Detyre kursi

1. TEMA:SISTEMI DOGANOR
UNIVERSITETI JOPUBLIK ‘LUARASI’
FAKULTETI EKONOMIK
DEGA: ADMINISTRIM-BIZNESI
PEDAGOGU UDHEHEQES: PUNOI:
ARMALDA RECI SILVANA NDOJ

2. PERMBAJTJE
 Hyrje………………………………3-4
 I. Zhvillimi I sistemit doganor para dhe pas viteteve ’90………....5,6
 II. .Administrata Doganore sot……………………………………...............7
 *Misioni I Administrates Doganore ……………………………................7
 *Qellimet e Administrates Doganore…………………………………….....8
 *Funksionet e Administrates Doganore……………………….…………...8
 *Oganizimi I Administrates Doganore……………………….………………8
 *Klasifikimi I Doganave………………………………………………………………9
 *Tvsh…………………………………………………………………………………..……
11
 *Import…………………………………………………………………………………….12
 *Eksport……………………………………………………………………………..…....13
 Konkluzione………………………………………………………………………………14

3. HYRJE
 Sematika e fjales ‘dogane’ ne kohera dhe vende te ndryshme ka patur kuptime te
ndryshme. Fjala ‘dogane’ eshte me origjine nga persishtja e vjeter dhe kuptimi I saj
eshte ‘Liber ku shenohen mallrat transit’.Dogana eshte nje autoritet ose agjensi
qeveritare e nje vendi qe ka per detyre mbledhjen e detyrimeve te importit si dhe
kontrollin e mjeteve dhe mallrave qe hyjne/dalin ne territorin doganor I atij
vendit.Doganat jane nje lloj I tatimit sepse kane karakteristikat juridike,ekonomike
dhe teknike sikurse dhe tatimet.Pra karakteristike e doganave eshte dhenia e
detyrueshme ne para ne baze te sovranitetit financiar te shtetit,doganat jane tatimet
indirekte.Si rregull doganat shtrihen ne porte dhe ne kufirin tokesor,ne pikat e
kalimit te hekurudhave ,ne limenjte dhe liqenet e lundrueshme dhe ne rruget ajrore
dhe automobilistike.Ngarkesat e drejtuara per ne brendesi te doganes ne kufi nuk
kontrollohen ,keshtu qe plotesimi I te gjithe formaliteteve doganore behet ne
brendesi te doganave.Ndersa taksat doganore jane detyrime te terthorta me ane te te
cilave tatohen artikujt qe lejohen te futen nepermjet kufirit ten je territory te caktuar
nen kontrollin e instucionit doganor te nje vendi.Sipas objektit te tatimit taksat
doganore ndahen ne taksen import,eksport dhe transit.Roli kryesor I takses doganore
te importit qendron ne faktin qe te pengoje ne vend hyrjen e artikujve te huaj dhe te
mbroje prodhimin e industries dhe produktet e veta bujqesore nga konkurenca e
huaj.Ne propaganden e vendeve te lindjes komuniste dhe tek ne thuhej se ne
imperalizem kjo behet per interest e monopoleve t medha te cilat duke perkrahur
cmimet e larta vendit,zhvillojne luften per tregjet e jashtme me ndihmen e cmimeve
te shtrenjta .

4. Pas kesaj eshte trajtuar organizimi I administrates doganore ne 3
departamente:
1)Departamenti Administrativ
2)Departamenti Teknik
3)Departamenti Operativ/Hetimor
Kriteret qe perdoren per klasifikimin e doganave:
1)Sipas drejtimit te qarkullimit te mallrave
2)Sipas qellimit te aplikimit
3)Sipas menyres se caktimit te obligimit doganor
4)Sipas menyres se nxjerrjes se dispozitave mbi doganat
5)Sipas lartesise se ngarkeses doganore dhe terminologjia doganore,
elementet me te rendesishme doganore.

5. I.ZHVILLIMI I SISTEMIT DOGANOR
PARA DHE PAS VITEVE ‘90
 Ne kushtet e krijuara per nje kohe te gjate para ndryshimeve te fillimit te viteve
’90,shqiptaret ishin plotesisht te bindur se ata ishin I vetmi vend ne bote pa tatime
dhe taksa.Natyrisht ne,shqiptaret,paguanim tatime dhe taksa ,te cilat kryesisht ishin
“fshehur” ne cmimet e kontrolluara te mallrave dhe sherbimeve qe furnizoheshin
nga ndermarrjet shteterore.Kjo periudhe e beri vertete te veshtire riprezantim pas
nje periudhe 40-vjecare te nje sistemi te ri tatimor dhe krijimin e nje administrate
doganore dhe tatimore eficiente.Shqiperia vinte nga nje periudhe post-komuniste
ku sistemi I taksave ishte nje utopi.Per kete arsye rruga me e mire per te percaktuar
menyren e organizimt te sistemit te ri fiscal ne Shqiperi do te ishte qe te merreshin
per baze modelet europiane te organizimit te sistemit fiskal .Kjo pervoje e vendeve
te zhvilluara duhet te drejtonte politike-beresit drejt krijimit ted y strukturave
paralele ate doganore dhe tatimore sipas specifikave perkatese duke bere
specifikime ne vjeljen e taksave direkte dhe indirekte.Ajo cfare duhet theksuar
eshte fakti se megjithese pervoja europiane mund te ishte lehtesisht e adaptueshme
,ne ate kohe nuk u mundesua ndonje studim specifik apo nje planifikim I detajuar
strategjik mbi menyren e organizimit dhe funksionimit te ketyreve institucioneve te
reja.

6. I.
U vendos qe Administrata Doganore do te vilte gjithcka ne import ,pra cdo
detyrim qe duhej paguar ne momentin e importit,ndersa Administrata Tatimore do
te vilte gjithcka ,pra cdo takes qe ka lidhje me prodhimin dhe konsumin e
brendshem.Ne kete menyre nuk u mor ne konsiderate dallimi I vendeve te tjera
europiane per diferencimin dhe ndarjen e vjeljes se taksave direkte dhe indirekte
dhe ne percaktimin e organeve qe do te kishin competence vjeljen e tyre.Keshtu
Administrata Doganore vilte Takse Doganore per llogari te vet dhe taksat e tjera
te importit si Tatimin mbi Qarkullimin (sot Tvsh-ja ne import) dhe gjithashtu vilte
Akcizen ne import.Keto te fundit,pra Tatimin mbi vleren e shtuar dhe akciza ne
import,vileshin per llogari te Administrates Tatimore,ku Administrata Doganore
kishte atributet dhe vepronte me cilesine e Agjentit Tatimor. Akciza ,e cila nga 1
tetor I vitit 2012 vilet plotesisht Administrata Doganore.
TVSH
Taksa e ambalazhit plastik
Taksa e karbonit(benzene,benzol,nafte)
Taksa e qarkullimit te automjeteve te huaja etj

7. II.ADMINISTRATA DOGANORE SOT
 *Misioni I Administrates Doganore
 E gjithe atmosfera ligjore e percaktuar ,mundeson kristalizimin dhe daljen ne pah ne menyre teper
te qarte te misionit te sistemit doganor,qe padyshim sherben ne vlerat dhe besimet e organizates
.Aktiviteti I sherbimit doganor shqipatar mbeshtetet ne 3 misionet e tij thelbesore :
 1.Misioni Fiskal
 Misioni fiskal eshte nje nga misionet kryesore ,per te mos thene kryesori,te Administrates
Doganore Shqiptare.Ky mission konsiston ne mbledhjen e taksave doganore te mallrave qe
importohen ne Republiken e Shqiperise.Administrata Doganore Shqiptare vjel 40% te te ardhurave
te buxhetit te shtetit.
 2.Misioni Ekonomik
 Si organizem I rendesishem I shtetit,doganat,mbrojne prodhuesit vendas dhe stimulojme importet
per sfera te caktuara dhe inkurajon investimet e huaja ne vendin tone.
 -Zbatimi I niveleve te ndryshme te taksave
 -Tarifat sezonale per prodhimet bujqesore
 -Kontrolli I sistemit te licensave etj..
 3.Misioni Mbrojtes
 Doganat Shqiptare, ashtu si edhe doganat europiane ,nje rendesi gjithnje e me te madhe I kushtojne
misionit mbrojtese.
 -Mbrojtja e sigurise kombetare dhe rendit public
 -Mbrojtja e shendetit fizik
 -Mbrojta e pasurise kulturore kombetare
 -Ruajtja e moralit public

8. QELLIMET E TAKSES DOGANORE
 Ruajtja e integritetit ekonomik te vendit eshte ne rend te pare te qellimeve
te administrates doganore.Qellimet kryesore jane te natyres:
-Financiare te doganave (me ane te tyre te mblidhen mjetet financiare per
plotesimin e shpenzimeve shteterore.)
-Ekonomike te doganave( jane mbrojtja e ekonomise se vendit)
*Funksionet e Administrates Doganore
-Te mbrojne nivelin e arritur si dhe strukturen e zhvillimit ekonomik
-Te mbrojne situaten e caktuar te bilancit te pagesave sipas bilancit te
pagesave,nepermjet bilancit tregtare.
–Te rregulloj strukturen e nevojshme te importit
-Te shperndaj akumulimin ne mes te prodhuesve ,degeve dhe rajoneve te
ndryshme.
*Organizimi I Administrates Doganore
Bazuar ne kodin Doganor dhe ne Dispozitat te tij,Administrata Doganore
perbehet nga Drejtoria e Pergjithshme e Doganave Rajonale dhe nga deget
Doganore. Drejtoria e Pergjithshme e
Doganave organizohet ne 3departamente:
-Departamenti Administrativ
-Departamenti Teknik
-Departamenti Operativ dhe Hetimor

9. KLASIFIKIMI DOGANOR
 1-Sipas drejtimit te qarkullimit te mallrave dallojme:
 a-Doganat importuese,jane ato dogana te cilat I paguajne personat juridik dhe
fizik(qytetaret) per mallin e importuar.Keto dogana pervec qe shfrytezohen per
mbledhjen e te hyrave publike per mbulimin e nevojave te shtetit, me shume
shfrytezohen dhe si instrument shum efikas per realizimin e qellimeve te politikes
ekonomike.
 b-Doganat eksportuese,jane ato dogana te cilat I paguajne personat juridik dhe fizik
(qytetaret)per mallin e eksportuar.Doganat eksportuese ndikojne ne zvogelimin e
eksportit keshtu qe keto dogana perdoren vetem ne raste te jashtezakonshme sepse
cdo shtet deshiron ta rris eksportin dhe kembimin nderkombetar.Keto dogana
shfrytezohen nese shteti deshiron ta kufizoj ose ndaloj eksportin e mallrave te
caktuara,atehere aplikon norma te larta te esksportit per keto mallra .
 c-Doganat Tranzitore,(transportuese) jane ato dogana te cilat paguhen me rastin e
bartjes se mallit nga nje vend ne vendin tjeter neper ndonje vend te trete,duhet
theksuar se keto dogana ndikojne ne menyren negative ne rritjen e kembimit
nderkombetare.
 2-Sipas qellimit te aplimit dallojme:
 a-Doganat financiare (fiskale) perdoren me qellim te mbledhjes se mjeteve
financiare per plotesimin e shpenzimeve shteterore.Keto dogana perdoren per
mallrat e importuara te cilat nuk prodhohen ne vend ose nuk prodhohen ne sasi te
mjaftueshme.
 b-Doganat ekonomike,(mbrojtese) perdoren me qellim mbrojtjen e prodhuesve te
vendit ne pergjithesi.Ne vendet e zhvilluara qellimi ekonomik I doganave eshte
kryesori .Shume shtete I shfrytezojne doganat per te shpejtuar zhvillimin e
ekonomise se vendit .
 c-Doganat repressive ,jane dogana qe I aplikon nje shtet kunder nje shteti tjeter qe

12. TVSH
 Tatimi mbi vleren e shtuar paguhet:
 a-Per te gjithe furnizimet e tatueshme te mallrave dhe
sherbimeve te kryera kundrejt pageses prej nje personi
te tatueshem ,si pjese e veprimtarise se tij ekonomike
ne territorin e Republikes se Shqiperise.
 b-Per te gjitha importet e mallrave ne territorin e
Republikes se Shqiperise.
 Personat e tatueshem duke referuar ligjit mbi Tvsh
jane :
 a-Detyrohet te jete I rregjistruar ne baze te ligjit
 b-Eshte I rregjistruar dhe ende nuk eshte e
crregjistruar

13. IMPORT/EKSPORT
 Importi
 a-Deklarate doganore
 b-Fatura
 c-Dokumenti transporti
 d-Paking liste
 Eksporti
 a-Deklarate doganore
 b-Fatura
 c-Dokument transporti

15. KONKLUZIONET
Dogana ka rendesi te madhe per procesin e baraspeshes ne treg dhe per
stabilitetin e cmimeve.Gjithashtu eshte instrument per harmonizimin e
sistemit ekonomik te vendit.Ngarkesat e doganave ndihmojne ruajtjen e
stabilitetit te tregut vendor I japim perparesi prodhimeve vendase,ndersa
nepermjet lehtesimeve doganore per mallrat qe eksportohen stimulohet
shtimi I prodhimit vendas dhe qarkullimi I tyre jashte vendit.Ne nje
kendveshtrim me te gjere keshillat e mia do ishin nje politike me agrare,ku
subvencionet do I mbeshtesnin fermeret tane sepse I dihet qe ne nuk jemi
nje shtet I teknologjive te avancuara ,ne me shume do mund te konkuronim
si shtet agrare e pse jo edhe tregtare.Duke patur parasysh faktin qe
popullsia rurale ne Shqiperi perben mbi 50% te popullsise totale,kun je
numer I konsiderueshem I popullsise rurale eshte I punesuar ne aktivitetit
bujqesor dhe ku bujqesia ze rreth 20-24% te GDP-se totale.nenkuptohet qe
ky sector eshte I rendesishem per zhvillimin social-ekonomik te
vendit.Megjithate ,heqja e detyrimeve doganore per produktet agro-
ushqimore Shqiptare,nuk I jep mundesine prodhuesve qe ti qarkullojne
lirisht produktet e tyre ne BE,pasi ka nje teresi rregullash teknike qe
garantojne sigurine ushqimore dhe te drejten e konsumatorit per te njohur
produktin,rregulla te cilat ne Bashkimin Europian jane te detyrueshme.