Przedsiębiorczy pozycjoner - zarabiaj i Ty!
•
1 like•636 views
Prezentacja przedstawiona w ramach imprezy Infostrada 2010 na Wyższej Szkole Technologii Informatycznych w Katowicach
Recommended
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (15)
Viewers also liked
Viewers also liked (14)
Similar to Przedsiębiorczy pozycjoner - zarabiaj i Ty!
Similar to Przedsiębiorczy pozycjoner - zarabiaj i Ty! (20)
More from Silence!
More from Silence! (13)
Przedsiębiorczy pozycjoner - zarabiaj i Ty!
- 2. Przedsiębiorczy pozycjoner – Zarabiaj i Ty! Grzegorz Skiera grzegorz.skiera@silence.pl www.silence.pl
- 3. O czym jest ta prezentacja? Sposoby zarabiania w sieci Marketing internetowy Pozycjonowanie - efekty, jak to się robi? Programy partnerskie Podsumowanie
- 4. Sposoby zarabiania w sieci • GPT – klikanie w reklamy, przeglądanie reklam • Udział w konkursach • Własna witryna internetowa
- 5. Dlaczego własna www ? • niski koszt • coraz więcej gotowych rozwiązań • realizacja swoich pasji • możliwość zdobycia doświadczenia • brak ograniczeń terytorialnych • długofalowe efekty
- 8. Pozycjonowanie • Odpowiedni dobór fraz • Optymalizacja strony pod kątem robotów wyszukiwarek • Linki, Linki, Linki (<a href=”http://www.silence.pl”>Pozycjonowanie</a> )
- 9. Efekty pozycjonowania • Przyrost pozycji • Przyrost odwiedzin
- 10. Dobór słów kluczowych • W sposób intuicyjny • Pytając znajomych • Korzystając ze słowników • Podglądając konkurencję • Korzystając z narzędzi
- 11. Narzędzie propozycji słów kluczowych
- 12. Co ma wpływ na pozycję strony? Budowa strony (standardy w3: www.w3.org) Treści na stronie oraz ich aktualizacja Linki zewnętrzne Odpowiednia domena Szybkość działania Kilkadziesiąt innych
- 13. Optymalizacja
- 14. Znacznik <title> Zły: <title>Strona główna</title> <title>Silence!</title> Dobry: <title>Pozycjonowanie – Silence!</title> Super: <title>Pozycjonowanie stron www, marketing w google - Silence!</title>
- 15. Adresy URL Zły: http://www.wsti.pl/index.php?option=content&task=view&id=5 Dobry: http://www.wsti.pl/index_content_view_5.php Bardzo dobry: http://www.wsti.pl/Sylwetka-absolwenta.php http://www.wsti.pl/Studia-inzynierskie-Sylwetka-absolwenta.php
- 16. Skąd brać linki? „Darmowe”: katalogi stron (lista: katalogiseo.info) katalogi artykułów (np.: artelis.pl) wymiana linków z innymi stronami Płatne: • dobre katalogi stron (lista: katalogiseo.info) zakup linków (np.: na allegro.pl, prolink.pl) własne zaplecze systemy wymiany linków narzędzia do linkowania
- 17. Gdzie ten zarobek? możliwość sprzedaży reklam możliwość sprzedaży linków udział w programach partnerskich
- 21. Przykład 1
- 22. Przykład 2
- 24. Dodatkowe profity teoria vs praktyka pozyskanie sieci kontaktów łatwiejsze wejście na rynek pracy
- 25. O czym należy pamiętać? nic nie zrobi się samo takich jak my w sieci jest wielu trzeba być na bieżąco z wiedzą i nowinkami
- 26. Przydatne linki Narzędzia: • adwords.google.pl • www.google.com/trends • www.google.com/analytics • https://adwords.google.com/select/KeywordToolExternal Wiedza: • forum.optymalizacja.com • www.seomoz.org • www.sprawnymarketing.pl • www.silesiasem.pl
- 27. Dziękuję za uwagę? Pytania? grzegorz.skiera@silence.pl +48 608 322 769
- 28. Wyższa Szkoła Technologii Informatycznych w Katowicach dziękuje za udział w spotkaniu
Editor's Notes
- Metod zarabiania w internecie jest bardzo wiele jednak chciałbym przybliżyć 3 najbardziej znane mi sposoby zarabiania. Są to pasywne sposoby pozyskiwania pieniędzy w internecie. Nie potrzeba tutaj kontaktu z Klientem, pozyskiwania klientów i ich obsługi. Pierwszy mi znany to model, get paid to gdzie zarabia się za oglądanie, klikanie czy czytanie reklam. Praca ta nie wymaga dużych umiejętności przez co też jest bardzo mało płatna. Za obejrzenie jednej reklamy płatność to ułamki groszy. Na studiach spotkałem się z osobami, które brały w tym udział i z trudem cokolwiek zarabiali. Dodam jeszcze, że jak się doda, że przelew pieniędzy jest w momencie gdy uzbieramy jakąś większą kwotę, trzeba się nieźle napracować, aby cokolwiek zarobić. Pomijam już fakt, że tego typu praca jest nieetyczna i nieefektywna. Z drugiej strony mamy w internecie mnóstwo konkursów, w których możemy brać udział i wygrywać nagrody. Tutaj jednak trzeba liczyć na szczęście. Jednak jest społeczność konkursowiczów, którzy intensywnie biorą udział w różnego rodzaju konkursach i żyją z tego. Jednak chciałbym tutaj zachęcić do pracy opartej na własnej pasji, automotywacji, poszerzającej nasze umiejętności i zarazem przynieść prawdziwe pieniądze
- Promocja samego siebie – możliwość eksponowania własnych zainteresowań, przekonań w internecie Długofalowe efekty – w przypadku stworzenia strony i popracowania dla niej jest możliwość, że ta witryna będzie długo dla nas pracowała Możliwość Zdobycia doświadczenia – możliwość zaistnienia w sieci, wykorzystanie pozyskanej wiedzy w trakcie studiów czy z lat wcześniejszych. Dodatkowo mamy możliwość konfrontacji z konkurencją. W przypadku osób nie chcących uczyć się informatyki mamy możliwość pisania bloga, portalu itp. itd. darmowego oprogramowania w sieci jest dużo Brak dziwnych pośredników – polskie firmy płacące podatki, dające umowy, rachunki Realizacja własnych pasji
- - seomoz najbardziej znana firma związana z marketingiem w wyszukiwarkach na świecie, oferuje bardzo dużo narzędzi wspomagających pozycjonnowania oraz dzieli się z ogromną ilością wiedzy. Każdy z Was może napisać artykuł z tej tematyki, skontaktować się z nimi i w przypadku gdy będzie on na wysokim poziomie merytorycznym istnieje możliwość że go umieszczą – ale z polski tylko 2 osoby dotychczas tam napisały - Inbound Marketing aktywny marketing przychodzący, skupia się na działaniach w Internecie mających na celu bycie odnalezionym przez klientów. Obejmuje trzy główne obszary: marketing w wyszukiwarkach, blogi, media społecznościowe. - zagranicą jak widać jest tego więcej i do polski z czasem to przyjdzie. Jako że większość z Was ma przed sobą kilka lat do tego, aby zaistnieć na rynku pracy do tego czasu myślę, że większość z tych metod do nas dojdzie. - u nas w pl głównie działają: seo, email, pr, social, marketing szeptany Promocja strony www
- Dlaczego pozycjonowanie? Prawie wszystkie osoby korzystające z internetu chcąc wyszukać jakiś informacji, korzysta z wyszukiwarek. 95% z tych osób korzysta z wyszukiwarki Google, także wszelkie działania jeśli chodzi o wyszukiwarki możemy ograniczyć do wyszukiwarki Google. W google można zaistnieć na 2 sposoby poprzez linki sponsorowane oraz można się pojawić w wynikach naturalnych. Jak działają? Linki sponsorowane? Rejestrujemy się w adwords, ładujemy budżet, tworzymy reklamę, ustawiamy słowa kluczowe na które chcemy się pojawić, ustawiamy koszt kliknięcia, dajemy gotowe i nasza reklama pojawia się w google. Z drugiej strony są wyniki naturalne. Tworząc stronę internetową odwiedza ją robot wyszukiwarki, który przegląda naszą stronę i zapisuje jej kopie w swojej bazie. Następnie wyszukując jakąś frazę w google, odpowiedni algorytm przeszukuje tą bazę danych i wyświetla wyniki najbardziej trafne do tego zapytania. Aby pojawić się w naturalnych wynikach wyszukiwania potrzeba czasu i trzeba spełnić wiele czynników. Do tego celu służy usługa pozycjonowanie stron internetowych. Pozycjonowanie to usługa mająca na celu umieścić na jak najwyższych pozycjach wybraną stronę internetową dla wybranych słow kluczowych Działania w wyszukiwarkach
- - odpowiedni dobór fraz – dobieramy takie słowa kluczowe, które są powiązane z tematyką naszej witryny oraz są jak najczęściej wyszukiwane przez internautów - optymalizacja strony – takie przygotowanie strony internetowej, aby była ona jak najbardziej przystępna dla robotów wyszukiwarek a równocześnie też dla internautów. Pamiętamy o tym, że stronę tworzymy dla internautów, nie robotów. Musimy znaleźć złoty środek - linki – promujemy stronę na innych stronach, tak aby robot wyszukiwarki mógł znaleźć do niej jak najczęściej linki.Linki muszą być odpowiednio przygotowane. Linki zdobywamy ostrożnie i powoli.
- - efekt pozycjonowania to przede wszystkim wzrost pozycji dla wybranych słów kluczowych. Na pierwszym wykresie widzimy wykres pokazujący wzrost pozycji dla wybranego słowa kluczowego. - poza wzrostem pozycji – dla mnie najważniejszym czynnikiem to wzrost odwiedzin witryny. W przypadku gdy dobrze wybierzemy słowa kluczowe i uda nam się je umieścić na wysokich pozycjach, zyskamy wzrost odwiedzin. W przypadku gdy źle wybraliśmy frazy, nic nie stoi na przeszkodzie aby je zmienić. Pozycjonowanie i marketing mają to do siebie, że nie ma gotowego przepisu na sukces, trzeba próbować i testować.
- Wróćmy do doboru słow kluczowych. Jest to proces skomplikoway, ale jak go zrobimy na samym początku dobrze, później będzie nam już tylko łatwiej. Jak to wykonać? Przede wszystkim znając temat którym się interesujemy, w którym działamy, nie będzie dla nas problemem intuicyjnie wyznaczyć słowa kluczowe. Ale należy pamiętać, że każdy człowiek jest inny, każdy na dany temat patrzy inaczej i to, że my wpisujemy coś w google to nie oznacza, że reszta ludzi też tak robi (widać to było na poprzednim slajdzie). Zatem warto zapytać znajomych co oni by wpisali chcąc wyszukać danego tematu. Wszystkie te słowa kluczowe spisujemy na kartce, albo lepiej w excellu, czy pliku txt. Możemy również tutaj skorzystać ze słowników – wyrazów bliskoznacznych, języka polskiego itp. Mając już taką listę słow kluczowych, możemy wpisywać każde po kolei w Google i sprawdzać co na ten temat pisze konkurencja, jakich oni słów używają, jak opisują dany temat, może nam się coś rzuci w oczy. Na koniec mamy jeszcze narzędzia za pomocą których jesteśmy w stanie zweryfikować wybrane frazy i ewentualnie pozyskać nowe. Do takich narzędzi służą:Narzędzia słow kluczowych w Google Adwords, Google Trends, Google Insight Search. Dla osób, które mają na początek jakiś budżet można również uruchomić kampanię Adwords, aby sprawdzić jak wybrane słowa kluczowe pracują. Ale należy uważać, tutaj trzeba posiadać umiejętność budowy kampanii Linków sponsorowanych, aby wyłapać te frazy i te parametry które nas interesują. W przeciwnym wypadku możemy tylko stracić budżet.
- Na tym wykresie mają Państwo zrzut ekranu z Narzędzi propozycji słów kluczowych Google Adwords. To narzędzie jest darmowe i nie musimy być zarejestrowani w Adwords, aby móc z tego korzystać. Narzędzie to na podstawie wybranych fraz pokazuje nam ile mniej więcej jest wpisywań miesięcznie wybranej frazy oraz pokazuje wykres konkurencyjności. Na te dane należy patrzeć z lekkim przymróżeniem oka, gdyż z doświadczenia wiem, że nie zawsze te dane są dla w 100% rzetelne. Jednakże, możemy tutaj pozyskać jakiś punkt odniesienia, możemy porównać frazy oraz google wskaże nam nowe, inne równie często wpisywane. Dla osób ambitnych jest to również miejsce, gdzie mogą zweryfikować tematykę swojej strony internetowej i na podstawie tego narzędzia mogą mieć pogląd na jej przebudowę, np.: tak odpowiednio przygotować działy czy treści, aby móc pojawiać się na słowa kluczowe o których wcześniej się nie myślało, lub na nich w ogóle nie znało.
- Budowa strony – odpowiednio przygotowana i zbudowana od strony kodu strona internetowa. Przygotowujemy stronę zgodnie ze standartami w3c ale równocześnie pamiętamy, że witryna jest przeznaczona dla internauty. Pamiętamy o złotym środku Dbamy o treści, przygotowujemy rzetelne i unikalne treści, nie zrzynamy z innych serwisów, piszemy swoje. Dodatkowo aktualizujemy naszą stronę. Dobrze aktualizowana strona wg Google jest więcej warta przez to Google promuje ją wyżej w swoich wynikach wyszykiwania. Linki zewnętrzne – zdobywamy linki w internecie, dzięki linkom, Google często styka się z naszym adresem internetowym, przez co myśli, że strona jest wartościowa – jako że inni webmasterzy ją wskazują i promuje witrynę wyżej w wynikach. - Odpowiednia domena – najlepsza domena to taka, która w sobie słowa kluczowe, a dodatkowo jest „wiekowa”. Kupujemy domeny, nie korzystamy z darmowych (tj. .tk, .prv.pl .cba.pl itp. itd). Teraz domeny można posiadać za 20-40zł / rok, a dodatkowo w pierwszym roku są one bezpłatne lub też za przysłowiową złotówkę. Jako, że internet ma już swoje lata, zdaję sobie sprawę, że zakup domeny ze słowem kluczowym nie jest łatwe. Także w najgorszym wypadku trzymamy się zasady, że z darmowych domen nie korzystamy - szybkość ładowania – na to też google zwraca uwagę, Googleowi zależy na jak najbardziej trafnych i rzetelnych wynikach. W przypadku gdy witryna się długo ładuje, to będzie to źle wyglądało dla internauty który musi czekać na jej ładowanie. Sam robot google zapewne też będzie musiał czekać na załadowanie strony, co nie będzie dla inego też „wygodne”. Stąd też hosting tak jak domenę kupujemy, nie korzystamy z darmowych. Koszt hostingu to 50zł / rok. Tutaj tez pamiętamy o oprogramowaniu strony.
- Co głównie optymalizujemy? - znacznik title, to ten który pojawia się zawsze w pasku przeglądarki. Dla każdej podstrony znacznik title musi być różny, najlepiej unikalny. - adres url – to ten pojawiający się w pasku adresu przeglądarki, w adresie url powinny być również zawarte słowa kluczowe. - nagłówek strony, powinien być w znaczniku <h1> - powinien być jeden nagłówek na daną stronę i powinny w nim najważniejsze frazy dla danej podstrony. - czytelne menu – najlepiej tekstowe, odpowiednio przygotowane stylami, unikamy menu graficznego, co gorsza flashowego. W tej chwili HTML + CSS dają nam takie możliwości, że możemy za ich pomocą zrobić naprawdę ładne rzeczy. W linkach do poszczególnych podstron używamy słów kluczowych odpowiednich dla danej podstrony. To dla nas pewnego rodzaju wyzwanie, tak przygotować strukturę strony, jej architekturę treści, aby w tytułach podstron były słowa kluczowe i dodatkowo tytuł nosił znaczenie dla internauty,a w ogóle super by było jeszcze, żeby zachęcał do kliknięcia - ostatnia rzecz to pogrubienia słów kluczowych w tekście. Ale pamiętamy, że będzie to czytał internauta i ma dla niego to być „sensowne” Optymalizacja
- Znacznik title powininen nie przekraczać 250 znaków i nie powinien być dłuższy niż na 7 słów. Powinny w nim być zawarte słowa kluczowe. Pamiętamy że ten znacznik pojawia się w wyszukiwarce Google – ten zaznaczony na niebiesko. Powinien być tak przygotowany, aby zachęcał do kliknięcia akurat w nasz link.
- - adres URL rówież powinien w sobie posiadać słowa kluczowe. Unikamy adresów z ? i parametrami, tego wyszukiwarka nie lubi. Korzystamy z modułu mod_rewrite, który jest już powszechnie używany na serwerach.
- Dla Google linki są wyznacznikiem wypromowania strony. Jednakżę google też jest wyczulone na to jakie to są linki i jak są zdobywane. Przede wszystkim częstość przybywania linków. Ja to widzę tak, że jak zrobimy jakąś stronę i jest ona na dany temat bardzo rzetelnie przygotowana, to z czasem internauci będą ją odwiedzać i się do niej odnosić na swoich stronach. Stąd też linki muszą przybywać stopniowo. W przypadku gdy nagle zdobędziemy bardzo dużą liczbę linków to na wysokie pozycje wejdziemy bardzo szybko, ale równie szybko możemy z nich spaść (tzw wykop efekt). Stąd też zdobywając linki robimy to ostrożnie i powoli, a gdzie możemy sami zdobyć linki?
- Gdy uda nam się zdobyć wysokie pozycje, wzrośnie nam odwiedzalność możemy te odwiedziny „spieniężyć”, co tzn? Możemy zarabiać na tym ruchu. Jak? Możemy sprzedawać reklamy na naszej stronie internetowej – reklamy graficzne, tekstowe, artykuły sponsorowane, co tylko sobie reklamodawcy zażyczą i będą chcieli zapłacić naszą cenę. Dodatkowo gdy nasza strona będzie dobrze rozpromowana i dobrze polinkowana inni webmasterzy będą chcieli zakupić na niej linki do swoich stron Możemy też wziąć udział w programach partnerskich – promując inne strony, sklepy, marki i możemy mieć udział w wygenerowanych przez naszą stronę przychodach dla tamtej strony.
- To strona, która sobie zrobiłem w czasach studenckich. Byłem związany z życiem klubowym na śląsku, organizowałem imprezy, stąd też założyłem sobie portal na ten temat. W tamtych czasach pomagał mi w promocji moich wydarzeń i nawiązywaniu kontaktu z innymi organizatorami. Teraz z braku czasu „wisi” sobie w internecie. Na tym portalu publikowałem reklamy graficzne oraz tekstowe, przez co dodatkowo dorabiałem sobie. W tej chwili portal nie jest aktualizowany, ale odwiedzalność cały czas ma, przez co też przynosi jakieś przychody – nie tak wysokie jak kiedyś, ale to co mówiłem na samym początku – tworząc stronę internetową w długofalowej perspektywie, nawet nic przy tej stronie nie robiąc, ona może dla nas dalej zarabiać.
- Co to jest program partnerski ? To wirtualne miejsce gdzie spotyka się reklamodawca i webmaster. Reklamodawca, daje swoje reklamy, treści, niejednokrotnie nawet do pobrania jest cały asortyment np. sklepu, z drugiej strony webmaster wybiera sobie reklamy które chce aby się wyświetlały na jego stronie. Poprzez to reklamodawca nie musi czynnie poszukiwać stron, gdzie mógłby umieścić reklamę, z drugiej strony webmaster ma miejsce, gdzie ma wybór różnego rodzaju reklam oraz sposobów rozliczeń. Głównym sposobem rozliczania reklam jest tutaj płatność za wykonanie akcji. Czyli reklamując jakiś sklep, gdy jakiś internauta przejdzie z naszej strony na stronę sklepu, zakupi tam jakiś towar my mamy prowizję od sprzedaży. Wysokość prowizji zależna jest od branży, cen itp. Wykonanie akcji to nie tylko zakup, to też może być skontaktowanie się z firmą, wypełnienie formularza itp. itd. Dodatkowo webmaster poprzez udział w programie partnerskim otrzymuję umowę o dzieło, zlecenie, czy fakturę gdy ma DG, przez to rozlicza się z urzędem skarbowym i płaci podatki.
- Jakie dodatkowe profity ? W Waszym przypadku możecie skonfrontować pozyskaną wiedzę na studiach z praktyką. Dzięki temu możecie poszerzyć swoje kwalifikacje i umiejętności. Dodatkowo możecie zdobyć doświadczenie i pozyskać ciekawe kontakty. W sieci istnieje wiele społeczności, również związanych z tematyką pozycjonowania, reklamy w interecie, programów partnerskich. Niejednokrotnie się zdarza, że w takich społecznościach są również osoby takie jak ja, prowadzące firmy i obserwujemy ten rynek niejednokrotnie dając zlecenia studentom, czy nawet pracę. Poza tym w momencie, gdy zakończymy już studia i będziemy startowali w różnego rodzaju rekrutacjach, ewentualny pracodawca patrząc w CV lub też w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej będzie spoglądał na doświadczenie. Zapewne większe szanse na zatrudnienie będzie miała osoba, która będzie mogła się pochwalić praktycznym doświadczeniem aniżeli osoba, która takiego doświadczenia nie ma.
- Nic nie zrobi się samo. To że pokazałem 2 przykłady programów partnerskich gdzie od strzału można uruchomić stronę nie oznacza, że zrobienie takowych od razu będzie nam przynosiło dochody. Takich osób jak Wy w tych PP są setki, także trzeba się jakoś wyróżnić i za pomocą kreatywnych sztuczek wyprzedzić konkurencję. Każdy też ma inną strategię. Jedni pozycjonują, inni e-mailują, jeszcze inni przekierowują ruch z innych stron. To że konkurencja jest duża, nie oznacza że nie mamy szans. Musimy znaleźć i wypracować sobie niszę i miejsce dla siebie . Wyróżniając się i intensywnie pracując możemy odnieść wyjątkowy sukces. Dodatkowo wiedza w tematyce marketingu w internecie ewoluuje i się zmienia. Kilka lat temu PP było kilka w polsce, teraz prawie każdy sklep uruchamia swój i sklepy konkurują między sobą, prowizjami. Z marketingiem w internecie jest tak, że 3 lata temu królowało google, w tej chwili mocno im po piętach depta facebook, chcący znaleźć też swoje miejsce na rynku. Musimy obserwować i testować różne rozwiązania.
- Nic nie zrobi się samo. To że pokazałem 2 przykłady programów partnerskich gdzie od strzału można uruchomić stronę nie oznacza, że zrobienie takowych od razu będzie nam przynosiło dochody. Takich osób jak Wy w tych PP są setki, także trzeba się jakoś wyróżnić i za pomocą kreatywnych sztuczek wyprzedzić konkurencję. Każdy też ma inną strategię. Jedni pozycjonują, inni e-mailują, jeszcze inni przekierowują ruch z innych stron. To że konkurencja jest duża, nie oznacza że nie mamy szans. Musimy znaleźć i wypracować sobie niszę i miejsce dla siebie . Wyróżniając się i intensywnie pracując możemy odnieść wyjątkowy sukces. Dodatkowo wiedza w tematyce marketingu w internecie ewoluuje i się zmienia. Kilka lat temu PP było kilka w polsce, teraz prawie każdy sklep uruchamia swój i sklepy konkurują między sobą, prowizjami. Z marketingiem w internecie jest tak, że 3 lata temu królowało google, w tej chwili mocno im po piętach depta facebook, chcący znaleźć też swoje miejsce na rynku. Musimy obserwować i testować różne rozwiązania.
- Nic nie zrobi się samo. To że pokazałem 2 przykłady programów partnerskich gdzie od strzału można uruchomić stronę nie oznacza, że zrobienie takowych od razu będzie nam przynosiło dochody. Takich osób jak Wy w tych PP są setki, także trzeba się jakoś wyróżnić i za pomocą kreatywnych sztuczek wyprzedzić konkurencję. Każdy też ma inną strategię. Jedni pozycjonują, inni e-mailują, jeszcze inni przekierowują ruch z innych stron. To że konkurencja jest duża, nie oznacza że nie mamy szans. Musimy znaleźć i wypracować sobie niszę i miejsce dla siebie . Wyróżniając się i intensywnie pracując możemy odnieść wyjątkowy sukces. Dodatkowo wiedza w tematyce marketingu w internecie ewoluuje i się zmienia. Kilka lat temu PP było kilka w polsce, teraz prawie każdy sklep uruchamia swój i sklepy konkurują między sobą, prowizjami. Z marketingiem w internecie jest tak, że 3 lata temu królowało google, w tej chwili mocno im po piętach depta facebook, chcący znaleźć też swoje miejsce na rynku. Musimy obserwować i testować różne rozwiązania.