ที่ ธ ร ร ม ช า ติ เ ข้ า ไ ป
เพื่อช่วยลดความหนาแน่นควรมีการจัดวางอาคารภายในย่านให้เข้ากับธรรมชาติ เช่น รับลมประจาถิ่นได้ดี
หรือการใช้แหล่งน้าธรรมชาติเพื่อช่วยลดอุณหภูมิให้กับย่านรวมทั้งการดึงเอกลักษณ์ของภูมิประเทศมาสร้าง
ความน่าสนใจให้กับย่านวางแผนการใช้งานพื้นที่ภายในย่านให้มีความหลากหลายและสมดุลด้วยกิจกรรมที่
จ า เ ป็ น ใ น ก า ร ด า ร ง ชี วิ ต เ ช่ น
เพิ่มแหล่งงานในย่านพักอาศัยเพื่อลดการเดินทางระหว่างที่พักอาศัยกับแหล่งงานด้วยการส่งเสริมให้เกิดธุร
กิจขนาดเล็กที่มีค วามเป็ นเอกลักษณ์ในแต่ละย่านออกแบ บอาค ารเพื่อลดการใช้พลังงาน
เช่นใช้รูปแบบของอาคารพื้นถิ่นหรืออาคารพื้นถิ่นประยุกต์เนื่องจากสามารถเข้ากับสภาพแวดล้อมได้ดีและมี
เ อ ก ลั ก ษ ณ์
ช่วยสร้างบรรยากาศที่ดีให้กับย่านปลูกต้นไม้ที่มีคุณสมบัติช่วยลดมลพิษได้ดีบริเวณเส้นทางคมนาคมที่มีกา
รใช้งานห นาแน่ น พร้อมทั้งค วรมีการสร้างท างเท้าที่มีค วามสะดว กสบาย มีคว ามร่มรื่น
สามารถกันแดดกันฝนได้และกระจายอย่างทั่วถึง เพื่อกระตุ้นให้คนในเมืองหันมาใช้ทางเท้ากันมากขึ้น
ลดการใช้รถยนต์ส่วนตัว
3. ห น่ วย ระดับ เมือง (Urban) เป็ นห น่ ว ย ชุ มช นที่ มีการใช้งานบ่ อย น้อย ที่สุด
ค วามพอเพีย งจะเกิดขึ้นจากการที่เมืองมีก ารพึ่งพ าตัว เองได้และพ อเพีย งในตัว เอง
ผู้คนในเมืองได้รับบริการอย่างทั่วถึงเมืองต้องไม่รุกรานธรรมชาติและสร้างปัญหาให้กับสิ่งแวดล้อม
โดยมีแนวคิดในการออกแบบ โดยจากัดข อบเขตเมืองให้ชัดเจนในลักษณะของ Green Belt
บริเวณใจกลางเมืองค วรมีความกระชับ เพื่อลดการท าลาย พื้นที่ธรรมชาติรอบ นอกเมือง
ในกรณีที่มีความจาเป็นต้องขยายให้ใช้ระบบเครือข่าย ในลักษณะของการกระจายตัวเป็นกลุ่มๆ
จัดการใช้งานพื้นที่ ให้ เห มาะสมและมีค วามสมบู รณ์ใน ตัวเอง เช่ น จัดให้ มีที่ พักอาศัย
แ ล ะ แ ห ล่ ง ง า น ไ ว้ ใ น บ ริ เ ว ณ ใ ก ล้ กั น
เพื่อช่วยลดการเดินทางจากบ้านไปที่ทางานมีโครงข่ายคมนาคมที่ชัดเจนและรับรู้ได้ง่ายส่งเสริมระบบขนส่ง
ม ว ล ช น ที่ มี ป ร ะ สิ ท ธิ ภ า พ เ พื่ อ ล ด ก า ร ใ ช้ ร ถ ย น ต์ ส่ ว น ตั ว
และควรมีการพัฒนาเมืองตามเส้นทางขนส่งมวลชนเป็นหลักสร้างโครงข่ายพื้นที่สาธารณและพื้นที่สีเขียวใน
หลายลาดับขั้นเพื่อให้กระจายได้อย่างทั่วถึงอนุรักษ์พื้นที่สีเขียวดั้งเดิมไว้ให้มากที่สุดเพื่อใช้ลดอุณหภูมิและล
ด ม ล ภ า ว ะ
เพิ่มพื้นที่เปิดโล่งบริเวณที่มีการใช้งานหนาแน่นสูงเพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดเกาะความร้อนในเขตเมืองพัฒนาเมื

11. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
อ ง ใ ห้ ส ม ดุ ล กั บ ฐ า น ท รั พ ย า ก ร ข อ ง แ ต่ ล ะ ที่
เพื่อลดความสิ้นเปลืองจากการต้องขนทรัพยากรจากแหล่งอื่นที่ห่างไกล
มิติด้านเทคโนโลยี
1 การพัฒนากาลังคนด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
แนวท างการพัฒ นาท รัพยากรมนุ ษย์ โดย ใช้วิท ย าศาสตร์และเท ค โนโลยี
โดยเน้นการใช้ระบบเสมือน (Virtual) และระบบเครือข่าย (Networking) เป็นแนวทางการดาเนินงานหลัก
ซึ่งเหมาะสมอย่างยิ่ง กับปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
1. ท า ง ส า ย ก ล า ง ก า ร พั ฒ น า ก า ลั ง ค น ท า ง วิ ท ย า ศ า ส ต ร์
แ ล ะ เท ค โน โล ยี ที่ เ น้ น ก า รส ร้า ง ระ บ บ เ ส มื อ น เพื่ อ ก าร เ รีย น รู้ (Virtual education)
ถื อ ไ ด้ ว่ า เ ป็ น ก า ร จั ด ร ะ บ บ ก า ร ศึ ก ษ า ต า ม แ น ว เ ศ ร ษ ฐ กิ จ พ อ เ พี ย ง
โดยใช้ระบบศึกษาทางไกลที่ใช้สื่อทันสมัยช่วยเป็นการกระจายองค์ความรู้สู่ปวงชนทุกระดับ
ผู้เรียนทุ กคนสามารถเรียนได้ตลอดเวลาตามความสะดวก โดยไม่จากัดเวลาและสถานที่
แ ล ะ ป ร ะ ห ยั ด ค่ า ใ ช้ จ่ า ย
ผู้เรียนสามารถพัฒ นาตนเองจากการเรีย นรู้ตามค วามถนัดและค วามสามารถของตนเอง
ซึ่ง ถือได้ว่ าเป็ น การเสน อรูป แบ บ ให ม่ข อง ก ารเรีย นรู้ใน ลัก ษ ณ ะ “ท าง สาย ก ลาง ”
ที่แต่ละคนเลือกได้ตามความต้องการ
2. ความพอป ระมาณ การพัฒ นากาลังคนโดยการศึกษาตามแนวเศรษฐกิจพอเพีย ง
โดยใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ที่พอเพียง เป็นการสร้างคนที่มีความรู้ ความสามารถ มีคุณธรรม มีความวิริยะ
อุ ต ส า ห ะ ค ว า ม ส ม ดุ ล อั น น า ไ ป สู่ ค ว า ม มั่น ค ง แ ล ะ ยั่ ง ยื น ใน ภ า พ ร ว ม
การจัดการศึกษาในระบบเสมือนเป็นรูปแบบการเรียนการสอน และฝึกอบรมแนวใหม่ที่มีความพอประมาณ
เ ป็ น ก า ร แ บ่ ง ปั น ท รัพ ย า ก ร โด ย ใช้ สื่ อ ทั น ส มั ย ช่ ว ย ซึ่ ง ช่ ว ย ล ด ค่ า ใช้ จ่ า ย
เป็นการขยายโอกาสทางการศึกษาให้ทุกคน เพื่อนาความรู้ใหม่ๆ ไปพัฒนาตนเองและหน่วยงาน
3. ค ว า ม มี เ ห ตุ ผ ล ใ น ก า ร จั ด ก า ร ศึ ก ษ า แ บ บ เ ส มื อ น ดั ง ก ล่ า ว
เพื่อให้บุคคลทุกกลุ่มทั้งในส่วนกลางและส่วนภูมิภาค สามารถเลือกเรียนได้ตามความสะดวก
วิธีการที่จะใช้มีทั้งในรูปแบบ อินเตอร์เน็ต และเครือข่ายดาวเทียม โดยมีหลักสูตรหลากหลาย
เพื่ อ มุ่ ง ต อ บ ส น อ ง ค ว า ม ต้อ ง ก าร ข อ ง อ ง ค์ ก ร แ ล ะ ข อ ง ผู้ เ รีย น ใน ห ล า ย ระ ดั บ
การศึกษ าเช่ นนี้เน้นการเรีย นรู้ด้ว ย ตนเอง โดย มีค รู ห รือผู้สอนเป็ นเพีย ง ผู้แนะแน ว
ผู้จะสามารถพัฒ นาค ว ามมีเห ตุผ ลขึ้ นเอง ได้ก ารศึก ษาตามแน ว เศ รษ ฐกิจพ อเพีย ง
น อ ก จ า ก ก า ร จั ด ห ลั ก สู ต ร ต่ า ง ๆ ใ น รู ป ข อ ง virtual education
ยังได้จัดประสานงานให้มีความร่วมมือกันระหว่างมหาวิทยาลัย สถานบันเฉพาะทางในรูปของ consortium
และได้ช่ ว ย ส ร้าง ค ว าม เชื่ อ ม โย ง ระห ว่ าง “ผู้ผ ลิต ” ก าลัง ค น แ ละ “ผู้ใช้ ” ก าลัง ค น

12. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
และยังมีการฝึกปฏิบัติในสภาพจริง เช่น การฝึกอบรมในสถานประกอบการ เป็นการฝึกคนให้มีความอดทน
มีเหตุผล สามารถทางานเป็นทีม
4. ความซื่อสัตย์สุจริต การพัฒนากาลังคนในรูปแบบ virtual education ทั้งทางอินเตอร์เน็ต
และเครือข่ายดาวเทียมเป็นการจัดการศึกษาตามแนวเศรษฐกิจพอเพียงที่เน้นจริยธรรม และคุณธรรม
ค ว า ม ซื่ อ สั ต ย์ สุ จ ริ ต ร ว ม ทั้ ง ก า ร ส ร้ า ง จิ ต ส า นึ ก ต่ อ สั ง ค ม ก ล่ า ว คื อ
ผู้ ที่ เ ข้ า ม า ร่ ว ม ใ น ก ร ะ บ ว น ก า ร เ รี ย น รู้ ซึ่ ง เ น้ น ก า ร ศึ ก ษ า ด้ ว ย ต น เ อ ง
เ ข้ า ม า เ พ ร า ะ ต้ อ ง ก า ร ติ ด ต า ม ค ว า ม รู้ ใ ห ม่ เ พื่ อ ไ ป พั ฒ น า ต น เ อ ง
โดยเฉพาะผู้ที่ทางานแล้วต้องการนาความรู้ใหม่ไปพัฒนาการทางานของตนเอง และหน่วยงานโดยสมัครใจ
นอกจากนี้ ระบ บ ข องการจัดการศึกษาทั้งในรูป อินเตอร์เน็ต และเค รือข่ าย ดาว เที ย ม
มี ก า ร จั ด ก า ร ใ ห้ มี ก า ร ท า แ บ บ ฝึ ก หั ด แ ล ะ ท ด ส อ บ ต น เ อ ง
ที่สาคัญ การจัดให้มีประสบการณ์จริงโดยการฝึกงา นในโรงงาน สิ่งเหล่านี้ช่ วยฝึกคุณธรรม
และความซื่อสัตย์สุจริตไปโดยปริยาย
5. ความรอบรู้-รอบคอบ การพัฒนาคนตามแนวทางดังกล่าว ยังมีการสร้างประสบการณ์จริง
อีก ทั้ง ก ารจัดห ลัก สู ตรก ารเ รีย น ก ารส อน ก ารฝึ ก อบ รม ใน รูป web-based courses
นั้น ท าโด ย ใช้เท ค โน โลยีทั นสมัย ที่ เห ม าะส ม มีก ารก าห น ดที่ รูป แ บ บ ที่ เห ม าะส ม
จัด ท า ใน รู ป แ บ บ ที่ ผู้ เรีย น ส า ม า รถ เ ข้ า ถึง ได้ ส ะด ว ก แ ล ะ ป ร ะห ยั ด ค่ า ใช้ จ่ า ย
ขณะที่ได้ความรู้อย่างถูกต้องและพอเพียง
6. ร ะ บ บ ภู มิ คุ้ ม กั น จ า ก ภ า ว ะ ผั น ผ ว น
เพื่อช่วยให้การพัฒนากาลังคนตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง มีความเข้มแข็ง มั่นคง และยั่งยืน
จะมีการร่วมมือกันจัดตั้งเครือข่ายอินเตอร์เน็ตเพื่อให้ผู้สนใจสามารถเลือกลงทะเบียนวิชาที่สนใจได้โดยไม่จา
กั ด เ ว ล า แ ล ะ ส ถ า น ที่
การที่จัดตั้งเป็นศูนย์ที่มีหลายฝ่ายช่วยกันนี้จะทาให้เกิดความมั่นคงและยั่งยืนต่อภาวะผันผวนต่างๆ ได้
อีกทั้ง ในการจัดการศึกษาตามแนว เศ รษฐกิจพอเพีย งนั้น การจัดห ลักสูตรต่าง ๆ
จะมีการวางแผนล่วงหน้า กาหนดรูปแบบที่ชัดเจน และจัดหลักสูตรตามความต้องการของตลาด
เ พื่ อ ใ ห้ ทั น ต่ อ ค ว า ม ก้ า ว ห น้ า ใ น ก า ร เ ป ลี่ ย น แ ป ล ง ข อ ง โ ล ก
แ ล ะ เ ท ค โ น โ ล ยี ที่ ใ ช้ จ ะ ต้ อ ง มี ก า ร ดั ด แ ป ล ง ใ ห้ เ ห ม า ะ ส ม ต ล อ ด
เพื่อให้สามารถยืนหยัดอยู่ได้สภาวะที่อาจเปลี่ยนแปลง
2 การพัฒนาด้านพลังงาน
เนื่ องจากป ระเท ศ ไท ย เป็ นป ระเท ศ เกษ ตรกรรมจึงมีแห ล่ง ชีว ม ว ล (Biomass)
อยู่มากมายดังนั้นการพัฒ นาด้านพลังงาน เพื่อให้เกิดค วามสามารถในการพึ่งพาตนเอง
ชี ว ม ว ล ใน ป ระ เท ศ ไท ย ส า ม า รถ น า ม า พั ฒ น า ใช้ ผ ลิต พ ลัง ง า น ได้ เป็ น อ ย่ า ง ดี

13. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
โดยเฉพาะวัสดุชีวมวลที่เหลือใช้จากอุตสาหกรรมเกษตร เช่น ชานอ้อย แกลบ และกากผลปาล์ม เป็นต้น
ดังนั้นชีวมวลจึงนับเป็นพลังงานหมุนเวียนที่มีศักยภาพสูงที่จะนามาใช้ทดแทนการนาเข้าน้ามันเชื้อเพลิง
อันเป็นการช่วยลดการสูญเสียเงินตราสู่ต่างประเทศ
มิติด้านเศรษฐกิจ
การพัฒนาด้านเศรษฐกิจตามหลักการเศรษฐกิจพอเพียงนั้น
มีนักวิชาการทางด้านเศรษฐศาสตร์ของประเทศได้กล่าวถึงไว้ดังต่อไปนี้
1. การพัฒนาทางด้านเศรษฐกิจเปรียบเทียบกับความคุ้มค่า
การท าให้ เกิ ด ผล ได้ห รือ ผ ลป ระโย ช น์ ม าก ก ว่ าต้น ทุ น ที่ เสีย ไป ซึ่ง ก็ คือ
ความมีประสิทธิภาพ(Efficiency) นอกจากนั้นผลผลิตที่เกิดขึ้นต้องมีลักษณะทางกายภาพ คุณภาพ
ป ริมาณ ตรง ตามค ว ามต้อง การใน เว ลา และสถ าน ที่ที่ ต้อง การ ซึ่งก็ คือ ป ระสิท ธิผ ล
(Effectiveness)ห รื อ ก า ร บ ร ร ลุ เ ป้ า ห ม า ย มี ก า ร ใ ช้ จ่ า ย ห รื อ ต้ น ทุ น ต่ า ที่ สุ ด
ให้ผลตอบแท นมากกว่าอัตราดอกเบี้ย และสัดส่วนข องผลประโยชน์มากกว่าต้นทุนซึ่งก็คือ
เ กิ ด ป ร ะ โ ย ช น์ สู ง สุ ด ร ว ม ทั้ ง ก า ร ด า เ นิ น ก า ร ต้ อ ง มี ต้ น ทุ น
และผลประโยชน์ที่ใกล้เคียงกับห น่วยงานที่ใช้ท รัพยากร หรือมีขอบข่ายงานที่ใกล้เคียงกัน
ธุ ร กิ จ นั้ น จึ ง จ ะ อ ยู่ ไ ด้ ใน ร ะ ย ะ ย า ว นั่น คื อ มี ค ว า ม ส า ม า ร ถ ใน ก า ร แ ข่ ง ขั น
แต่ ก าร พิจ าร ณ า ทั้ง ห ม ด ต้อ ง ค านึ ง ถึง ส ภ าว ะแ ว ด ล้อ ม ทั้ ง ภ าย ใน แ ล ะภ าย น อ ก
รวมทั้งต้องป ระเมินหรือรับ ข้อคิดเห็น (Feedback) จากป ระช าชน ผู้ใช้บ ริการ ผู้เสีย ภาษี
หรือผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทั้งหมด (Stakeholders)

14. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
จากหลักการของแนวคิดความคุ้มค่าดังกล่าว
สามารถพิจารณาเปรียบเทียบความแตกต่างและความเหมือนของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงกับหลักความคุ้
มค่าในด้านหลักการ แนวทางปฏิบัติและเป้าหมาย ได้ดังนี้

15. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
2. ปัจจัยของการพัฒนาทางเศรษฐกิจอย่างมีคุณภาพ และเสถียรภาพ

16. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
จุ ด มุ่ ง ห ม า ย ส า คั ญ เ พื่ อ ค ว า ม เ ป็ น อ ยู่ ที่ ดี ข อ ง ป ร ะ ช า ช น
เพื่อให้เกิดการเจริญเติบโตในระยะยาวอย่างมีคุณภาพตามแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
โดยได้อธิบายผ่านมุมมองการบริหารจัดการปัจจัยทุน 4 ประเภท อันได้แก่ ทุนทางกายภาพ(Physical
Capital) ทุนมนุษย์ (Human Capital) ทุนธรรมชาติ (Natural Capital) และทุนสังคม(Social Capital)
ซึ่งได้ประยุกต์หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในการบริหารจัดการปัจจัยทุนเหล่านี้เพื่อให้เกิดการเจริญเติบโ
ตอย่างมีคุณภาพ
1. ทุนกายภาพ และการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ
ท ฤ ษ ฎี ก าร เ จ ริญ เ ติบ โต ใน ยุ ค ต้ น ๆ อ า ศั ย ทุ น ท าง ก า ย ภ า พ เ ป็ น ส า คั ญ
ซึ่งการสะสมทุนทางกายภาพให้เพีย งพอได้นั้น ต้องการเงินออมในป ระเท ศที่มากเพีย งพอ
แต่ในประเทศที่ยากจนประสบปัญหาเงินออมที่ไม่เพียงพอ และต้องตกอยู่ในวงจรอุบาทว์ของความยากจน
(Vicious Cycle of Poverty) ที่ มี ทั้ ง อุ ป ส ง ค์ แ ล ะ อุ ป ท า น ข อ ง ทุ น ที่ ต่ า
ท า ให้ ป ระ เ ท ศ ย าก จ น เ ห ล่ า นี้ ต้ อ ง พึ่ ง พ า ทุ น จ า ก ต่ า ง ป ร ะเ ท ศ ทั้ ง ใน รู ป เ งิน กู้
แ ล ะ เ งิ น ล ง ทุ น ท า ง ต ร ง ป รั ช ญ า เ ศ ร ษ ฐ กิ จ พ อ เ พี ย ง
สามารถนามาใช้ได้โดย ตรงกับการบ ริหารเศ รษฐกิจเพื่อการเจริญ เติบโตอย่ างมีคุณภาพ
โดย ผ่านทุ นท างกาย ภาพนี้ โดย เฉพาะอย่ างยิ่งในเรื่อง ของการสะสมทุ นผ่านการออม
หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเน้นอย่างมากในการให้ประชาชนดาเนินชีวิตในทางสายกลาง
มีค ว ามพอป ระมาณ และมีภูมิคุ้มกันที่ดี ดังนั้นป ระช าช นจะต้องเริ่มที่จะพึ่งพ าตนเอง
ซึ่งเป็นลักษณะสาคัญที่ประชาชนในประเทศยากจนส่วนใหญ่ไม่มี โดยการพึ่งพาตนเองได้นี้เกิดจากปลูกพืช
และเลี้ยงสัตว์เพื่อการบริโภคภายใต้การทาเกษตรผสมผสาน และเมื่อผลผลิตมีมากพอจึงนามาแปรรูป
หรือทาการขาย แทนที่จะมุ่งหวังที่จะทาการเกษตรเพื่อการค้าขาย (Cash crop or Mono crop)
เพียงชนิดเดียว ซึ่งมีความเสี่ยงในเรื่องความผันผวนด้านราคา อันก่อให้เกิดภาระหนี้สินที่ยากจะปลดได้
ดังนั้นหากประชาชนมีการพึ่งพาตนเองได้ สามารถค้าขายผลผลิตที่เหลือจากการบริโภคได้
และมีการใช้จ่ าย อย่ าง พ อป ระม าณ รู้จักเก็ บ ออมเพื่ อส ร้าง ภู มิคุ้มกั นให้ กั บ ต นเอ ง
เราก็จะพบว่าประชาชนมีความสามารถสร้างเงินออมหรือมีการสร้างเงินทุนที่จะนาไปช่วยสร้างความเจริญเติ
บโตในท้องถิ่นได้

17. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
2. ทุนมนุษย์และการเจริญเติบทางเศรษฐกิจ
แนวคิดเกี่ยวกับการเจริญเติบโตได้พัฒนาจากแนวคิดที่ว่าประเทศจะมีการเจริญเติบโตในระยะยาวไ
ด้โดยอาศัยการเจริญทางเทคโนโลยี ซึ่งเป็นการสร้างความเจริญทางเศรษฐกิจผ่านตัวแปรด้านทุนมนุษย์ ซึ่ง
ในภาคเศรษฐกิจนั้น สามารถเพิ่มพูนได้โดยการเรียนรู้จากการทางาน (Learning-by-doing)
และเมื่อทุกมนุษย์เหล่านี้เพิ่มพูนขึ้นเรื่อยๆ
ก็จะส่งผลให้การสะสมทุนมนุษย์ของระบบเศรษฐกิจโดยรวมมีมากขึ้น และก่อให้เกิด
ผลกระทบเชิงบวกต่อการเจริญเติบโตของประเทศ

18. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
3. ทุนธรรมชาติและการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ
อีก ปั จ จั ย ที่ ส า คั ญ ม า ก ต่ อ ก า ร เ จ ริญ เ ติ บ โ ต คื อ ทุ น ท า ง ธ ร ร ม ช า ติ
ห รื อ ก า ร ใ ช้ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ ข อ ง ป ร ะ เ ท ศ
ซึ่งเป็ นที่ ท ราบ กั นดีว่ าป ระเท ศ ที่มีการใช้ท รัพย าก รธรรม ช าติอย่ างม ากเกิ นสมดุ ล
จะส่ ง ผ ล ให้ ท รัพ ย าก รธ รรม ช าติที่ มีอ ยู่ ห ม ด ไป ทั้ ง ยั ง ส่ ง ผ ล ร้าย ต่ อ สิ่ง แ ว ด ล้อ ม
ส ร้ า ง ม ล พิ ษ ซึ่ ง ใ น ที่ สุ ด จ ะ ส่ ง ผ ล ร้ า ย ก ลั บ ม า ยั ง ป ร ะ ช า ก ร
ปรัช ญ าของเศรษฐกิจพอเพีย งให้คว ามสาคัญ มากในเรื่องการรักษาคุณภาพสิ่งแว ดล้อม
และทรัพยากรธรรมชาติภายใต้หลักการ ความพอประมาณความมีเหตุผล และการมีภูมิคุ้มกัน
หากป ระช าช นในทุ กภาคส่วน รว มทั้งภาครัฐ และเอกช นมีเห ตุผลในการใช้ท รัพย ากร
ก็ จ ะ ต ร ะ ห นั ก ถึ ง ผ ล ก ร ะ ท บ เ ชิ ง ล บ ที่ มี ต่ อ คุ ณ ภ า พ ชี วิ ต ข อ ง ต น เ อ ง
หากมีการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างมากเกินไป เกิดมลภาวะและมีการทาลายสิ่งแวดล้อม
และเมื่อประชาชนคานึงถึงผลดังกล่าวจะรู้จักบริหารจัดการ และใช้ทรัพยากรอย่างพอประมาณ
ภาย ใต้ห ลักการสร้างภูมิคุ้มกัน นอกจากจะท าให้ป ระช าช นไม่ท าลาย สิ่งแวดล้อมแล้ว
ยังจะช่วยกันอนุรักษ์และเพิ่มพูนทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมเอาไว้เพื่อใช้ต่อไป และเพื่อลูกหลานในอนาคต
ซึ่งสิ่งเหล่านี้จะช่วยรักษาคุณภาพชีวิต ความเป็นอยู่ที่ดีของคนในสังคมอย่างยั่งยืน
4. ทุนสังคมและการเจริญเติบทางเศรษฐกิจ
ทุนทางสังค ม เป็ นปัจจัยที่สาคัญ อีกป ระการหนึ่งต่อการเจริญ เติบ โตท างเศ รษฐกิจ
ที่ นั ก เ ศ ร ษ ฐ ศ า ส ต ร์ ใ ห้ ค ว า ม ส น ใ จ ม า ก ขึ้ น
โดย งานวิจัย ได้แสดงผลกระท บ ข อง ทุ นสังค มต่ออัตราการเจริญ เติบ โตท าง เศ รษฐกิจ
โดยใช้คุณลักษณะของทุนสังคม 2 ประการ อันได้แก่ “TRUST” ซึ่งวัดความไว้วางใจกันของคนในสังคม และ
“CIVIC”ซึ่งเป็ นตัว แท นการเป็ นค นดีของสังค ม เช่ น การจ่ายภาษี จากการศึกษาพบ ว่ า
ทุนสังคมทั้งสองมีความสัมพันธ์เชิงบวกต่ออัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างมีนัยสาคัญ
แล ะ ยั ง พ บ ว่ าผ ล ก ร ะท บ ข อ ง ทุ น สัง ค ม ที่ มีก าร เจ ริญ เ ติบ โต ท าง เศ รษ ฐ กิ จ นั้ น
จะมีในระดับ ที่ สูง กว่ าในป ระเท ศ ย ากจน เห ตุผลป ระการห นึ่งคือ ใน ป ระเท ศ เห ล่านี้
ระบบสถาบันอย่างเป็นทางการเช่น ระบบกฎหมาย ระบบการเงิน และสิทธิการครอบครองนั้นยังไม่เข้มแข็ง
ห รื อ ข า ด ห า ย ไ ป TRUSTห รื อ ค ว า ม ไ ว้ ว า ง ใ จ กั น ข อ ง ค น ใ น สั ง ค ม
จึ ง มี ค ว า ม ส า คั ญ ม า ก ต่ อ ก า ร ท า ธุ ร ก ร ร ม ท า ง เ ศ ร ษ ฐ กิ จ
จึงแสดงให้เห็นความสัมพันธ์กันของปัจจัยทั้งสองอย่างชัดเจน
ห ลั ก ก า ร ภ า ย ใ ต้ ป รั ช ญ า ข อ ง เ ศ ร ษ ฐ กิ จ พ อ เ พี ย ง นั้ น
มี ลั ก ษ ณ ะ ที่ ถื อ ได้ ว่ า เ ป็ น ทุ น สั ง ค ม ที่ ผู ก ติ ด กั บ วิ ถี ชี วิ ต ข อ ง ค น ใ น สั ง ค ม
ซึ่ ง จ ะ ช่ ว ย ส่ ง เ ส ริ ม ใ ห้ เ กิ ด ธุ ร ก ร ร ม ท า ง เ ศ ร ษ ฐ กิ จ
โดยหลักการของปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงที่เห็นได้ชัดเจนที่จะช่วยส่งเสริม ได้แก่ หลักคุณธรรม

19. วิชา GEN352 เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มควายโบ้
อาทิ เช่ น ค ว ามซื่ อสัตย์ ซึ่ง นับ ได้ว่ าเป็ น TRUST ดัง นั้นห ากในสัง ค มมีค ว ามซื่อสัต ย์
ก็จะทาให้คนในสังคมมีความไว้วางใจกัน เชื่อถือกัน ความไว้ใจนี้จะช่วยส่งเสริมธุรกรรมทางเศรษฐกิจ
โดยเฉพาะในท้องถิ่นที่ระบบสถาบันกฎหมาย สถาบันการเงิน และการประกันภัยขาดหายไป
หรือไม่เข้มแข็งพอ ขจัดปัญหานักแสวงหาผลประโยชน์ และปัญหาข้อมูลไม่เท่าเทียมกันให้หมดไป
นอกจากนี้หากประชาชนยึดมั่นในหลักคุณธรรม เช่น มีความซื่อสัตย์ คิดเพื่อประโยชน์ส่วนรวม
และ แบ่ งปัน กัน ก็จ ะเป็ น หั ว ใจสาคัญ ใน การสร้าง ระบ บ สถ าบั นอย่ างเป็ น ท าง ก าร
ห รื อ ทุ น สั ง ค ม ภ า ค รั ฐ ที่ เ ข้ ม แ ข็ ง มี ห ลั ก ธ ร ร ม า ภิ บ า ล
ซึ่งจะช่วยส่งเสริมให้ประเทศมีการสร้างความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างมีคุณภาพ
3. การพัฒนาเศรษฐกิจแบบพหุกิจกรรม หรือพหุผลิตภัณฑ์
รูป แ บ บ แ ล ะวิ ธีป ฏิ บั ติ ต าม แ น ว ท า ง ข อ ง ป รัช ญ าเ ศ ร ษ ฐกิ จ พ อ เพี ย ง นั้ น
เป็นการส่งเสริมให้เกิดการบริโภค และการค้าในรูปแบบของเศรษฐกิจแบบพหุกิจกรรม หรือพหุผลิตภัณฑ์
(Multi-Activities or Multi-Products) ซึ่ง ท า ให้ มีก ารห มุ น เวี ย น ข อ ง ท รัพ ย า ก ร แ ล ะวัต ถุ
จากกิจกรรมห นึ่งไป สู่กิจกรรมอื่นๆ โดย เป็ นการจัดการให้มีการใช้ป ระโยช น์ท รัพยากร
และวัตถุที่มีอยู่ในระบบให้มากที่สุด เพื่อไม่ให้เกิดการสูญเสียไปโดยเปล่าประโยชน์ โดยระบบหมายถึง
องค์ประกอบ 5 ส่วนได้แก่ ปัจจัยนาเข้า (Input) กระบวนการ (Process) ผลผลิต (Output) ของเสีย (Waste)
และการป้อนกลับเพื่อตรวจสอบ (Feedback) เมื่อวิเคราะห์ด้วยแบบจาลองตารางปัจจัยการผลิต และผลผลิต
ซึ่งเป็นเครื่องมือที่ใช้จาลองหลักการพื้นฐานของวิชาการเศรษฐศาสตร์ คือ ดุลยภาพระหว่างอุปทาน
และอุปสงค์ ระหว่างผลิตกับขาย ระหว่างรายรับและรายจ่าย และระหว่างส่งออกและนาเข้า
โดยเมื่อพิจารณาตามหลักเศรษฐกิจ 3 ข้อ แล้วแสดงให้เห็นผลดังต่อไปนี้
พ อ ป ร ะ ม า ณ ห ม า ย ถึ ง เ งื่ อ น ไ ข ข อ ง ดุ ล ย ภ า พ
ที่เกิดจากสมดุลระหว่างอุปสงค์กับอุปทานระหว่างรายได้กับรายจ่าย และระหว่างส่งออกกับนาเข้า หลักการ
“พ อป ระมาณ ” ท าให้ เกิ ด เงื่อ นไข สมดุ ล จึง ท าให้ เกิด เสถีย รภ าพ และค ว ามมั่น ค ง
ความล้มเหลวในการสร้างสมดุลทาให้สูญเสียเสถียรภาพ หรือสูญเสียความมั่นคง
มีเหตุผล หมายถึง การวิเคราะห์โครงสร้างของธุรกิจ เพื่อทาความเข้าใจข้อจากัด
แ ล ะ ใ ช้ ค ว า ม เ ข้ า ใ จ นี้
สร้างกิจกรรมการผลิตที่เป็ นเครือข่ายเกื้อกูลกันและกันทาให้มีกิจกรรมการผลิตหลายด้าน
ทาให้สามารถอุดช่องโหว่ของธุรกิจได้ ซึ่งตรงข้ามกับการมีการผลิตที่ไม่เกี่ยวข้องกัน เช่น ธุรกิจโรงแรม
เชื่อมโยงกับธุรกิจโรงกลึงได้ยาก
มีภูมิคุ้มกัน หมายถึง มีการผลิต กิจกรรมหลายด้านที่เกื้อกูลกัน เชื่อมโยงเป็นเครือข่าย
และประโยชน์ที่จะได้รับ คือ มีความสามารถในการหลีกเลี่ยงวิกฤติที่เกิดขึ้นจากภายนอก ประหยัด มั่นคง
และแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อมเสื่อมโทรม