1. Innovatief Klimaat bij de gemeente Utrecht
“There are no old roads to new
directions”
Team 10 van Serious
Ambtenaar, Utrecht
10-5-2013
2. 1
Innovatief Klimaat bij de gemeente Utrecht
Inhoud
................................................................................................................................................................. 0
Inleiding ................................................................................................................................................... 2
Serious Ambtenaar .............................................................................................................................. 2
De gemeente Utrecht .......................................................................................................................... 2
Deleden van Serious Ambtenaar team 10: ......................................................................................... 2
De context ............................................................................................................................................... 3
Het toekomstbeeld van de gemeente Utrecht: ................................................................................... 3
De vraag:.................................................................................................................................................. 3
Uitgangspunten ................................................................................................................................... 3
Mens centraal zetten ....................................................................................................................... 3
Attitude van een vernieuwende gemeente/overheid .................................................................... 3
Moto van gemeente Utrecht: “Duurzame menselijke vooruitgang”............................................... 4
Manier van werken ............................................................................................................................. 4
Het antwoord op de vraag ...................................................................................................................... 4
Hoe een innovatief klimaat eruit ziet .................................................................................................. 4
De waarde die het kan opleveren ....................................................................................................... 4
De belangrijkste kenmerken en randvoorwaarden voor innovatie .................................................... 5
Gedistilleerde kenmerken voor de gemeente Utrecht ....................................................................... 6
In gesprek met de medewerkers! ....................................................................................................... 7
Concepten voor een Innovatief Klimaat.............................................................................................. 7
Concept 1: de kracht van U! ................................................................................................................... 7
U-plaats ............................................................................................................................................... 8
U-lab .................................................................................................................................................... 8
Successen waar je U tegen zegt! ......................................................................................................... 9
Durf te vragen...................................................................................................................................... 9
TED-x Utrecht .................................................................................................................................... 10
U-tje (de Utrechtse variant van Loesje) ............................................................................................ 10
City Lab 058 ....................................................................................................................................... 11
Het Innovatielab ................................................................................................................................ 12
Concept 2: De Stadstovernaar............................................................................................................... 13
Concept 3: TRAJECT(UM), de plek waar de rivier doorwaadbaar is...................................................... 15
Creëer een innovatief klimaat: ......................................................................................................... 15
3. 2
Innovatief Klimaat bij de gemeente Utrecht
Inleiding
Serious Ambtenaar
Vanuit het concept Serious Ambtenaar zetten maatschappelijk betrokken ambtenaren elk jaar hun
expertises belangeloos in om geld op te halen voor de 3FM actie SeriousRequest. In teamverband
zetten 10 mensen, 16 uur vrije tijd in om te werken aan een ‘opdracht. Samen dus minstens 160 uur!
‘Opdrachtgevers doneren €5.000, - euro aan giro 661 van de 3FM actie SeriousRequest, dat ten
goede komt aan het mooie doel.
Dit creëert een zeldzame win-win-win scenario, waarbij SeriousRequest geld
krijgt voor het goede doel dat jaar. De ‘opdrachtgevers krijgen op meerdere
nieuwe manieren een antwoord op een uitdaging die zij willen stellen. Dit voor
gemiddeld 1/3 van de normale personeelskosten en door mensen buiten de
eigen organisatie. De ambtenaren ervaren een nieuwe manier van werken waar
een mix aan expertise, achtergrond, en talenten samen worden gebracht. Functies spelen hierbij
geen rol, alleen intrinsieke motivatie is de drijfveer voor het antwoord op de ‘opdracht. Voor
iedereen een mooie en verfrissende ervaring en wellicht resultaat als gevolg!
Meer informatie:
www.seriousambtenaar.nl
http://seriousrequest.3fm.nl/
De gemeente Utrecht
Dit jaar doen honderden ambtenaren mee aan bijna 40 ‘opdrachten over heel Nederland. De
gemeente Utrecht is één van de sponsors van Serious Ambtenaar & SeriousRequest. De uitdaging
vanuit de gemeente Utrecht betreft het helpen realiseren van een Innovatief Klimaat in de gemeente
Utrecht, waarbij de muren worden geslecht en buiten en binnen verenigd worden. Deze vraag is
beantwoord door een team aan vrijwilligers.
De leden van Serious Ambtenaar team 10:
(Opdrachtnemer) Erwin Moes, Connect & Innovate
Gaby de Raad, gemeente Eindhoven
Matthijs Numan, gemeente Leeuwarden
Marjolein van Everdingen, SVB
Ben Verleg, Ben Verleg – research & consultancy
Patrick Bakker, gemeente Binnenmaas
Clemens van Merwijk, Belastingdienst
Jan-Dirk Bleeker, gemeente Hollands Kroon
Maarten van der Ros, gemeente Hollands Kroon
Fleur Pullen, RDW &Ynnovate
Jos van der Ploeg, provincie Zuid-Holland
Anne Jet van Genderen-Plat, provincie Zuid-Holland
Ida Bloemendal, adviseur participatie & beleid
(Opdrachtgever) Redmer Wierdsma, gemeente Utrecht
(Opdrachtgever) Marianne van den Boogard, gemeente Utrecht
4. 3
Innovatief Klimaat bij de gemeente Utrecht
De context
De gemeente Utrecht gelooft dat de huidige modellen en rollen waarmee het te werk gaat in de
toekomst niet toereikend zullen zijn. De samenleving heeft steeds meer behoefte aan een andere
soort relatie met de overheid. Om tegemoet te komen aan die behoefte wil de gemeente Utrecht
richting op een Innovatief Klimaat om tegemoet te komen aan het geschetste toekomstbeeld.
Het toekomstbeeld van de gemeente Utrecht:
Open houding ten opzichte van nieuwe ideeën en manieren van werken;
Een omgeving waar experimenteren met werkvormen en inhoud vaker gebeurt;
Slimmer en effectiever met middelen omgaan;
Meer delen van (positieve) ervaringen en
leermomenten (inclusief fouten);
Op verfrissende en effectievere manieren omgaan
met termen zoals verantwoordelijkheid,
klantvriendelijkheid en rechtvaardigheid
Effectiever en oplossingsgerichter samenwerken;
De onderlinge verbindingen versterken door elkaar
meer te inspireren en te enthousiasmeren.
Creativiteit aan het
Meer aandacht voor de mens in de organisatie
werk =
Ontwikkeling van mens en organisatie gaan hand in
hand
Mensen kunnen inspringen op werk dat past bij hun eigen kwaliteiten, talenten en passie
Samenleving en andere organisaties op een effectieve manier betrekken bij ons doel om
de gemeente Utrecht beter en mooier te maken.
De vraag:
Hoe ziet een innovatief klimaat eruit en welke waarde levert dit op?
Wat zijn de belangrijkste voorwaarden om dit mogelijk te maken?
Creëer concrete en toegankelijke concept om mee te experimenteren.
Uitgangspunten
Het is altijd handig om te werken met uitgangspunten en zo dus deze ook omschreven.
Mens centraal zetten
Menselijke waardes en belang eerst
Samenwerkingsverbanden op basis van gelijkwaardigheid
Samen verantwoordelijkheid nemen voor de sociale vraagstukken
Informeel waar het kan, Formeel waar het moet
Instelling van een vernieuwende gemeente/overheid
Meeting needs
Saving money
Humanizing services
Engaging citizens
5. 4
Innovatief Klimaat bij de gemeente Utrecht
Moto van gemeente Utrecht: “Duurzame menselijke vooruitgang”
Samen blijven werken aan een gezonde, vitale, veilige, vooruitstrevend zelfredzame
menselijke maatschappij, binnen de context van onze aldoor veranderende natuurlijke
omgeving.
Manier van werken
Gezien de grootte en breedte van de uitdaging plus de superkorte tijdslimiet wordt een speciale
aanpak gehandhaafd. Dit is een combinatie van methoden zo als Co-creatie, Service Design, Rapid
Prototyping en Ideation. Daarbij komt altijd gepaard de creatieve maar gefocuste chaos gecreëerd
door de deelnemers.
Het doel van deze elementen is om een situatie te
realiseren die credo geeft aan de naaste uitspraak.
Meer informatie:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Co-creatie
http://en.wikipedia.org/wiki/Service_design
http://nl.wikipedia.org/wiki/Rapid_prototyping
http://en.wikipedia.org/wiki/Ideation_%28idea_generat
ion%29
Het antwoord op de vraag
Hoe een innovatief klimaat eruit ziet
Een innovatief klimaat kan meerdere vormen aan nemen en is ongebonden aan leeftijd, geografie, of
nationaliteit. Wat wel vaak innovatie stimuleert is een klimaat waar veel verschillende mensen
interacteren. Dit kan op de schaal zijn van een internet, een stad, een ‘brainport’, of een klein café in
de buurt. Zo lang het maar open is en er vooral veel spontane ontmoetingen plaatsvinden tussen
mensen die elkaar wellicht nog niet kennen. Daarnaast is alles veelal een remix van eerdere ideeën
uit het verleden zo als Facebook en de IPad.
Meer informatie:
http://www.youtube.com/watch?v=0af00UcTO-c
http://www.youtube.com/watch?v=W7raJeMpyM0
http://www.ted.com/talks/clay_shirky_how_cognitive_surplus_will_change_the_world.html
http://www.youtube.com/watch?v=u6XAPnuFjJc
De waarde die het kan opleveren
De waarde die het kan opleveren is niet altijd van te voren te voorzien. Veel van de beste en mooiste
ideeën komen vaak pas na jaren tot volle uiting. Dit kan je vaak omzeilen door gewoon goed om je
heen te kijken en een oogje open te houden voor goede initiatieven elders. Koester de mensen in je
organisatie die hier een neus voor hebben. Die brengen je vaak alles wat je nodig hebt om innovatie
binnen je eigen organisatie een kickstart te geven.
6. 5
Innovatief Klimaat bij de gemeente Utrecht
Meer inspiratie:
http://www.ted.com/talks/richard_turere_a_peace_treaty_with_the_lions.html
http://www.ted.com/talks/salman_khan_let_s_use_video_to_reinvent_education.html
http://www.youtube.com/watch?v=M66ZU2PCIcM
Deel 1http://www.youtube.com/watch?v=faIFNkdq96U
Deel 2http://youtu.be/Ul9c-4dX4Hk
http://www.youtube.com/watch?v=arD374MFk4w
De belangrijkste kenmerken en randvoorwaarden voor innovatie
Er zijn heel veel kenmerken en randvoorwaarden voor innovatie. De kenmerken en
randvoorwaarden zijn allemaal bevorderlijk voor de mens en de omgeving en ‘mindset’ waarin men
acteert. Om een overzicht te geven van ze allen is niet simpel, maar hier een paar van de
belangrijkste naar onze mening.
Klantperspectief
Openstaan voor het onverwachte
Halen & brengen
Echte veranderingen zijn moeilijk
Nieuw & oud anders gebruiken
Anders (durven) kijken
Ontmoeting
Energie
Innoveren = proberen
Sfeer
Leren van anderen
Beter
Omgevingsbewustzijn
Nieuwe samenwerkingsvormen
Duidelijk/inspirerend doel
Aansluiten bij de doelgroep
Vrijheid geven
Ruimte voor fouten maken
Sneeuwbaleffect / ambassadeurs
Mensen in beweging krijgen
Meer inspiratie:
http://www.youtube.com/watch?v=u6XAPnuFjJc
http://www.youtube.com/watch?v=W7raJeMpyM0
http://www.ted.com/talks/clay_shirky_on_institutions_versus_collaboration.html
http://www.ted.com/talks/clay_shirky_how_cognitive_surplus_will_change_the_world.html
http://www.ted.com/talks/kirby_ferguson_embrace_the_remix.html
7. 6
Innovatief Klimaat bij de gemeente Utrecht
Gedistilleerde kenmerken voor de gemeente Utrecht
Veel van deze termen passeerde ook de revue m.b.t. deze opdracht de eerste dag. Het team ging ook
eerst aan de slag met de bovenstaande vragen en kwam vaak met een lawine aan vergelijkbaar
materiaal. Er werd gestemd op de belangrijkste termen op dat moment en die waren als volgt:
Vertrouwen
Co-creatie
Durf/Lef
8. 7
Innovatief Klimaat bij de gemeente Utrecht
In gesprek met de medewerkers!
We zijn in teams ook de werkvloer opgegaan bij de gemeente Utrecht om te vragen wat
medewerkers vinden zou moeten gebeuren om een innovatief klimaat te creëren. Dit deden we
gewapend met camera’s. De uitkomsten zijn te zien in deze korte films.
http://www.youtube.com/watch?v=65WXGgQpZZU
http://youtu.be/xZ_PjUVqMJU
Concepten voor een Innovatief Klimaat
Het hele team brak uit in kleinere teams van maximaal 4 mensen en ging aan de slag om concepten
te bedenken die het beste pasten bij deze kenmerken. Dit samen met het doel om de gemeente
Utrecht een reflectie te maken van de stad en het zo veel mogelijk terug brengen van
maatschappelijke toegevoegde waarde voor de ambtenaren. Dit heeft geleid tot 3 uitgebreide
concepten die illustreren wat voor hun innovatief klimaat betekend.
Concept 1: de kracht van U!
Utrecht is de stad van kennis en cultuur, maar mag dit helaas niet laten zien als
culturele hoofdstad 2018. Een van de redenen hiervoor was omdat het bid te
weinig vernieuwend was. Daar gaan we verandering in brengen. We beginnen
bij de ambitie: Utrecht, the Next Generation. En jullie slogan: Trust the future,
create your city. Hoe doen we dat? Door uit te gaan van de kracht van U.
Op dit moment heeft iedereen zijn eigen spiraal: burger, onderwijs, ondernemer en overheid.
9. 8
Innovatief Klimaat bij de gemeente Utrecht
Als je deze spiralen (voorzichtig, begeleid) in elkaar laat draaien, dan krijg je
een ijzersterke draad. Dit realiseer je door de volgende concepten toe te
passen
U-plaats
Wat? De U-plaats. Hier komen vraag en aanbod samen.
Wie? Overheid, ondernemers, onderwijs, inwoners van Utrecht en andere belangstellenden.
Hoe? Iemand stelt een vraag. De gemeente Utrecht kan bijvoorbeeld een vraag stellen op U-plaats
(van secretaresse tot manager), maar het kan ook gaan om een inwoner van de stad (zoals een
student) of een ondernemer (bijvoorbeeld een winkelier). Zij kunnen hun vraag in de etalage van Uplaats zetten: wie kan dit probleem oplossen? De biedingen op U-plaats zijn antwoorden en
oplossingen op de vraag. Iedereen kan een oplossing of antwoord aanbieden. Je biedt eerst op
hoofdlijnen. Daarna kan de vragensteller contact met je opnemen om het verder uit te werken of te
onderhandelen.
Wanneer? Kan nu al op www.marktplaats.nl
Het is ook mogelijk om een eigen website te maken. Daarbij is het goed om te weten dat
marktplaats.nl het concept in whitelabel aanbiedt.
Meer informatie:
www.maatschappelijkaanbesteden.nl
Zie voor een voorbeeld van een marktplaats voor hulpverleners en
hulpbehoevenden:www.wehelpen.nl
U-lab
Wat? Een fysieke locatie waar vraag en aanbod letterlijk samen gebracht worden.
Wie? Overheid, ondernemers, onderwijs, inwoners van Utrecht en andere belangstellenden.
Hoe? Het Innovatielab is een open innovatie formule waarbij in een gekozen gebied – een living lab
omgeving – dichtbij belanghebbende partijen en bewoners nieuwe business/value concepten
ontwikkeld worden in samenwerking met studenten en/of scholieren. In multidisciplinaire teams
werken we aan diverse opdrachten. De teams worden begeleid door senior professionals uit het
bedrijfsleven en de creatieve industrie. Doel van het lab is om te komen tot een of meerdere
haalbare en financierbare business/value cases en binnen het lab de eerste stap richting realisatie
ervan te begeleiden.
Waar? Locatie dichtbij belanghebbende partijen en bewoners.
Waarom? Co-creatie. De overheid hoeft het niet alleen te doen. Alle partijen krijgen een rol, bij het
oplossen, maar ook bij het formuleren van de problemen.
Wanneer? Kan per direct beginnen met opstarten, kosten zijn relatief laag.
Meer informatie:
http://www.creativecitylab.nl/
10. 9
Innovatief Klimaat bij de gemeente Utrecht
Successen waar je U tegen zegt!
Wat? Een podium voor best practices, successen en leermomenten!
Eén sneeuwvlokje smelt zomaar weg, maar hoe meer sneeuwvlokken er vallen, hoe groter de kans
op een sneeuwlaag die dikker en dikker wordt en de wereld wit tovert. Niemand kan in zijn eentje de
wereld veranderen, maar door iemand te inspireren die op zijn beurt weer anderen inspireert etc.
wel! That’s when real change happens!
Deze metafoor wordt prachtig uitgelegd door Simon Sinek in dit filmpje
http://www.youtube.com/watch?v=Xl3-Y_Fry_Y&feature=youtu.be
Hoe leuk is het om met elkaar successen te vieren en om belangrijke mijlpalen te markeren. En om
dan de mensen in het zonnetje te zetten die het succes mogelijk hebben gemaakt? Deze collega’s
mogen trots zijn op hun resultaat en mogen die trots én hun kennis en ervaring delen met de
organisatie. Zeker als het gaat om dingen die niet vanzelfsprekend zijn binnen de organisatie. Met
andere woorden: richt de succesetalage in waar je U tegen zegt!
Durf te vragen
Durftevragen maakt het mogelijk om te laten lukken wat jij wilt dat lukt. Omdat het wél kan!
Durftevragen is echt iets voor jou of jouw organisatie als je:
op persoonlijk of professioneel vlak iets voor elkaar wilt krijgen en wel wat hulp, tips, ideeën
of contacten kan gebruiken;
het gevoel hebt dat er toch meer mogelijk moet zijn met de kansen die de nieuwe media en
de netwerk- en informatiesamenleving ons biedt;
een inspiratieboost kan gebruiken omdat je het zat bent om elke keer geconfronteerd wordt
met muren, beren, zwartkijkers, nee-schudders etc.
In elke Durftevragen werkvorm vind je een aantal basiselementen terug
Het belang van een goede vraag. Als je helder vraagt wat je echt wilt, komt er ineens hulp uit
alle hoeken en gaten. Bij Durftevragen leer je de goede vraag, op het goede moment aan de
juiste (ehm of alle) mensen te stellen…
Je weet meer dan je weet dat je weet. Noem eens 5 onderwerpen waar je veel van af weet…
Vaak zijn dit de onderwerpen waar je het vaakst met mensen over praat. Bij Durftevragen
ervaar je dat je hoofd vol zit met kennis, kennissen, ideeën, mogelijkheden & verbindingen
waarvan je het bestaan al bijna vergeten was. Durftevragen maakt je hoofd en creativiteit
(extra) wakker, zodat je zelf makkelijker dingen in beweging kan zetten, maar ook anderen,
met extreem weinig moeite en veel plezier kan helpen met hun plannen en vraagstukken.
De wereld is bevolkt met slimme & hulpvaardige mensen. Zodra je je bewust bent van alles
wat je zelf weet zonder het te weten, begrijp je ook dat de wereld vol is met mensen zoals jij.
Die ook allemaal meer weten dan je aan de buitenkant kan zien.
Je hebt vast zelf al ervaren hoe leuk en simpel het vaak is om mensen te helpen. Zeker als het
voor jou een kleine moeite is (hoe veel tijd en moeite kost het je om iemand met een
fantastisch idee te verbinden met een waardevol contact uit jouw netwerk?) Bij Durftevragen
11. 10
Innovatief Klimaat bij de gemeente Utrecht
hebben wij ervaren dat het vrij eenvoudig is om mensen te verleiden om mee te denken en
te doen met de vragen van anderen. Zelfs als die ander een volslagen vreemde is…
We leven in een wereld van overvloed! Maak slim gebruik van sociale overwaarde. Als je
eenmaal hebt ervaren wat er allemaal los komt aan tips en trucs als je een heldere vraag stelt
dan zult je merken dat je overal ineens onbenutte kansen, middelen & mogelijkheden ziet
liggen. Wat zou er gebeuren als we al deze sociale overwaarde zouden verbinden aan de
ideeën, ambities, dromen en plannen van mensen die echt iets willen?
Het ontwikkelen van een “het-kan- wél” houding. Durftevragen stelt iedereen die het Echt
Wil in staat om vragen op te lossen en om ideeën, dromen en ambities waar te maken. Dit
doen we door kennis, ideeën en diensten te delen en netwerken met elkaar te verbinden.
We ervaren dagelijks dat dit ‘sociaal kapitaal’ sterk genoeg is om ook jouw droom een impuls
te geven, als je vraagt om wat je écht wilt. Je snapt het wel… wij geloven dat bijna alles wat je
echt wilt ook echt kan lukken. Niet vanzelf, door het heel hard te hopen, maar wel door heel
slim gebruik te maken van alle mogelijkheden die we tot onze beschikking hebben…
Meer informatie:
www.durftevragen.com
TED-x Utrecht
TEDx Utrecht gezamenlijk opzetten in de drie O’s sfeer (triple Helix, ondernemers, onderwijs en
overheid). De focus kan liggen op samenwerken of bijvoorbeeld het thema ‘de overheid van de
toekomst’ en de rol van de overheid in de samenleving! Hier kan je ook burgers bij betrekken! Het is
wel erg tijdsintensief om dit goed te doen.
Meer informatie:
www.tedx.com
U-tje (de Utrechtse variant van Loesje)
Wat? Innovatie is leuk! En daar mogen we best ook op een luchtige manier de organisatie van
overtuigen. Iedereen kent de prikkelende posters van Loesje. Met een knipoog worden actuele
thema’s benoemd en worden op een ludieke manier situaties aan de kaak gesteld. Innovatie moet
ook tussen de oren komen van de gehele organisatie. Dat kan al door klein te beginnen, met een
paar leuke U-posters!
Het idee van de Utrechtse postercampagne U-tje is dat je op je werkplek, in de kantine, op de gang,
ludieke, verrassende, inspirerende teksten tegenkomt, die je even aan het denken zetten of laten
lachen!
Wie? Iedereen kan leuke, pakkende en inspirerende teksten op een poster zetten. Collega’s kunnen
elkaar inspireren en uitdagen om innovaties te bedenken, door tekstvoorstellen voor posters aan te
leveren.
Medewerkers uitdagen om zelf posters te ontwerpen:
de organisatie wordt opgeleid om U-tjes te kunnen maken bv door U-tje Workshops;
communicatie als verzamelpunt.
Alles op de Loesje-manier: de kracht zit in de teksten, niet in de opsmuk
12. 11
Innovatief Klimaat bij de gemeente Utrecht
A3, vast format, zelf te printen en op te hangen.
Waar? U-tjes kun je overal tegen komen: kantine, prikborden, bij de koffieautomaat, in de lift enz.
Wanneer? Altijd en overal. Er is altijd wel een gelegenheid voor een passende U-tje
Hoe? Posters plaatsen op Intranet, Yammer, Twitter (#Utje) en ophangen op de gang, bij de
koffieautomaat, prikborden enz.
En dan? Mensen worden niet gemotiveerd door slagzinnen en slimme oneliners als het niet rijmt met
wat er ook daadwerkelijk gebeurt in de organisatie. Zorg daarom voor voorbeeldgedrag van de
managers binnen de organisatie en werk verder aan een innovatie-cultuur. Niet iedereen zal zich ook
positief uiten op deze manier. Zie het als een mooi kans om daarover in gesprek te gaan met elkaar
en tot een oplossing te komen.
Overige inspireerde initiatieven:
Een berg in Nederland: waarom niet? De Nederlandse Berg is een initiatief van... iedereen!
Deel je ideeën, reageer op de ideeën van anderen en vertel het aan al je vrienden!
www.diebergkomter.nl
voor inspirerende columns over managen en leiderschapwww.innovatieforganiseren.nl
www.omdenken.nl
www.creativecitylab.nl
www.jatmijnidee.nl
www.techniekpact.nl (triple helix op techniek)
www.brainport202.nl (triple helix rondom kennis)
www.trainjecollega (innovatieve manier van kennisdelen en ontkokering)
City Lab 058
“Het is tijd voor een nieuwe wereld. Een wereld met innovatieve en duurzame oplossingen en
samenwerkingsverbanden. City Lab 058 helpt deze nieuwe wereld te realiseren door innovatieve,
duurzame oplossingen te bedenken en processen te versnellen”.
City Lab 058 is een bundeling van innovatieve krachten uit het bedrijfsleven, de overheid,
kennisinstellingen en de creatieve industrie. Onze doelstelling is om samen met deze partijen
creatieve en duurzame oplossingen te vinden voor urgente en complexe maatschappelijke kwesties
om daarmee maatschappelijke en economische ontwikkeling te realiseren. Wij hebben daartoe een
katalysator ontwikkeld om tot versnelling te komen; het open innovatielab.
Nambisan: ‘We have heard a lot of talk about the potential of open innovation communities, but
when it comes to actual execution there is a significant gap’
13. 12
Innovatief Klimaat bij de gemeente Utrecht
Het Innovatielab
Een van de meeste prominente diensten van de stichting is het innovatielab.
Juist bij het aanpakken van complexe vraagstukken waarbij vele belangen gemoeid zijn, is het vaak
moeilijk om afstand te nemen van de eigen belevingswijzen en bestaande systemen. Onze jonge
enthousiaste deelnemers kunnen belangeloos en met een frisse blik de problematiek benaderen. Dit
stelt ze in staat ècht vernieuwende, impactvolle en vooral werkbare oplossingen te ontwikkelen die
van belang zijn voor onze partners en de maatschappij.
Het lab onderscheidt zich door de brede communicatie met professionals en burgers/consumenten
in alle fasen van het traject en door samenwerking met de creatieve industrie. Lokale ondernemers,
bewoners en belangrijke stakeholders worden actief betrokken bij het lab om ideeën op te halen en
te toetsen en gezamenlijk de business case te ontwikkelen, zodat een breed draagvlak ontstaat om
deze ook daadwerkelijk te realiseren.
Het thema, de vraagstelling en onze partners
Iedere twee jaar kiest City Lab 058 een nieuw maatschappelijk thema, waarbij duurzame innovatie
van groot belang is. Het bestuur van kiest het thema en de centrale vraagstelling van het lab op basis
van belangrijke ontwikkelingen in de omgeving en gevonden behoeften bij partners in de markt.
Samen met belanghebbende partners worden specifieke oplossingsrichtingen benoemd en
innovatielabs gedraaid.
Meer informatie:
http://www.innovatielabgroningen.nl/
Voordelen:
Van mensen met mensen. Iedereen kan meedoen!
Transparant.
Actief in communicatie, zichtbaar, realistisch en dynamisch.
Voor alle leeftijden.
Fun factor
Verbind
Deelt kennis
Werkt samen
Voordelig ( denk aan de kosten van de diverse projecten als kloppend hart / nieuwe rijkdom
de laatst genoemde 40.000 euro voor één project. Dit is onze gehele begroting voor één
compleet jaar. Misschien wel twee.
Het voordeel wat dit initiatief met zich mee brengt is het aller belangrijkste in de
communicatie. Dit moet er komen
14. 13
Innovatief Klimaat bij de gemeente Utrecht
Concept 2: De Stadstovernaar
Wanneer de bomen niet meer tot in de hemel groeien is de eerste
reflex om te bezuinigen, met de kaasschaafmethode of door zelfs
beleid of voorzieningen maar ‘weg te bezuinigen’. Maar als we nou
actief inzetten op de innovatieve kracht van Utrecht? Als we eens
kijken hoe je de kracht van de stad kunt vergroten, zodat we
wellicht meer kunnen doen met minder?
Utrecht is een stad waar je U tegen zegt. Het is een stad met veel cultuur, en 40% van de inwoners
studeert op HBO of WO niveau. Kennis en ideeën zijn dus bijna onbeperkt aanwezig. En nog te
benutten in een potentieel van 10 miljoen vrijwillige uren. Het enige dat je daarvoor nodig hebt is ….
……De ‘stadstovenaar’……
En net als Gandalf, is de stadstovenaar geen goochelaar die met een stafje zwaait en de oplossing
tevoorschijn tovert. Nee, het is een wijze die gidst, begeleidt en helpt mogelijkheden te ontdekken.
Hij doet dit op onorthodoxe manieren en met voorbeeldgedrag. Hij helpt de kleinen net zo zeer als
de groten en doet dit met veel respect en gelijkwaardigheid. Een man met een hart voor de wereld
en de motivatie om het te verbeteren. Kortom, de stadstovenaar is facilitator van Co-creatie.
Onderzoeken laten namelijk keer op keer zien dat mensen graag hun talenten willen inzetten voor
anderen. En het is de stadstovenaar die ambtenaren en Utrechtenaren bij elkaar brengt om
gezamenlijk denkkracht en praktische oplossingen in te brengen voor de stad.
Waar halen we die stadstovenaar vandaan?
Uit het ambtelijk apparaat… Ja, goed gezien! Wij denken namelijk aan een roulerende pool van
ambtenaren, van allerlei achtergronden. Hierbij wordt gestart met een aantal ambtenaren die het
leuk vinden om actief naar buiten te gaan, en wanneer de successen zichtbaar worden, zal het aantal
vrijwilligers natuurlijk snel toenemen. Zo veranker en vergroot je het ‘veranderleren’ in de
organisatie. Dus het is niet alleen de wijkmanager, maar ook de
vergunningverlener, de beleidsmedewerker WMO.
Deze stadstovenaar gaat actief op zoek naar de netwerken in de
stad, en verplaatst zich daar dus ook naartoe. Zo is hij/zij dan
bijvoorbeeld te vinden in de bibliotheek, het wijkcentrum of een
buurtcafé. Daar waar ook het netwerk hem ook maar naar toe
brengt.
Van de organisatie vraagt dit vertrouwen. Het vertrouwen om
deze ambtenaar ‘los’ te laten. Het vraagt van de ambtenaar de durf om de input en ideeën serieus te
nemen. In en met Utrecht kom je zo tot Co-creatie in bezuinigen.
15. 14
Innovatief Klimaat bij de gemeente Utrecht
Het doel van Co-creatie is om samen met de maatschappij initiatieven te realiseren door te
stimuleren en faciliteren. De gemeenteambtenaar faciliteert vanuit kennis, ervaring en zijn netwerk
dat de juiste mensen uit de maatschappij en de gemeente op basis van gelijkwaardigheid samen
werken aan de oplossing.
En iedere ambtenaar kan dit doen. Wanneer je het leuk vindt om contacten op te bouwen met
mensen, analytisch bent en goed verbanden kan zien kom je een heel eind in de richting. Wanneer je
dan ook nog weet in te zetten op een informele manier die inspireert op alle niveaus, maar vooral
ook faciliteert zonder direct op de financiële middelen terug te vallen, ben je precies degene die de
gemeente een persoonlijk en toegankelijk gezicht kan geven.
En houdt het simpel. Blok eens twee uurtjes in je agenda en stap een buurthuis binnen. Drink een
kop koffie met de mensen die er zijn en er gaat al een wereld open. Rouleer dit met je collega’s en
deel ervaringen.
Het is niet alleen halen, het is vooral ook brengen. Zorg dat je bereikbaar bent voor stadsgenoten die
met je in contact willen komen. Laat zien waar je bent of zult zijn. Bijvoorbeeld via een gemeentelijke
app à la Google Maps en een werktelefoon met GPS.
Vanuit de gemeente is het belangrijk dat de ambtenaren die erop uit trekken dit doen vanuit een
cultuur waarin leren voorop staat. Fouten maken mag, daar wordt je sterker van. Ontwikkelen en
persoonlijke groei zijn kernwaarden. Initiatieven worden gestimuleerd en gefaciliteerd. Het is de
sterke overtuiging dat de ambtenaar een professional is die zeer goed zelf keuzes kan maken en
daarnaar kan acteren. Waar, wanneer en hoe de ambtenaar werkt bepaalt hij zoveel mogelijk zelf.
Vanaf wanneer? Gewoon, morgen beginnen!
16. 15
Innovatief Klimaat bij de gemeente Utrecht
Concept 3: TRAJECT(UM), de plek waar de rivier doorwaadbaar is
Hoe leg je de verbinding tussen beide zijden?
En dus op het overbruggen van de rivier?
Ogenschijnlijk onoverbrugbaar
Wildwatervrees!
Uitgangspunt is het karakter van Utrecht. De naam
Utrecht is afgeleid van Traiectum, wat in het Latijn
staat voor een doorwaardbare plek in de rivier.
Centraal staat in dit concept de focus op het
verlangen naar de overkant! De overkant staat
hierbij symbool voor ‘buiten’.
Samenkomen van binnen en buiten voor het
realiseren van het gezamenlijke doel.
Het lijkt eng om stappen te zetten, maar de rivier is
op plekken doorwaadbaar. Je moet alleen weten
waar en hoe. Het is dus een kwestie van lef/durf in
het zetten van de eerste stap en ervaren dat de
rivier oversteekbaar is.
We gaan op zoek naar TRAJECT(UM)!!
Creëer een innovatief klimaat:
De belangrijkst voorwaarden voor dit concept zijn:
Energie
Maak het leuk en simpel om mee te doen
Beloon inzet
Meedoen is een feestje
Hart voor de zaak
Managers worden ook beloond voor
inzet door hun medewerkers
Ontzorgt
Zelf kunnen deelnemen
Hip en cool
Maak trajectum op een hippe
manier zichtbaar
Betrek de creatievelingen in het
netwerk van de Gemeente
De basis
Spelregels & speelruimte zijn duidelijk
17. 16
Innovatief Klimaat bij de gemeente Utrecht
Commitment voor uitvoeren van de uitkomst
Focus op 1 belangrijk vraagstuk per keer
Koppel het los van financiële doelstellingen
Doen! Zet de eerste stap!
Leidinggevende geeft goede voorbeeld en doet actief mee
Sluit aan bij wat er al is
En hoe doe je het dan?
Bepaal de maatschappelijke uitdaging voor de stad (op dit moment zien wij de
decentralisatie rijkstaken binnen het sociaal domein als belangrijkste uitdaging, maar dit
concept kan ook veel kleiner worden opgezet, bijvoorbeeld voor 1 concrete uitdaging binnen
een afdeling)
Maak er een ‘challenge’ van, bijvoorbeeld op www.wikiutrecht.nl
Stel een challenge-team samen met stakeholders op het vraagstuk; zij functioneren als ‘jury’
Collega's doen mee in teams en dienen hun idee in
Deelnemers kunnen punten scoren aan de hand van:
de mix van hun team (deelnemers van binnen en buiten)
ambassadeur(s) die het idee ondersteunt
originaliteit van het idee
aantal stemmen en reacties op het idee
Versterk het competitie-element door ook de gemeentesecretaris mee te laten doen: wie
verslaat hem?
Beloon het team met de meeste stemmen: maak een feestje van de uitreiking
Voer het idee uit en laat successen zien