De deeleconomie is aan een onstuitbare opmars bezig. Het internet mengt zich met de fysieke wereld. We delen niet alleen meer onze foto’s, video’s en verhalen, maar ook onze auto’s, huizen, spullen, ons eten, onze energie, onze kennis en ons kapitaal. Door deze gedragsverandering voorzien we op een nieuwe manier in wat we nodig hebben: een overnachting zonder hotel, een auto zonder verhuurbedrijf, een studie zonder universiteit, gereedschap zonder bouwmarkt, energie zonder nutsbedrijf en een lening zonder bank. Aan de hand van onderzoek en vele praktijkvoorbeelden brengen Van de Glind en Van Sprang de deeleconomie per markt in kaart. Dit boek geeft een unieke inkijk in de ontwikkeling van deze nieuwe economie. Het laat zien welke kansen en uitdagingen er zijn voor zowel opkomende als gevestigde organisaties en hoe de koplopers de toekomst al aan het vormgeven zijn. Dit is het hoofdstuk 'Kennis' uit ons boek.

1. Pieter van de Glind & Harmen van Sprang
share
Uitgeverij Business Contact
Amsterdam / Antwerpen
Share 3 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

2. © 2016 Pieter van de Glind & Harmen van Sprang
Uitgeverij Business Contact
Omslagontwerp & art direction Corwin Strategic Design
Foto auteurs Merlijn Doomernik
Typografie binnenwerk Elgraphic b.v., Vlaardingen
Drukkerij Wilco
isbn 978 90 470 0774 6
d/2016/0108/572
nur 801, 740
Uitgeverij Business Contact maakt deel uit van
Uitgeverij Atlas Contact
www.businesscontact.nl
www.shareNL.nl
www.deeleconomieboek.nl
Bij de productie van dit boek is gebruikgemaakt van papier dat het keur-
merk Forest Stewardship Council®
(fsc®
) draagt. Bij dit papier is het zeker
dat de productie niet tot bosvernietiging heeft geleid. Ook is het papier
100 procent chloor- en zwavelvrij gebleekt.
Share 4 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

3. Inhoud
Voorwoord 7
Inleiding 11 R
Goederen 29
Mobiliteit & logistiek 49
ruimte & eten 71
Werk, zorg & diensten 95
Kennis 111
Geld 129
Verzekeren 155
Aan de slag in de deeleconomie 171
Voorwoord voor een nieuwe tijd 203
Noten 211
Dankwoord 222
Over de auteurs 223
Share 5 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

4. 111
Kennis
Met de opkomst van de moderne technologie is onze toegang tot ken-
nis – en daarmee onze mogelijkheid om te leren – onvoorstelbaar
hard gegroeid. Iedereen met toegang tot internet heeft direct miljoe-
nen boeken, artikelen, taalcursussen, video’s, academisch onderzoek,
gebruiksaanwijzingen, bouwinstructies en colleges over alle mogelij-
ke onderwerpen tot zijn beschikking. Aanvankelijk waren het vooral
grootmachten als Google die kennis inzichtelijk en vindbaar maak-
ten, maar ook op dit gebied komt de deeleconomie op.
Online kennisuitwisseling
Er ontstaan steeds meer internationaal opererende peer-to-peer-
marktplaatsen voor online kennisuitwisseling. Een groot interna-
tionaal platform is Udemy, dat als missie heeft om iedereen online
alles te kunnen laten leren wat er te leren valt. Op deze markt-
plaats vinden leraar en leerling elkaar op alle mogelijke vakgebie-
den. Leraren kunnen zowel betaalde als kosteloze cursussen aan-
bieden. Eind 2015 zijn er 30.000 cursussen beschikbaar in tiental-
Share 111 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

5. 112
len talen, en maken 19.000 leraren en 7 miljoen studenten gebruik
van het platform.1
Een ander voorbeeld is Busuu.com, een interna-
tionale gemeenschap waar iedereen tegen een maandbedrag van
ongeveer een tientje taalcursussen kan volgen. Leerlingen wor-
den gelinkt aan mensen uit andere landen van wie de cursustaal
de moedertaal is. Busuu, opgericht in 2008, had eind 2015 al 50
miljoen gebruikers.2
Dit soort platforms toont de contouren van de
kennisinstellingen van de toekomst, waarbij vraag en aanbod op
kennisgebied frictieloos en betaalbaar bij elkaar komen.
Online cursussen
Een fenomeen dat aansluit op de online peer-to-peerleernetwer-
ken zijn de Massive Open Online Courses (mooc’s). Een pionier op
dit gebied is Coursera.org, opgericht door professoren van Stan-
ford University. Voor de eerste gratis online cursus waren er bin-
nen een week 100.000 aanmeldingen. Als al die studenten fysiek
naar Stanford hadden moeten komen, had de docent 250 jaar les
moeten geven. Tijdens het voorjaar van 2015 had Coursera ruim 12
miljoen leerlingen, die samen bijna 1000 gratis cursussen volgen
van ruim 115 verschillende instituties. Ook kunnen leerlingen el-
kaar via het platform beoordelen en verder helpen. En dit is slechts
het begin. ‘Wij zien een toekomst voor ons waarin iedereen toe-
gang heeft tot topkwaliteit educatie,’ aldus Daphne Koller, mede­
oprichter van Coursera:3
De mooc’s tonen aan dat veel mensen
openstaan voor nieuwe onderwijssystemen. Een bekende Neder-
landse variant op mooc’s is de Universiteit van Nederland. Hier
geven de beste hoogleraren van Nederland gratis colleges op
internet.
Share 112 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

6. 113
“Westaanaandevooravondvaneen
fundamenteleveranderingindesamenleving.
Terwijlweafreizennaardenetwerksamenleving
ontsluitenwehetvolledigepotentieelvanlerenen
onderwijs.Studentenenlerarenbenuttende
technologieomdegebaandewegenenmodellen
omtedraaienterwijlnieuwevaardighedenen
onderwijsplatformsdebestaandesystemenen
institutiesopnieuwdefiniëren.”
Technologiebedrijf Ericsson4
Offline kennisuitwisseling
Behalve de online marktplaatsen ontstaan er over de hele wereld
ook peer-to-peermarktplaatsen voor offline kennisuitwisseling.
Een Nederlandse pionier op dit gebied is Konnektid. Oprichter Mi-
chel Visser gelooft dat alles wat je wilt leren in je eigen buurt be-
schikbaar is. Konnektid maakt deze kennis en vaardigheden
zichtbaar en verbindt zo op buurtniveau degene die iets wil leren
met de buurtgenoot die hem of haar dat kan leren.5
Honck, Lear-
nemy en Deell zijn andere voorbeelden van marktplaatsen waar
vraag en aanbod op het gebied van cursussen en workshops bij el-
kaar komen. Apprentus verbindt leerlingen en bijlesdocenten.
Een bijzonder peer-to-peerplatform voor kennisoverdracht is
BrownCow. Op dit platform kunnen ondernemers terecht voor ant-
woorden op vragen als: Hoe kan ik mijn medewerkers in aandelen
uitbetalen? Hoe maak ik een serieuze financiële onderbouwing
voor mijn investeringsvoorstel? Hoe kom ik in contact met de juiste
reseller of strategische partner? Omdat je niet altijd alles zelf hoeft
uit te vinden, is er BrownCow. BrownCow koppelt (post)start-ups
Share 113 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

7. 114
aan oud-ondernemers, bestuurders, specialisten en investeerders.
Voor ingangen en inzichten in industrieën, voor snellere ontwikke-
ling van je ondernemerskills en voor de winnende mix van frisse
geestdrift en beproefd recept.6
De platforms die offline kennisuitwisseling faciliteren, benutten
de lokale kenniscapaciteit. Er is altijd al iemand in de buurt ge-
weest die Spaans spreekt en jou dat kan leren, maar tot voor kort
was je afhankelijk van een briefje in de supermarkt of kon je te-
recht bij een taalschool. De peer-to-peerkennisplatforms brengen
vraag en aanbod lokaal frictieloos bij elkaar, waardoor iedereen al-
les kan leren van iemand bij hem of haar in de buurt.
Combinatie
Er zijn ook platforms die online en offline combineren. Michael
Karnjanaprakorn, ceo en medeoprichter van Skillshare, stelt dat
het onderwijs te veel een one size fits all-oplossing is geworden,
waar mensen een voorbestemde route afleggen die niet meer
past bij de huidige samenleving. Hij stelt dat ’s werelds grootste
rijkdom de kennis en vaardigheden van mensen zijn. Met Skill-
share, een peer-to-peermarktplaats voor kennis en vaardighe-
den, wil hij iedereen altijd en overal in staat stellen om van
elkaar te leren. Voor Michael is iedereen altijd leraar én leerling,
en kan elke plek een klaslokaal zijn: ‘Onze steden zijn onze groot-
ste en beste campussen, elk adres kan een klaslokaal zijn. Vergeet
bureaus en beamers. Gebruik je handen, praat met een kop koffie
en wat lekkers, print foto’s die jouw verhaal vertellen. Muren?
Vergeet ze. Geef les in het park, in de bibliotheek, op een boot of
in de keuken. Deel jouw kennis en kunde online met duizenden
studenten van over de hele wereld. Leren gebeurt online, offline
en overal daartussenin.’7
Share 114 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

8. 115
“Dekomendedertigjaarzullenmeerleerlingenvan
schoolkomendanalleleerlingendaarvoorbij
elkaar.Alsikééndingzoukunnenveranderen,zou
ikhunonderwijsietsjebetermaken,endatzoude
geschiedenismeerbeïnvloedendanwatdanook.”
Stephen Heppell, professor Bournemouth University
Crowdsourcing
Tot slot ontstaan er ook steeds meer vormen van coöperatieve ken-
nisvergaring, ook wel crowdsourcing genoemd. Hier verzamelt
een grotere hoeveelheid individuen kennis op een online platform,
waar vervolgens iedereen gebruik van kan maken. Het bekendste
voorbeeld hiervan is Wikipedia, een gratis online encyclopedie die
gecreëerd wordt door de individuele bijdragen van miljoenen
mensen. Wetenschappelijk onderzoek uit 2005 toont aan dat de
Wikipedia-encyclopedie qua accuraatheid vergelijkbaar is met
commerciële encyclopedieën als de Encyclopædia Britannica. Een
ander voorbeeld is iFixit, een ‘Wikipedia’ voor reparaties. Hier
plaatsen mensen zelfgemaakte reparatiehandleidingen. Of neem
Quora, een platform waar vragen gelinkt worden aan mensen met
relevante kennis. De coöperatieve platforms zorgen voor een ex-
plosie van de hoeveelheid beschikbare kennis, en dat biedt enorme
kansen.
‘Als het ons lukt om met 100.000 personen een man op de maan
te krijgen, wat kunnen we dan met 100.000.000 mensen bereiken?’
Aldus Luis von Ahn, de bedenker van misschien wel het meest in-
novatieve crowdsourcingproject van dit moment: Duolingo. Ieder-
een die op dit platform een taal leert, vertaalt gelijktijdig het
internet.8
Met zijn concept lost hij twee problemen tegelijk op. Ten
eerste hebben veel mensen baat bij het vertalen van het internet,
zodat kennis in zo veel mogelijk talen beschikbaar wordt. Dit is
Share 115 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

9. 116
echter duur. Wikipedia van het Engels naar het Spaans vertalen
zou bijvoorbeeld minstens 50 miljoen dollar kosten. Ten tweede
hebben mensen in de hele wereld veel baat bij taalcursussen, maar
niet iedereen kan ze betalen. Een groep van 100.000 Duolingo-leer-
lingen kan Wikipedia in slechts vijf weken in het Spaans vertalen.
Bij 100 miljoen studenten kan het zelfs in 80 uur. Zo verdient Duo-
lingo geld met het vertalen van teksten en betalen de vertalende
studenten hun cursus simpelweg door toe te passen wat ze leren.
Eind 2015 had Duolingo al 100 miljoen gebruikers en slechts enkele
tientallen mensen in dienst. Qua kwaliteit doet een cursus bij Duo-
lingo niet onder voor bestaande alternatieven. Onafhankelijk on-
derzoek toont aan dat 34 uur oefenen op Duolingo voor evenveel
progressie zorgt als een heel semester op een universiteit.9
Democratisering van kennis
Het doorbreken van de muren van de gevestigde kennisinstellin-
gen zal misschien wel voor een van de grootste revoluties van de
deeleconomie zorgen. Scholen, universiteiten en onderzoeksinstel-
lingen waren eeuwenlang bastions van kennis. Toegang tot scho-
ling is daardoor altijd beperkt gebleven tot een selectieve groep
mensen.
De technologie van vandaag doorbreekt die muren. Kennis en
leren worden voor het eerst in de geschiedenis van en voor
iedereen.
Dit is al duidelijk zichtbaar bij de jongste generaties, opgegroeid in
het digitale tijdperk, die heel anders denken over creëren, samen-
werken, communiceren en delen. Deze gedragsverandering heeft
Share 116 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

10. 117
een grote impact op de samenleving als geheel en onderwijs in het
bijzonder. Het oude systeem met onderwijsinstellingen, klasloka-
len, leraren, uitgevers en bibliotheken zal compleet veranderen.
De technologie van laptops, tablets en smartphones zal de nieuwe
infrastructuur worden.
Online platforms doorbreken geografische barrières en bieden
mensen overal toegang tot kennis; van de miljonairszoon in Oxford
tot het straatarme meisje in Zimbabwe. Door de verbondenheid
van internet kan elke plek een leerplek worden. Het zal niet lang
meer duren voordat masterclasses van wereldniveau door slimme
ondernemers live worden vertoond op grote schermen voor com-
plete gemeenschappen, waar ook ter wereld.
Accreditatie
De manier van leren veranderen is één ding, accreditatie aan-
passen is een tweede. Grote sociale netwerken als LinkedIn
maken het mogelijk om een cv bij te houden. Gigoing gaat een
stap verder met het Personal Branding Passport, een peer-re-
viewed overzicht van alle kennis en vaardigheden die iemand
heeft. De vraag is hoe snel officiële instanties als overheden
deze nieuwe accreditatietechnieken zullen omarmen.
Belangrijke kansen
Kennis en welvaart horen bij elkaar. Juist omdat kennis veel waar-
de kan creëren, is het dankzij patenten en copyrights een schaars
Share 117 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

11. 118
goed geworden. Dit belemmert de welvaartsgroei uiteindelijk.
Goede ideeën kunnen zich immers minder snel verspreiden. Be-
staande kennisinstellingen en patenthouders zullen steeds meer
onder druk komen te staan om de eigen kennis te delen. Maar hoe
kunnen ze dat doen? En wat valt er te winnen?
Delen gemeengoed maken
Het eerder beschreven Konnektid biedt organisaties de mogelijk-
heid om interne kennis en kunde inzichtelijk en toepasbaar te ma-
ken. Een ander Nederlands platform dat dit mogelijk maakt, is
Sciomino. Internationaal werkt onder andere ook Sharebox aan dit
concept, onder het motto: ‘De expert is in je gebouw.’10
Interne kennisuitwisseling biedt niet alleen directe waarde om-
dat het bedrijf minder afhankelijk wordt van externe consultants,
maar ook indirecte waarde, omdat het goed is voor de sociale cohe-
sie. Dit bevordert de sfeer op de werkvloer, het geluk van de werk-
nemers en daarmee ook de productiviteit.
“Vijftigjaargeledenwarenweeenarmland.
Vandaagzijnwedeopveertiennagrootste
economieindewereld.Wemoetenhetzonder
natuurlijkehulpbronnenstellen,maaronderwijs
iswatonslandheeftgetransformeerd.”
Young-shim Dho, ambassadeur van Zuid-Korea
Inspelen op de noodzaak van leren
In een verbonden samenleving wordt leren steeds belangrijker.
Werk verandert en professionals zullen zich daaraan moeten aan-
passen. Als we steeds vaker nieuwe werkzaamheden verrichten,
moeten we ook constant blijven leren. De sprong van afstuderen
naar een baan vervaagt, we beginnen al met waarde creëren ver
Share 118 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

12. 119
voor ons afstuderen en leren vervolgens door. De huidige onder-
wijsinstellingen zijn echter nog gebaseerd op de hiërarchisch geor-
ganiseerde samenleving van de twintigste eeuw, en daarmee zijn
ze perfect aangepast aan een samenleving die niet langer bestaat.
In het industriële model wordt efficiency behaald door schaal-
vergroting. Door het samenvoegen van instellingen en het stan-
daardiseren van lesmodellen kan er flink worden bespaard op de
kosten. Dit model leidt tot uniforme afstudeerders, beloond met
uniforme diploma’s. Dit model is echter niet langer in staat om de
leerlingen van vandaag effectief te laten leren. Ook leiden dergelij-
ke hiërarchisch georganiseerde instellingen vaak tot een kloof tus-
sen bestuurlijke lagen en de werkvloer, in dit geval de leraren,
waardoor de organisatie als geheel slechter in staat is om haar
product, in dit geval kennis, over te dragen. Ook ontstaan er regel-
matig excessen, denk bijvoorbeeld aan het schandaal rondom
scholengroep Amarantis, waar bestuursleden zichzelf verrijkten
ten koste van de organisatie en vooral de leerlingen. Ook de stu-
dentenprotesten tegen het bestuur van de Universiteit van Am-
sterdam zijn een teken van een groeiende kloof tussen bestuur en
leervloer.
De opkomst van de peer-to-peermarktplaats zorgt voor een
nieuwe vorm van efficiency. We gaan terug naar de oorsprong van
het woord ‘universiteit’, naar horizontaal georganiseerde ‘scholen’
waar mensen individueel en in groepsverband, online en offline,
technologie benutten om kennis te vergaren, te ontwikkelen en uit
te dragen.
Leren wordt niet langer gekenmerkt door instituties en
gestandaardiseerde tests, maar door gemeenschappen van
studenten en docenten die elkaar van kennis voorzien.
Share 119 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

13. Share 120 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

14. 121
“Scholen zijn
gevormd naar het
voorbeeld van
fabrieken. Maar
negen van de tien
werkplekken zien
ernietmeerzouit.”
Patrik Hernwall, Associate Professor Södertörn University
Share 121 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

15. 122
Wat heeft een kind nodig dat wiskunde wil leren? Wat heeft een
starter nodig die wil doorgroeien? Wat heeft een senior nodig die
de nieuwste trends wilt leren kennen? Het antwoord is simpel:
kennis, studiegenoten en de juiste online en offline infrastructuur.
Elke groep mensen die deze elementen weet te combineren, kan
zich meten met de toonaangevende onderwijsinstellingen van de
twintigste eeuw. Bestaande scholen, universiteiten en ook private
onderwijsinstellingen moeten concurreren met nieuwe
lesvormen, gefaciliteerd door crowdsourcingprojecten en peer-to-
peermarktplaatsen. De noodzaak om tienduizenden euro’s te
betalen voor een opleidingstraject vervaagt en hier zullen
bestaande instellingen mee moeten leren omgaan.
Aanbevelingen
Om de kansen van de deeleconomie te grijpen kunnen we verschil-
lende aanbevelingen doen.
Vrij
Omarm de technologie. Stel iedereen in staat om op pad te gaan in
de online wereld op computers, tablets, e-readers en smartphones.
Open
Benut vrije kennis zo veel mogelijk. Google heeft als motto: ‘Organi-
seer de informatie van de wereld en maak die universeel toeganke-
lijk en bruikbaar.’ En het heeft de daad bij het woord gevoegd.
Waarom zou je geld uitgeven aan toegang tot de Encyclopædia Bri-
tannica als er op Wikipedia 4.500.000 artikelen gratis toegankelijk
zijn? De boekdrukkunst doorbrak het alleenrecht van de elite op
geschreven kennis, internet doet nu hetzelfde met gedrukte ken-
Share 122 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

16. 123
nis. Er liggen enorme kansen om het onderwijs goedkoper (of zelfs
gratis) en daarmee toegankelijker te maken.
Deel
Faciliteer mooc’s en peer-to-peerleerplaatsen. Zet de deuren van je
instelling wagenwijd open. Deel de kennis die je hebt. Stream je les-
sen en colleges naar studenten buiten het geografische bereik van
je instelling. Hierdoor hebben meer mensen profijt van de waarde
die je creëert, en andersom kan dit ook nieuwe studenten opleve-
ren. De Australische website Coursefinder verbindt studenten aan
lespakketten van universiteiten, die zo een groter bereik krijgen.
Ook het eerder beschreven Coursera verbindt de kennis van uni-
versiteiten met de wereld. Profiteer vervolgens van het peer-to-
peerelement. Een professor kan onmogelijk het werk van 100.000
studenten nakijken, maar technologie maakt het mogelijk dat stu-
denten elkaar op een betrouwbare manier kunnen beoordelen en
verder kunnen helpen. Uit de 100.000 studenten kun je als instel-
ling dan het toptalent selecteren. Ook de fysiek aanwezige studen-
ten kunnen profiteren van de kennis en ervaring van het wereld-
wijde netwerk. De online leeromgeving blijkt namelijk een waar-
devolle toevoeging aan de bestaande offline campus. Volgens
Coursera laat onderzoek zien dat het gemixte model de toewijding,
de aanwezigheid en de prestaties van studenten bevordert. Tot slot
profiteert elke kennisinstelling van elke andere instelling die haar
poorten opent. Net als je bij ieder nieuw Peerby-lid bij jou in de
buurt meer toegang krijgt tot spullen, krijgt de wereld ook meer
toegang tot kennis bij elke nieuwe kennisinstelling.
Werk samen
Faciliteer ook offline peer-to-peerleerplaatsen. Daphne Koller, me-
deoprichter en ceo van Coursera: ‘Soms vragen mensen mij of uni-
Share 123 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

17. 124
versiteiten zullen verdwijnen. Ik weet zeker dat dit niet het geval
is. Er zit grote waarde in het offline bij elkaar brengen van mensen,
waar spontane interacties kunnen ontstaan en waar samen ge-
sproken en gecreëerd kan worden. Er is geen vervanging voor off-
line contact die net zo effectief is.’ Het is de vraag wat voor impact
virtual reality zal hebben, maar vooralsnog blijft de fysieke ont-
moeting een belangrijk onderdeel van het leerproces. Ga wel na of
je hiervoor zelf een pand moet bezitten of dat je ook gebruik kunt
maken van een flexplek, een café, een bibliotheek of een park.
Leer zonder hiërarchie
Ga van gemeenschappelijk leren naar gemeenschappen van stu-
denten en docenten. De leraar van het fabrieksmodel was een
poortwachter van kennis, de leraar van vandaag is een coach en
gids in een gemeenschap van leerlingen en leraren. Binnen die ge-
meenschap is iedereen uniek. Lesmethoden gaan van uniform
naar pluriform. Een handig hulpmiddel hiervoor zijn nieuwe per-
soonlijke leerplatforms zoals Knewton. Dit programma ontdekt tij-
dens een vak wat leerlingen kunnen, hoe ze optimaal leren en waar
en wanneer extra feedback van de docent nodig is. ‘Leraren ken-
nen het belang van gedifferentieerd onderwijs. Iedere student is
uniek qua achtergrond en manieren van leren. Knewton biedt
adaptieve lesproducten, waardoor een hele klas bepaald materiaal
door kan werken in een volgorde en een tempo afgestemd op iede-
re leerling. Leraren kunnen prestaties eenvoudig volgen zonder
administratieve rompslomp, waardoor ze meer tijd overhouden
voor waar ze goed in zijn: lesgeven,’ aldus Knewton. Door leerlin-
gen te leren om te leren, zowel individueel als gezamenlijk, en bin-
nen online en offline netwerken, ontstaat er meer ruimte voor het
individu om zijn of haar passie te volgen, mogelijk in samenwer-
king met gelijkgestemden.
Share 124 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

18. 125
Een wereldwijde bibliotheek
Een interessant fenomeen in de transitie van leren is de bibliotheek.
Bibliotheken kwamen in Europa op aan het begin van de zeventien-
de eeuw, maar vooral vanaf halverwege de negentiende eeuw ver-
schaften ze iedereen die kon lezen toegang tot kennis. Ze worden
gezien als een van de drijvende krachten achter de democratisering
van de samenleving. Technologie maakt kennis beschikbaar voor
iedereen met toegang tot internet. Bibliotheken die de hedendaagse
technologie omarmen, zijn vanwege hun open karakter uitzonder-
lijk goed gepositioneerd om de nieuwe knooppunten van kennis te
worden. Ze zijn in staat om de massale hoeveelheid open kennis te
categoriseren en aan te bieden, beschikken over een open offline in-
frastructuur waar peer-to-peernetwerken samen kunnen komen
en beschikken over een online infrastructuur die het delen van ken-
nis met de wereld mogelijk maakt.
Het is typerend dat de Openbare Bibliotheek Amsterdam alleen
nog maar naar buiten treedt onder de naam oba, om zo minder te
worden geafficheerd als alleen een bibliotheek. Dit kenmerkt een
nieuwe start, waarbij deze bibliotheek mee wil bewegen met de
elektronische informatievoorziening die zich ‘in een razendsnel
tempo’ ontwikkelt. De missie blijft onveranderd: ‘Het vrije verkeer
van informatie in de Amsterdamse samenleving bevorderen.’
Vooruitstrevende bestaande en nieuwe bibliotheken zullen de ko-
mende jaren meer verweven raken met de deeleconomie.
In schril contrast hiermee staan commerciële kennisinstellin-
gen die volgens het fabrieksmodel kennis in pakketvorm naar de
leerling brengen. Zij zullen niet langer in staat zijn om leerlingen
goed uit te rusten voor de hedendaagse samenleving. Ook zullen zij
qua kosten niet meer kunnen concurreren met op technologie ge-
baseerde nieuwkomers. Voorlopig kunnen zij nog leunen op hun
reputatie en de maatschappelijke acceptatie van de huidige accre-
Share 125 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57

19. 126
ditatiemechanismen, maar het zal niet lang meer duren voordat
kleine onderwijsgemeenschappen zich kunnen meten met de ge-
vestigde instellingen en accreditaties nog maar een klein onder-
deel zijn van de reputatie. Het beoordelen van kwaliteit wordt
weer van iedereen. Ook hier liggen enorme kansen voor onder­
nemers.
Duolingo is een inspirerend voorbeeld van de manier waarop
de collectieve energie van grote groepen mensen benut kan wor-
den om een probleem op te lossen. Dit mechanisme is een nog on-
ontgonnen kans voor vele oude en nieuwe businessmodellen
– denk aan afstudeeronderzoeken die niet gebruikt worden, of
lesauto’s die ook als taxi zouden kunnen worden ingezet. De moge-
lijkheden zijn oneindig, de kansen liggen voor het grijpen.
Share 126 | Elgraphic - Vlaardingen 10-03-16 11:57